۸۵٬۸۱۰
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'اهل‌سنت' به 'اهل سنت'
جز (تمیزکاری) |
جز (جایگزینی متن - 'اهل‌سنت' به 'اهل سنت') |
||
| (۱۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
این مقاله به جریان مذهبی و گرایش‌های جمعیت اهل سنت (حنفی، شافعی، سلفی‌ها و وهابی‌ها و طرفداران جنبش گولن) و رهبران و افراد تاثیر‌گذار در این مذاهب و تبیین برخی از اقدامات هریک از آنها توجه دارد. | این مقاله به جریان مذهبی و گرایش‌های جمعیت اهل سنت (حنفی، شافعی، سلفی‌ها و وهابی‌ها و طرفداران جنبش گولن) و رهبران و افراد تاثیر‌گذار در این مذاهب و تبیین برخی از اقدامات هریک از آنها توجه دارد. | ||
= | =اهل سنت جمهوری آذربایجان= | ||
اهل سنت در جمهوری آذربایجان در اقلیت‌اند. اکثریت آنان حنفی و تعدادی هم حنبلی شافعی هستند. (البته مجامع طرفدار نقشبندی، مجامع دینی ترکیه و جمعیت‌های نورچی هم هستند). سنی‌ها در طول تاریخ در قسمت شمالی آذربایجان حایز اکثریت بوده‌اند و امروزه سنی‌های بومی یا قدیمی آذربایجان در مناطق مرزی زندگی می‌کنند. <ref>ولی جباری، شیعیان جمهوری آذربایجان، قم: انتشارات شیعه‌شناسی، 1389.</ref> محل تمرکز فعالیت‌های اهل سنت در باکو، مسجد تاریخی [[اژدربیگ]] است. ترکیه، کویت و عربستان سعودی از چند دهه به این سو، فعالیت‌هایی برای ترویج عقاید مذهبی موردنظر خود در آذربایجان داشته و دارند.<br> | |||
رفتار آنان با شیعیان بسیار خوب است. تعداد کمی از آنان در جنوب و بخش عمده آنان در شمال زندگی می‌کنند. آنان مثل شیعیان مراسم خاص پرشکوهی ندارند. با این حال، اکنون آنان فعالیت بیشتری دارند و روز به روز زیادتر می‌شوند. حاج سلمان موسی‌اف معاون رئیس اداره مسلمانان قفقاز، رهبر سنّی‌های جمهوری آذربایجان است. | رفتار آنان با شیعیان بسیار خوب است. تعداد کمی از آنان در جنوب و بخش عمده آنان در شمال زندگی می‌کنند. آنان مثل شیعیان مراسم خاص پرشکوهی ندارند. با این حال، اکنون آنان فعالیت بیشتری دارند و روز به روز زیادتر می‌شوند. حاج سلمان موسی‌اف معاون رئیس اداره مسلمانان قفقاز، رهبر سنّی‌های جمهوری آذربایجان است. | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
==3. سلفی‌ها و وهابیون == | ==3. سلفی‌ها و وهابیون == | ||
بعضی از | بعضی از پژوهشگران حوزه قفقاز معتقدند، در هیچ دوره تاریخی جریان سلفی در جمهور آذربایجان موجود نبوده است. اما، از اواخر عمر شوروی و بخصوص از اوایل دوره استقلال جمهوری آذربایجان جریان وهابی و سلفی با مساعدت‌هایی که از طرف عربستان سعودی، کویت، امارات متحده عرب و نیز مصر و احیانا برخی دیگر از کشورهای عربی انجام شد و می‌شود، در این کشور شکل گرفته است. بنای اولیه جریان سلفی را شخصی بنام شیخ سلیم که یک فلسطینی الاصل و اهل غزّه بود ودر دوران شوروی در دانشکده باکو و در رشته حقوق تحصیل می‌کرد، گذاشته است. این جریان فعالیت و تبلیغات خود را از سال‌های 89-1988 که آن زمان ناشناخته بود، در باکو آغاز کرد. <ref>جباری، همان، صص 69.</ref> <br> | ||
در اوایل استقلال جمهوری آذربایجان عده‌ای از جوانان مسلمان که در پی هویت دینی خود بودند توسط روحانیون افراطی سلفی و وهابی با این ادعا که صاحب اسلام اصیل هستند بسوی خود جذب کرده و آنها را جهت آموزش به دانشگاه بین‌المللی اسلامی مدینه در عربستان، مرکز اصلی تربیت طلاب و مبلغان وهاب معرفی می‌کردند که اکنون در عرصه تبلیغات مذهبی در جمهور آذربایجان فعالند. | در اوایل استقلال جمهوری آذربایجان عده‌ای از جوانان مسلمان که در پی هویت دینی خود بودند توسط روحانیون افراطی سلفی و وهابی با این ادعا که صاحب اسلام اصیل هستند بسوی خود جذب کرده و آنها را جهت آموزش به دانشگاه بین‌المللی اسلامی مدینه در عربستان، مرکز اصلی تربیت طلاب و مبلغان وهاب معرفی می‌کردند که اکنون در عرصه تبلیغات مذهبی در جمهور آذربایجان فعالند. | ||
عربستان سعودی در پوشش امضای توافق نامه همکاری در زمینه دینی با دولت جمهوری آذربایجان و نیز جلب همکاری اداره مسلمانان قفقاز توانسته است به حمایت از وهابی‌ها در جمهوری آذربایجان پوشش قانونی بدهد. <ref> | عربستان سعودی در پوشش امضای توافق نامه همکاری در زمینه دینی با دولت جمهوری آذربایجان و نیز جلب همکاری اداره مسلمانان قفقاز توانسته است به حمایت از وهابی‌ها در جمهوری آذربایجان پوشش قانونی بدهد. <ref>جنبش‌ها و جریان‌های وهابی و تکفیری در جمهوری آذربایجان، سه شنبه ۱۲ آبان ۱۳۹۴: http://www.iiwfs.com/index.php/fa/iiwfs-news/889-2015</ref><br> | ||
از چهره‌های شاخص آنها، می‌توان به قامت سلیمانوف، رهبر این جریان در آذربایجان و امام جماعت مسجد ابوبکرباکو، علیخان موسی‌اف، ویسل عروج‌اف، سهراب شیخعلی‌اف، ثامن محمدوف و...اشاره کرد که در عرصه اینترنت و فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی در تبلیغ آموزه‌های وهابی تحت نام سلفیت مشغول می‌باشند.<ref>همان</ref><br> | از چهره‌های شاخص آنها، می‌توان به قامت سلیمانوف، رهبر این جریان در آذربایجان و امام جماعت مسجد ابوبکرباکو، علیخان موسی‌اف، ویسل عروج‌اف، سهراب شیخعلی‌اف، ثامن محمدوف و...اشاره کرد که در عرصه اینترنت و فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی در تبلیغ آموزه‌های وهابی تحت نام سلفیت مشغول می‌باشند.<ref>همان</ref><br> | ||
