اصحاب کساء

اصحاب کساء به پیامبر خدا(ص)، امیرالمؤمنین، فاطمه زهرا(س)، امام حسن و امام حسین(ع) گفته می‌شود.

اصحاب کسا

نام	اصحاب کِساء، یا اصحاب عبا،
معنای اصطلاحی	گروهی از خاندانِ محمد که در واقعهٔ نزولِ آیهٔ تطهیر حضور داشتند.
معنای فارسی	همراهانِ عبا
قدمت کاربرد	صدرِ اسلام
تعداد کاربرد در روایات	متواتر

این پنج تن معصوم روزی با هم بودند و همه زیر یک ردا و پوششی قرار گرفتند. پیامبر خدا درباره آنان دعا کرد. سپس آیه قرآن نازل شد و اراده الهی را بر پاکی و طهارت این خاندان بیان کرد ﴿وَقَرْنَ فِی بُیُوتِکُنَّ وَلا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِیَّةِ الأُولَی وَأَقِمْنَ الصَّلاةَ وَآتِینَ الزَّکَاةَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا﴾.

چون این پنج نفر زیر یک عبا و ردا خفته بودند به اصحاب کساء، اصحاب عبا، پنج تن آل عبا و آل عبا هم مشهور شدند. حدیث مفصّلی که این واقعه و فضایل این پنج معصوم را بیان می‌کند و به خواندن آن در مجالس توصیه شده، "حدیث کساء" نام دارد. آیه‌ای که درباره آنان نازل شد، دلیل عصمت آنان است.

ماجرای اصحاب کساء

پیامبر(ص) در خانۀ ام سلمه بود که آیۀ «إِنَّمٰا یُرِیدُ اللّٰهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً» نازل شد.

رسول خدا، فاطمه، علی، حسن و حسین را جمع کرد و همه را زیر یک کساء و عبایی قرار داد و چنین گفت:

«اللّهم هؤلاء اهل بیتی فاذهب عنهم الرّجس و طهّرهم تطهیرا».

حدیث کساء نیز در مقام و فضیلت این پنج تن وارد شده است.

تعداد اصحاب کساء

احادیثی که از طرق شیعه درباره حدیث کساء وارد شده است همه دلالت دارند که اصحاب کساء پنچ نفر هستند: رسول خدا(ص)، حضرت علی(ع)، فاطمه(س)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع). طبق این روایات، ام سلمه نیز از پیامبر(ص) اجازه خواست که به جمع آنان بپیوندد، اما پیامبر(ص) به وی اجازه نداد.

امام صادق(ع) در حدیثی صریحاً می‌فرماید:

اصحاب کساء که کریم‌ترین مخلوقات و شریف‌ترین آنها نزد خدا بوده پنج تن می‌باشند. و در ادامه این پنج نفر را نام می‌برد.

خامس اهل عبا یکی از القاب امیرالمؤمنین(ع) در زیارت‌نامه‌ ایشان توسط امام صادق(ع) بیان شده است و در زیارت‌نامه‌ای دیگر، خامس اصحاب کِساء از القاب امام حسین(ع) معرفی شده است.

پیامبر نزول آیه تطهیر را در پنج تن منحصر کرده است.

علامه حلی در مورد آیه تطهیر می‌گوید:

نزول آیه تطهیر در مورد پنج نفر اصحاب کساء از مُتواتِرات است و در مورد این مطلب کسی شک نمی‌کند؛ مگر اینکه معاند و مغرض باشد.

اصطلاح «اصحاب کِساء» بین مفسران و راویان معروف بود؛ یعنی به جای اینکه نام تک تک پنج تن را بیاورند، می‌گفتند این آیه در حق اصحاب کساء نازل شده است؛ برای نمونه در مورد‌ شأن نزول آیه وَیطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَیٰ حُبِّهِ مِسْکینًا وَیتِیمًا وَأَسِیرًا علامه مجلسی می‌گوید:

مفسرین و محدثین اجماع دارند که این سوره درباره اصحاب کساء نازل شده است.

شعری درباره اصحاب کساء

شاعر در همین مورد گفته است:

انّ النّبی محمدا و وصیّه

و ابنَیهِ و ابنَتَه البَتول الطّاهِرة

اهلُ العباءِ و انّنی بِوِلائهم

اَرجُو السّلامَة و النّجا فیِ الآخرة

اصحاب کساء در کتب اهل سنت

این روایت در کتب حدیثی اهل سنت نیز نقل شده است. حدیث کساء در صحیح مسلم این چنین آمده است: عایشه گوید: روزی رسول خدا بیرون آمد و عبائی نقشدار که از موی سیاه بافته شده بود، بر دوش داشت. ابتداحسن(ع) آمد، او را به زیر عبا جای داد؛ پس از او حسین(ع) آمد، او را هم به زیر عبا جای داد سپس فاطمه آمد و در زیر عبا قرار گرفت، بعد علی(ع) آمد و او را هم همراه دیگران زیر عبا؛ جای داد و فرمود: «إنّما یُریدُ اللّه لِیُذْهِبَ عَنْکُم الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُم تَطْهِیراً»

ابن حجر در صواعق المحرقه می‌گوید: به سند صحیح رسیده که پیامبر(ص) کسائی را بر روی آن چهار نفر انداخت. آنگاه عرض کرد: بارخدایا! اینان اهل بیت من و خاصه من هستند، پلیدی را از آنان دور ساز و آنان را پاک گردان..

ابن اثیر در اسدالغابه و احمد بن حنبل در مسند خود این حدیث را آورده اند و ابن تیمیه در منهاج السنة می‌گوید: «حدیث کسا از احادیث صحیح السندی است که احمد، ترمذی از ام سلمه نقل کرده و نیز مسلم در صحیح خود از عایشه نقل نموده است.»

این روایت در کتب تفسیری اهل سنت نیز آمده است. زمخشری درالکشاف، فخر رازی در التفسیر الکبیر و هر یک از قرطبی ، ابن کثیر و سیوطی در تفسیرهایشان حدیث کساء را نقل کرده‌اند. قُرطُبیّ در تفسیر آیه تطهیر از امّ سلمه چنین نقل نموده‌اند: هنگامی که آیه تطهیر نازل شد، رسول خدا، علی(ع) و فاطمه(س) و حسن(ع) و حسین(ع) را فراخواند و بر آنان کسائی خیبری پوشاند.