حسن بن علی (عسکری): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌وحدت
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۳۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<div class="wikiInfo">
{{جعبه اطلاعات انبیا
[[پرونده: امام حسن عسکری.jpg|بندانگشتی| امام حسن عسکری]]
| عنوان = حسن بن علی (عسکری)
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
| تصویر = امام حسن عسکری.jpg
!نام
| نام = حسن بن علی بن محمد
|حسن بن علی بن محمد
| تاریخ تولد = 232ق.
|-
| محل تولد = [[مدینه]]
|کنیه
| تاریخ وفات = ۸ [[ربیع الاول|ربیع‌الاول]] سال ۲۶۰ پس از [[هجرت]]
|ابومحمد
| مدفن = آرامگاه امامان علی الهادی و حسن عسکری، [[سامرا]]
|-
| لقب‌ = {{فهرست جعبه افقی |ابن‌الرضا |صامت |هادی |رفیق |زکی |نقی }}
|القاب
| کنیه = ابومحمد
|ابن‌الرضا، صامت، هادی، رفیق، زکی و نقی
| پدر = [[علی بن محمد (هادی)|امام هادی (علیه‌السلام)]]
|-
| مادر = نرجس
|ولادت
}}
|۸ ربیع‌الثانی سال ۲۳۲ پس از هجرت
'''حسن بن علی (عسکری)''' یازدهمین امام [[مذهب شیعه|شیعیان]] است که در سال 232 ق چشم به جهان گشود. بعد از آن‌که پدرشان [[علی بن محمد (هادی)|امام هادی (علیه‌السلام)]] توسط [[خلیفه]] وقت به [[سامرا]] احضار شد، ایشان نیز به همراه پدر به آن شهر رفته و تا زمان [[شهادت]] در همانجا زیر نظر مأموران [[عباسیان|خلفای عباسی]] بود. شش خلیفه عباسی به نام‌های [[متوکل]]، [[منتصر]]، [[مستعین]]، ‌ [[معتز]]، [[مهتدی]] و [[معتمد]] در زمان زندگی کوتاه حضرتشان حکومت را در اختیار داشته و در نهایت، ایشان بعد از 28 سال زندگی و 6 سال [[امامت]]، در تاریخ 260 ق به دستور معتمد به [[شهادت]] رسیده و در همان شهر [[سامرا]] و در کنار مزار پدرشان [[علی بن محمد (هادی)|امام هادی (علیه‌السلام)]] به خاک سپرده شدند.
|-
|پدر
|امام هادی(ع)
|-
|مادر
|نرجس
|-
|مدت امامت
|۶ سال (از ۲۵۴ تا ۲۶۰ق)
|-
|طول عمر
|۲۸ سال
|-
|زادگاه
|مدینه
|-
|تاریخ شهادت
|۸ ربیع‌الاول سال ۲۶۰ پس از هجرت
|-
|علت شهادت
|به دستور معتمد خلیفهٔ عباسی مسموم
|-
|مدفن
|آرامگاه امامان علی الهادی و حسن عسکری، سامرا
|-
|}
</div>
 
'''امام حسن عسکری(ع)''' یازدهمین امام [[شیعیان]] است که در سال 232 ق چشم به جهان گشود.
بعد از آنکه پدرشان [[امام هادی(ع)]] توسط [[خلیفه]]<ref>ر.ک:مقاله خلیفه</ref> وقت به [[سامرا]]<ref>ر.ک:مقاله سامرا</ref> احضار شد، ایشان نیز به همراه پدر به آن شهر رفته و تا زمان [[شهادت]] در همانجا زیر نظر مأموران [[خلفای عباسی]] بود. شش خلیفه عباسی به نامهای [[متوکل]]، [[منتصر]]، [[مستعین]]،‌ [[معتز]]، [[مهتدی]] و [[معتمد]] در زمان زندگی کوتاه حضرتشان حکومت را در اختیار داشته و در نهایت، ایشان بعد از 28 سال زندگی و 6 سال [[امامت]]، در تاریخ 260 ق به دستور معتمد به [[شهادت]] رسیده و در همان شهر [[سامرا]] و در کنار مزار پدرشان [[امام هادی|امام هادی (علیه السلام)]] به خاک سپرده شدند.
   
   
=خلاصه ای از زندگی‌ حضرت امام حسن عسکری(ع)=
== خلاصه ای از زندگی‌ حضرت امام حسن عسکری ==
 
