ابوبکر بن سالم

مقبره ابوبکر بن سالم در عینات

نام	أبوبکر بن سالم بن عبدالله بن عبدالرحمن
نام‎های دیگر	ابوبکر بن سالم
درگذشت	992ق
آثار	«فتح باب المواهب وبغیة مطلب الطالب» «معارج التوحید» «معراج الأرواح إلى المنهج الوضاح» «مفتاح السرائر وکنز الذخائر»

ابوبکر بن سالم (919 - 992 ق) عالم دینی و مصلح اجتماعی و سیاسی با نفوذ و اعتبار زیاد در محافل اجتماعی حضرمی بود . وی دارای ریاست علمی و دینی در شهر خودش عینات بود و هر جا که می‌رفت جمعیت به دور او حلقه می زدند. وی جد اعلای خاندان شیخ ابوبکر بن سالم که از علویان هستند بود.

نسب

أبوبکر بن سالم بن عبدالله بن عبدالرحمن بن عبدالله بن عبدالرحمن السقاف بن محمد مولى الدویلة بن علی بن علوی الغیور بن الفقیه المقدم محمد بن علی بن محمد صاحب مرباط بن علی خالع قسم بن علوی بن محمد بن علوی بن عبیدالله بن أحمد المهاجر بن عیسى بن محمد النقیب بن علی العریضی بن جعفر الصادق بن محمد‌الباقر بن علی زین‌العابدین بن الحسین السبط بن علی بن أبی‌طالب، وعلی زوج فاطمة بنت محمد صلى الله علیه وسلم. نسب او با 25 واسطه به پیامبر اکرم(ص) منتهی می‌شود.

تولد و تربیت

وی در شهر تریم در منطقه حضرموت در روز شنبه سیزدهم جمادی الاول در سال 919 هجری قمری متولد شد و مادرش طلحه بنت عقیل بن احمد بن ابی‌بکر السکران است. او در تریم بزرگ شد، سپس به همراه پدرش به روستای اللسک روستایی که اکنون نیز وجود دارد نقل مکان کرد در آنجا از محضر اساتیدی چند بهره‌مند شد. سپس در سال 946 هجری قمری در شهر عینات در شرق تریم ساکن شد و مسجد خود را در آنجا تأسیس کرد و تا زمان مرگ امامت آنجا را بر عهده داشت.

اساتید

او از محضر اساتید متعددی بهره برد که عبارتند از:

أحمد بن عبدالرحمن السکران

عمر بن محمد باشیبان

عبدالله بن محمد باقشیر

عمر بن عبدالله بامخرمة

أحمد بن علوی باجحدب

محمد بن محمد البکری

معروف بن عبدالله باجمّال.

فعالیت‌های اصلاح گرایانه

ابوبکر بن سالم پس از درگذشت استادش تنها رهبر مذهبی و ریاست صوفیان در حضرموت شد و به واسطه موقعیت و مرکز خود با استفاده از نفوذ خود بزرگترین رهبر مذهبی شد که دارای زندگی اجتماعی و سیاسی موثری شد. از جمله فعلیت های اصلاحی او می‌توان به حل اختلاف بسیاری از روسای قبایل که با هم منازعه داشتند، امرا و سلاطینی که از او می خواستند بین آنان میانجی‌گری کند و همچنین از علما، بزرگان و اهل تصوف نیز بسیار به او مراجعه می‌کردند. و از آنجا که عینات در آن زمان خود یک منطقه نظامی بود او توانست با قدرت مدیریت خود آن منطقه را از بحران دور نگه دارد. شهرت او در تمام کشورهای عربی و دیگر شهرهای مثل فاس در مغرب دور گسترش یافت. دانشمندان، شاهزادگان نویسندگان و شاعران در نوشته ها و اشعار خود از وی تمجید کرده‌اند.

شاگردان

شاگردان بسیاری از کرسی تدریس وی بهرمند و فارغ‌التحصیل شده‌اند و به همین دلیل از علمای بنام شده‌اند که از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

أحمد بن محمد الحبشی

عبدالرحمن بن محمد الجفری

عبدالرحمن بن أحمد البیض

یوسف بن عابد الحسنی

محمد بن علوی صاحب المقیروبات

عبدالرحمن بن محمد السکران

عبدالرحمن بن عقیل العطاس

عمر بن عیسى بارکوة

أحمد بن صالح الشریف

حسن بن أحمد باشعیب

محمد بن عبدالرحمن باوزیر

محمد بن عمرالخطیب

عبدالله بن أحمد الخطیب

محمد سراج الدین باجمّال

أحمد بن سهل الیتیم

عمر بن إبراهیم الحبانی

عبید بن عبدالملک بانافع

آثار

او دیوانی منظوم داشته ولی اکثر آثارش به شکل و نثری لطیف در بیان لطائف است. علوم دینی و شرعی و بیان حقائق طریقتی از دیگر موضوعات تالیفات اوست که از آن میان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

«فتح باب المواهب وبغیة مطلب الطالب»

«معارج التوحید»

«معراج الأرواح إلى المنهج الوضاح»

«مفتاح السرائر وکنز الذخائر»

فرزندان

او چهار دختر به نام های: فاطمة، عائشة، علویة و طلحة. و سیزده پسر به نام های: عبدالرحمن، جعفر، عبدالله الأکبر و سالم که نسل همگی آنان ادامه نیافته است. ولی او از فرزندانش با نام های الحسین، الحامد، عمرالمحضار، حسن، أحمد، صالح، علی، شیخان و عبدالله الأصغر نسلش ادامه یافت که آنها را به نام آل شیخ ابوبکر بن سالم می شناسند. سپس این خانواده به شاخه‌های متعددی تقسیم شد که هریک را با نام و نسب اجداد خود می‎شناختند که عبارتند از:آل الحسین، آل الحامد، آل حیدر، آل شیخان، آل المحضار، آل الهدار، آل بن ناصر، آل بن جندان، آل بوفطیم، آل الحیید و....

وفات

وی در شب یکشنبه 27 ذی الحجه 992 هجری قمری در عینات درگذشت و در همآنجا به خاک سپرده شد و گنبدی بلند بر فراز قبر وی برای زیارت کنندگانش از همه کشورها ساخته شد.