در مورد تعداد جمعیت وهابی‌های سلفی در جمهوری آذربایجان آمار دقیقی در دست نیست. رسانه‌های جمهوری آذربایجان از وجود 15 هزار نفر تا 65 هزار نفر در این کشور خبر می‌دهند. نشریه مشهور “Novoya qazeta” روسیه در سال ۲۰۱۳ میلادی در گزارشی درباره گسترش وهابیت در جمهوری آذربایجان با تلاش‌های عربستان سعودی، تعداد وهابی‌ها را در این کشور شیعه مذهب، بین ۱۵ تا ۲۰ هزار نفر تخمین زده بود.<ref>بررسی موانع | در مورد تعداد جمعیت وهابی‌های سلفی در جمهوری آذربایجان آمار دقیقی در دست نیست. رسانه‌های جمهوری آذربایجان از وجود 15 هزار نفر تا 65 هزار نفر در این کشور خبر می‌دهند. نشریه مشهور “Novoya qazeta” روسیه در سال ۲۰۱۳ میلادی در گزارشی درباره گسترش وهابیت در جمهوری آذربایجان با تلاش‌های عربستان سعودی، تعداد وهابی‌ها را در این کشور شیعه مذهب، بین ۱۵ تا ۲۰ هزار نفر تخمین زده بود.<ref>بررسی موانع جریان‌های شیعی در تاریخ معاصر قفقاز(2): http://www.sedayeshia.com/fa/article/19508</ref> | ||
بعضی هم معتقدند: تعداد وهّابی‌ها در جمهوری آذربایجان حدود 50 هزار نفر است و آنها به چهار گروه خوارج امروز، جماعت، هجرت، تکفیر و اخوان تقسیم می‌شوند. <ref>احمد کاظمی، همکاری‌های باکو و ریاض درپیشبرد پان آذریسم، دوفصلنامه سیاست و روابط بین الملل، سال سوم، شماره 5، بهار و تابستان1399.</ref><br> | بعضی هم معتقدند: تعداد وهّابی‌ها در جمهوری آذربایجان حدود 50 هزار نفر است و آنها به چهار گروه خوارج امروز، جماعت، هجرت، تکفیر و اخوان تقسیم می‌شوند. <ref>احمد کاظمی، همکاری‌های باکو و ریاض درپیشبرد پان آذریسم، دوفصلنامه سیاست و روابط بین الملل، سال سوم، شماره 5، بهار و تابستان1399.</ref><br> | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
تراکم جمعیتی جریان وهابیت و محل سکونت آنها بیشتر در شمال این کشور- بخاطر اکثریت اهل سنت در آنجا- می‌باشد. اما، علاوه بر شمال جمهوری آذربایجان که به لحاظ همجواری با داغستان روسیه که منطقه مناسبی برای فعالیت جریان وهابیت می‌باشد، منطقه سومقائییت و نیز باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان می‌باشد.<br> | تراکم جمعیتی جریان وهابیت و محل سکونت آنها بیشتر در شمال این کشور- بخاطر اکثریت اهل سنت در آنجا- می‌باشد. اما، علاوه بر شمال جمهوری آذربایجان که به لحاظ همجواری با داغستان روسیه که منطقه مناسبی برای فعالیت جریان وهابیت می‌باشد، منطقه سومقائییت و نیز باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان می‌باشد.<br> | ||
بر اساس اطلاعات مطبوعات جمهوری آذربایجان، وهابیت از جمهوری‌های خودمختار داغستان و چچنستان روسیه به مناطق شمالی جمهوری آذربایجان سرایت داده می‌شود. از جمله شهرهایی که وهابیت در آنجا گسترش دارد شهرهای بالاکن، زاگاتالا، گوسار، خاچماز و گاخ است.<ref>بررسی موانع | بر اساس اطلاعات مطبوعات جمهوری آذربایجان، وهابیت از جمهوری‌های خودمختار داغستان و چچنستان روسیه به مناطق شمالی جمهوری آذربایجان سرایت داده می‌شود. از جمله شهرهایی که وهابیت در آنجا گسترش دارد شهرهای بالاکن، زاگاتالا، گوسار، خاچماز و گاخ است.<ref>بررسی موانع جریان‌های شیعی در تاریخ معاصر قفقاز(2)</ref><br> | ||
هرچند جریان وهابیت فعالیت‌های خود را در آذربایجان مخفیانه و زیر زمینی انجام می‌دهد امّا تحولات سویه و عراق و بروز جریان تکفیری و داعش در این کشورها، باعث بروز و ظهور این جریان در آذربایجان و آشکار شدن چهره واقعی آنها شد. گفته می‌شود حدود چهارصد الی هزار نفر از وهابی‌های جمهوری آذربایجان به سوریه اعزام شدند که به علت پرتعداد بودنشان «جمعیت آذری» وهابی‌ها در سوریه تشکیل شد.<ref>همان</ref><br> | هرچند جریان وهابیت فعالیت‌های خود را در آذربایجان مخفیانه و زیر زمینی انجام می‌دهد امّا تحولات سویه و عراق و بروز جریان تکفیری و داعش در این کشورها، باعث بروز و ظهور این جریان در آذربایجان و آشکار شدن چهره واقعی آنها شد. گفته می‌شود حدود چهارصد الی هزار نفر از وهابی‌های جمهوری آذربایجان به سوریه اعزام شدند که به علت پرتعداد بودنشان «جمعیت آذری» وهابی‌ها در سوریه تشکیل شد.<ref>همان</ref><br> | ||
فعالیت، تبلیغ و نفوذ جریان وهابیت در آذربایجان گسترده است. آنها در میان اساتید دانشگاه، دانشجویان، ورزشکاران، | فعالیت، تبلیغ و نفوذ جریان وهابیت در آذربایجان گسترده است. آنها در میان اساتید دانشگاه، دانشجویان، ورزشکاران، پزشکان، کارگران وحتی بیکاران، تبلیغ می‌کنند. و جوان و تحصیل‌کردگان زودتر و بیشتر جذب آنان می‌شوند. آنان درباره تمام اعتقادات شیعه، از نماز، صوم تا دفن و…، شبهه وارد می‌کنند و بر ضعف اعتقاد شیعیان فقط از قرآن دلیل می‌آورند. در ظاهر خوش‌رفتارند وچون مردم نسبت به وهابیت حساس هستند خود را نه وهابی که سنّی معرفی می‌کنند. سلفی‌های آذربایجان معمولاً آزادانه و آشکارا به اسم سنّی حنبلی (نه وهابی) ولی با اعتقادات وهابی به تبلیغ می‌پردازند.<ref>http://www.iiwfs.com/index.php/fa/iiwfs-news/889-2015-10-26</ref><br> | ||
سلفی‌های آذربایجان به دو گروه عمده تقسیم می‌شوند. یک گروه به رهبری قامت سلیمان‌اف و گروه دیگر که رادیکال‌تر است و از نظر گروه اول خوارج نامیده می‌شوند.<br> | سلفی‌های آذربایجان به دو گروه عمده تقسیم می‌شوند. یک گروه به رهبری قامت سلیمان‌اف و گروه دیگر که رادیکال‌تر است و از نظر گروه اول خوارج نامیده می‌شوند.<br> | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
همچنین، تساهل اداره روحانیت مسلمانان قفقاز و القای کم اهمیت بودن عدّه و عُده وهابیت در آذربایجان، باعث نفوذ و گسترش این جریان شده است. <br> | همچنین، تساهل اداره روحانیت مسلمانان قفقاز و القای کم اهمیت بودن عدّه و عُده وهابیت در آذربایجان، باعث نفوذ و گسترش این جریان شده است. <br> | ||
