۸۵٬۸۱۰
ویرایش
جعفریه (پیروان ابوالفضل جعفر بن حرب همدانی) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۵ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۳:۳۳
، ۱۵ ژانویهبدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
| نام = جعفریه (پیروان ابوالفضل جعفر بن حرب همدانی) | | نام = جعفریه (پیروان ابوالفضل جعفر بن حرب همدانی) | ||
| نام رایج = جعفریه | | نام رایج = جعفریه | ||
| قرن شکل گیری = | | تاریخ شکل گیری = 2 ق | ||
| قرن شکل گیری = | |||
| مبدأ شکل گیری = | | مبدأ شکل گیری = | ||
| موسس = | | موسس = | ||
| عقیده = | | عقیده = 1.عینیت ذات و صفات الهی. 2. انکار جبر و دفاع از اختیار. 3. ضروری بودن استطاعت قبل از انجام فعل. 4. دفاع از حسن و قبح عقلی | ||
}} | }} | ||
'''جعفریه''' پیروان ابوالفضل جعفربنحرب همدانی هستند. | '''جعفریه''' پیروان ابوالفضل جعفربنحرب همدانی هستند. | ||
== شرح حال == | == شرح حال == | ||
جعفربنحرب [[متکلم]] [[معتزله|معتزلی]] قرن دوم و سوم بود. وی در طبقه هفتم [[معتزله|معتزله]] و از رؤسای معتزلیان [[بغداد]] و از شاگردان | جعفربنحرب [[متکلم]] [[معتزله|معتزلی]] قرن دوم و سوم بود. وی در طبقه هفتم [[معتزله|معتزله]] و از رؤسای معتزلیان [[بغداد]] و از شاگردان عیسی‌بن‌صبیح مردار و [[ابوالهذیل علاف|ابوالهذیل‌علاف]] به‌شمار می‌رفت و در سال 236 هجری‌قمری درگذشت<ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ اول، ص 138</ref>. | ||
این شخصیت را از زمره عابدان و زاهدان معرفی کرده‌اند و دارای روابطی با [[واثق عباسی]] (م: 232هـ. ق) بوده است<ref>زرکلی خیر الدین، الاعلام قاموس التراجم، ج2، ص123</ref> .<ref>ذهبی محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج9، ص219 </ref>.<ref>مقریزی احمد بن علی، المواعظ و الاعتبار بذکر الخطط و الآثار، ج2، ص 346</ref>. | این شخصیت را از زمره عابدان و زاهدان معرفی کرده‌اند و دارای روابطی با [[واثق عباسی]] (م: 232هـ. ق) بوده است<ref>زرکلی خیر الدین، الاعلام قاموس التراجم، ج2، ص123</ref> .<ref>ذهبی محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج9، ص219 </ref>.<ref>مقریزی احمد بن علی، المواعظ و الاعتبار بذکر الخطط و الآثار، ج2، ص 346</ref>. | ||
| خط ۱۹: | خط ۲۱: | ||
نوشته‌اند که: جعفربنحرب در [[بصره]] نزد [[ابوالهذیل علاف]] کلام معتزلی را آموخت و در [[بغداد]] به شاگردی ابوموسی مردار درآمد که به‌سبب زهد ورزی‌اش به راهب‌المعتزله شهرت داشت. وی و جعفر‌بن‌مبشر، شاگرد دیگر ابوموسی... در دنیاگریزی از ابوموسی‌مردار پیروی می‌کردند.... از جمله شاگردان جعفر، ابوجعفر‌اسکافی، عیسی‌بن‌هیثم صوفی و ابومجالد بغدادی می‌باشند<ref>دانشنامه جهان اسلام، ج10، ص 410</ref>». | نوشته‌اند که: جعفربنحرب در [[بصره]] نزد [[ابوالهذیل علاف]] کلام معتزلی را آموخت و در [[بغداد]] به شاگردی ابوموسی مردار درآمد که به‌سبب زهد ورزی‌اش به راهب‌المعتزله شهرت داشت. وی و جعفر‌بن‌مبشر، شاگرد دیگر ابوموسی... در دنیاگریزی از ابوموسی‌مردار پیروی می‌کردند.... از جمله شاگردان جعفر، ابوجعفر‌اسکافی، عیسی‌بن‌هیثم صوفی و ابومجالد بغدادی می‌باشند<ref>دانشنامه جهان اسلام، ج10، ص 410</ref>». | ||
