بیانیه الجزایر: تفاوت میان نسخه‌ها

|سه بیانیه: بیانیه عمومی ؛ حل و فصل دعاوی؛ تعهدات دولت آمریکا و دولت ایران

[[امام خمینی]] با استقبال از این رویداد، آن را «انقلاب دوم ایران» که اهمیتش از انقلاب اول بیشتر بود یاد کرد. نخستین قربانی گروگانگیری، بازرگان بود. او از این اقدام با عنوان نقض قوانین بین‌المللی یاد کرد و خواستار آزادی فوری و بی‌قید و شرط گروگان‌ها شد. عدم پیروی گروه کوچکی از دانشجویان از بازرگان، ضعف دولت وی را نمایان ساخت و او دو روز بعد استعفا داد. استعفای وی شکستی برای نیروهای ملی‌گرا و میانه‌رو و پیروزی بزرگی برای حامیان نهضت امام بود.<ref>[https://www.wikizero.com/fa/%DA%AF%D8%B1%D9%88%DA%AF%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7 گروگان‌گیری در سفارت ایالات متحده آمریکا]،به نقل از: www.wikizero.com </ref>

پس از تصرف سفارت آمریکا در ایران، دولت [[آمریکا]] که موقعیت و منافع خود در ایران را از دست داده بود و نفوذ منطقه‌ای خود را در خطر می‌دید، به منظور حل مسأله گروگان‌ها، تمام گزینه‌ها را آزمود و به انواع فریب‌ها دست زد. چرا که به قول "جیمز بیل": «کشوری ضعیف، در برابر یک ابرقدرت قد برافراشته و دست به چنان اقدامی زده بود. ابرقدرتی که هر روز با فریاد و فغان، خفت و ناتوانی سیاسی خود را بروز می‌داد.» <ref>جیمز بیل، "شیر و عقاب ، روابط بد فرجام ایران و آمریکا"، ترجمه فروزنده برلیان (جهانشاهی) ، تهران، نشر فاخته، 1371، ص 408</ref>

سرانجام در 19 ژانویه 1981/ 29 دی ماه 1359، "بیانیه‌های الجزایر" درباره آزادی 52 گروگان آمریکایی، صادر شد. <ref>گودرز افتخار جهرمی، «دیوان داوری دعاوی ایران ـ ایالات متحده و عملکرد آن در قلمرو حقوق بین الملل»، مجلة حقوقی ، ش 16ـ17 (1371ـ1372) ، ص 19.</ref> و چند ساعت بعد از آن‌که بهزاد نبوی، سرپرست هیئت ایرانی طرف مذاکره، متن موافقت‌نامه را در تهران امضاء نمود، "وارن کریستوفر"، معاون وزارت امورخارجه امریکا نیز در الجزایر آن ‌را امضاء کرد. <ref>اکبر خوش زاد ، "مجلس شورای اسلامی دوره اول"، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1386، چاپ اول، ص 131</ref>

==علت انتخاب نام بیانیه==

علت انتخاب کلمه "بیانیه" به جای قرارداد یا موافقت‌نامه نیز این بود، که ایران حاضر به نشستن بر سر میز مذاکره نبود و دولت [[الجزایر]] به عنوان واسطه، آنچه را که طی مذاکرات طولانی میان [[ایران]] و [[آمریکا]] از طریق الجزایر به توافق طرفین رسیده بود، به صورت بیانیه‌هایی منتشر نمود و ایران و آمریکا به طور جداگانه بیانیه‌های مزبور را امضاء و به دولت [[الجزایر]] تسلیم کردند. <ref>یحیی فوزی تویسرکانی، "تحولات سیاسی اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران (1357- 1380)" ، ج 1، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) ، 1385، ص92.</ref>

دولت [[الجزایر]] در مقدمه بیانیه اول در مقام میانجی اعلام می‌دارد که تعهدات متقابل از سوی دو دولت به عمل آمده است. در مقدمه بیانیه دوم نیز دولت الجزایر رسماً موافقت دولت‌های [[ایران]] و [[آمریکا]] به قرار مذکور در بیانیه را اعلام کرده است. لذا بیانیه‌های [[الجزایر]] به انعقاد توافق بین‌المللی بین [[ایران]] و [[آمریکا]] منتهی می‌شد. این توافق تعهدات حقوقی لازم‌الرعایه برای طرفین ایجاد می‌کرد که مربوط به زمان خاصی نبود و با برخورداری از تداوم و اعتبار، طرفین همواره ملتزم به آن تلقی می‌شوند.<ref>«بیانیه‌های [[الجزایر]]»، مجلة حقوقی، ش 1 ، زمستان 1363، ص 240، 257</ref>

==اعتماد و خوش‌بینی مذاکره‌کنندگان به آمریکا==

پیش‌بینی نکردن راهی برای جلوگیری از طرح دعاوی ایرانیان دارای تابعیت مضاعف، اجرای فوری احکام محکومیت ایران، نحوه تعیین داوران ثالث و کافی نبودن بیانیه‌ها برای شناسایی و بازپس‌گیری اموال خانواده محمدرضا پهلوی از جمله ایرادهای حقوقی بیانیه‌های الجزایر است.<ref>غلامرضا نظربلند، «دیوان داوری دعاوی [[ایران]] ـ ایالات متحده »، مجله سیاست خارجی ، سال 4، ش 4 ، زمستان 1369، صص 594ـ599</ref> به علاوه دولت [[آمریکا]] با استفاده از این بیانیه‌ها مضاف بر آزادی گروگان‌ها توانست مرجعی جهت صدور احکام قضایی مورد نیاز خواهان‌های آمریکایی بوجود آورد.

==عهدشکنی آمریکا==

به دنبال صدور بیانیه‌ الجزایر و امضای دستور‌العمل اجرایی آن از سوی [[جیمی کارتر]] در پایان آخرین روز ریاست جمهوری‌اش، در 19 ژانویه1981/29 دی 1359، دولت [[آمریکا]] بلافاصله حدود 955 /7 میلیارد دلار از دارایی‌های ایران را به حساب امانی مقرر در توافقات انتقال داد. <ref>عبدالغنی احمدی واستانی ، «شرح مختصر بیانیه‌های الجزایر»، مجلة حقوقی ، ش 1 ، زمستان 1363 ، ص 13.، ص 28</ref> یک روز بعد از صدور بیانیه‌ها، در 30 دی 1359، تعداد 52 آمریکایی آزاد و از راه [[الجزایر]] به آمریکا منتقل شدند. <ref>غلامرضا نظربلند، پیشین، ص 592</ref> بدین ترتیب هر چند بحران گروگان‌گیری دیپلمات‌های آمریکایی پس از 444 روز پایان پذیرفت، اما آثار و پیامد‌های آن همچنان در دو کشور ایران و آمریکا باقی مانده است.