مهم‌ترین عامل در تسریع و قدرتمند شدن گروه‌های سلفی در آذربایجان، نفوذ کشورهای عربی به حوزه دینی آذربایجان و حمایت از سلفی‌گری است. آنها علاوه بر کادرسازی بین سنی مذهب‌ها، از نظر مالی هم سلفی‌ها را تقویت کرده و می‌کنند.<ref>محسن خلیجی و ابراهیم مجیدی، رشد هویت اسلامی ـ شیعی در جمهور آذربایجان، فصلنامه | مهم‌ترین عامل در تسریع و قدرتمند شدن گروه‌های سلفی در آذربایجان، نفوذ کشورهای عربی به حوزه دینی آذربایجان و حمایت از سلفی‌گری است. آنها علاوه بر کادرسازی بین سنی مذهب‌ها، از نظر مالی هم سلفی‌ها را تقویت کرده و می‌کنند.<ref>محسن خلیجی و ابراهیم مجیدی، رشد هویت اسلامی ـ شیعی در جمهور آذربایجان، فصلنامه شیعه‌شناسی شماره 27.</ref><br> | ||
در کنار این‌ها، سه عامل مهم دیگر در گسترش وهابیت و سلفی‌گری در جمهوری آذربایجان، تأثیرگذار است: اولاً اکثریت آنها بومیِ سنی بوده و از اقلیت‌های قومی هستند؛ ثانیاً دوقطبی شدن سریع جامعه و فقر فزاینده جامعه آذربایجان منجر به شیفتگی فراگیر و جذب به نهادهای سنتی شده است. آنها از فقر و نارضایتی مردم و فساد حکومت استفاده کرده و دولت را نقد می‌کنند. ثالثاً سلفی‌ها ویژگی‌های جهانی ایدئولوژی‌شان را تبلیغ کرده و بنا را برصحت این فرضیه خود می‌گذارند که فراتر از همه سنتها و فرقه‌های اسلامی هستند.<ref>محسن خلیجی و ابراهیم مجیدی، «رشد هویت اسلامی- شیعی در جمهوری آذربایجان»، فصلنامه علمی-پژوهشی | در کنار این‌ها، سه عامل مهم دیگر در گسترش وهابیت و سلفی‌گری در جمهوری آذربایجان، تأثیرگذار است: اولاً اکثریت آنها بومیِ سنی بوده و از اقلیت‌های قومی هستند؛ ثانیاً دوقطبی شدن سریع جامعه و فقر فزاینده جامعه آذربایجان منجر به شیفتگی فراگیر و جذب به نهادهای سنتی شده است. آنها از فقر و نارضایتی مردم و فساد حکومت استفاده کرده و دولت را نقد می‌کنند. ثالثاً سلفی‌ها ویژگی‌های جهانی ایدئولوژی‌شان را تبلیغ کرده و بنا را برصحت این فرضیه خود می‌گذارند که فراتر از همه سنتها و فرقه‌های اسلامی هستند.<ref>محسن خلیجی و ابراهیم مجیدی، «رشد هویت اسلامی- شیعی در جمهوری آذربایجان»، فصلنامه علمی-پژوهشی شیعه‌شناسی، سال هفتم، شماره 26، تابستان 1388، ص45.</ref> | ||
==4. جنبش گولن (نورچی‌ها) == | ==4. جنبش گولن (نورچی‌ها) == | ||
جنبش گولن یا حزمت (خدمت) شبکه‌ای فرا ملی از نهادها و افرادی است که آموزه‌های واعظ مسلمان ترکیه‌ای، فتح الله گولن را سرلوحه کار خود قرار داده و از آن پیروی می‌کنند. خود گولن از پیروان سعید نورسی (1878-1960) است که یکی از شخصیت‌های بسیار مهم در اسلام مدرن در ترکیه بوده و جنبش احیاگر مذهبی نورچولار را در دوران پسا عثمانی در دهه 20 بنیان نهاده است.<br> | جنبش گولن یا حزمت (خدمت) شبکه‌ای فرا ملی از نهادها و افرادی است که آموزه‌های واعظ مسلمان ترکیه‌ای، فتح الله گولن را سرلوحه کار خود قرار داده و از آن پیروی می‌کنند. خود گولن از پیروان سعید نورسی (1878-1960) است که یکی از شخصیت‌های بسیار مهم در اسلام مدرن در ترکیه بوده و جنبش احیاگر مذهبی نورچولار را در دوران پسا عثمانی در دهه 20 بنیان نهاده است.<br> | ||
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، این جنبش تمرکز خود را بر توسعه مذهبی خود در عرصه بین‌المللی نهاد و تلاش‌های خود را در جمهوری‌های تازه استقلال یافته کشورهای مشترک المنافع و جمعیت‌های مسلمان ساکن فدراسیون روسیه متمرکز کردند. این جنبش با گسترش خدمات و آموزشهای خود در این منطقه ترک زبان و کشورهایی که این جنبش در پی گسترش نفوذ خود در آنهاست، عملاً توانسته است طی چندین نسلی که توسط مراکز آموزشی خود تربیت کرده است، بسیاری از افراد با نفوذ را در دایره ارتباطی خود داشته باشد. برعکس کشورهای منطقه که نسبت به حضور این جنبش در کشورخود محتاط هستند، جمهوری آذربایجان همواره نسبت به این جنبش با آغوش باز به استقبال رفته است و این جنبش توانسته است در این کشور، | پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، این جنبش تمرکز خود را بر توسعه مذهبی خود در عرصه بین‌المللی نهاد و تلاش‌های خود را در جمهوری‌های تازه استقلال یافته کشورهای مشترک المنافع و جمعیت‌های مسلمان ساکن فدراسیون روسیه متمرکز کردند. این جنبش با گسترش خدمات و آموزشهای خود در این منطقه ترک زبان و کشورهایی که این جنبش در پی گسترش نفوذ خود در آنهاست، عملاً توانسته است طی چندین نسلی که توسط مراکز آموزشی خود تربیت کرده است، بسیاری از افراد با نفوذ را در دایره ارتباطی خود داشته باشد. برعکس کشورهای منطقه که نسبت به حضور این جنبش در کشورخود محتاط هستند، جمهوری آذربایجان همواره نسبت به این جنبش با آغوش باز به استقبال رفته است و این جنبش توانسته است در این کشور، بزرگترین موفقیت و نفوذ خود را بعد از ترکیه و تا به امروز کسب کند. فلذا، اندکی بعد از سقوط شوروی و استقلال آذربایجان، جنبش گولن در این کشور شروع به فعالیت کرد و جمهوری آذربایجان، بعد از ترکیه نخستین کشوری بود که جنبش گولن مدارس خود را در آنجا و در سال 1992 افتتاح کرد.<br> | ||