امام حسن عسکری(علیه‌السلام) در روز [[جمعه]] هشتم [[ربیع الثانی]]<ref>طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، ج ‏2، ص 131، قم، مؤسسه آل البیت(علیه‌السلام)، چاپ اول، 1417ق؛ ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی‌طالب (علیه‌السلام)، ج ‏4، ص 422، قم، انتشارات علامه، چاپ اول، 1379ق</ref> سال 232 هجری قمری<ref>شیخ مفید، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 313، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، قم، ‏ 1413 ق</ref> به دنیا آمد. پدرش امام دهم حضرت امام هادی (علیه‌السلام) است. در مورد نام مادر آن‌حضرت که [[ام ولد]] <ref> یعنی مادر فرزند، و آن کنیزی است که از مولای خود آبستن شود.</ref> نیز بوده گزارش‌های مختلفی وجود دارد. در برخی از منابع، نام او؛ «حدیث»، «سَوسَن»<ref>کلینی‏، محمد بن یعقوب بن اسحاق‏، کافی‏، ج 1، ص 503، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق؛ الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 313</ref>، یا «سلیل»<ref>امین عاملی‏، سید محسن، اعیان الشیعة، ج ‏2، ص40، بیروت، دار التعارف للمطبوعات‏، 1403ق</ref>. ذکر شده است.
امام حسن عسکری(ع) در روز جمعه هشتم ربیع الثانی <ref>طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، ج ‏2، ص 131، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1417ق؛ ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ج ‏4، ص 422، قم، انتشارات علامه، چاپ اول، 1379ق</ref> سال 232 هجری قمری <ref>شیخ مفید، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 313، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، قم،‏ 1413 ق</ref> به دنیا آمد. پدرش امام دهم حضرت امام هادی(ع) است. در مورد نام مادر آن‌حضرت که [[ام ولد]] <ref> یعنی مادر فرزند، و آن کنیزی است که از مولای خود آبستن شود.</ref> نیز بوده گزارش‌های مختلفی وجود دارد. در برخی از منابع، نام او؛ «حدیث»، «سَوسَن»، <ref>کلینی‏، محمد بن یعقوب بن اسحاق‏، کافی‏، ج 1، ص 503، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق؛ الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 313</ref> یا «سلیل» <ref>امین عاملی‏، سید محسن، اعیان الشیعة، ج ‏2، ص40، بیروت، دار التعارف للمطبوعات‏، 1403ق</ref> ذکر شده است.
 
بنابر نقلی، [[پیامبر اسلام(ص)]] در سخنی با [[امام علی(ع)]] از ولادت تمام [[امامان]] و از جمله امام یازدهم خبر داده و حضرتشان را چنین توصیف فرمود: «خداوند تبارک و تعالی در صلب امام هادی نطفه‌ای قرار داد که او را نزد خود "حسن" نامید و او را همچون نوری در شهرها قرار داد، در زمین، خلیفه و مایه عزّت امّت جدّش نمود و هادی و راهنمای شیعیانش کرده نزد پروردگارش او را [[شفیع]] آنان نمود. [[خداوند]] او را مایه نقمت و عذاب مخالفان قرار داد و برای دوستانش و کسانی که او را امام خود بدانند، حجّت و برهان گرداند». <ref>شیخ صدوق‏، عیون أخبار الرضا(ع)، ج ‏1، ص 62، تهران، نشر جهان‏، چاپ اول‏، 1378ق</ref>


امام حسن عسکری(ع)، پدر و پدربزرگشان ‏ به «[[ابن الرضا]]» نیز معروف بودند. <ref> إعلام الوری بأعلام الهدی، ج 2 ص 131</ref>
بنابر نقلی، [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر اسلام (صلی‌الله علیه وآله وسلم)]] در سخنی با [[علی بن ابی‌طالب|امام علی (علیه‌السلام)]] از ولادت تمام [[امامان]] و از جمله امام یازدهم خبر داده و حضرتشان را چنین توصیف فرمود: «خداوند تبارک و تعالی در صلب امام هادی نطفه‌ای قرار داد که او را نزد خود "حسن" نامید و او را همچون نوری در شهرها قرار داد، در زمین، خلیفه و مایه عزّت امّت جدّش نمود و هادی و راهنمای شیعیانش کرده نزد پروردگارش او را [[شفاعت|شفیع]] آنان نمود. [[خداوند]] او را مایه نقمت و عذاب مخالفان قرار داد و برای دوستانش و کسانی که او را امام خود بدانند، حجّت و برهان گرداند<ref>شیخ صدوق‏، عیون أخبار الرضا(علیه‌السلام)، ج ‏1، ص 62، تهران، نشر جهان‏، چاپ اول‏، 1378ق</ref>».
آن‌حضرت در سال 234 ق و در حالی که دوسال بیشتر نداشتند به همراه پدر با فراخوان متوکّل، به سامرّا رفتند و بالاجبار تا آخر عمر بابرکتشان در همان شهر سکونت گزیدند. <ref>حسنی‏، هاشم معروف، سیرة الائمة الاثنی عشر(ع)، ج ‏3، ص 481، نجف، المکتبة الحیدریة، چاپ اول، 1382ق</ref>


امام حسن عسکری(ع) با [[نرجس]] (یا [[حکیمه]]) (دختر یشوعا، پسر [[قیصر روم]] که مادرش از اولاد [[حواریّون]] و نسبش به [[شمعون]] وصیّ [[حضرت عیسی]]<ref>ر.ک:مقاله حضرت عیسی</ref> می‌رسد) ازدواج نمود. <ref>ابن ابی الثلج بغدادی، محمد بن احمد، تاریخ أهل البیت نقلا عن الأئمة(ع)، ص 125، قم، مؤسسه  آل البیت‏(ع)، چاپ اول‏، 1410ق؛ خصیبی، حسین بن حمدان، الهدایة الکبری، ص 334، بیروت، البلاغ، 1419ق؛ ر. ک: شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص 208 – 214، قم، دار المعارف الإسلامیة، چاپ اول، 1411ق</ref>
امام حسن عسکری (علیه‌السلام)، پدر و پدربزرگشان ‏ به «[[ابن الرضا]]» نیز معروف بودند<ref> إعلام الوری بأعلام الهدی، ج 2 ص 131</ref>
آن‌حضرت در سال 234 ق و در حالی که دوسال بیشتر نداشتند به همراه پدر با فراخوان متوکّل، به سامرّا رفتند و بالاجبار تا آخر عمر بابرکتشان در همان شهر سکونت گزیدند<ref>حسنی‏، هاشم معروف، سیرة الائمة الاثنی عشر(علیه‌السلام)، ج ‏3، ص 481، نجف، المکتبة الحیدریة، چاپ اول، 1382ق</ref>.


