۸۵٬۹۶۳
ویرایش
اتیوپی از نخستین پایگاه اسلام تا جایگاه فعلی مسلمانان (مقاله) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۴ ژوئن ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۳۸
، ۱۴ ژوئن ۲۰۲۲بدون خلاصۀ ویرایش
Mollahashem (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
'''اتیوپی از نخستین پایگاه اسلام تا جایگاه فعلی مسلمانان''' عنوان مقاله‌‌ای است که در دومین شماره [[فصلنامه اندیشه تقریب]] در پاییز سال 1384 و در بخش سرزمین‌های جهان اسلام، منتشر شده‌است.</div> | '''اتیوپی از نخستین پایگاه اسلام تا جایگاه فعلی مسلمانان''' عنوان مقاله‌‌ای است که در دومین شماره [[فصلنامه اندیشه تقریب]] در پاییز سال 1384 و در بخش سرزمین‌های جهان اسلام، منتشر شده‌است.</div> | ||
=چکیده= | =چکیده= | ||
سرزمین «حبشه» نامى آشنا براى مسلمانان است. در این مقاله سعى شده ابعاد تاریخى ـ سیاسى حبشه به اجمال گزارش شود. سبب نام‌گذارى اتیوپى، ویژگى‌هاى جغرافیایى و اقلیمى و برخى از ویژگى تاریخى و تقسیمات کشورى و ویژگى‌هاى سیاسى این سرزمین، بخشى از مباحث این مقاله است. در بخش دیگر با بیان ظهور دین و آیین مسیحیت و چگونگى ورود و رواج سه مذهب ارتدوکس، کاتولیک و پروتستان، به مسأله اسلام و مسلمانان در حبشه پرداخته شده‌است. گزارش وضعیت مسلمانان اتیوپى در قرن بیستم با تأکید بر أ. مسلمانان اتیوپى در زمان حاکمیت ایتالیا | سرزمین «حبشه» نامى آشنا براى مسلمانان است. در این مقاله سعى شده ابعاد تاریخى ـ سیاسى حبشه به اجمال گزارش شود. سبب نام‌گذارى اتیوپى، ویژگى‌هاى جغرافیایى و اقلیمى و برخى از ویژگى تاریخى و تقسیمات کشورى و ویژگى‌هاى سیاسى این سرزمین، بخشى از مباحث این مقاله است. در بخش دیگر با بیان ظهور دین و آیین مسیحیت و چگونگى ورود و رواج سه مذهب ارتدوکس، کاتولیک و پروتستان، به مسأله اسلام و مسلمانان در حبشه پرداخته شده‌است. گزارش وضعیت مسلمانان اتیوپى در قرن بیستم با تأکید بر أ. مسلمانان اتیوپى در زمان حاکمیت ایتالیا ؛ ب. اسلام و مسلمانان اتیوپى در زمان حاکمیت سوسیالیست‌ها ؛ ج. رشد فعالیت مسلمانان در سه دهه پایانى قرن بیستم، بخش دیگر این نوشتار است.<br> | ||
در بخش پایانى به وضعیت حاضر مسلمانان اتیوپى و مناسبات اقتصادى ایران و اتیوپى پرداخته شده‌است.<br> | در بخش پایانى به وضعیت حاضر مسلمانان اتیوپى و مناسبات اقتصادى ایران و اتیوپى پرداخته شده‌است.<br> | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
اتیوپى عموماً سرزمین خشک، صحرایى و در بعضى مناطق کوهستانى است. مناطق جنگلى و مرتعى کمتر از 20 درصد خاک این کشور را شامل مى‌شوند. دماى هوا در مناطق بیابانى اتیوپى و در فصل تابستان گاهى از 55 درجه سانتیگراد نیز فراتر مى‌رود و سردترین منطقه این کشور در فصل زمستان دمایى حدود صفر درجه سانتیگراد دارد. اتیوپى به معاهده‌هاى بین‌المللى بیابان‌زدایى، تغییرات آب و هوا و حفاظت از لایه اوزون پایبند است.<br> | اتیوپى عموماً سرزمین خشک، صحرایى و در بعضى مناطق کوهستانى است. مناطق جنگلى و مرتعى کمتر از 20 درصد خاک این کشور را شامل مى‌شوند. دماى هوا در مناطق بیابانى اتیوپى و در فصل تابستان گاهى از 55 درجه سانتیگراد نیز فراتر مى‌رود و سردترین منطقه این کشور در فصل زمستان دمایى حدود صفر درجه سانتیگراد دارد. اتیوپى به معاهده‌هاى بین‌المللى بیابان‌زدایى، تغییرات آب و هوا و حفاظت از لایه اوزون پایبند است.<br> | ||
نژاد اصلى مردم اتیوپى Afro Asiatic نامیده مى‌شوند که خود به چندین نژاد دیگر تقسیم مى‌شود: | نژاد اصلى مردم اتیوپى Afro Asiatic نامیده مى‌شوند که خود به چندین نژاد دیگر تقسیم مى‌شود: | ||
# Semites در منطقه شمالى ؛ | |||
# Cushtes در مناطق شرقى ؛ | #Semites در منطقه شمالى ؛ | ||
# Nilosaharan در مناطق شرق و جنوب شرقى ؛ | #Cushtes در مناطق شرقى ؛ | ||
# Omotic در مناطق جنوبى. | #Nilosaharan در مناطق شرق و جنوب شرقى ؛ | ||
#Omotic در مناطق جنوبى. | |||
جمعیت اتیوپى بر اساس جدیدترین آمار بانک جهانى در پایان سال 2001 میلادى حدود 65 میلیون و 891 نفر تخمین زده شده است که حدود 18/47 درصد از آن را افراد کمتر از 15 سال، 3/50 درصد تا 64 سال، و 79/2 درصد دیگر را افراد بیشتر از 65 سال تشکیل مى‌دهند.<br> | جمعیت اتیوپى بر اساس جدیدترین آمار بانک جهانى در پایان سال 2001 میلادى حدود 65 میلیون و 891 نفر تخمین زده شده است که حدود 18/47 درصد از آن را افراد کمتر از 15 سال، 3/50 درصد تا 64 سال، و 79/2 درصد دیگر را افراد بیشتر از 65 سال تشکیل مى‌دهند.<br> | ||