از زمان ورود این گروه به جمهوری آذربایجان، تلاش شده است که فرزندان نخبگان این کشور را جذب مراکز آموزشی این جنبش نمایند و نیز تلاش کرده‌اند که جوانانی را که در آینده احتمال دارد تبدیل به تکنوکراتها، تاجران و نخبگان سیاسی گردند، را به خود جلب نمایند و گفته‌ها و شنیده‌ها حاکی است که در این کار موفقیت بسیاری هم کسب کرده است. پیام جنبش گولن که ترکیبی از اسلام متعادل و ایده برادری ترک‌هاست برای بسیاری از آذری‌ها جذابیت دارد و محبوبیت این گروه مخصوصاً در بین نسل جوان که این گروه را به عنوان بدیلی برای رژیم سکولار باکو، اسلام سلفی وهابی عربستان سعودی و اسلام شیعه ایرانی در نطر می‌گیرند، بیشتر است. بنا به ادعای برخی از شواهد موجود، امروزه تعدادی از نمایندگان احزاب مختلف در پارلمان، مقامات رده بالای دفتر | از زمان ورود این گروه به جمهوری آذربایجان، تلاش شده است که فرزندان نخبگان این کشور را جذب مراکز آموزشی این جنبش نمایند و نیز تلاش کرده‌اند که جوانانی را که در آینده احتمال دارد تبدیل به تکنوکراتها، تاجران و نخبگان سیاسی گردند، را به خود جلب نمایند و گفته‌ها و شنیده‌ها حاکی است که در این کار موفقیت بسیاری هم کسب کرده است. پیام جنبش گولن که ترکیبی از اسلام متعادل و ایده برادری ترک‌هاست برای بسیاری از آذری‌ها جذابیت دارد و محبوبیت این گروه مخصوصاً در بین نسل جوان که این گروه را به عنوان بدیلی برای رژیم سکولار باکو، اسلام سلفی وهابی عربستان سعودی و اسلام شیعه ایرانی در نطر می‌گیرند، بیشتر است. بنا به ادعای برخی از شواهد موجود، امروزه تعدادی از نمایندگان احزاب مختلف در پارلمان، مقامات رده بالای دفتر ریاست‌جمهوری و دیگر ارگانهای حکومتی به این شبکه وابسته و یا از آن حمایت می‌کنند.<ref>احمد نکویی و میر هادی موسوی قرالری، جنبش گولن و عملکرد آن در جمهوری آذربایجان از منظر نظریه بسیج منابع مالی و تعهد اجتماعی، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 88، سال 1393، ص125.</ref> | ||
علاوه بر دیگر مقامات دولتی، این جنبش، شبکه ای را برای دانش آموختگان نهادهای آموزشی و همچنین تجاری که روابط دوستانه‌ای با جنبش دارند، ایجاد کرده است. | علاوه بر دیگر مقامات دولتی، این جنبش، شبکه ای را برای دانش آموختگان نهادهای آموزشی و همچنین تجاری که روابط دوستانه‌ای با جنبش دارند، ایجاد کرده است. | ||
جنبش‌گولن که یکی از اهداف راهبردی خود را تربیت نسل طلایی معلمی (حدود 5 ملیون نفر در جهان)قرار داده در راستای تحقق آن، امروزه صدها شخصیت علمی در رشته‌های مختلف پرورش داده است. هرچند که فتح الله گولن پیروانش را از ورود به سیاست بر حذر می‌دارد، واقعیت این است که این جنبش سیاست را در ”خارج از دنیای سیاست“ جستجو می‌کند. بی‌شک در دهه‌های آینده در بخش‌هایی از جهان اسلام طرفداران و پیروان جنبش گولن از مرحله اثرگذاری، به مرحله روند سازی و در نهایت قدرت سازی نهادینه شده خواهند رسید همان‌طوری که امروزه در ترکیه به این سطح | جنبش‌گولن که یکی از اهداف راهبردی خود را تربیت نسل طلایی معلمی (حدود 5 ملیون نفر در جهان)قرار داده در راستای تحقق آن، امروزه صدها شخصیت علمی در رشته‌های مختلف پرورش داده است. هرچند که فتح الله گولن پیروانش را از ورود به سیاست بر حذر می‌دارد، واقعیت این است که این جنبش سیاست را در ”خارج از دنیای سیاست“ جستجو می‌کند. بی‌شک در دهه‌های آینده در بخش‌هایی از جهان اسلام طرفداران و پیروان جنبش گولن از مرحله اثرگذاری، به مرحله روند سازی و در نهایت قدرت سازی نهادینه شده خواهند رسید همان‌طوری که امروزه در ترکیه به این سطح رسیده‌اند.<br> | ||
جنبش گولن هدف اصلی خود را ایجاد جامعه اسلامی متعهد و در عین حال برخوردار از علم، معرفت و فن آوری نوین به منظور پایان تسلط غرب بر جهان اسلام اعلام کرده است."گولن" مهم‌ترین ناسیونالیست ترک –عثمانی است که ناسیونالیسم وی نه بر مبنای خون و نژاد، بلکه بر مبنای تاریخ مشترک، تجربه و توافق بر مبنای زندگی مشترک در درون یک حکوکت قوام گرفته است، جماعت او به منظور رسانیدن مذهب به سپهر عمومی، بر تسامح، مصالحه، مدرنیته و دموکراسی تاکید می‌کنند. در نهایت گولن در تلاش برای ساخت قرار داد اجتماعی جدیدی است که در آن سنتهای چند فرهنگی ترکی-عثمانی نقش شکل دهنده‌ای را بازی می‌کنند. وی نگرش جدیدی از اسلام معاصر را باز تولید، مجموعه گزینه‌هایی را برای مسلمان بودن و مدرن بودن تئوریزه کرده است. همچنین گفتمان جهانی حقوق بشر و مناسبات سمبلیک توسعه یافته را با بورژوازی ملی و دولت تطبیق داده، تا اینکه جنبش ایده‌های درونی بسیج اجتماعی را با "دعوت" برای مشارکت در ساخت جامعه آرمانی خویش در مناطقی فراهم نموده است. <br> | جنبش گولن هدف اصلی خود را ایجاد جامعه اسلامی متعهد و در عین حال برخوردار از علم، معرفت و فن آوری نوین به منظور پایان تسلط غرب بر جهان اسلام اعلام کرده است."گولن" مهم‌ترین ناسیونالیست ترک –عثمانی است که ناسیونالیسم وی نه بر مبنای خون و نژاد، بلکه بر مبنای تاریخ مشترک، تجربه و توافق بر مبنای زندگی مشترک در درون یک حکوکت قوام گرفته است، جماعت او به منظور رسانیدن مذهب به سپهر عمومی، بر تسامح، مصالحه، مدرنیته و دموکراسی تاکید می‌کنند. در نهایت گولن در تلاش برای ساخت قرار داد اجتماعی جدیدی است که در آن سنتهای چند فرهنگی ترکی-عثمانی نقش شکل دهنده‌ای را بازی می‌کنند. وی نگرش جدیدی از اسلام معاصر را باز تولید، مجموعه گزینه‌هایی را برای مسلمان بودن و مدرن بودن تئوریزه کرده است. همچنین گفتمان جهانی حقوق بشر و مناسبات سمبلیک توسعه یافته را با بورژوازی ملی و دولت تطبیق داده، تا اینکه جنبش ایده‌های درونی بسیج اجتماعی را با "دعوت" برای مشارکت در ساخت جامعه آرمانی خویش در مناطقی فراهم نموده است. <br> | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
