confirmed
۲٬۱۹۰
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
| وبگاه = | | وبگاه = | ||
}} | }} | ||
''' ابوبصیر؛ لیث بن بختری مرادی ''' ابوبصیر، از راویان بزرگ و عالیقدر شیعه و نامش لیث بن بَخْتَر مرادى است. از خاصّان حضرت باقر و امام صادق( | ''' ابوبصیر؛ لیث بن بختری مرادی ''' ابوبصیر، از راویان بزرگ و عالیقدر شیعه و نامش لیث بن بَخْتَر مرادى است. از خاصّان حضرت باقر و امام صادق(علیهماالسلام) است. کشى وى را در عدد اصحاب اجماع برشمرده است. | ||
== زندگی‌نامه == | == زندگی‌نامه == | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
== مصاحبت با معصوم == | == مصاحبت با معصوم == | ||
وی در منابع رجالی هم از اصحاب امام باقر ( | وی در منابع رجالی هم از اصحاب امام باقر (علیه‌السلام) و هم از اصحاب امام صادق (علیه‌السلام) محسوب شده است <ref>(برقی، الرجال، ۱۳، ۱۸؛ کشی، ۱۷۰؛ مفید، الاختصاص، ۸۳؛ طوسی، همان، ۱۳۴، ۲۷۸؛ نجاشی، همانجا).</ref> ولی در اسانید روایات، نمونه‌ای قطعی برای روایت او از امام باقر (علیه‌السلام) دیده نمی‌شود <ref>(برای موارد قابل‌تردید، نک: مفید، المقنعة، ۳۸، سطر ۲۷؛ فخار بن محمد، ۸۴؛ قس: کلینی، ۳ / ۵۰۹؛ مجلسی، ۳۵ / ۱۱۲).</ref> ابوبصیر مرادی همچنین از برخی راویان حدیث اهل‌بیت چون عبدالکریم بن عتبۀ هاشمی (از اصحاب امامان صادقین و کاظم (علیهم‌السلام)) روایت کرده است <ref>(ابن بابویه، محمد، «مشیخة»، ۵۵).</ref> در سلسلۀ سند حدیثی از المحاسن برقی <ref>(ص ۳۷)</ref> روایت لیث مرادی از ابوبصیر (شاید اسدی) دیده می‌شود و باتوجه به آنچه ذکر شد و اینکه نجاشی <ref>(همانجا)</ref> لیث مرادی را «ابوبصیر اصغر» خوانده است، دور نیست که وی قدری نسبت به ابوبصیر اسدی تأخر طبقه داشته باشد. | ||
== ابوبصیر مرادی و فطحیه == | == ابوبصیر مرادی و فطحیه == | ||
ابوبصیر مرادی، همان‌طور که شعیب عقرقوفی اظهار داشته است <ref>(کشی، ۱۷۲)</ref>، وفات امام صادق ( | ابوبصیر مرادی، همان‌طور که شعیب عقرقوفی اظهار داشته است <ref>(کشی، ۱۷۲)</ref>، وفات امام صادق (علیه‌السلام) را درک کرده است، ولی گزارش صریحی در مورد موضع‌گیری او در قبال فطحیه دیده نمی‌شود. روایت عقرقوفی حاکی است که ابوبصیر مرادی به امامت امام کاظم (علیه‌السلام) باور نداشته است <ref>(کشی، همانجا، شم ۲۹۳، نیز شم ۲۹۲؛ طوسی، تهذیب، ۱۰ / ۲۵)</ref> و گفتار ابن غضائری، رجال‌شناس اثناعشری اشارت دارد که مذهب وی مستقیم نبوده است <ref>(نک: علامۀ حلی، همانجا).</ref> | ||
در مورد رابطۀ او با امام کاظم ( | در مورد رابطۀ او با امام کاظم (علیه‌السلام)، اگرچه طوسی در الفهرست <ref>(ص ۱۳۰)</ref> و رجال <ref>(ص ۳۵۸)</ref> او را در زمرۀ اصحاب آن حضرت آورده است، ولی این نکته در کلام برقی، کشی و نجاشی تأیید نشده و در اسانید روایات نیز روایت او از امام کاظم (علیه‌السلام) به اثبات نرسیده است. اگر شواهد پراکندۀ یاد شده را در کنار روایات ستایش‌آمیز فطحیان دربارۀ ابوبصیر مرادی قرار دهیم، به نتیجه‌گیری دربارۀ گرایش مذهبی ابوبصیر مرادی کمک خواهد کرد. | ||