عمده مردم اتیوپى از نژاد اورومو(Oromo) 40 درصد و آمهارا(Amhara) 32 درصد هستند که از قبایل سیاهپوست افریقاى شرقى به شمار مى‌روند. دیگر تیره‌هاى نژادى این سرزمین از قبایل «سیدامو» 9 درصد، «شانکلا» 6 درصد، «سومالى» 6 درصد، «عفار»4 درصد و «گوراگى» 2 درصد و 1 درصد سایر گروه‌ها هستند.<br> | عمده مردم اتیوپى از نژاد اورومو(Oromo) 40 درصد و آمهارا(Amhara) 32 درصد هستند که از قبایل سیاهپوست افریقاى شرقى به شمار مى‌روند. دیگر تیره‌هاى نژادى این سرزمین از قبایل «سیدامو» 9 درصد، «شانکلا» 6 درصد، «سومالى» 6 درصد، «عفار»4 درصد و «گوراگى» 2 درصد و 1 درصد سایر گروه‌ها هستند.<br> | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۸: | ||
==ب. مذهب کاتولیک== | ==ب. مذهب کاتولیک== | ||
زمانى که مسلمانان حبشه به رهبرى امام احمد بن ابراهیم القاضى ضد امپراتورى حاکمان مسیحى این کشور قیام کرده بودند، حکومت پادشاهى پرتغال، مسؤولیت | زمانى که مسلمانان حبشه به رهبرى امام احمد بن ابراهیم القاضى ضد امپراتورى حاکمان مسیحى این کشور قیام کرده بودند، حکومت پادشاهى پرتغال، مسؤولیت کمک‌هاى نظامى و تسلیحاتى به حبشه را به عهده گرفت و پذیرفت که از هرگونه کمک و یارى براى پیروزى امپراتورى حبشه دریغ نورزد و به همین سبب مستشاران و سربازان فراوانى را به همراه تسلیحات و ادوات جنگى پیشرفته از طریق دریاى سرخ که در آن زمان زیر سلطه نیروى دریایى پرتغال بود، به سوى حبشه گسیل داشت که سرانجام باعث شکست و سرکوبى مسلمانان شد.<br> | ||
براى جلوگیرى از قیام‌ها و نهضت‌هاى احتمالى ضد امپراتورى حبشه، عده‌اى از افراد ارتش پرتغال در این کشور ماندند که میان آنان اسقف‌ها و کشیش‌هایى از سوى کلیساهاى کاتولیک مسیحى پرتغال نیز حضور داشتند و در جهت تغییر مذهب مسیحیان ارتدوکس حبشه به کاتولیک تلاش و تبلیغ مى‌کردند. یک گروه از آنان به سرپرستى اسقف پدروپائز(Pedropaez) موفق شدند که مذهب امپراتور حبشه را از ارتدوکس به کاتولیک تغییر دهند. اسقف مذکور اسپانیایى و از اعضاى فعال «انجمن عیسى» بود.<br> | براى جلوگیرى از قیام‌ها و نهضت‌هاى احتمالى ضد امپراتورى حبشه، عده‌اى از افراد ارتش پرتغال در این کشور ماندند که میان آنان اسقف‌ها و کشیش‌هایى از سوى کلیساهاى کاتولیک مسیحى پرتغال نیز حضور داشتند و در جهت تغییر مذهب مسیحیان ارتدوکس حبشه به کاتولیک تلاش و تبلیغ مى‌کردند. یک گروه از آنان به سرپرستى اسقف پدروپائز(Pedropaez) موفق شدند که مذهب امپراتور حبشه را از ارتدوکس به کاتولیک تغییر دهند. اسقف مذکور اسپانیایى و از اعضاى فعال «انجمن عیسى» بود.<br> | ||
در سال 1607 میلادى امپراتور سوس نیوس (Susneyos) به قدرت رسید و در سال 1622 میلادى تحت تأثیر اسقف پدروپائز، مذهب کاتولیک را پذیرفت و از طریق وى درباریان و اقوام وى نیز به این مذهب گرویدند.<br> | در سال 1607 میلادى امپراتور سوس نیوس (Susneyos) به قدرت رسید و در سال 1622 میلادى تحت تأثیر اسقف پدروپائز، مذهب کاتولیک را پذیرفت و از طریق وى درباریان و اقوام وى نیز به این مذهب گرویدند.<br> | ||
| خط ۱۰۹: | خط ۱۱۱: | ||
با پایان یافتن دوران اشغال ایتالیا در سال 1941 و بازگشت رژیم سلطنتى به قدرت، بار دیگر دوره جدیدى از تعقیب رسمى مسلمانان آغاز شد. مسلمانان، خائنان و همدستان دشمن خوانده مى‌شدند تا جایى که اقدام‌هاى کیفرى ضد عده‌اى از رهبران و جوامع مسلمان اجرا شد.<br> | با پایان یافتن دوران اشغال ایتالیا در سال 1941 و بازگشت رژیم سلطنتى به قدرت، بار دیگر دوره جدیدى از تعقیب رسمى مسلمانان آغاز شد. مسلمانان، خائنان و همدستان دشمن خوانده مى‌شدند تا جایى که اقدام‌هاى کیفرى ضد عده‌اى از رهبران و جوامع مسلمان اجرا شد.<br> | ||
به منظور حفظ وحدت ملى، پادشاه جدید با اقدام‌هاى ریاکارانه خود مى‌کوشید خشنودى مسلمانان اتیوپى را جلب کند؛ به ویژه که مسلمانان، پیش تر نمونه حکومت‌دارى ایتالیا را آزموده بودند.<br> | به منظور حفظ وحدت ملى، پادشاه جدید با اقدام‌هاى ریاکارانه خود مى‌کوشید خشنودى مسلمانان اتیوپى را جلب کند؛ به ویژه که مسلمانان، پیش تر نمونه حکومت‌دارى ایتالیا را آزموده بودند.<br> | ||
پیش از این، ایتالیایى‌ها، دادگاه‌هاى شریعت را تاسیس کرده بودند که این دادگاه‌ها صلاحیت داشتند به دعاوى حقوقى در زمینه ازدواج، طلاق، ارث و وقف رسیدگى کنند. هر چند پادشاه هایله سلاسى اجازه داد این دادگاه‌ها عملاً فعالیت کنند، دستور داد مقررات مربوط به مسلمانان از قانون مدنى سال 1960 حذف شود. همچنین در زمان تشکیل کمیسیون تدوین قوانین در سال 1945 به مسلمانان اجازه مشارکت داده نشد و قانون مدنى سال 1960 در خصوص مقررات مربوط به مسلمانان هرگز تعدد زوجات را قانونى نشناخت و در تمام امور ازدواج و مسائل خانوادگى، رویه‌ها و سنت‌هاى دین مسیحیت در آن متبلور بود. در حالى که کمیسیون با | پیش از این، ایتالیایى‌ها، دادگاه‌هاى شریعت را تاسیس کرده بودند که این دادگاه‌ها