امام حسن عسکری (ع) تنها یک فرزند داشت که او همان [[حضرت مهدی(عج)|حضرت مهدی منتظر(عج)]] و آخرین امام [[شیعیان]] می‌باشد. <ref>الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 339</ref>
امام حسن عسکری (علیه‌السلام) با [[نرجس]] (یا [[حکیمه]]) (دختر یشوعا، پسر [[قیصر روم]] که مادرش از اولاد [[حواریون]] و نسبش به [[شمعون]] وصیّ [[حضرت عیسی]] می‌رسد) ازدواج نمود<ref>ابن ابی الثلج بغدادی، محمد بن احمد، تاریخ أهل البیت نقلا عن الأئمة(علیه‌السلام)، ص 125، قم، مؤسسه آل البیت‏(علیه‌السلام)، چاپ اول‏، 1410ق؛ خصیبی، حسین بن حمدان، الهدایة الکبری، ص 334، بیروت، البلاغ، 1419ق؛ ر. ک: شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص 208 – 214، قم، دار المعارف الإسلامیة، چاپ اول، 1411ق</ref>.


=کنیه و القاب امام حسن عسکری(ع)=
امام حسن عسکری (علیه‌السلام) تنها یک فرزند داشت که او همان [[حجت بن الحسن (مهدی)|حضرت مهدی منتظر (امام زمان عجل الله فرجه الشریف)]] و آخرین امام [[مذهب شیعه|شیعیان]] می‌باشد<ref>الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 339</ref>.


کنیه آن حضرت «أبو محمد» است و این کنیه را [[امام هادی (ع)]] بر ایشان نهاده اند <ref> اخبار الدول، ص ۱۱۷. بحرالانساب، ص ۲. تحفۀالانام، ص ۸۶ و النجوم الزاهرة، ج ۳، ص ۳۲</ref> که اشاره به این دارد که فرزند آن حضرت امام منتظر است که [[روایات]] [[ائمه]] پیشین ایشان را همنام [[پیامبر]] معرفی نموده بودند.
== کنیه و القاب امام حسن عسکری ==
کنیه آن حضرت «أبو محمد» است و این کنیه را امام هادی (علیه‌السلام) بر ایشان نهاده‌اند<ref> اخبار الدول، ص ۱۱۷. بحرالانساب، ص ۲. تحفۀالانام، ص ۸۶ و النجوم الزاهرة، ج ۳، ص ۳۲</ref> که اشاره به این دارد که فرزند آن حضرت امام منتظر است که [[روایات]] [[ائمه]] پیشین ایشان را هم نام [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر]] معرفی نموده بودند.


القاب آن حضرت که هر کدام آینه ی صفات برجسته و والای ایشان است، عبارتند از:
القاب آن حضرت که هر کدام آینه ی صفات برجسته و والای ایشان است، عبارتند از:


1. خالص: ایشان از هر آلایش و پلیدی پاک بودند. <ref>اخبار الدول، ص ۱۱۷ و بحرالانساب، ص ۲</ref>
* خالص: ایشان از هر آلایش و پلیدی پاک بودند. <ref>اخبار الدول، ص ۱۱۷ و بحرالانساب، ص ۲</ref>
 
* هادی: ایشان نماد هدایت و نشانه ی راهیابی و حرکت در صراط مستقیم برای عالمیان بودند<ref>بحرالانساب، ص ۲</ref>.
2. هادی: ایشان نماد هدایت و نشانه ی راهیابی و حرکت در صراط مستقیم برای عالمیان بودند. <ref>بحرالانساب، ص ۲</ref>
* عسکری: سامرا یک منطقه ی نظامی به شمار می‌رفت و امام را به خاطر اقامت در آنجا (یا محله ای از آنجا) «[[عسکری]]» لقب دادند. لازم به ذکر است همانطور که مورخان تصریح کرده‌اند، اگر در جایی لقب «عسکری» به تنهایی بکار رود مراد امام حسن عسکری است نه پدرشان<ref>بحرالانساب، ص ۲</ref>.
 
* زکی: ایشان شریف‌ترین و پاک نهادترین انسان روزگار خود بودند جان و دل خود را پاک کرده در راه اعمال نیک پرورش داده بودند<ref>تحفۀالانام، ص ۸۷. بحار، ج ۵۰، ص ۲۳۶ (و در اخبارالدول و کتب دیگر، الخالص آمده است)</ref>.
3. عسکری: سامرا یک منطقه ی نظامی به شمار می‌رفت و امام را به خاطر اقامت در آنجا (یا محله ای از آنجا) «[[عسکری]]» لقب دادند. لازم به ذکر است همانطور که مورخان تصریح کرده‌اند، اگر در جایی لقب «عسکری» به تنهایی بکار رود مراد امام حسن عسکری است نه پدرشان. <ref>بحرالانساب، ص ۲</ref>
* خاص: خداوند ایشان را با فضائل و اجابت دعا، ویژه و خاص خود گردانیده بود<ref>تحفۀالانام، ص ۸</ref>.
 
* صامت: ایشان خاموش بودند و جز به یاد خدا، تعلیم و حکمت گویی، لب نمی‌گشودند<ref>تحفۀالانام، ص ۸</ref>.
4. زکی: ایشان شریف ترین و پاک نهادترین انسان روزگار خود بودند جان و دل خود را پاک کرده در راه اعمال نیک پرورش داده بودند. <ref>تحفۀالانام، ص ۸۷. بحار، ج ۵۰، ص ۲۳۶ (و در اخبارالدول و کتب دیگر، الخالص آمده است)</ref>
* سراج: ایشان چراغی بودند در تیرگی‌ها و مردم را به صلاح و تقوا راهنمایی می‌کردند<ref>جوهرة الکلام، ص ۱</ref>.
 