از آن جمله باید به روایتی به نقل از علی بن اسباط فطحی اشاره کرد که در آن نام ابوبصیر مرادی در شمار چند تن از اصحاب امامان باقر و صادق ( | از آن جمله باید به روایتی به نقل از علی بن اسباط فطحی اشاره کرد که در آن نام ابوبصیر مرادی در شمار چند تن از اصحاب امامان باقر و صادق (علیهماالسلام) یاد شده و در انتخاب شخصیت‌ها تأثیر دیدگاه فطحی احساس می‌شود <ref>(نک: کشی، ۹-۱۰؛ مفید، الاختصاص، ۶۱-۶۲).</ref> در روایتی دیگر از طریق علی بن اسباط، ابوبصیر مرادی یکی از چهار تن دانسته شده که در حیات و ممات، زینت و آبروی اهل‌بیت بوده، از مصادیق قوّامون به قسط، سابقون و مقرّبون شمرده می‌شدند <ref>(کشی، ۱۷۰، شم ۲۸۷، نیز ۲۳۸- ۲۳۹، شم ۴۳۲).</ref> در روایت دیگر نیز از طریق علی بن اسباط و علی بن حدید فطحی، ابوبصیر مرادی در عداد چهار تن اوتاد زمین و اعلام دین محسوب شده است <ref>(همو، ۲۳۸، شم ۴۳۲).</ref> | ||
اما از دیدگاه منابع غیرفطحی در بادی‌امر باید به روایات پراکنده‌ای توجه کرد که کشی نقل کرده و این در حالی است که خود در تمییز ابوبصیرها (دست‌کم براساس نسخۀ موجود از کتاب وی) به شدت دچار خلط بوده است. کشی علاوه بر روایات علی بن اسباط و علی بن حدید فطحی که یاد شد، دو روایت دیگر نقل کرده که در آنها ابوبصیر مرادی یکی از چهار تن «مخبتین» مژده‌ور به بهشت و نیز از احیاکنندگان حدیث اهل حدیث | اما از دیدگاه منابع غیرفطحی در بادی‌امر باید به روایات پراکنده‌ای توجه کرد که کشی نقل کرده و این در حالی است که خود در تمییز ابوبصیرها (دست‌کم براساس نسخۀ موجود از کتاب وی) به شدت دچار خلط بوده است. کشی علاوه بر روایات علی بن اسباط و علی بن حدید فطحی که یاد شد، دو روایت دیگر نقل کرده که در آنها ابوبصیر مرادی یکی از چهار تن «مخبتین» مژده‌ور به بهشت و نیز از احیاکنندگان حدیث اهل حدیث و امانتداران حلال و حرام خداوند دانسته شده است <ref>(ص ۱۳۶، شم ۲۱۹، نیز ۱۷۰، شم ۲۸۶).</ref> باتوجه به قراین مختلف، ازجمله وجود روایتی دیگر با همین مضمون <ref>(همو، ۱۳۶، شم ۲۱۸)</ref> که در آن نام ابوبصیر (بدون قید) آمده است، می‌توان گفتۀ کشی را درست دانست، با این احتمال که قید «لیث مرادی» و «لیث بن بختری مرادی» در روایت پیشین از افزوده‌های بعدی بوده باشد. کشی همچنین یادآور شده که بعضی در شمار ۶ تن «اصحاب اجماع» از یاران امام باقر و امام صادق (علیهماالسلام) به جای ابوبصیر اسدی، ابوبصیر مرادی را قرار داده‌اند <ref>(ص ۲۳۸).</ref> از دیگر رجال‌شناسان امامیه ابن غضائری ضمن اینکه مذهب او را مورد طعن دانسته، یادآور شده است که اعتبار روایی او مورد طعن نیست <ref>(علامۀ حلی، همانجا)</ref> و نجاشی در شرح احوال وی هم در گرایش مذهبی و هم در اعتبار رجالی او سکوت کرده است <ref>(همانجا).</ref> | ||
== تعابیر اسانید از ابو بصیر مرادی == | == تعابیر اسانید از ابو بصیر مرادی == | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
== مصاحبت با معصوم == | == مصاحبت با معصوم == | ||
برقی وی را از اصحاب امام باقر شمرده است <ref>البرقي ص 13 .</ref> اما شیخ طوسی او را مصاحب امامان باقر <ref>رجال شیخ : ۱۳۴ ر ۱.</ref> و صادق <ref>رجال شیخ : ۲۷۸ ر ۱ .</ref> و کاظم <ref>رجال شیخ: ۳۵۸ ر ۲</ref> ( | برقی وی را از اصحاب امام باقر شمرده است <ref>البرقي ص 13 .</ref> اما شیخ طوسی او را مصاحب امامان باقر <ref>رجال شیخ : ۱۳۴ ر ۱.</ref> و صادق <ref>رجال شیخ : ۲۷۸ ر ۱ .</ref> و کاظم <ref>رجال شیخ: ۳۵۸ ر ۲</ref> (علیهم السلام) شمرده است | ||
== مشایخ و راویان == | == مشایخ و راویان == | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
== روایات و آثار == | == روایات و آثار == | ||