صلاحیت داشتند به دعاوى حقوقى در زمینه ازدواج، طلاق، ارث و وقف رسیدگى کنند. هر چند پادشاه هایله سلاسى اجازه داد این دادگاه‌ها عملاً فعالیت کنند، دستور داد مقررات مربوط به مسلمانان از قانون مدنى سال 1960 حذف شود. همچنین در زمان تشکیل کمیسیون تدوین قوانین در سال 1945 به مسلمانان اجازه مشارکت داده نشد و قانون مدنى سال 1960 در خصوص مقررات مربوط به مسلمانان هرگز تعدد زوجات را قانونى نشناخت و در تمام امور ازدواج و مسائل خانوادگى، رویه‌ها و سنت‌هاى دین مسیحیت در آن متبلور بود. در حالى که کمیسیون با مقام‌هاى دینى مسیحى و دانشوران سنتى آنان مشاوره داشت، از هیچ مسلمانى نخواست تا نظریاتش را درباره پیش نویس قانون مزبور اظهار کند. هرچند در پیش نویس قانون مدنى، فصلى تحت عنوان مقررات ویژه مسلمانان درج شده بود، این فصل در زمان انتشار قانون مدنى حذف شد. | ||
دادگاه‌هاى شریعت (اسلامى) در اعلامیه سال 1962 در بخش دادگاه‌ها و قانون آیین دادرسى مدنى، قانونى شناخته نشدند ؛ هر چند فعالیت آن‌ها در عمل استمرار یافت. دولت امیدوار بود با تجویز وجود آن‌ها، بدون اعطاى وضعیت قانونى، این دادگاه‌ها هم سرانجام مانند خود مسلمانان پژمرده و منقرض شوند.<br> | دادگاه‌هاى شریعت (اسلامى) در اعلامیه سال 1962 در بخش دادگاه‌ها و قانون آیین دادرسى مدنى، قانونى شناخته نشدند ؛ هر چند فعالیت آن‌ها در عمل استمرار یافت. دولت امیدوار بود با تجویز وجود آن‌ها، بدون اعطاى وضعیت قانونى، این دادگاه‌ها هم سرانجام مانند خود مسلمانان پژمرده و منقرض شوند.<br> | ||
با وجود این که پادشاه هایله سلاسى همواره در سخنرانى‌هاى خود تأکید مى‌کرد که دین، امر شخصى است و کشور به همه تعلق دارد، در عمل به حمایت از پارادایم سنتى که ملت اتیوپى را با مسیحیت برابر مى‌دانست پرداخت. وى به دلیل این‌که اسلام، به صورت آنتى تز ملى‌گرایى اتیوپى مطرح بود مى‌کوشید با کم شمردن تعداد جمعیت مسلمان کشور، این اندیشه متعلق به قرون گذشته را که اتیوپى جزیره مسیحیت در دریاى اسلام است، جاودانه سازد.<br> | با وجود این که پادشاه هایله سلاسى همواره در سخنرانى‌هاى خود تأکید مى‌کرد که دین، امر شخصى است و کشور به همه تعلق دارد، در عمل به حمایت از پارادایم سنتى که ملت اتیوپى را با مسیحیت برابر مى‌دانست پرداخت. وى به دلیل این‌که اسلام، به صورت آنتى تز ملى‌گرایى اتیوپى مطرح بود مى‌کوشید با کم شمردن تعداد جمعیت مسلمان کشور، این اندیشه متعلق به قرون گذشته را که اتیوپى جزیره مسیحیت در دریاى اسلام است، جاودانه سازد.<br> | ||
در این بین، برخى از ملى‌گرایان معتقدند که هیچ گونه سیاست رسمى و آشکارا مبنى بر سرکوب مسلمانان یا تبعیض ضد آنان وجود نداشته (مانند اقدام‌هایى که در سال 1880 ضد مسلمانان انجام شد) بلکه مسلمانان فقط از گردونه حیات ملى منزوى شده یا مورد بى‌مهرى قرار گرفته‌اند!<br> | در این بین، برخى از ملى‌گرایان معتقدند که هیچ گونه سیاست رسمى و آشکارا مبنى بر سرکوب مسلمانان یا تبعیض ضد آنان وجود نداشته (مانند اقدام‌هایى که در سال 1880 ضد مسلمانان انجام شد) بلکه مسلمانان فقط از گردونه حیات ملى منزوى شده یا مورد بى‌مهرى قرار گرفته‌اند!<br> | ||
مارکاکیس (MARKAKIS) در خصوص این که چرا مسلمانان اتیوپى انگیزه‌اى براى شرکت در | مارکاکیس (MARKAKIS) در خصوص این که چرا مسلمانان اتیوپى انگیزه‌اى براى شرکت در آموزش‌هاى جدید نداشتند و مشارکت آن‌ها بسیار پایین بود، حقایق ذیل را ذکر مى‌کند: ممنوعیت استفاده از زبان عربى در مدارس دولتى، تبلیغ دین مسیحیت تحت پوشش آموزه‌هاى اخلاقى، استمرار فعالیت مدارس در روزهاى جمعه و اعیاد و تعطیلات دینى مسلمانان، استفاده از آموزش براى تبلیغ و گسترش ملى گرایى مورد نظر دولت و سرانجام این حقیقت که آموزش و پرورش همواره وسیله‌اى براى استخدام در اداره‌هاى دولتى بوده‌است. <br> | ||
علت دیگر ناخرسندى مسلمانان از نظام آموزشى این بودکه تاسیس مراکز آموزشى اسلامى از حمایت مالى دولت بهره مند نبود. هرچند دولت ادعا مى‌کرد آموزش‌هاى مذهبى برعهده نهادهاى دینى است و مدارس سنتى باید خودبسا و خودگردان باشند، در حقیقت غیر مستقیم از طریق اعطاى زمین، معافیت اموال کلیسا از پرداخت مالیات و تخصیص بخشى از مالیات‌هاى آموزشى به کلیسا، مدارس دینى مسیحى را تحت حمایت خود قرار مى‌داد. | علت دیگر ناخرسندى مسلمانان از نظام آموزشى این بودکه تاسیس مراکز آموزشى اسلامى از حمایت مالى دولت بهره مند نبود. هرچند دولت ادعا مى‌کرد آموزش‌هاى مذهبى برعهده نهادهاى دینى است و مدارس سنتى باید خودبسا و خودگردان باشند، در حقیقت غیر مستقیم از طریق اعطاى زمین، معافیت اموال کلیسا از پرداخت مالیات و تخصیص بخشى از مالیات‌هاى آموزشى به کلیسا، مدارس دینى مسیحى را تحت حمایت خود قرار مى‌داد. | ||