* تقی: ایشان پرهیزگارترین انسان زمان خود بودند و بیش از هر کس پاسدار احکام دین و متکی به پروردگار به شمار می‌رفتند<ref> سفینۀالبحار، ج ۱، ص ۲۵۹</ref>.
5. خاص: خداوند ایشان را با فضائل و اجابت دعا، ویژه و خاص خود گردانیده بود. <ref>تحفۀالانام، ص ۸</ref>
* ابن الرضا: عنوانی است که امام جواد و امام عسکری علیهما السّلام هر دو به آن شهرت یافته‌اند<ref>مناقب ابن شهر آشوب، ج ۴، ص ۴۲۱؛ بحار الانوار، ج ۵۰، ص ۲۳۶؛ نور الابصار، ص ۱۶۶</ref>.
   
6. صامت: ایشان خاموش بودند و جز به یاد خدا، تعلیم و حکمت گویی، لب نمی گشودند. <ref>تحفۀالانام، ص ۸</ref>
   
7. سراج: ایشان چراغی بودند در تیرگی‌ها و مردم را به صلاح و تقوا راهنمایی می‌کردند. <ref>جوهرة الکلام، ص ۱</ref>
   
8. تقی: ایشان پرهیزگارترین انسان زمان خود بودند و بیش از هر کس پاسدار احکام دین و متکی به پروردگار به شمار می‌رفتند. <ref> سفینۀالبحار، ج ۱، ص ۲۵۹</ref>
 
9. ابن الرضا: عنوانی است که [[امام جواد]] و امام عسکری علیهما السّلام هر دو به آن شهرت یافته اند. <ref>مناقب ابن شهر آشوب، ج ۴، ص ۴۲۱؛ بحار الانوار، ج ۵۰، ص ۲۳۶؛ نور الابصار، ص ۱۶۶</ref>
 
=امامت امام حسن عسکری(ع)=
 
حضرت امام هادی(ع) به یکی از اصحاب خود چنین نوشت: «ابومحمد فرزند من از نظر خلقت و آفرینش، سالم‌ترین افراد آل محمد، و حجتش از همه محکم‌تر، و بزرگ‌ترین فرزند و جانشین من بوده، و رشته امامت و احکام نزد او است، و تو آنچه از من می‌پرسیدی از او بپرس». <ref>الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2،  ص 339</ref>
 
شاهویه بن عبدالله می‌گوید: امام دهم(ع) نامه‌ای بدین مضمون برایم نگاشتند که؛ «تو خواستی از امام پرسش کنی و نگران این موضوع هستی، ولی نگران نباش! خداوند مردم را پس از هدایت، سرگردان نمی‌کند... اینک امام شما بعد از من فرزندم ابومحمد است...». <ref>الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص  ص 320</ref>


به هر حال بعد از شهادت امام هادی(ع) در سال 254 ق، [[امامت]] شیعیان به مدت شش سال در دستان باکفایت امام عسکری(ع) بود.
== امامت امام حسن عسکری ==
حضرت امام هادی (علیه‌السلام) به یکی از اصحاب خود چنین نوشت: «ابومحمد فرزند من از نظر خلقت و آفرینش، سالم‌ترین افراد آل محمد، و حجتش از همه محکم‌تر، و بزرگ‌ترین فرزند و جانشین من بوده، و رشته امامت و احکام نزد او است، و تو آنچه از من می‌پرسیدی از او بپرس»<ref>الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 339</ref>.


=امام حسن و تربیت شاگردان شایسته=
شاهویه بن عبدالله می‌گوید: [[علی بن محمد (هادی)|امام دهم (علیه‌السلام)]] نامه‌ای بدین مضمون برایم نگاشتند که؛ «تو خواستی از امام پرسش کنی و نگران این موضوع هستی، ولی نگران نباش! خداوند مردم را پس از هدایت، سرگردان نمی‌کند... اینک امام شما بعد از من فرزندم ابومحمد است...»<ref>الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص ص 320</ref>.


امام حسن عسکری(ع) همانند سایر امامان معصوم(ع) در زمینه تربیت شاگرد اهتمام خاصی داشت. چنانکه [[شیخ طوسی]]<ref>ر.ک:مقاله شیخ طوسی</ref>، بیش از صد نفر از یاران و شاگردان آن‌حضرت را یاد کرده است. <ref>طوسی‏، محمد بن حسن‏، رجال،‏ ص 397 -  403، قم، مؤسسة النشر الاسلامی‏، چاپ اول، 1415ق</ref>
به هر حال بعد از شهادت امام هادی (علیه‌السلام) در سال 254 ق، [[امامت]] شیعیان به مدت شش سال در دستان باکفایت امام عسکری (علیه‌السلام) بود.


=کتاب‌های امام حسن عسکری(ع)=
== امام حسن و تربیت شاگردان شایسته ==
امام حسن عسکری (علیه‌السلام) همانند سایر امامان معصوم (علیه‌السلام) در زمینه تربیت شاگرد اهتمام خاصی داشت. چنانکه [[محمد بن حسن طوسی|شیخ طوسی]]، بیش از صد نفر از یاران و شاگردان آن‌حضرت را یاد کرده است<ref>طوسی‏، محمد بن حسن‏، رجال، ‏ ص 397 - 403، قم، مؤسسة النشر الاسلامی‏، چاپ اول، 1415ق</ref>.