او کتابى داشته است که جمعى از راویان آن را روایت می‌کنند<ref>رجال النجاشى، ص321، شماره 876</ref>، تنها اثر یاد شده از ابوبصیر مرادی کتابی در مسائل فقهی است که بیشتر به روایت ابن فضال فطحی از ابوجمیله مفضل بن صالح از وی شهرت داشته است <ref>(همانجا؛ نیز نک: ابن‌ندیم، همانجا؛ طوسی، الفهرست، همانجا).</ref> | او کتابى داشته است که جمعى از راویان آن را روایت می‌کنند<ref>رجال النجاشى، ص321، شماره 876</ref>، تنها اثر یاد شده از ابوبصیر مرادی کتابی در مسائل فقهی است که بیشتر به روایت ابن فضال فطحی از ابوجمیله مفضل بن صالح از وی شهرت داشته است <ref>(همانجا؛ نیز نک: ابن‌ندیم، همانجا؛ طوسی، الفهرست، همانجا).</ref> | ||
این کتاب در سطح محدودی مورد استفادۀ محدثان چون برقی در المحاسن<ref>(ص ۳۳۷)</ref>، کلینی در الکافی<ref>(۳ / ۴۶۰، ۴ / ۳۴۲، جم )</ref>، ابن‌بابویه در فقیه<ref>(۲ / ۲۷۴)</ref>، طوسی در تهذیب<ref>(۱ / ۱۶۵، ۱۸۰، جم )</ref> و همو در الاستبصار<ref>(۱ / ۱۵۴، جم )</ref> قرار گرفته و آنگونه که از موارد نقل بر می‌آید، مشتمل بر پاسخهای امام صادق ( | این کتاب در سطح محدودی مورد استفادۀ محدثان چون برقی در المحاسن<ref>(ص ۳۳۷)</ref>، کلینی در الکافی<ref>(۳ / ۴۶۰، ۴ / ۳۴۲، جم )</ref>، ابن‌بابویه در فقیه<ref>(۲ / ۲۷۴)</ref>، طوسی در تهذیب<ref>(۱ / ۱۶۵، ۱۸۰، جم )</ref> و همو در الاستبصار<ref>(۱ / ۱۵۴، جم )</ref> قرار گرفته و آنگونه که از موارد نقل بر می‌آید، مشتمل بر پاسخهای امام صادق (علیه‌السلام) به سؤالات ابوبصیر مرادی است<ref>براى اطلاع بیشتر درباره او به این منابع مراجعه کنید: | ||
اتقان المقال، ص111؛ احسن التراجم، ج2، ص39 ـ 42؛ الاختصاص، ص62؛ اضبط المقال، ص539؛ ایضاح الاشتباه، ص70؛ بهجة الآمال، ج6، ص136؛ تاسیس الشیعة، ص409؛ تتمة المنتهى، ص172؛ التحریر الطاووسى، ص230؛ تنقیح المقال، ج2، ص24؛ توضیح الاشتباه، ص256؛ جامع الرواة، ج2، ص34؛ جامع المقال، ص86؛ رجال بحرالعلوم، ج4، ص121؛ رجال البرقى، ص12 و 18؛ رجال العلامة الحلى، ص136؛ رجال ابن داوود، ص157 و 214؛ رجال الطوسى، ص144 و 275؛ رجال الکشى، ص10، 136، 148، 169 و 170؛ رجال النجاشى، ص225؛ ریحانة الادب، ج7، ص34؛ سفینة البحار، ج1، ص85؛ الفهرست، شیخ طوسى، ص130؛ الکنى والالقاب، ج1، ص18؛ مجمع الرجال، ج5، ص82 ـ 87؛ معالم العلماء، ص94؛ معجم الثقات، ص98؛ معجم رجال الحدیث، ج14، ص140؛ منتهى المقال، ص249؛ منهج المقال، ص270؛ نقدالرجال، ص278؛ هدایة المحدّثین، ص136؛ هدیة الاحباب، ص5؛ الوجیزة فى علم الدرایة، ص64؛ وسائل الشیعة، ج20، ص305.</ref>. | اتقان المقال، ص111؛ احسن التراجم، ج2، ص39 ـ 42؛ الاختصاص، ص62؛ اضبط المقال، ص539؛ ایضاح الاشتباه، ص70؛ بهجة الآمال، ج6، ص136؛ تاسیس الشیعة، ص409؛ تتمة المنتهى، ص172؛ التحریر الطاووسى، ص230؛ تنقیح المقال، ج2، ص24؛ توضیح الاشتباه، ص256؛ جامع الرواة، ج2، ص34؛ جامع المقال، ص86؛ رجال بحرالعلوم، ج4، ص121؛ رجال البرقى، ص12 و 18؛ رجال العلامة الحلى، ص136؛ رجال ابن داوود، ص157 و 214؛ رجال الطوسى، ص144 و 275؛ رجال الکشى، ص10، 136، 148، 169 و 170؛ رجال النجاشى، ص225؛ ریحانة الادب، ج7، ص34؛ سفینة البحار، ج1، ص85؛ الفهرست، شیخ طوسى، ص130؛ الکنى والالقاب، ج1، ص18؛ مجمع الرجال، ج5، ص82 ـ 87؛ معالم العلماء، ص94؛ معجم الثقات، ص98؛ معجم رجال الحدیث، ج14، ص140؛ منتهى المقال، ص249؛ منهج المقال، ص270؛ نقدالرجال، ص278؛ هدایة المحدّثین، ص136؛ هدیة الاحباب، ص5؛ الوجیزة فى علم الدرایة، ص64؛ وسائل الشیعة، ج20، ص305.</ref>. | ||