به هر حال، به ویژه در سال‌هاى 1960تا 1970 بروز تحولات جدید در افریقا، جهان اسلام و اتیوپى، به کاهش شدت کنترل در فرصت‌هاى آموزشى، ثبت نام در خدمات دولتى و سفرهاى خارجى انجامید و اوضاع به تدریج به نفع مسلمانان اتیوپى تغییر یافت.<br> | به هر حال، به ویژه در سال‌هاى 1960تا 1970 بروز تحولات جدید در افریقا، جهان اسلام و اتیوپى، به کاهش شدت کنترل در فرصت‌هاى آموزشى، ثبت نام در خدمات دولتى و سفرهاى خارجى انجامید و اوضاع به تدریج به نفع مسلمانان اتیوپى تغییر یافت.<br> | ||
==ب. اسلام و مسلمانان اتیوپى در زمان حاکمیت سوسیالیست‌ها 1975-1991میلادى== | ==ب. اسلام و مسلمانان اتیوپى در زمان حاکمیت سوسیالیست‌ها 1975-1991میلادى== | ||
به رغم طوفان‌هاى تحولى که در | به رغم طوفان‌هاى تحولى که در سال‌هاى 1960 تا1970 در سراسر کشور جریان داشت،اسلام درآستانه بروز جنبش مردمى سال 1974 همچنان داغ قدیم همکارى با تجاوز خارجى را بر پیشانى خود داشت و مسلمانان اتیوپى فقط بیگانگانى که اقلیت ناچیزى از جمعیت کشور را تشکیل مى‌دهند، شمرده مى‌شدند.<br> | ||
مسلمانان از حقوق مدنى خود محروم، و در مرداب رکود و تسلیم غوطه ور بودند. هر چند اهمیت حیاتى مسلمانان در اقتصاد کشور، به ویژه در تجارت داخلى از دیر باز به وسیله حکومت و مردم مسیحى شناخته شده بود، این اهمیت نمى توانست استثمار سیاسى و تبعیض اجتماعى حکومت مسیحى را جبران کند. مناسبات تاریخى مسیحیان اتیوپى با همسایه‌هاى مسلمانشان آمیزه‌اى از خصومت شدید و همکارى عملى بوده‌است؛ با وجود این، واکنش به چندین دهه ستم و بى مهرى به مسلمانان اتیوپى را باید در شورش انقلابى 1974 که در نهایت طومار نظام سلطنتى و اقتدار سیاسى و معنوى آن را در هم پیچید، ارزیابى کرد.<br> | مسلمانان از حقوق مدنى خود محروم، و در مرداب رکود و تسلیم غوطه ور بودند. هر چند اهمیت حیاتى مسلمانان در اقتصاد کشور، به ویژه در تجارت داخلى از دیر باز به وسیله حکومت و مردم مسیحى شناخته شده بود، این اهمیت نمى توانست استثمار سیاسى و تبعیض اجتماعى حکومت مسیحى را جبران کند. مناسبات تاریخى مسیحیان اتیوپى با همسایه‌هاى مسلمانشان آمیزه‌اى از خصومت شدید و همکارى عملى بوده‌است؛ با وجود این، واکنش به چندین دهه ستم و بى مهرى به مسلمانان اتیوپى را باید در شورش انقلابى 1974 که در نهایت طومار نظام سلطنتى و اقتدار سیاسى و معنوى آن را در هم پیچید، ارزیابى کرد.<br> | ||
تظاهرات مسلمانان اتیوپى ساکن آدیس آبابا در آوریل 1974که از قبل برنامه ریزى و سازماندهى شده بود، یکى از نخستین و بزرگ‌ترین نشانه‌هاى ظهور اعتراض‌هاى مردمى و در خواست بهبود وضعیت و جبران مظالم گذشته بود.<br> | تظاهرات مسلمانان اتیوپى ساکن آدیس آبابا در آوریل 1974که از قبل برنامه ریزى و سازماندهى شده بود، یکى از نخستین و بزرگ‌ترین نشانه‌هاى ظهور اعتراض‌هاى مردمى و در خواست بهبود وضعیت و جبران مظالم گذشته بود.<br> | ||
طبق | طبق گزارش‌هاى منتشر شده در روزنامه آدیس زمن، نخست وزیر وقت عندلکاچوماکنون (Endalkachaw Makonnen) در تاریخ 9 آوریل 1974 با نمایندگان و بزرگان مسلمانان دیدار و گفتوگو کرد. اعضاى نمایندگان مذکور، پیش تر موضوعاتى را براى بحث و گفتوگو ارائه کرده بودند که نخست وزیر اطمینان داد به این مسائل توجه خواهد شد. <br> | ||
نُه روز بعد در تاریخ 19 آوریل، عندلکاچو دوباره با نمایندگان جامعه مسلمان ملاقات کرد و درباره 13 موضوع که در عریضه 9 آوریل ارائه شده بود، بحث و مذاکره صورت پذیرفت. متن و محتواى این عریضه به روشنى در روزنامه‌ها ذکر نشده بود و مطبوعات فقط به طور کلى مفاد تقاضاها را گزارش کرده بودند. در این عریضه درخواست‌هایى به شرح ذیل مطرح شده بود:<br> | نُه روز بعد در تاریخ 19 آوریل، عندلکاچو دوباره با نمایندگان جامعه مسلمان ملاقات کرد و درباره 13 موضوع که در عریضه 9 آوریل ارائه شده بود، بحث و مذاکره صورت پذیرفت. متن و محتواى این عریضه به روشنى در روزنامه‌ها ذکر نشده بود و مطبوعات فقط به طور کلى مفاد تقاضاها را گزارش کرده بودند. در این عریضه درخواست‌هایى به شرح ذیل مطرح شده بود:<br> | ||