شرح مناظره او با زادان بخت ثنوی که ظاهرا مانوی یا [[زرتشت|زردشتی]] بوده، در کتاب «[[المنیة و الامل]]» آمده است. او میگفت که پارهای از جزء مرکب، غیر از خود مرکب است و نیز کسی را از کاری منع کردند، قادر بر انجام آن کار نیز هست که ممنوع از کردن کاری است، ولی توانایی بر کار دیگر ندارد. عبدالقاهر بغدادی بر کتابی که «جعفربنحرب» نوشته است، ردیهای به‌نام «الحرب علی‌ابن‌حرب» نوشته است<ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ اول، ص 139</ref>. | شرح مناظره او با زادان بخت ثنوی که ظاهرا مانوی یا [[زرتشت|زردشتی]] بوده، در کتاب «[[المنیة و الامل(کتاب)|المنیة و الامل]]» آمده است. او میگفت که پارهای از جزء مرکب، غیر از خود مرکب است و نیز کسی را از کاری منع کردند، قادر بر انجام آن کار نیز هست که ممنوع از کردن کاری است، ولی توانایی بر کار دیگر ندارد. عبدالقاهر بغدادی بر کتابی که «جعفربنحرب» نوشته است، ردیهای به‌نام «الحرب علی‌ابن‌حرب» نوشته است<ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ اول، ص 139</ref>. | ||
== آرای اعتقادی == | == آرای اعتقادی == | ||
=== صفات الهی === | === صفات الهی === | ||
رأی جعفر بن حرب درباره صفات الهی، همانند سایر معتزله است یعنی او نیز به [[عینیت صفات | رأی جعفر بن حرب درباره صفات الهی، همانند سایر معتزله است یعنی او نیز به [[عینیت صفات و ذات]] معتقد است و بر همین مبنا منکر آن بود که خداوند از ازل سمیع و بصیر است، چرا که صفات سمع و بصر مستلزم وجود مسموع و مبصَر در ازل است، امری که با حدوث‌‌جهان منافات دارد<ref>ابن‌حزم ابومحمد علی بن احمد، الفصل فی الملل و الاهواء و النحل، بیروت، نشر محمد ابراهیم نصر و عبدالرحمن عمیره، سال 1405 قمری و 1985 میلادی ج ۲، ص ۳۰۹</ref>. | ||
=== اختیار انسان === | === اختیار انسان === | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۵: | ||
=== نظریه لطف === | === نظریه لطف === | ||
لطف یعنی وجوب فراهم کردن شرایط عمل به طاعت و ترک معصیت بدون مجبور کردن انسان، بر خدا، جعفربنحرب در ابتدا معتقد بود که اگر خدا لطف خود را شامل حال کافران کند، آنان با اختیار خود ایمان می‌آورند، هرچند ثواب ایمان‌شان<nowiki/>هم وزن کسانی که بدون لطف ایمان آورده‌اند نمی‌شود، اما وی بعداً از این عقیده برگشت و همراه اکثر [[معتزله]] شد که [[ایمان]] آوردن کافران را وابسته به لطف‌‌الهی نمی‌شمردند. همچنین وی توفیق و تسدید را لطف‌‌خدا می‌دانسته، اما آنها را موجب اجبار انسان به طاعت‌‌خدا نمی‌شمرده است | لطف یعنی وجوب فراهم کردن شرایط عمل به طاعت و ترک [[گناه|معصیت]] بدون مجبور کردن انسان، بر