حضرت عسکری(ع) علاوه بر تربیت شاگردان و تشویق نویسندگان، خود نیز دست به قلم برده و کتاب‌ها و نامه‌های فراوانی را برای توسعه علم و دانش و هدایت و راهنمایی جامعه از خود به یادگار گذاشته است که به نمونه‌هایی اشاره می‌شود:
== کتاب‌های امام حسن عسکری ==
حضرت عسکری (علیه‌السلام) علاوه بر تربیت شاگردان و تشویق نویسندگان، خود نیز دست به قلم برده و کتاب‌ها و نامه‌های فراوانی را برای توسعه علم و دانش و هدایت و راهنمایی جامعه از خود به یادگار گذاشته است که به نمونه‌هایی اشاره می‌شود:


==تفسیر القرآن==  
=== تفسیر القرآن ===
که حسن بن خالد برادر محمد بن خالد آنرا نقل کرده است. گفتنی است؛ امروزه کتابی با عنوان [[تفسیر الامام العسکری (علیه‌السلام) (کتاب)|تفسیر الامام العسکری (علیه‌السلام)]] موجود است که عالمان [[رجال]] و [[حدیث]] بر آن نقدها دارند و آنرا غیر از نوشته اصلی می‌دانند<ref>آقا بزرگ تهرانی، ‏ الذریعة إلی ‏تصانیف ‏الشیعة، ج ‏2، ص 432، قم، اسماعیلیان، 1408ق</ref>.


که حسن بن خالد برادر محمد بن خالد آن‌را نقل کرده است. گفتنی است؛ امروزه کتابی با عنوان [[تفسیر الامام العسکری(ع)]] موجود است که عالمان [[رجال]]<ref>ر.ک:مقاله رجال</ref> و [[حدیث]] بر آن نقدها دارند و آن‌را غیر از نوشته اصلی می‌دانند. <ref>آقا بزرگ تهرانی،‏ الذریعة إلی ‏تصانیف ‏الشیعة، ج ‏2، ص 432، قم، اسماعیلیان، 1408ق</ref>
=== لمنقبة ===
که مشتمل بر بسیاری از [[احکام]] و مسائل [[حلال]] و [[حرام]] است<ref>آقا بزرگ تهرانی، ‏ الذریعة إلی ‏تصانیف ‏الشیعة، ج ‏23، ص 149، قم، اسماعیلیان، 1408ق</ref>.


==لمنقبة==  
=== نامه‌ها ===
امام حسن عسکری (علیه‌السلام) برای گسترش فرهنگ تشیع، توسعه علم و دانش، و هدایت و سازندگی، نامه‌های فراوانی به شهرها نوشته است؛ مانند: نامه آن‌حضرت به شیعیان [[قم]]<ref>مناقب آل أبی‌طالب (علیه‌السلام)، ج ‏4، ص 425</ref> که متن آن در کتاب‌ها ثبت و ضبط شده است. همچنین نامه‌ای که امام به [[محمد بن علی بن بابویه قمی|علی بن بابویه]]<ref>شیخ صدوق، محمد بن علی، صفات الشیعة، ص 6، تهران، انتشارات زرارة، چاپ سوم، 1380ش</ref> [[اسحاق بن اسماعیل نیشابوری]]<ref>شیخ صدوق، محمد بن علی، صفات الشیعة، ص 6، تهران، انتشارات زرارة، چاپ سوم، 1380ش</ref> نوشته است.


که مشتمل بر بسیاری از [[احکام]] و مسائل [[حلال]] و [[حرام]] است. <ref>آقا بزرگ تهرانی،‏ الذریعة إلی ‏تصانیف ‏الشیعة،ج ‏23، ص 149، قم، اسماعیلیان، 1408ق</ref>
== شهادت امام حسن عسکری ==
فرزند [[عبیدالله بن خاقان]] می‌گوید: روزی برای پدرم که وزیر معتمد بود خبر آوردند که امام حسن (علیه‌السلام) بیمار است. پدرم با عجله خبر را به خلیفه داد. خلیفه به پنج نفر از معتمدانش – از جمله نحریر خادم - دستور داد که خانه حضرت را زیر نظر داشته باشند و طبیبی را مقرّر کرد که هر صبح و شام از احوال ایشان آگاه شود. بعد از دو روز خبر آوردند که بیماری آن‌حضرت شدیدتر شده است.  


==نامه‌ها==
پدرم نزد ‌حضرتشان رفته و به پزشکان دستور داد که از آنجا دور نشوند و از قاضی القضات نیز خواست که ده نفر از دانشمندان سرشناس را پیوسته نزد امام(علیه‌السلام) نگهدارد<ref> کتاب الغیبة، ص 218 – 219؛ قمی، عباس، ‏منتهی الآمال فی تواریخ النبی و الآل‏، ج‏3، ص 1940، قم، دلیل ما، 1379ش</ref>.


امام حسن عسکری(ع) برای گسترش فرهنگ تشیع، توسعه علم و دانش، و هدایت و سازندگی، نامه‌های فراوانی به شهرها نوشته است؛ مانند: نامه آن‌حضرت به شیعیان [[قم]]<ref>مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ج ‏4، ص 425</ref> که متن آن در کتاب‌ها ثبت و ضبط شده است. همچنین نامه‌ای که امام به [[علی بن بابویه]]<ref>شیخ صدوق، محمد بن علی، صفات الشیعة، ص 6، تهران، انتشارات زرارة، چاپ سوم، 1380ش</ref> [[اسحاق بن اسماعیل نیشابوری]]<ref>شیخ صدوق، محمد بن علی، صفات الشیعة، ص 6، تهران، انتشارات زرارة، چاپ سوم، 1380ش</ref> نوشته است.
به نظر می‌رسد تمام اینها صحنه‌سازی‌هایی بود که مرگ آن حضرت را طبیعی جلوه دهند. به هر حال امام به شهادت رسید و در همان شهر سامرا و در همان خانه‌ای که پدرشان در آن دفن شده بود به خاک سپرده شد<ref>الکافی، ج ‏1، ص 503</ref>.