از زمان ورود این جنبش به جمهوری آذربایجان، تلاش شده است که فرزندان نخبگان این کشور را جذب مراکز آموزشی این جنبش نمایند و نیز جوانانی که در آینده احتمال دارد تبدیل به تکنو کرات‌ها، تاجران و نخبگان سیاسی گردند، به خود جلب کنند و و در این کار موفق هم بوده‌اند. پیام جنبش گولن که ترکیبی از اسلام متعادل و ایده برادری ترک‌هاست برای بسیاری از آذری‌ها جذابیت دارد و محبوبیت این گروه مخصوصاً در بین جوانان که آن را به عنوان بدیلی برای رژیم سکولار باکو، اسلام سلفی وهابی و اسلام شیعه ایرانی درنظر می‌گیرند بیشتر است.<br> | از زمان ورود این جنبش به جمهوری آذربایجان، تلاش شده است که فرزندان نخبگان این کشور را جذب مراکز آموزشی این جنبش نمایند و نیز جوانانی که در آینده احتمال دارد تبدیل به تکنو کرات‌ها، تاجران و نخبگان سیاسی گردند، به خود جلب کنند و و در این کار موفق هم بوده‌اند. پیام جنبش گولن که ترکیبی از اسلام متعادل و ایده برادری ترک‌هاست برای بسیاری از آذری‌ها جذابیت دارد و محبوبیت این گروه مخصوصاً در بین جوانان که آن را به عنوان بدیلی برای رژیم سکولار باکو، اسلام سلفی وهابی و اسلام شیعه ایرانی درنظر می‌گیرند بیشتر است.<br> | ||
در حال حاضر چهارده مؤسسه آموزشی تأسیس شده توسط شبکه گولن که شامل دانشگاه قفقاز، دبیرستان ویژه ترکی در باکو و دوازده دبیرستان در بادکوبه، مدیریت دبیرستان دده قورقود، شیروان وشکی، سومگائییت، آقداش، مینگچویر، گوبا، لنکران، | در حال حاضر چهارده مؤسسه آموزشی تأسیس شده توسط شبکه گولن که شامل دانشگاه قفقاز، دبیرستان ویژه ترکی در باکو و دوازده دبیرستان در بادکوبه، مدیریت دبیرستان دده قورقود، شیروان وشکی، سومگائییت، آقداش، مینگچویر، گوبا، لنکران، نخجوان، اوردوباد، شرور وگنجه می‌شود و رئیس جنبش در هر کشور ریاست نهادهای آموزشی را بر عهده دارد.<ref>سید احمد نکویی و میر هادی موسوی، «جنبش گولن و عملکرد آن در جمهوری آذربایجان»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 88 زمستان 1393</ref> <br> | ||
شیخ الاسلام جمهوری آذربایجان [[حاجی الله شکور پاشازاده]]، به خاطر انتقاداتش درباره نورچی و فعالیت‌هایشان مشهور است و رسانه‌های سکولار آذربایجان از شبکه نورچی به خاطر اغفال جوانان به شدت دانتقاد می‌کنند. نورچی‌ها خود را طرف دار گولن نمی‌دانند و خود را مریدان و پیرو سعید نورسی می‌دانند.<ref>همان، ص129</ref> | شیخ الاسلام جمهوری آذربایجان [[حاجی الله شکور پاشازاده]]، به خاطر انتقاداتش درباره نورچی و فعالیت‌هایشان مشهور است و رسانه‌های سکولار آذربایجان از شبکه نورچی به خاطر اغفال جوانان به شدت دانتقاد می‌کنند. نورچی‌ها خود را طرف دار گولن نمی‌دانند و خود را مریدان و پیرو سعید نورسی می‌دانند.<ref>همان، ص129</ref> | ||
مصطفی سونگور رهبر نورچی‌های آذربایجان که طرف داران بسیاری دارد، | مصطفی سونگور رهبر نورچی‌های آذربایجان که طرف داران بسیاری دارد، درسهای سعید نورسی و آثار او را در محیط‌های غیر رسمی و در اقامتگاههای خصوصی دریافت می‌کنند.<br> | ||
برخلاف بسیاری از جنبش‌هایی اسلام‌گرا که با جامعه سکولار جمهوری آذربایجان درگیر شده‌اند، جنبش گولن همواره خود را به عنوان جنبشی اجتماعی مطرح کرده که به دنبال ادغام در نظم و ساختار سکولار جامعه است نه اینکه درپی سرنگونی این ساختار باشد. در واقع این جنبش از هر گونه مواجهه سیاسی خودداری کرده و از سویی با عزلت نشینی و دوری از جامعه هم مخالف است.<br> | برخلاف بسیاری از جنبش‌هایی اسلام‌گرا که با جامعه سکولار جمهوری آذربایجان درگیر شده‌اند، جنبش گولن همواره خود را به عنوان جنبشی اجتماعی مطرح کرده که به دنبال ادغام در نظم و ساختار سکولار جامعه است نه اینکه درپی سرنگونی این ساختار باشد. در واقع این جنبش از هر گونه مواجهه سیاسی خودداری کرده و از سویی با عزلت نشینی و دوری از جامعه هم مخالف است.<br> | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
مخالفین جنبش معتقدند که ادعای جنبش مبنی بر تلاش برای ادغام در جامعه سکولار فریبی بیش نیست و این جنبش به دنبال این است که با استفاده از سرمایه‌های مالی، سیاسی و اجتماعی قدرت و نفوذ بیشتری به دست آورد تا بتواندبعداً به اسلامی‌کردن سیستیم قانونگذاری و جامعه مدنی بپردازد.<br> | مخالفین جنبش معتقدند که ادعای جنبش مبنی بر تلاش برای ادغام در جامعه سکولار فریبی بیش نیست و این جنبش به دنبال این است که با استفاده از سرمایه‌های مالی، سیاسی و اجتماعی قدرت و نفوذ بیشتری به دست آورد تا بتواندبعداً به اسلامی‌کردن سیستیم قانونگذاری و جامعه مدنی بپردازد.<br> | ||
اما به رعم این دغدغه‌ها و نگرانی، تاکنون مدرک محکمی مبنی بر وجود یک دستور کار سیاسی پنهان در این شبکه در دست نیست. درواقع رهبران جنبش با نخبگان سیاسی تعامل داشته و | اما به رعم این دغدغه‌ها و نگرانی، تاکنون مدرک محکمی مبنی بر وجود یک دستور کار سیاسی پنهان در این شبکه در دست نیست. درواقع رهبران جنبش با نخبگان سیاسی تعامل داشته و آشکارا از حکومت الهام علی اف حمایت کرده و با آن همکاری می‌کنند. به همین دلیل است که دولت دلیلی برای تشکیک در تمایلات و گرایشات سکولاریستی این جنبش و یا وفاداری سیاسی‌اش ندارد. | ||
بنا به دلایل زیادی حکومت آذربایجان مانع فعالیت‌های این جنبش نمی‌شوند. <br> | بنا به دلایل زیادی حکومت آذربایجان مانع فعالیت‌های این جنبش نمی‌شوند. <br> | ||
نخست اینکه به خاطر نفوذی که این جنبش در | نخست اینکه به خاطر نفوذی که این جنبش در دستگاههای بروگکراتیک ترکیه دارد، هرگونه ناملایمتی با این شبکه می‌تواند آثار زیانباری بر روابط دو کشور داشته باشد. <br> | ||