1. حمایت دولت از دین اسلام باید در قانون اساسى بیان، و در عمل اجرا شود ؛ 2. دولت به مسلمانان اجازه دهد که تشکیلات دینى تأسیس کنند؛ 3. دادگاه‌هاى شریعت باید با بودجه معین موجودیت مستقل داشته باشند و این موضوع در قانون اساسى اصلاحى ذکر شود ؛ 4. تعطیلات و اعیاد اسلامى به طور رسمى مراعات شوند؛ 5. تشکیل انجمن جوانان مسلمان و انجمن زنان مسلمان رسمیت یابند؛ 6. مسلمانان اجازه داشته باشند زمین تملک کنند؛ 7. مسلمانان اتیوپى از حق تملک زمین محروم هستند و این موضوع غیر واقعى بودن این جمله پادشاه را ثابت مى‌کند که همواره تکرار مى‌کند: کشور به همگى تعلق دارد و دین امر شخصى تلقى مى‌شود؛ بنابراین، کابینه جدید باید به این مطلب جامه عمل بپوشاند؛ 8. مسلمانان اتیوپى باید اجازه داشته باشند در امور ادارى، قضایى، خدمات سیاسى، ارتش و خدمات دولتى اشتغال داشته، فعالیت کنند؛ 9. دولت باید از تبلیغ و ترویج اسلام حمایت و براى امور تبلیغى بودجه‌اى تخصیص دهد. همچنین مبلغان مسلمان مجاز باشند به کشور وارد شوند؛ 10. تعلیم و تبلیغ اسلام باید از طریق پخش برنامه‌هایى در رسانه‌هاى گروهى صورت پذیرد؛ 11. عبارت «مسلمانان اتیوپى» باید جایگزین اصطلاح «مسلمانان مقیم اتیوپى» شود؛ 12. آموزه‌هاى اسلام باید در تمام مدارس تدریس شود؛ 13. دولت به مسلمانان اجازه دهد مسجد بسازند و کالاهاى مورد نیاز براى این منظور معافیت گمرکى داشته باشد.<br> | 1. حمایت دولت از دین اسلام باید در قانون اساسى بیان، و در عمل اجرا شود ؛ 2. دولت به مسلمانان اجازه دهد که تشکیلات دینى تأسیس کنند؛ 3. دادگاه‌هاى شریعت باید با بودجه معین موجودیت مستقل داشته باشند و این موضوع در قانون اساسى اصلاحى ذکر شود ؛ 4. تعطیلات و اعیاد اسلامى به طور رسمى مراعات شوند؛ 5. تشکیل انجمن جوانان مسلمان و انجمن زنان مسلمان رسمیت یابند؛ 6. مسلمانان اجازه داشته باشند زمین تملک کنند؛ 7. مسلمانان اتیوپى از حق تملک زمین محروم هستند و این موضوع غیر واقعى بودن این جمله پادشاه را ثابت مى‌کند که همواره تکرار مى‌کند: کشور به همگى تعلق دارد و دین امر شخصى تلقى مى‌شود؛ بنابراین، کابینه جدید باید به این مطلب جامه عمل بپوشاند؛ 8. مسلمانان اتیوپى باید اجازه داشته باشند در امور ادارى، قضایى، خدمات سیاسى، ارتش و خدمات دولتى اشتغال داشته، فعالیت کنند؛ 9. دولت باید از تبلیغ و ترویج اسلام حمایت و براى امور تبلیغى بودجه‌اى تخصیص دهد. همچنین مبلغان مسلمان مجاز باشند به کشور وارد شوند؛ 10. تعلیم و تبلیغ اسلام باید از طریق پخش برنامه‌هایى در رسانه‌هاى گروهى صورت پذیرد؛ 11. عبارت «مسلمانان اتیوپى» باید جایگزین اصطلاح «مسلمانان مقیم اتیوپى» شود؛ 12. آموزه‌هاى اسلام باید در تمام مدارس تدریس شود؛ 13. دولت به مسلمانان اجازه دهد مسجد بسازند و کالاهاى مورد نیاز براى این منظور معافیت گمرکى داشته باشد.<br> | ||
| خط ۱۳۴: | خط ۱۳۶: | ||
اعلامیه اصلاحات ارضى مارس 1975 در ابتدا به نظر مى‌رسید که به سود دهقانان جنوب اتیوپى باشد ؛ چراکه دهقانان این ناحیه را که عموماً مسلمان بودند، از استثمار قبیله آمهارا(Amhara) در جایگاه صاحبان زمین آزاد کرده بود ؛ با وجود این، اقدام‌هاى بعدى دولت براى ایجاد مزارع اشتراکى باعث شد که حمایت اولیه از اصلاحات ارضى از دست برود. اصلاحات ارضى در شمال، به ویژه براى دهقانان مسلمان نحس بود ؛ زیرا قانون اصلاحات ارضى استخدام نیروى کار را ممنوع مى‌کرد و همین باعث شد که مالکان زمین، دهقانان را از زمین خود بیرون کنند. طى دو ماه از زمان صدور اعلامیه، دولت مجبور شد اردوگاه‌هایى براى دهقانان مسلمان گجام (Gojjam) بر پا کند و ناخواسته آنان را در جاى دیگرى مستقر سازد.<br> | اعلامیه اصلاحات ارضى مارس 1975 در ابتدا به نظر مى‌رسید که به سود دهقانان جنوب اتیوپى باشد ؛ چراکه دهقانان این ناحیه را که عموماً مسلمان بودند، از استثمار قبیله آمهارا(Amhara) در جایگاه صاحبان زمین آزاد کرده بود ؛ با وجود این، اقدام‌هاى بعدى دولت براى ایجاد مزارع اشتراکى باعث شد که حمایت اولیه از اصلاحات ارضى از دست برود. اصلاحات ارضى در شمال، به ویژه براى دهقانان مسلمان نحس بود ؛ زیرا قانون اصلاحات ارضى استخدام نیروى کار را ممنوع مى‌کرد و همین باعث شد که مالکان زمین، دهقانان را از زمین خود بیرون کنند. طى دو ماه از زمان صدور اعلامیه، دولت مجبور شد اردوگاه‌هایى براى دهقانان مسلمان گجام (Gojjam) بر پا کند و ناخواسته آنان را در جاى دیگرى مستقر سازد.<br> | ||
با ملى شدن زمین‌هاى شهرى و منازل مسکونى اضافى در ژوئیه 1975 بسیارى از افراد به ویژه بازرگانانى که در زمینه واحدهاى مسکونى اجاره‌اى سرمایه گذارى کرده بودند، از مهم‌ترین منبع درآمدشان محروم شدند. | با ملى شدن زمین‌هاى شهرى و منازل مسکونى اضافى در ژوئیه 1975 بسیارى از افراد به ویژه بازرگانانى که در زمینه واحدهاى مسکونى اجاره‌اى سرمایه گذارى کرده بودند، از مهم‌ترین منبع درآمدشان محروم شدند. | ||
در دسامبر 1974 کمیته‌اى تشکیل شد و از مسلمانان خواست تا پوست‌هاى گوسفندهاى قربانى خود را در عید قربان به این کمیته تحویل دهند. همچنین در ژانویه 1975 مسلمانان اتیوپى مبلغ قابل توجهى به قربانیان قحطى کمک کردند. در فوریه 1979 نیز به مناسبت عید فطر، امام مسجد جامع انور، به طور رسمى از مؤمنان خواست تا در | در دسامبر 1974 کمیته‌اى تشکیل شد و از مسلمانان خواست تا پوست‌هاى گوسفندهاى قربانى خود را در عید قربان به این کمیته تحویل دهند. همچنین در ژانویه 1975 مسلمانان اتیوپى مبلغ قابل توجهى به قربانیان قحطى کمک کردند. در فوریه 1979 نیز به مناسبت عید فطر، امام مسجد جامع انور، به طور رسمى از مؤمنان خواست تا در اقدام‌هاى کمیته کمک به قحطى زدگان مشارکت کنند.<br> | ||