=شهادت امام حسن عسکری(ع)=
== جستارهای وابسته ==
 
# [[علی بن محمد (هادی)|امام هادی (علیه‌السلام)]]
فرزند [[عبیدالله بن خاقان]] می‌گوید: روزی برای پدرم که وزیر معتمد بود خبر آوردند که امام حسن(ع) بیمار است. پدرم با عجله خبر را به خلیفه داد. خلیفه به پنج نفر از معتمدانش – از جمله نحریر خادم - دستور داد که خانه حضرت را زیر نظر داشته باشند و طبیبی را مقرّر کرد که هر صبح و شام از احوال ایشان آگاه شود. بعد از دو روز خبر آوردند که بیماری آن‌حضرت شدیدتر شده است.
# [[متوکل]]
 
# [[علی بن ابی‌طالب|امام علی (علیه‌السلام)]]
پدرم نزد ‌حضرتشان رفته و به پزشکان دستور داد که از آنجا دور نشوند و از قاضی القضات نیز خواست که ده نفر از دانشمندان سرشناس را پیوسته نزد امام(ع) نگهدارد. <ref> کتاب الغیبة، ص 218 – 219؛ قمی، عباس، ‏منتهی الآمال فی تواریخ النبی و الآل‏، ج‏3، ص 1940، قم، دلیل ما، 1379ش</ref>
 
به نظر می‌رسد تمام اینها صحنه‌سازی‌هایی بود که مرگ آن حضرت را طبیعی جلوه دهند. به هر حال امام به شهادت رسید و در همان شهر سامرا و در همان خانه‌ای که پدرشان در آن دفن شده بود به خاک سپرده شد. <ref>الکافی، ج ‏1، ص 503</ref>


== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
{{پانویس|2}}
[[ur:حسن بن علی بن محمد]]
 
[[رده:امامان دوازده‌گانه شیعه]]
[[رده:امامان دوازده‌گانه شیعه]]
[[رده:اهل‌بیت]]
[[رده:اهل بیت]]
[[رده:معصومین]]
[[رده:معصومین]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۴ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۶:۴۶

حسن بن علی (عسکری)
امام حسن عسکری.jpg
نام کاملحسن بن علی بن محمد
کنیه‌هاابومحمد
پدرامام هادی (علیه‌السلام)
مادرنرجس
مدفنآرامگاه امامان علی الهادی و حسن عسکری، سامرا

حسن بن علی (عسکری) یازدهمین امام شیعیان است که در سال 232 ق چشم به جهان گشود. بعد از آن‌که پدرشان امام هادی (علیه‌السلام) توسط خلیفه وقت به سامرا احضار شد، ایشان نیز به همراه پدر به آن شهر رفته و تا زمان شهادت در همانجا زیر نظر مأموران خلفای عباسی بود. شش خلیفه عباسی به نام‌های متوکل، منتصر، مستعین، ‌ معتز، مهتدی و معتمد در زمان زندگی کوتاه حضرتشان حکومت را در اختیار داشته و در نهایت، ایشان بعد از 28 سال زندگی و 6 سال امامت، در تاریخ 260 ق به دستور معتمد به شهادت رسیده و در همان شهر سامرا و در کنار مزار پدرشان امام هادی (علیه‌السلام) به خاک سپرده شدند.

خلاصه ای از زندگی‌ حضرت امام حسن عسکری

امام حسن عسکری(علیه‌السلام) در روز جمعه هشتم ربیع الثانی[۱] سال 232 هجری قمری[۲] به دنیا آمد. پدرش امام دهم حضرت امام هادی (علیه‌السلام) است. در مورد نام مادر آن‌حضرت که ام ولد [۳] نیز بوده گزارش‌های مختلفی وجود دارد. در برخی از منابع، نام او؛ «حدیث»، «سَوسَن»[۴]، یا «سلیل»[۵]. ذکر شده است.

بنابر نقلی، پیامبر اسلام (صلی‌الله علیه وآله وسلم) در سخنی با امام علی (علیه‌السلام) از ولادت تمام امامان و از جمله امام یازدهم خبر داده و حضرتشان را چنین توصیف فرمود: «خداوند تبارک و تعالی در صلب امام هادی نطفه‌ای قرار داد که او را نزد خود "حسن" نامید و او را همچون نوری در شهرها قرار داد، در زمین، خلیفه و مایه عزّت امّت جدّش نمود و هادی و راهنمای شیعیانش کرده نزد پروردگارش او را شفیع آنان نمود. خداوند او را مایه نقمت و عذاب مخالفان قرار داد و برای دوستانش و کسانی که او را امام خود بدانند، حجّت و برهان گرداند[۶]».

امام حسن عسکری (علیه‌السلام)، پدر و پدربزرگشان ‏ به «ابن الرضا» نیز معروف بودند[۷] آن‌حضرت در سال 234 ق و در حالی که دوسال بیشتر نداشتند به همراه پدر با فراخوان متوکّل، به سامرّا رفتند و بالاجبار تا آخر عمر بابرکتشان در همان شهر سکونت گزیدند[۸].