دوم این است که این جنبشبیش از پیش درخاج از ترکیه قدرتمند و بانفوذ شده است که بر جمعیت ترک‌هایی که در اروپا، آمریکا و سایر کشوره زندگی می‌کنند، تأثرگذار است.<br> | دوم این است که این جنبشبیش از پیش درخاج از ترکیه قدرتمند و بانفوذ شده است که بر جمعیت ترک‌هایی که در اروپا، آمریکا و سایر کشوره زندگی می‌کنند، تأثرگذار است.<br> | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
چهارم، این است که این جنبش، شبکه‌ای بسیار موفق از نهادهای آموزشی را اداره می‌کند که بسیاری از فرزندان نخبگان سیاسی جمهوری آذربایجان در این نهادها به تحصیل مشغولند<br> | چهارم، این است که این جنبش، شبکه‌ای بسیار موفق از نهادهای آموزشی را اداره می‌کند که بسیاری از فرزندان نخبگان سیاسی جمهوری آذربایجان در این نهادها به تحصیل مشغولند<br> | ||
و در نهایت، اینکه تجارت و حساب و کتاب‌های بسیاری بین مقامات آذربایجانی، الیگارشی‌ها و سازمان‌های مرتبط با گولن درجریان است که بقای این جمهوری را در این کشور تضمین می‌کند.<ref>همان</ref> | و در نهایت، اینکه تجارت و حساب و کتاب‌های بسیاری بین مقامات آذربایجانی، الیگارشی‌ها و سازمان‌های مرتبط با گولن درجریان است که بقای این جمهوری را در این کشور تضمین می‌کند.<ref>همان</ref> | ||
رابطه جنبش گولن و سایر گروه‌های مذهبی هم پرتنش است. فعالان شیعه معتقدند که این جنبش بیش از اندازه منفعل و سکولاراست و آن را متهم به ریاکاری و فقدان تقوای لازم می‌کنند و نیز این جنبش را متهم به تقیه صرفا برای دستیابی به قدرت سیاسی در آذربایجان می‌کنند. اسلام‌گرایان اهل سنت نیز به صورت خاص از این جنبش انتقاد دارند و آن را متهم به ایجاد بدعت در دین و نامسلمان خطاب می‌کنند. بنا به استانداردهای وهابیون برای اسلام ناب، تمایلات صوفیانه این جنبش و نیز | رابطه جنبش گولن و سایر گروه‌های مذهبی هم پرتنش است. فعالان شیعه معتقدند که این جنبش بیش از اندازه منفعل و سکولاراست و آن را متهم به ریاکاری و فقدان تقوای لازم می‌کنند و نیز این جنبش را متهم به تقیه صرفا برای دستیابی به قدرت سیاسی در آذربایجان می‌کنند. اسلام‌گرایان اهل سنت نیز به صورت خاص از این جنبش انتقاد دارند و آن را متهم به ایجاد بدعت در دین و نامسلمان خطاب می‌کنند. بنا به استانداردهای وهابیون برای اسلام ناب، تمایلات صوفیانه این جنبش و نیز تلاشهایی که این شبکه برای ادغام در یک جامعه سکولار انجام می‌دهد به عنوان تخطی آشکار از اسلام درنظر گرفته می‌شود. اما به رغم این انتقادات برخی از وهابیون به خاطر توسعه اسلام سنی به وسیله نهادهای سکولار بواسطه این جنبش وهمچنین به چالش کشیدن مفاهیم غالب و سنتهای شیعه توسط آن خشنود‌اند.<br> | ||
=سازمان‌ها و نهادهای حامی وهابیت در جمهوری آذربایجان= | =سازمان‌ها و نهادهای حامی وهابیت در جمهوری آذربایجان= | ||
| خط ۸۸: | خط ۸۸: | ||
یکی از سازمان‌هایی که آشکارا برای گسترش جریان وهابیت در جمهوری آذربایجان تلاش کرده است،"جمعیت توسعه میراث اسلامی " کویت است که از سال ۱۹۹۴ میلادی فعالیت خود را در جمهوری آذربایجان آغاز کرد. البته نمایندگی این جمعیت در جمهوری آذربایجان در سال ۲۰۰۱ میلادی و در پی اعلام دولت آمریکا مبنی بر کشف ارتباطات نمایندگی این جمعیت در پاکستان و افغانستان با سازمان تروریستی القاعده تعطیل شد. نمایندگی این جمعیت در نقاط مرکزی جمهوری آذربایجان ۳۹ مسجد، در شمال این کشور ۱۷ مسجد و در باکو چهار مسجد را مرمت کرده و در باکو بازسازی " مسجد ابوبکر" را که تا سال ۲۰۰۸ میلادی مرکز اصلی تجمع وهابی‌ها و سلفی‌ها در جمهوری آذربایجان محسوب می‌شد، تامین مالی کرده است. <br> | یکی از سازمان‌هایی که آشکارا برای گسترش جریان وهابیت در جمهوری آذربایجان تلاش کرده است،"جمعیت توسعه میراث اسلامی " کویت است که از سال ۱۹۹۴ میلادی فعالیت خود را در جمهوری آذربایجان آغاز کرد. البته نمایندگی این جمعیت در جمهوری آذربایجان در سال ۲۰۰۱ میلادی و در پی اعلام دولت آمریکا مبنی بر کشف ارتباطات نمایندگی این جمعیت در پاکستان و افغانستان با سازمان تروریستی القاعده تعطیل شد. نمایندگی این جمعیت در نقاط مرکزی جمهوری آذربایجان ۳۹ مسجد، در شمال این کشور ۱۷ مسجد و در باکو چهار مسجد را مرمت کرده و در باکو بازسازی " مسجد ابوبکر" را که تا سال ۲۰۰۸ میلادی مرکز اصلی تجمع وهابی‌ها و سلفی‌ها در جمهوری آذربایجان محسوب می‌شد، تامین مالی کرده است. <br> | ||
دولت کویت در سال‌های بعدی نیز تحت پوشش فعالیت‌های خیریه و انسان دوستانه و از طریق همکاری با نهادهای دولتی و بخصوص اداره روحانیت مسلمانان قفقاز، فعالیت‌های خود را به اشکال مختلف در جمهوری آذربایجان تداوم بخشیده است.<ref>بررسی موانع | دولت کویت در سال‌های بعدی نیز تحت پوشش فعالیت‌های خیریه و انسان دوستانه و از طریق همکاری با نهادهای دولتی و بخصوص اداره روحانیت مسلمانان قفقاز، فعالیت‌های خود را به اشکال مختلف در جمهوری آذربایجان تداوم بخشیده است.<ref>بررسی موانع جریان‌های شیعی در تاریخ معاصر قفقاز(2): http://www.sedayeshia.com/fa/article/19508</ref> | ||
==2. سازمان خیریه اسلامی == | ==2. سازمان خیریه اسلامی == | ||
| خط ۹۴: | خط ۹۴: | ||
==3. جمعیت خیریه «دارالبرّ» == | ==3. جمعیت خیریه «دارالبرّ» == | ||
این جمعیت خیریه‌ای اماراتی در سال 1979 در کشور امارات تشکیل شده است و از سال 1994 در جمهوری آذربایجان و درشهرهای باکو وسومقائیت فعال است وبصورت ناشناخته میان وهابیون (که اصطلاحاً گیشه وهابی گفته می‌شود) پول نقد و سایر کمک‌های مالی توزیع می‌کند. این سازمان‌ها فعالیت‌هایی نظیر تبلیغ دین، کلاس‌های آموزش قرآن، تحصیل جوانان در خارج از کشور و ساخت مساجد در جمهوری آذربایجان را در دستور کار | این جمعیت خیریه‌ای اماراتی در سال 1979 در کشور امارات تشکیل شده است و از سال 1994 در جمهوری آذربایجان و درشهرهای باکو وسومقائیت فعال است وبصورت ناشناخته میان وهابیون (که اصطلاحاً گیشه وهابی گفته می‌شود) پول نقد و سایر کمک‌های مالی توزیع می‌کند. این سازمان‌ها فعالیت‌هایی نظیر تبلیغ دین، کلاس‌های آموزش قرآن، تحصیل جوانان در خارج از کشور و ساخت مساجد در جمهوری آذربایجان را در دستور کار داشته‌اند.<ref>همان</ref> | ||