با این حال، از آغاز سال 1979 گزارش‌هاى رسمى درباره اعیاد اسلامى که در روزنامه دولتى آدیس زمن به چاپ مى‌رسید، به تدریج کوتاه‌تر مى‌شد. این امر نشان‌دهنده این مطلب بود که دولت به امور مذهبى بى‌توجهى مى‌کند. در | با این حال، از آغاز سال 1979 گزارش‌هاى رسمى درباره اعیاد اسلامى که در روزنامه دولتى آدیس زمن به چاپ مى‌رسید، به تدریج کوتاه‌تر مى‌شد. این امر نشان‌دهنده این مطلب بود که دولت به امور مذهبى بى‌توجهى مى‌کند. در سال‌هاى بعد، از ذکر گزارش‌هاى تفصیلى در خصوص اعیاد اسلامى به طور کلى پرهیز مى‌شد و فقط براى آگاهى عموم اطلاعیه‌هایى به چاپ مى‌رسید ؛ با وجود این، انتصاب مسلمانان به مقام‌هاى بلند دولتى، هیأت‌هاى دیپلماتیک و ارتش در مقایسه با دوران‌هاى پیشین قابل توجه مى‌نُمود.<br> | ||
طبق نظر کلاپهام(Clapham) طى دوران سلطنتى حتى یک وزیر مسلمان در دولت وجود نداشت و از میان 138 مقام بلندپایه دولتى، فقط شش پست از آنِ مسلمانان بود. این حقیقت به روشنى نشان دهنده آن است که مسلمانان به میزان اندکى در کشور پست‌هاى مهم دولتى را در اختیار داشتند.<br> | طبق نظر کلاپهام(Clapham) طى دوران سلطنتى حتى یک وزیر مسلمان در دولت وجود نداشت و از میان 138 مقام بلندپایه دولتى، فقط شش پست از آنِ مسلمانان بود. این حقیقت به روشنى نشان دهنده آن است که مسلمانان به میزان اندکى در کشور پست‌هاى مهم دولتى را در اختیار داشتند.<br> | ||
در اوایل روى کار آمدن رژیم نظامى، محمد عبدالرحمان به وزارت بازرگانى، صنعت و جهانگردى منصوب شد. همچنین ناخدا حسن سعید به مدیریت شرکت کشتیرانى اتیوپى، یوسف احمد به وزارت راه و ترابرى، و حسین اسماعیل، به ریاست وزارت آموزش و پرورش تعیین شدند. میان اعضاى دائم کمیته مرکزى کمیسیون تشکیل دهنده حزب کارگران اتیوپى چهار مسلمان وجود داشتند که عبارت بودند از عبدالحافظ یوسف، مدیر سیاسى دانشکده فوریه 1976، على موسى، نماینده منطقه گاموگوفا(Gamo Gofa)، یوسف احمد، وزیر راه و ترابرى، و حسین اسماعیل، مسؤول کمیسیون امور ایدئولوژى در منطقه کافا (Kafa)، در اوایل سال 1980 على موسى، یگانه عضو مسلمان(Derg)، و حسین اسماعیل ازکمیته مرکزى حزب کارگران اتیوپى کنار گذاشته شدند.<br> | در اوایل روى کار آمدن رژیم نظامى، محمد عبدالرحمان به وزارت بازرگانى، صنعت و جهانگردى منصوب شد. همچنین ناخدا حسن سعید به مدیریت شرکت کشتیرانى اتیوپى، یوسف احمد به وزارت راه و ترابرى، و حسین اسماعیل، به ریاست وزارت آموزش و پرورش تعیین شدند. میان اعضاى دائم کمیته مرکزى کمیسیون تشکیل دهنده حزب کارگران اتیوپى چهار مسلمان وجود داشتند که عبارت بودند از عبدالحافظ یوسف، مدیر سیاسى دانشکده فوریه 1976، على موسى، نماینده منطقه گاموگوفا(Gamo Gofa)، یوسف احمد، وزیر راه و ترابرى، و حسین اسماعیل، مسؤول کمیسیون امور ایدئولوژى در منطقه کافا (Kafa)، در اوایل سال 1980 على موسى، یگانه عضو مسلمان(Derg)، و حسین اسماعیل ازکمیته مرکزى حزب کارگران اتیوپى کنار گذاشته شدند.<br> | ||
کوشش‌هاى مستمر مسلمانان براى تأمین شناسایى قانونى مجلس اعلاى امور اسلامى اتیوپى در طول دوران حکومت نظامیان به نتیجه نرسید. هرچند این مجلس عملاً موجودیت و فعالیت داشت، موجودیت و فعالیت آن از پایه‌هاى قانونى یا شناسایى رسمى ناشى نمى‌شد ؛ بلکه فعالیت مجلس مدیون تصمیم جدى، پیگیرى و قدرت کسانى بود که آماده بودند به هر قیمتى موجودیت آن را حفظ کنند.<br> | کوشش‌هاى مستمر مسلمانان براى تأمین شناسایى قانونى مجلس اعلاى امور اسلامى اتیوپى در طول دوران حکومت نظامیان به نتیجه نرسید. هرچند این مجلس عملاً موجودیت و فعالیت داشت، موجودیت و فعالیت آن از پایه‌هاى قانونى یا شناسایى رسمى ناشى نمى‌شد ؛ بلکه فعالیت مجلس مدیون تصمیم جدى، پیگیرى و قدرت کسانى بود که آماده بودند به هر قیمتى موجودیت آن را حفظ کنند.<br> | ||
در دوران جدید به نظر مى‌رسید که تشکیل مجلس اعلاى امور اسلامى، دستاورد مهم و نتیجه مبارزات مسلمانان اتیوپى بوده است. با وجود چالش‌هاى مبارزات داخلى براى به دست گرفتن قدرت در میان رهبران مسلمانان و تقسیم شدن آن‌ها به سبب مجموعه‌اى از مسائل مانند درگیرى‌هاى شخصى و مشکلات گوناگونى از قبیل نداشتن تجربه مدیریتى و تشکیلاتى، اختلاف بر سر موضوع تخصیص بودجه و میزان کنترل بر | در دوران جدید به نظر مى‌رسید که تشکیل مجلس اعلاى امور اسلامى، دستاورد مهم و نتیجه مبارزات مسلمانان اتیوپى بوده است. با وجود چالش‌هاى مبارزات داخلى براى به دست گرفتن قدرت در میان رهبران مسلمانان و تقسیم شدن آن‌ها به سبب مجموعه‌اى از مسائل مانند درگیرى‌هاى شخصى و مشکلات گوناگونى از قبیل نداشتن تجربه مدیریتى و تشکیلاتى، اختلاف بر سر موضوع تخصیص بودجه و میزان کنترل بر بخش‌هاى تشکیل دهنده، مجلس در مجموع توانسته است رهبرى مؤثرى در امور مسلمانان به ویژه در زمینه مناسبات خود با حکومت و جهان اسلام از خود نشان دهد.<br> | ||