امام حسن عسکری (علیه‌السلام) با نرجس (یا حکیمه) (دختر یشوعا، پسر قیصر روم که مادرش از اولاد حواریون و نسبش به شمعون وصیّ حضرت عیسی می‌رسد) ازدواج نمود[۹].

امام حسن عسکری (علیه‌السلام) تنها یک فرزند داشت که او همان حضرت مهدی منتظر (امام زمان عجل الله فرجه الشریف) و آخرین امام شیعیان می‌باشد[۱۰].

کنیه و القاب امام حسن عسکری

کنیه آن حضرت «أبو محمد» است و این کنیه را امام هادی (علیه‌السلام) بر ایشان نهاده‌اند[۱۱] که اشاره به این دارد که فرزند آن حضرت امام منتظر است که روایات ائمه پیشین ایشان را هم نام پیامبر معرفی نموده بودند.

القاب آن حضرت که هر کدام آینه ی صفات برجسته و والای ایشان است، عبارتند از:

  • خالص: ایشان از هر آلایش و پلیدی پاک بودند. [۱۲]
  • هادی: ایشان نماد هدایت و نشانه ی راهیابی و حرکت در صراط مستقیم برای عالمیان بودند[۱۳].
  • عسکری: سامرا یک منطقه ی نظامی به شمار می‌رفت و امام را به خاطر اقامت در آنجا (یا محله ای از آنجا) «عسکری» لقب دادند. لازم به ذکر است همانطور که مورخان تصریح کرده‌اند، اگر در جایی لقب «عسکری» به تنهایی بکار رود مراد امام حسن عسکری است نه پدرشان[۱۴].
  • زکی: ایشان شریف‌ترین و پاک نهادترین انسان روزگار خود بودند جان و دل خود را پاک کرده در راه اعمال نیک پرورش داده بودند[۱۵].
  • خاص: خداوند ایشان را با فضائل و اجابت دعا، ویژه و خاص خود گردانیده بود[۱۶].
  • صامت: ایشان خاموش بودند و جز به یاد خدا، تعلیم و حکمت گویی، لب نمی‌گشودند[۱۷].
  • سراج: ایشان چراغی بودند در تیرگی‌ها و مردم را به صلاح و تقوا راهنمایی می‌کردند[۱۸].
  • تقی: ایشان پرهیزگارترین انسان زمان خود بودند و بیش از هر کس پاسدار احکام دین و متکی به پروردگار به شمار می‌رفتند[۱۹].
  • ابن الرضا: عنوانی است که امام جواد و امام عسکری علیهما السّلام هر دو به آن شهرت یافته‌اند[۲۰].

امامت امام حسن عسکری

حضرت امام هادی (علیه‌السلام) به یکی از اصحاب خود چنین نوشت: «ابومحمد فرزند من از نظر خلقت و آفرینش، سالم‌ترین افراد آل محمد، و حجتش از همه محکم‌تر، و بزرگ‌ترین فرزند و جانشین من بوده، و رشته امامت و احکام نزد او است، و تو آنچه از من می‌پرسیدی از او بپرس»[۲۱].

شاهویه بن عبدالله می‌گوید: امام دهم (علیه‌السلام) نامه‌ای بدین مضمون برایم نگاشتند که؛ «تو خواستی از امام پرسش کنی و نگران این موضوع هستی، ولی نگران نباش! خداوند مردم را پس از هدایت، سرگردان نمی‌کند... اینک امام شما بعد از من فرزندم ابومحمد است...»[۲۲].

به هر حال بعد از شهادت امام هادی (علیه‌السلام) در سال 254 ق، امامت شیعیان به مدت شش سال در دستان باکفایت امام عسکری (علیه‌السلام) بود.

امام حسن و تربیت شاگردان شایسته

امام حسن عسکری (علیه‌السلام) همانند سایر امامان معصوم (علیه‌السلام) در زمینه تربیت شاگرد اهتمام خاصی داشت. چنانکه شیخ طوسی، بیش از صد نفر از یاران و شاگردان آن‌حضرت را یاد کرده است[۲۳].

کتاب‌های امام حسن عسکری

حضرت عسکری (علیه‌السلام) علاوه بر تربیت شاگردان و تشویق نویسندگان، خود نیز دست به قلم برده و کتاب‌ها و نامه‌های فراوانی را برای توسعه علم و دانش و هدایت و راهنمایی جامعه از خود به یادگار گذاشته است که به نمونه‌هایی اشاره می‌شود:

تفسیر القرآن

که حسن بن خالد برادر محمد بن خالد آنرا نقل کرده است. گفتنی است؛ امروزه کتابی با عنوان تفسیر الامام العسکری (علیه‌السلام) موجود است که عالمان رجال و حدیث بر آن نقدها دارند و آنرا غیر از نوشته اصلی می‌دانند[۲۴].

لمنقبة

که مشتمل بر بسیاری از احکام و مسائل حلال و حرام است[۲۵].

نامه‌ها

امام حسن عسکری (علیه‌السلام) برای گسترش فرهنگ تشیع، توسعه علم و دانش، و هدایت و سازندگی، نامه‌های فراوانی به شهرها نوشته است؛ مانند: نامه آن‌حضرت به شیعیان قم[۲۶] که متن آن در کتاب‌ها ثبت و ضبط شده است. همچنین نامه‌ای که امام به علی بن بابویه[۲۷] اسحاق بن اسماعیل نیشابوری[۲۸] نوشته است.