==4. دیگر سازمان‌های خیریه == | ==4. دیگر سازمان‌های خیریه == | ||
| خط ۱۰۹: | خط ۱۰۹: | ||
این گروه که اطلاعات کمی در مورد آنها وجود دارد، یکی از گروهای مسلح وهابی فعال در آذربایجان هستند. بنا برگزارشات وزارت امنیت ملی آذربایجان، اعضای این گروه درصدد سفر به پاکستان و افغانستان و ترکیه جهت آموزش نظامی بودند که در 13ژوئیه 2005،دستگیر شدند. همچنین آنها متهم به برنامه‌ریزی برای حمله و بمب‌گذاری علیه سفارتخانه‌های آمریکا، اسرائیل و روسیه در باکو و ساختمان شرکت نفت، بانک ملی، حذف فیزیکی رهبران دولتی آذربایجان شده بودند.<br> | این گروه که اطلاعات کمی در مورد آنها وجود دارد، یکی از گروهای مسلح وهابی فعال در آذربایجان هستند. بنا برگزارشات وزارت امنیت ملی آذربایجان، اعضای این گروه درصدد سفر به پاکستان و افغانستان و ترکیه جهت آموزش نظامی بودند که در 13ژوئیه 2005،دستگیر شدند. همچنین آنها متهم به برنامه‌ریزی برای حمله و بمب‌گذاری علیه سفارتخانه‌های آمریکا، اسرائیل و روسیه در باکو و ساختمان شرکت نفت، بانک ملی، حذف فیزیکی رهبران دولتی آذربایجان شده بودند.<br> | ||
در سال ۲۰۰۶ میلادی دادگاه جمهوری آذربایجان، جرایم سنگین باکو شش تن از اعضای «الموحدون» را که به اتهام خرید و فروش غیرقانونی سلاح و دزدی مسلحانه، عبور غیرقانونی از مرزها، جعل اسناد و مقاومت در مقابل اجرای قوانین جمهوری آذربایجان متهم شده بودند به زندان‌های ۱۰ تا ۱۵ ساله محکوم کرد.<ref>بررسی موانع | در سال ۲۰۰۶ میلادی دادگاه جمهوری آذربایجان، جرایم سنگین باکو شش تن از اعضای «الموحدون» را که به اتهام خرید و فروش غیرقانونی سلاح و دزدی مسلحانه، عبور غیرقانونی از مرزها، جعل اسناد و مقاومت در مقابل اجرای قوانین جمهوری آذربایجان متهم شده بودند به زندان‌های ۱۰ تا ۱۵ ساله محکوم کرد.<ref>بررسی موانع جریان‌های شیعی در تاریخ معاصر قفقاز(2) http://www.sedayeshia.com/fa/article/19508 </ref><br> | ||
==3. جیش الله == | ==3. جیش الله == | ||
جیش‌الله از دیگر گروه‌های افراطی وهابی است که توسط «مبارز علی اف» که یک افسر جدا شده از وزارت کشور بود در جمهوری آذربایجان بنیان‌گذاری شد و فعالیت خود را از اواخر دهه نود میلادی آغاز کرد. مبارز علی‌اف و گروه جیش الله متهم به چندین عملیات خرابکارانه از جمله حمله به یک معبدکریشنا و دفتر بانک بازسازی و توسعه اروپا در باکو شدند که بدان نیز اعتراف کردند. آنها با این اقدامات خود، قصد داشتند سلفی‌گری را هر چه بیشتر در جمهوری آذربایجان گسترش دهند. مبارز علی‌اف در سال ۲۰۰۰ بازداشت و به حبس ابد محکوم شد.<ref>همان</ref><br> | جیش‌الله از دیگر گروه‌های افراطی وهابی است که توسط «مبارز علی اف» که یک افسر جدا شده از وزارت کشور بود در جمهوری آذربایجان بنیان‌گذاری شد و فعالیت خود را از اواخر دهه نود میلادی آغاز کرد. مبارز علی‌اف و گروه جیش الله متهم به چندین عملیات خرابکارانه از جمله حمله به یک معبدکریشنا و دفتر بانک بازسازی و توسعه اروپا در باکو شدند که بدان نیز اعتراف کردند. آنها با این اقدامات خود، قصد داشتند سلفی‌گری را هر چه بیشتر در جمهوری آذربایجان گسترش دهند. مبارز علی‌اف در سال ۲۰۰۰ بازداشت و به حبس ابد محکوم شد.<ref>همان</ref><br> | ||
| خط ۱۲۴: | خط ۱۲۴: | ||
بعد از فروپاش شوروی، دولت‌های غربی طرح‌ها و توطئه‌های زیادی مستقیم و غیر مستقیم از قبیل چاپ مقاله‌های تند در روزنامه‌ها از زبان این دو مذهب علیه همدیگر، نتوانستند از همبستگی و وحدت میان مذاهب کاسته و اختلاف ایجاد کنند و امروز شیعیان و اهل سنت در فکر افزایش اتحاد و همبستگی بین خود هستند. <ref>2008 .www.yenisharg.org</ref> | بعد از فروپاش شوروی، دولت‌های غربی طرح‌ها و توطئه‌های زیادی مستقیم و غیر مستقیم از قبیل چاپ مقاله‌های تند در روزنامه‌ها از زبان این دو مذهب علیه همدیگر، نتوانستند از همبستگی و وحدت میان مذاهب کاسته و اختلاف ایجاد کنند و امروز شیعیان و اهل سنت در فکر افزایش اتحاد و همبستگی بین خود هستند. <ref>2008 .www.yenisharg.org</ref> | ||
علاوه بر این‌ها با توجه به روابط پیدا و پنهان فرقه وهابیت با آمریکا و پیوندهای موجود بین وهابیت با صهیونیسم و نیز نظر به خواستگاه استعماری این فرقه، گسترش فعالیت وهابی‌ها در جمهوری آذربایجان، زمینه‌های لازم جهت افزایش | علاوه بر این‌ها با توجه به روابط پیدا و پنهان فرقه وهابیت با آمریکا و پیوندهای موجود بین وهابیت با صهیونیسم و نیز نظر به خواستگاه استعماری این فرقه، گسترش فعالیت وهابی‌ها در جمهوری آذربایجان، زمینه‌های لازم جهت افزایش بهره‌برداری‌های سیاسی، اقتصادی، نظامی و... دولت‌های فرامنطقه‌ای مخصوصاً آمریکا و نیز رژیم صهیونیستی از جمهوری آذربایجان را فراهم خواهد کرد؛ ضمن اینکه ادامه فعالیت این فرقه در جمهوری آذربایجان، این فرصت را برای دولتمردان آذربایجان فراهم می‌کند تا به بهانه مبارزه با وهابیت گروه‌های اصیل اسلامی را مورد تهاجم قرار دهند. همچنین ادامه فعالیت این فرقه می‌تواند در درازمدت حاکمیت جمهوری آذربایجان را با چالش‌های جدی مواجه کند.<br> | ||