در سپتامبر 1991تجدید ساختار اساسى مجلس آغاز شد. پیش از آن در انتخاباتى که براى ریاست مجلس در اکتبر 1990، حدود شش ماه بعد از فوت بنیانگذار آن، عالم معروف و محبوب حاج حبیب ثانى صورت گرفته بود، عمر حسین عبدالواحد، رئیس دادگاه‌هاى شریعت تا برگزارى انتخابات سراسرى و قانونى به ریاست موقت مجلس برگزیده شد. این دومین بارى بود که اعضاى مجلس، خودشان رئیس مجلس را برمى‌گزیدند.<ref>براى توضيحات بيشتر، ر.ك: مقاله گفتمان تاريخى مسلمانان اتيوپى، نوشته دكتر حسين احمد(استاديار دانشگاه آديس آبابا) ترجمه محمدحسين مظفرى، و نيز روزنامه آديس زمن Addis Zaman بين سال‌هاى 1974 ـ 1993 و نيز مقاله‌هاى تحقيقاتى پيرامون تاريخ سياسى اتيوپى كه از سال 1970 به بعد منتشر شده است و نيز هدهد، گزارش ويژه اتيوپى 98، سال دوم، ش 20، بهمن 1377، محمدحسين مظفرى، رايزنى فرهنگى جمهورى اسلامى ايران ـ آديس آبابا.</ref><br> | در سپتامبر 1991تجدید ساختار اساسى مجلس آغاز شد. پیش از آن در انتخاباتى که براى ریاست مجلس در اکتبر 1990، حدود شش ماه بعد از فوت بنیانگذار آن، عالم معروف و محبوب حاج حبیب ثانى صورت گرفته بود، عمر حسین عبدالواحد، رئیس دادگاه‌هاى شریعت تا برگزارى انتخابات سراسرى و قانونى به ریاست موقت مجلس برگزیده شد. این دومین بارى بود که اعضاى مجلس، خودشان رئیس مجلس را برمى‌گزیدند.<ref>براى توضيحات بيشتر، ر.ك: مقاله گفتمان تاريخى مسلمانان اتيوپى، نوشته دكتر حسين احمد(استاديار دانشگاه آديس آبابا) ترجمه محمدحسين مظفرى، و نيز روزنامه آديس زمن Addis Zaman بين سال‌هاى 1974 ـ 1993 و نيز مقاله‌هاى تحقيقاتى پيرامون تاريخ سياسى اتيوپى كه از سال 1970 به بعد منتشر شده است و نيز هدهد، گزارش ويژه اتيوپى 98، سال دوم، ش 20، بهمن 1377، محمدحسين مظفرى، رايزنى فرهنگى جمهورى اسلامى ايران ـ آديس آبابا.</ref><br> | ||
| خط ۱۵۲: | خط ۱۵۴: | ||
پیشینه مناسبات رسمى سیاسى و اقتصادى دو کشور به چند دهه قبل از پیروزى انقلاب اسلامى ایران باز مى‌گردد. اتیوپى یکى از نخستین ممالک افریقایى بود که جمهورى اسلامى ایران را به رسمیت شناخت. در دوران جنگ تحمیلى نیز اتیوپى بارها و بارها مواضع جنگ طلبانه و سلطه‌جویانه عراق ضد ایران را محکوم کرد و بر حقانیت دفاع مردم ایران از مرزهاى خود تأکید ورزید.<br> | پیشینه مناسبات رسمى سیاسى و اقتصادى دو کشور به چند دهه قبل از پیروزى انقلاب اسلامى ایران باز مى‌گردد. اتیوپى یکى از نخستین ممالک افریقایى بود که جمهورى اسلامى ایران را به رسمیت شناخت. در دوران جنگ تحمیلى نیز اتیوپى بارها و بارها مواضع جنگ طلبانه و سلطه‌جویانه عراق ضد ایران را محکوم کرد و بر حقانیت دفاع مردم ایران از مرزهاى خود تأکید ورزید.<br> | ||
با گشایش سفارت ایران در آدیس آبابا و ملاقات‌هاى متعدد | با گشایش سفارت ایران در آدیس آبابا و ملاقات‌هاى متعدد مقام‌هاى سیاسى و اقتصادى دو کشور، سطح مناسبات دو جانبه ایران و اتیوپى به گونه شایسته‌اى رشد کرد تا این که آقاى تامیرات لاینه نخست وزیر پیشین اتیوپى در زمان ریاست جمهورى حضرت آیت ا... خامنه‌اى به تهران سفر کرد. در جریان این سفر، نخستین قراردادهاى اقتصادى دو کشور در زمینه همکارى‌هاى نفتى، فولاد و مصالح ساختمانى به امضا رسید ؛ البته مناسبات اقتصادى ایران و اتیوپى به تبع روابط سیاسى دوجانبه، با برکنارى دولت سرهنگ منگیستو هایله ماریام و روى کار آمدن دولت موقت آقاى ملس زنادى در این کشور رشد بیشترى یافت و با آغاز دوران ریاست جمهورى آقاى نگاسو گیدادا بهتر شد تا این که نخستین اجلاس کمیسیون همکارى‌هاى مشترک دو کشور در 26 بهمن ماه 1378 در شهر آدیس آبابا برگزار شد.<br> | ||