خدا، جعفربنحرب در ابتدا معتقد بود که اگر خدا لطف خود را شامل حال [[کافر|کافران]] کند، آنان با اختیار خود [[ایمان|ایمان]] می‌آورند، هرچند [[ثواب|ثواب]] ایمان‌شان<nowiki/>هم وزن کسانی که بدون لطف ایمان آورده‌اند نمی‌شود، اما وی بعداً از این عقیده برگشت و همراه اکثر [[معتزله]] شد که [[ایمان]] آوردن کافران را وابسته به لطف‌‌الهی نمی‌شمردند. همچنین وی توفیق و تسدید را لطف‌‌خدا می‌دانسته، اما آنها را موجب اجبار انسان به طاعت‌‌خدا نمی‌شمرده است<ref> اشعری علی‌بن‌اسماعیل، مقالات‌‌الاسلامیین و اختلاف‌‌المصلّین، چاپ هلموت ریتر، ویسبادن، سال 1400 قمری و 1980 شمسی، ج۱، ص ۲۴۶</ref>. | ||
=== استطاعت(قدرت انجام فعل) === | === استطاعت(قدرت انجام فعل) === | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۶: | ||
== آرای تفسیری و فقهی == | == آرای تفسیری و فقهی == | ||
جعفر بن حرب در تفسیر و [[فقه]] نیز آرایی داشته است.<ref> علم‌الهدی علی بن حسین، امالی السیدالمرتضی، قاهره، چاپ شنقیطی احمد بن امین سال 1325 قمری، ج۲، جزء۴، ص۱۵۶ </ref><ref> طوسی محمد بن حسن، العدة فی اصول الفقه، قم، چاپ انصاری قمی محمد رضا، سال 1376 شمسی، ج۲، ص۶۰۱ </ref> <ref>طبرسی، تفسیر مجمع‌البیان، سوره اعراف: ۸۹، ۱۰۱، سوره آل‌عمران: ۱۵۲،.</ref> <ref>اشعری علی بن اسماعیل، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلّین، چاپ هلموت ریتر، ویسبادن، سال ۱۴۰۰ قمری، ج۱، ص ۲۰۳، </ref> <ref> مفید محمد بن محمد، اوائل المقالات فی المذاهب و المختارات، تهران، چاپ مهدی محقق، سال 1372 شمسی، ج۱، ص ۱۰۲و ۱۰۳</ref> <ref> خیاط عبدالرحیم بن محمد، الانتصار و الرد علی‌ابن الراوندی الملحد، قاهره، سال 1988 میلادی، چاپ محمد حجازی، ج۱، ص ۱۵۳</ref> | جعفر بن حرب در تفسیر و [[فقه]] نیز آرایی داشته است.<ref> علم‌الهدی علی بن حسین، امالی السیدالمرتضی، قاهره، چاپ شنقیطی احمد بن امین سال 1325 قمری، ج۲، جزء۴، ص۱۵۶ </ref><ref> طوسی محمد بن حسن، العدة فی اصول الفقه، قم، چاپ انصاری قمی محمد رضا، سال 1376 شمسی، ج۲، ص۶۰۱ </ref> <ref>طبرسی، تفسیر مجمع‌البیان، سوره اعراف: ۸۹، ۱۰۱، سوره آل‌عمران: ۱۵۲،.</ref> <ref>اشعری علی بن اسماعیل، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلّین، چاپ هلموت ریتر، ویسبادن، سال ۱۴۰۰ قمری، ج۱، ص ۲۰۳، </ref> <ref> مفید محمد بن محمد، اوائل المقالات فی المذاهب و المختارات، تهران، چاپ مهدی محقق، سال 1372 شمسی، ج۱، ص ۱۰۲و ۱۰۳</ref> <ref> خیاط عبدالرحیم بن محمد، الانتصار و الرد علی‌ابن الراوندی الملحد، قاهره، سال 1988 میلادی، چاپ محمد حجازی، ج۱، ص ۱۵۳</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | |||
* [[ابوالهذیل علاف|ابوالهذیل‌علاف]] | |||
* [[ثواب]] | |||
* [[امامت]] | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس | {{پانویس}} | ||
{{فرق و مذاهب}} | |||
[[رده:فرق و مذاهب]] | [[رده:فرق و مذاهب]] | ||