علاوه بر موارد گفته شده بایستی به این نکته نیز اشاره کرد که به دلیل اشتراکات فراوان مذهبی، تاریخی و فرهنگی دو کشور ایران و جمهوری آذربایجان و نیز به دلیل مرزهای طولانی مشترک بین دو کشور گسترش وهابیت در جمهوری آذربایجان منافع ملی جمهوری اسلامی ایران را نیز با چالش جدی مواجه خواهد کرد.<br> | علاوه بر موارد گفته شده بایستی به این نکته نیز اشاره کرد که به دلیل اشتراکات فراوان مذهبی، تاریخی و فرهنگی دو کشور ایران و جمهوری آذربایجان و نیز به دلیل مرزهای طولانی مشترک بین دو کشور گسترش وهابیت در جمهوری آذربایجان منافع ملی جمهوری اسلامی ایران را نیز با چالش جدی مواجه خواهد کرد.<br> | ||
| خط ۱۳۴: | خط ۱۳۴: | ||
# [[قامت سلیمانوف]] -وی رئیس سلفی‌های جمهوری آذربایجان و امام جماعت مسجد ابوبکر باکو است. وی تحصیل کرده دانشگاه اسلامی مدینه، یکی از مراکز مهم آموزشی سلفی‌گری است. | # [[قامت سلیمانوف]] -وی رئیس سلفی‌های جمهوری آذربایجان و امام جماعت مسجد ابوبکر باکو است. وی تحصیل کرده دانشگاه اسلامی مدینه، یکی از مراکز مهم آموزشی سلفی‌گری است. | ||
مسجد ابوبکر و شخص قامت سلیمان اف از طرف عربستان و سایر کشورهای عربی حمایت | مسجد ابوبکر و شخص قامت سلیمان اف از طرف عربستان و سایر کشورهای عربی حمایت همه‌جانبه می‌شوند، او حدود پنج سال در شهر مدینه عربستان تحصیل‌کرده است. و پیروان و شاگردان بسیاری هم در اطراف خود دارد. | ||
# [[شیخ علی عسکر]](العسکر) | # [[شیخ علی عسکر]](العسکر) | ||
از وی به‌عنوان یکی از رهبران سلفی‌گری در جمهوری آذربایجان نام می‌برند. وی منکر توسل و شفاعت بوده و معتقد است: هیچ منجی بین خدا و انسان وجود ندارد و جز خدا را نم‌توان پرستید. شیخ العسکر تفاوت اسلام سنی و شیعه را در این می‌داند که شیعیان را بدعتگر دانسته و مخالف اسلام سیاسی و اسلام راستین است.<ref>رشد هویت اسلامی- شیعی در جمهوری آذربایجان، فصلنامه علمی – پژوهشی | از وی به‌عنوان یکی از رهبران سلفی‌گری در جمهوری آذربایجان نام می‌برند. وی منکر توسل و شفاعت بوده و معتقد است: هیچ منجی بین خدا و انسان وجود ندارد و جز خدا را نم‌توان پرستید. شیخ العسکر تفاوت اسلام سنی و شیعه را در این می‌داند که شیعیان را بدعتگر دانسته و مخالف اسلام سیاسی و اسلام راستین است.<ref>رشد هویت اسلامی- شیعی در جمهوری آذربایجان، فصلنامه علمی – پژوهشی شیعه‌شناسی، شماره 26، سال1388.</ref> | ||
# [[علیخان موسی‌اف]] | # [[علیخان موسی‌اف]] | ||
| خط ۱۴۷: | خط ۱۴۷: | ||
# [[سهراب شیخعلی‌اف]] | # [[سهراب شیخعلی‌اف]] | ||
سهراب شیخعلی اف " یکی از فعالان وهابی وابسته به عربستان سعودی در جمهوری آذربایجان اشاره کرد. وی در ماه نوامبر سال ۲۰۱۴ میلادی در پی اوج‌گیری مباحث مربوط به خطر وهابیت برای جمهوری آذربایجان دستگیر شد. اما طی زمان کمتر از یک سال و در پی تقویت مناسبات جمهوری آذربایجان با عربستان سعودی از زندان آزاد شد. " سهراب شیخعلی اف " از رهبران فعال جریان وهابیت در شهر سومقاییت جمهوری آذربایجان است. وی در ماه نوامبر سال ۲۰۱۴ میلادی، در پی کشف سلاح و مواد منفجره از منزلش بازداشت شد. وی از نزدیکان قامت سلیمانف رهبر جریان وهابیت در جمهوری آذربایجان است هر دو این فعالان وهابی در عربستان سعودی تحصیل کرده‌اند. در این زمینه، اداره مبارزه با جرایم سازمان یافته وزارت کشور جمهوری آذربایجان در نوامبر ۲۰۱۴ میلادی پس از دستگیری سهراب شیخعلی اف اعلام کرده بود، از منزل وی در قصبه "جورات" در حومه سومقاییت سه عدد نارنجک، ۴۸ گلوله سلاح کمری، شش عدد چاشنی انفجاری، دو عدد حافظه دوربین‌های دارای کاربرد امنیتی و نیز پانصد جلد کتاب حاوی مضامین افراطی دینی که بر اساس قوانین جمهوری آذربایجان ممنوع می‌باشد، کشف شده است.<ref>بررسی موانع | سهراب شیخعلی اف " یکی از فعالان وهابی وابسته به عربستان سعودی در جمهوری آذربایجان اشاره کرد. وی در ماه نوامبر سال ۲۰۱۴ میلادی در پی اوج‌گیری مباحث مربوط به خطر وهابیت برای جمهوری آذربایجان دستگیر شد. اما طی زمان کمتر از یک سال و در پی تقویت مناسبات جمهوری آذربایجان با عربستان سعودی از زندان آزاد شد. " سهراب شیخعلی اف " از رهبران فعال جریان وهابیت در شهر سومقاییت جمهوری آذربایجان است. وی در ماه نوامبر سال ۲۰۱۴ میلادی، در پی کشف سلاح و مواد منفجره از منزلش بازداشت شد. وی از نزدیکان قامت سلیمانف رهبر جریان وهابیت در جمهوری آذربایجان است هر دو این فعالان وهابی در عربستان سعودی تحصیل کرده‌اند. در این زمینه، اداره مبارزه با جرایم سازمان یافته وزارت کشور جمهوری آذربایجان در نوامبر ۲۰۱۴ میلادی پس از دستگیری سهراب شیخعلی اف اعلام کرده بود، از منزل وی در قصبه "جورات" در حومه سومقاییت سه عدد نارنجک، ۴۸ گلوله سلاح کمری، شش عدد چاشنی انفجاری، دو عدد حافظه دوربین‌های دارای کاربرد امنیتی و نیز پانصد جلد کتاب حاوی مضامین افراطی دینی که بر اساس قوانین جمهوری آذربایجان ممنوع می‌باشد، کشف شده است.<ref>بررسی موانع جریان‌های شیعی در تاریخ معاصر قفقاز(2) http://www.sedayeshia.com/fa/article/19508</ref> سهراب شیخ علی‌اف در سایه حمایت‌های وزارت امنیت ملی به طور غیرقانونی در ویلای شخصی خود اقدام به احداث مسجد کرده بود.<ref>https://middleeastpress.com</ref> | ||
# [[ثامن محمد‌اف]] (اطلاعاتی از ایشان جزء همکاری با نامبردگان در بالا یافت نشد). | # [[ثامن محمد‌اف]] (اطلاعاتی از ایشان جزء همکاری با نامبردگان در بالا یافت نشد). | ||
| خط ۱۵۸: | خط ۱۵۸: | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | |||
[[رده: | [[رده:مقاله‌ها]] | ||
[[رده: | [[رده:اهل سنت]] | ||
[[رده:آذربایجان]] | [[رده:آذربایجان]] | ||