ترکمنستان
| زبان | ترکمنی |
| پایتخت | عشق آباد |
| تقسیمات کشوری و نوع حکومت | جمهوری ریاستی |
| تاریخ تاسیس | |
| دین و مذهب | اسلام حنفی مذهب (90درصد) |
| مساحت | ۱۰۰، ۴۸۸ کیلومتر مربع |
| جمعیت | حدود ۶ میلیون نفر |
ترکمنستان یکی ازکشورهای آسیای مرکزی است که بعد از استقلال از شوروی همانند سایر جمهوری‌های این کشور در صدد بازگشت به هویت خود و به دست آوردن هویتی مستقل از دوران شوری است، ترکمنستان تعداد قابل توجهی از مسلمانان را در خود جای داده، مسلمانان بومی و مهاجر عمده گروه‌های اسلامی در این کشور را تشکیل می‌دهند. بیش از ۹۰% مردم ترکمنستان مسلمان و حنفی مذهب‌اند.
جغرافیا و جمعیت
ترکمنستان از شمال و شرق با ازبکستان، از جنوب با ایران، از جنوب شرقی با افغانستان و از شمال غربی با قزاقستان همسایه است و از طریق دریای خزر با روسیه و جمهوری آذربایجان مرز آبی دارد. مساحت این کشور ۱۰۰، ۴۸۸ کیلومتر مربع است که بیش از ۸۰% آن را بیابان قراقوم پوشانده است.
جمعیت ترکمنستان در ۲۰۱۸م(۱۳۹۷ش) حدود ۶ میلیون نفر تخمین زده شد. که از این میان ۷۷ درصد آنان ترکمن، ۹ درصد ازبک و ۵ درصد روس هستند، و قزاق، ارمنی،آذری نیز در آن زندگی می‌کنند. ترکمن‌ها با میانگین ۵ فرزند در ازای هر خانواده مردمی با رشد جمعیت بالا میباشند. رشد جمعیت کلی در حدود ۲.۵ درصد است.[ پایتخت و پرجمعیت‌ترین شهر ترکمنستان، عشق آباد است. دیگر شهرهای پرجمعیت آن به ترتیب اینهاست: چارجو، تاش حوض /تاشائوز، ماری (مرو)، نبیت داغ و ترکمن‌باشی.
مذهب
حکومت ترکمنستان غیر دینی است. با آنکه استقلال سبب پیدایش موج ملایم گرایش به مذهب اسلام شد، این‌گونه به نظر می‌رسد که حقیقت امر در این است که ترکمن‌ها میراث اسلامی خود را یکی از جنبه‌های بنیادین هویت خود می‌دانند تا آنکه وابستگی ژرفی به خداپرستی و خداترسی داشته باشند.
بیش از ۹۰% مردم، مسلمان‌اند، تقریباً جملگی حنفی مذهب‌اند و ۱۰% باقیمانده عمدتاً مسیحی ارتدوکس‌اند. تصوف، به‌ویژه طریقت نقشبندیه، در میان اهل سنّت ترکمنستان نفوذ بسیار دارد.
ترکمن‌ها سنی مذهب و پیرو مکتب حنفی هستند، با این حال دیگر گروه‌های مذهبی نیز در این کشور به آداب خود می‌پردازند. هنگامی که تاخت و تاز ایرانی‌ها و عرب‌ها در سده‌های هفتم و هشتم میلادی، اسلام را به آسیای میانه آورد، گروه‌های ترکیج همگی در یک زمان و به یک درجه به اسلام نگرویدند. گرویدن به اسلام به زمان و مکان بستگی داشت، برای نمونه در کانون‌های شهری آداب اسلامی با رسمیت بیشتری انجام می‌پذیرد درحالی که ترک‌های بیابان‌گرد (مانند ترکمن‌ها) جنبه‌های اسلامی را با عناصری از دیگر آیینها مانند نوروز از زردشتی درهم آمیخته‌اند و هنوز بسیاری از میراث پیش از اسلامشان را همچون نام خدای آسمان یعنی "گوک" را برای نامیدن رنگهای آبی و سبز حفظ کرده‌اند. آغاز گرویدن ترکمن‌ها به اسلام در حدود قرن دهم انجام پذیرفت. درحالی که انجام آداب دینی ترکمن‌ها نشانگر باور و اعتقاد ریشه‌دارشان می‌باشد، حتی ترکمن‌هایی که آداب عملی را به جای نمی آورند، خود را مسلمان می‌دانند و این امر را جزئی جداناشدنی از هویت خود می‌دانند.
رهبران مذهبی
رهبران مذهبی به نام ملّا یا به قول پیروان اهل سِرِّ صوفیه، "ایشان"، خوانده می‌شوند و قاضی‌ها کسانی هستند که شریعت اسلام را تفسیر می‌کنند، اما با امور روحانیت کاری ندارند. در هنگام نماز جماعت پیرترین فرد به امامت می‌ایستد. [8]
دولت در سال 1992 نهاد قاضیات را به عنوان بالاترین مقام مذهبی تحریم نمود. رهبری مذهبی ترکمن در اقدامی جهت جدا کردن خود از مفتیات آسیای میانه از تمایل خود برای گسترش اسلام به عنوان جنبه‌ای از فرهنگ ملی ترکمنستان حکایت کرد. کمیته امور مذهبی (گنش) وابسته به نهاد ریاست جمهوری وظیفه پیشبرد دیدگاه‌های حکومت کنونی را در امور مذهبی بر عهده دارد. [9]
آئین‌ها و اماکن مقدس
تعطیلات اسلامی مطابق با گاهشمار قمری که نسبت به گاه شمار گریگورین در هر سال در روز متفاوتی قرار نمی‌گیرد، گرامی‌داشته شده و جشن گرفته می‌شود. رمضان که ماه روزه‌داری است به عیدی پایان می‌یابد که به زبان ترکمنی "اوراز بایرامی" (عید فطر)(ترکی آذربایجانی اُروج) گفته می‌شود و ترکمن‌ها این عید را جشن می‌گیرند؛ عید قربان یا "قوربان بایرامی" هم که 40 روز پس از عید فطر حادث می‌شود با قربانی کردن یک گوسفند گرامی‌داشته می‌شود.
در دوره شوروی مسجدهای اندکی باز بودند و ترکمن‌ها در خانه نماز می‌خواندند. پس از استقلال مسجدهای بسیاری گشایش یافته‌اند، ولی با این وجود زیارت مزارها و بقعه‌های مقدس نسبت به رفتن به مساجد رایج تر است. ترکمن‌ها بر حرم یکی از مردان خدا برای فرزند‌دار شدن، شفای بیماری و نیک‌بختی به نیایش می‌روند.
منبع
خبرگزاری حوزه مرتضی اشرافی، کشور شناسی ترکمنستان، قم، پژوهشگاه بین‌المللی المصطفی، ۱۳۹۱ اراز محمد سارلی، تاریخ ترکمنستان، تهران ۱۳۷۳ ۱۳۷۸ ش.