در جریان این اجلاس، هیات‌هاى نمایندگى تجارى و صنعتى ایران و اتیوپى مصمم شدند تا به منظور شناخت هرچه بهتر دو طرف از وضعیت اقتصادى و ظرفیت‌هاى خالى همکارى با یک‌دیگر، به تبادل اطلاعات بازرگانى و هیات‌هاى کارشناسى بخش خصوصى اقدام کنند. اندکى بعد آقاى آشالوهایله رئیس اتاق بازرگانى و صنایع و معادن اتیوپى در دیدار با مهندس خاموشى، همتاى ایرانى خود در تهران تاکید کرد که بانک مرکزى اتیوپى براى واردات مواد شیمیایى و منسوجات و ماشین آلات از ایران، اسناد اعتبارى تاجران اتیوپیایى را تأیید خواهد کرد. با اعطاى این تسهیلات، نخستین محموله کامیون‌هاى ولوو | در جریان این اجلاس، هیات‌هاى نمایندگى تجارى و صنعتى ایران و اتیوپى مصمم شدند تا به منظور شناخت هرچه بهتر دو طرف از وضعیت اقتصادى و ظرفیت‌هاى خالى همکارى با یک‌دیگر، به تبادل اطلاعات بازرگانى و هیات‌هاى کارشناسى بخش خصوصى اقدام کنند. اندکى بعد آقاى آشالوهایله رئیس اتاق بازرگانى و صنایع و معادن اتیوپى در دیدار با مهندس خاموشى، همتاى ایرانى خود در تهران تاکید کرد که بانک مرکزى اتیوپى براى واردات مواد شیمیایى و منسوجات و ماشین آلات از ایران، اسناد اعتبارى تاجران اتیوپیایى را تأیید خواهد کرد. با اعطاى این تسهیلات، نخستین محموله کامیون‌هاى ولوو F21 شامل 50 دستگاه کامیون ساخت شرکت ایران کاوه به ارزش 3/5 میلیون دلار به اتیوپى صادر شد. از سوى دیگر، دو کشور ارتباطات تجارى خود را در مورد خرید سایر اقلام مانند خشکبار، فرآورده‌هاى نفتى، مواد آلى، فرآورده‌هاى غذایى و مصنوعات فلزى توسعه دادند.<br> | ||
دومین اجلاس کمیسیون همکارى‌هاى مشترک ایران و اتیوپى، اندکى قبل در دى ماه 1380 در تهران برگزار شد و در خلال آن یادداشت تفاهم همکارى‌هاى علمى و فنى دو کشور به امضا رسید. براساس این یادداشت | دومین اجلاس کمیسیون همکارى‌هاى مشترک ایران و اتیوپى، اندکى قبل در دى ماه 1380 در تهران برگزار شد و در خلال آن یادداشت تفاهم همکارى‌هاى علمى و فنى دو کشور به امضا رسید. براساس این یادداشت تفاهم‌ها، ایران و اتیوپى متعهد شدند که در زمینه کشاورزى، دامپزشکى، رادیو و تلویزیون، بهداشت و درمان، توسعه جهانگردى، تشویق سرمایه گذارى گردشگرى و بانکدارى با یک‌دیگر همکارى کنند. از سوى دیگر، کارشناسان دو طرف موظف شده‌اند که راهکارهاى همکارى دوجانبه براى احداث کشتارگاه‌هاى صنعتى و صنایع پایین دستى، طراحى کارخانه‌هاى نیشکر، پودر شیر و آب پنیر و همچنین خط صنعتى نمک طعام و استحصال روغن از دانه‌هاى گیاهى را ارزیابى کنند. طى سال‌هاى اخیر، لوازم و ظروف پلاستیکى، قیر، موم، پارافین، گوگرد، پارچه، مخمل، بیسکویت و آدامس، لبنیات، سینک ظرفشویى، کشمش، برگه زردآلو، خشکبار، مبلمان چوبى، رزین، شیشه، فولاد ممزوج، کفش‌هاى ضد آب، ساچمه خودکار، ماشین‌آلات و قطعات یدکى، فنر، قلاب، چنگک و سایر مصنوعات فلزى مهم‌ترین تولیدات ایرانى بوده‌اند که به اتیوپى صادر شده‌اند.<br> | ||
در این مدت، حجم واردات ایران از اتیوپى بسیار ناچیز بوده و بیشتر شامل برخى قطعات ماشین‌آلات و خودرو شده‌است. چنین به نظر مى‌رسد که دو کشور افزون بر تقویت مناسبات اقتصادى گذشته باید براى توسعه صادرات خدمات فنى و مهندسى، به ویژه در زمینه سدسازى، راهسازى، احداث نیروگاه‌هاى گوناگون، زه کشى انهار کشاورزى و توسعه سازه‌هاى فلزى گام‌هاى جدى‌ترى را بردارند.<br> | در این مدت، حجم واردات ایران از اتیوپى بسیار ناچیز بوده و بیشتر شامل برخى قطعات ماشین‌آلات و خودرو شده‌است. چنین به نظر مى‌رسد که دو کشور افزون بر تقویت مناسبات اقتصادى گذشته باید براى توسعه صادرات خدمات فنى و مهندسى، به ویژه در زمینه سدسازى، راهسازى، احداث نیروگاه‌هاى گوناگون، زه کشى انهار کشاورزى و توسعه سازه‌هاى فلزى گام‌هاى جدى‌ترى را بردارند.<br> | ||
در بُعد روابط تجارى و اقتصادى میان دو کشور، کوشش‌هاى فراوان دیگرى به عمل آمده و سعى شده تا امکانات و ظرفیت‌هاى اقتصادى جمهورى اسلامى ایران به تاجران و بازرگانان اتیوپیایى شناسانده شود و زمینه لازم به منظور همکارى و ارتباط میان بخش‌هاى خصوصى دو کشور پدیدآید.<ref>اتیوپى، بخش هفتم، ص89 ـ 95.</ref><br> | در بُعد روابط تجارى و اقتصادى میان دو کشور، کوشش‌هاى فراوان دیگرى به عمل آمده و سعى شده تا امکانات و ظرفیت‌هاى اقتصادى جمهورى اسلامى ایران به تاجران و بازرگانان اتیوپیایى شناسانده شود و زمینه لازم به منظور همکارى و ارتباط میان بخش‌هاى خصوصى دو کشور پدیدآید.<ref>اتیوپى، بخش هفتم، ص89 ـ 95.</ref><br> | ||
=منابع و مآخذ= | =منابع و مآخذ= | ||
# ابن عبد ربه، عقد الفرید، ج 2. | |||
# اتیوپى. | #ابن عبد ربه، عقد الفرید، ج 2. | ||
# جعفر سبحانى، فروغ ابدیت، ج 1. | #اتیوپى. | ||
# دائرة‌المعارف بزرگ اسلامى، ج 6. | #جعفر سبحانى، فروغ ابدیت، ج 1. | ||
# سیره ابن هشام، ج 1. | #دائرة‌المعارف بزرگ اسلامى، ج 6. | ||
# طبقات ابن سعد، ج 1و3. | #سیره ابن هشام، ج 1. | ||
# لغت‌نامه دهخدا، ج 19. | #طبقات ابن سعد، ج 1و3. | ||
# ویل دورانت، تاریخ تمدن، ج 4. | #لغت‌نامه دهخدا، ج 19. | ||
#ویل دورانت، تاریخ تمدن، ج 4. | |||
=پانویس= | =پانویس= | ||
| خط ۱۷۶: | خط ۱۷۹: | ||
[[رده: اتیوپی]] | [[رده: اتیوپی]] | ||
[[رده: منشورات مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]] | [[رده: منشورات مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]] | ||
<references /> | |||