شهادت امام حسن عسکری

فرزند عبیدالله بن خاقان می‌گوید: روزی برای پدرم که وزیر معتمد بود خبر آوردند که امام حسن (علیه‌السلام) بیمار است. پدرم با عجله خبر را به خلیفه داد. خلیفه به پنج نفر از معتمدانش – از جمله نحریر خادم - دستور داد که خانه حضرت را زیر نظر داشته باشند و طبیبی را مقرّر کرد که هر صبح و شام از احوال ایشان آگاه شود. بعد از دو روز خبر آوردند که بیماری آن‌حضرت شدیدتر شده است.

پدرم نزد ‌حضرتشان رفته و به پزشکان دستور داد که از آنجا دور نشوند و از قاضی القضات نیز خواست که ده نفر از دانشمندان سرشناس را پیوسته نزد امام(علیه‌السلام) نگهدارد[۲۹].

به نظر می‌رسد تمام اینها صحنه‌سازی‌هایی بود که مرگ آن حضرت را طبیعی جلوه دهند. به هر حال امام به شهادت رسید و در همان شهر سامرا و در همان خانه‌ای که پدرشان در آن دفن شده بود به خاک سپرده شد[۳۰].

جستارهای وابسته

  1. امام هادی (علیه‌السلام)
  2. متوکل
  3. امام علی (علیه‌السلام)

پانویس

  1. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، ج ‏2، ص 131، قم، مؤسسه آل البیت(علیه‌السلام)، چاپ اول، 1417ق؛ ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی‌طالب (علیه‌السلام)، ج ‏4، ص 422، قم، انتشارات علامه، چاپ اول، 1379ق
  2. ↑ شیخ مفید، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 313، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، قم، ‏ 1413 ق
  3. ↑ یعنی مادر فرزند، و آن کنیزی است که از مولای خود آبستن شود.
  4. ↑ کلینی‏، محمد بن یعقوب بن اسحاق‏، کافی‏، ج 1، ص 503، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق؛ الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 313
  5. ↑ امین عاملی‏، سید محسن، اعیان الشیعة، ج ‏2، ص40، بیروت، دار التعارف للمطبوعات‏، 1403ق
  6. ↑ شیخ صدوق‏، عیون أخبار الرضا(علیه‌السلام)، ج ‏1، ص 62، تهران، نشر جهان‏، چاپ اول‏، 1378ق
  7. ↑ إعلام الوری بأعلام الهدی، ج 2 ص 131
  8. ↑ حسنی‏، هاشم معروف، سیرة الائمة الاثنی عشر(علیه‌السلام)، ج ‏3، ص 481، نجف، المکتبة الحیدریة، چاپ اول، 1382ق
  9. ↑ ابن ابی الثلج بغدادی، محمد بن احمد، تاریخ أهل البیت نقلا عن الأئمة(علیه‌السلام)، ص 125، قم، مؤسسه آل البیت‏(علیه‌السلام)، چاپ اول‏، 1410ق؛ خصیبی، حسین بن حمدان، الهدایة الکبری، ص 334، بیروت، البلاغ، 1419ق؛ ر. ک: شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص 208 – 214، قم، دار المعارف الإسلامیة، چاپ اول، 1411ق
  10. ↑ الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 339
  11. ↑ اخبار الدول، ص ۱۱۷. بحرالانساب، ص ۲. تحفۀالانام، ص ۸۶ و النجوم الزاهرة، ج ۳، ص ۳۲
  12. ↑ اخبار الدول، ص ۱۱۷ و بحرالانساب، ص ۲
  13. ↑ بحرالانساب، ص ۲
  14. ↑ بحرالانساب، ص ۲
  15. ↑ تحفۀالانام، ص ۸۷. بحار، ج ۵۰، ص ۲۳۶ (و در اخبارالدول و کتب دیگر، الخالص آمده است)
  16. ↑ تحفۀالانام، ص ۸
  17. ↑ تحفۀالانام، ص ۸
  18. ↑ جوهرة الکلام، ص ۱
  19. ↑ سفینۀالبحار، ج ۱، ص ۲۵۹
  20. ↑ مناقب ابن شهر آشوب، ج ۴، ص ۴۲۱؛ بحار الانوار، ج ۵۰، ص ۲۳۶؛ نور الابصار، ص ۱۶۶
  21. ↑ الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 339
  22. ↑ الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص ص 320
  23. ↑ طوسی‏، محمد بن حسن‏، رجال، ‏ ص 397 - 403، قم، مؤسسة النشر الاسلامی‏، چاپ اول، 1415ق
  24. ↑ آقا بزرگ تهرانی، ‏ الذریعة إلی ‏تصانیف ‏الشیعة، ج ‏2، ص 432، قم، اسماعیلیان، 1408ق
  25. ↑ آقا بزرگ تهرانی، ‏ الذریعة إلی ‏تصانیف ‏الشیعة، ج ‏23، ص 149، قم، اسماعیلیان، 1408ق
  26. ↑ مناقب آل أبی‌طالب (علیه‌السلام)، ج ‏4، ص 425
  27. ↑ شیخ صدوق، محمد بن علی، صفات الشیعة، ص 6، تهران، انتشارات زرارة، چاپ سوم، 1380ش
  28. ↑ شیخ صدوق، محمد بن علی، صفات الشیعة، ص 6، تهران، انتشارات زرارة، چاپ سوم، 1380ش
  29. ↑ کتاب الغیبة، ص 218 – 219؛ قمی، عباس، ‏منتهی الآمال فی تواریخ النبی و الآل‏، ج‏3، ص 1940، قم، دلیل ما، 1379ش
  30. ↑ الکافی، ج ‏1، ص 503
برگرفته از «https://fa.wikivahdat.com/w/index.php?title=حسن_بن_علی_(عسکری)&oldid=195823»