۸۵٬۸۱۰
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - '[[امام مهدی' به '[[حجت بن حسن (مهدی)') |
||
(۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
|- | |- | ||
|مساجد | |مساجد | ||
|[[مسجد]] | |[[مسجد]] اهلبیت رسول الله(صلی الله علیه) • مسجد صاحب الزمان(عجل الله فرجه الشریف) | ||
|- | |- | ||
|منطقه زمانی | |منطقه زمانی | ||
خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
بیشتر ساکنان این شهر فارسیزبان هستند و به فارسی تاجیکی سخن میگویند. این شهر یکی از مراکز تاریخی [[مردم تاجیک]] در [[آسیای میانه]] است. | بیشتر ساکنان این شهر فارسیزبان هستند و به فارسی تاجیکی سخن میگویند. این شهر یکی از مراکز تاریخی [[مردم تاجیک]] در [[آسیای میانه]] است. | ||
از اواخر قرن دوم هجری، [[مذهب تشیع]] در سمرقند و کَش به تدریج رواج یافت و فعالیتهای دانشمندان بزرگ [[شیعه]]، حوزه علمی فعالی را در آستانه غیبت امام دوازدهم به وجود آورد. | از اواخر قرن دوم هجری، [[مذهب تشیع]] در سمرقند و کَش به تدریج رواج یافت و فعالیتهای دانشمندان بزرگ [[شیعه]]، حوزه علمی فعالی را در آستانه غیبت [[حجت بن حسن (مهدی)|امام دوازدهم]] به وجود آورد. | ||
== وجه تسمیه == | == وجه تسمیه == | ||
خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
جامعترین مطلب درباره سازنده سمرقند، در سمریه آمده است. نویسنده این کتاب میگوید: | جامعترین مطلب درباره سازنده سمرقند، در سمریه آمده است. نویسنده این کتاب میگوید: | ||
ابتدای عمارت قلعه این شهر از کیکاووس است و عمارت دویم از ملک تبع است و ملک تبع پادشاهی بود که درجانب ولایت یمن و [[عربستان]] بوده و این شهر را فتح کرده بوده است و عمارت سیم از آن ملک اسکندر است و ملک اسکندر بر دور قلعه سمرقند دیوار علی حده نهاده و آن را در حال «دیوار قیامت» میگویند و عمارت چهارم آن از امیر تیمور گورکان است. | ابتدای عمارت قلعه این شهر از کیکاووس است و عمارت دویم از ملک تبع است و ملک تبع پادشاهی بود که درجانب ولایت [[یمن]] و [[عربستان سعودی|عربستان]] بوده و این شهر را فتح کرده بوده است و عمارت سیم از آن ملک اسکندر است و ملک اسکندر بر دور قلعه سمرقند دیوار علی حده نهاده و آن را در حال «دیوار قیامت» میگویند و عمارت چهارم آن از امیر تیمور گورکان است. | ||
محققان روسی همروزگار که زمان پیدایی این شهر را 530 پیش از میلاد میدانند، آیین دوهزار و پانصدمین سال تأسیسش را در 1970 میلادی برگزار کردند. به هر روی، سمرقند از پیشینه تاریخی درازی برخوردار است. | محققان روسی همروزگار که زمان پیدایی این شهر را 530 پیش از میلاد میدانند، آیین دوهزار و پانصدمین سال تأسیسش را در 1970 میلادی برگزار کردند. به هر روی، سمرقند از پیشینه تاریخی درازی برخوردار است. | ||
خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
هنگامی که [[اسلام]] به این منطقه آمد و [[مسلمانان]] به طور کامل آن را گرفتند، والیانی از سوی دستگاه خلافت برای اداره این سرزمین منصوب میشدند؛ تا اینکه [[مأمون]] [[خلیفه]] عباسی، در 204 قمری ولایت سمرقند را به فرزندان اسد بنسامان سپرد. حکومت این ناحیه در روزگار [[طاهریان]] و [[صفاریان]] نیز در دست خاندان آلسامان بود. پس از قدرت یافتن سامانیان (287ق)، اداره آنجا زیر نظر حکومت مرکزی این سلسله قرار گرفت و سمرقند از اهمیت و رونقی شگفتنیآور برخوردار شد. | هنگامی که [[اسلام]] به این منطقه آمد و [[مسلمانان]] به طور کامل آن را گرفتند، والیانی از سوی دستگاه خلافت برای اداره این سرزمین منصوب میشدند؛ تا اینکه [[مأمون]] [[خلیفه]] عباسی، در 204 قمری ولایت سمرقند را به فرزندان اسد بنسامان سپرد. حکومت این ناحیه در روزگار [[طاهریان]] و [[صفاریان]] نیز در دست خاندان آلسامان بود. پس از قدرت یافتن سامانیان (287ق)، اداره آنجا زیر نظر حکومت مرکزی این سلسله قرار گرفت و سمرقند از اهمیت و رونقی شگفتنیآور برخوردار شد. | ||
سمرقند را پیش از قدرت یافتن [[غزنویان]] (351- 582 ق)، والیانی محلی اداره میکردند؛ تا اینکه [[سلطان محمود غزنوی]] (386-421 ق (این ناحیه را به قلمرو حکومت خود پیوست. بنابراین، سمرقند در عصر سلجوقیان به دست والیان منصوب از سوی پادشاهان سلجوقی میگشت. آتش کشورگشایی و ویرانگری [[مغولان]] و چنگیز در عرصه قدرت سیاسی، دامان سمرقند را نیز گرفت و این شهر به گورستان و ویرانهای بدل گردید، اما دیری نگذشت که در عصر [[تیموریان]] (771-916 ق) پایتخت حکومت خوانده شد و دوباره شکوه و بزرگی پیشینش را فراچنگ آورد و به یکی از مهمترین مراکز علمی ـ فرهنگی [[جهان اسلام]] بدل گشت. تیمور هنگام کشورگشایی خود، مردان بزرگ و هنرمندان شهرهای تصرف شده را با خود به سمرقند آورد تا ساختمانهای باشکوه و عمارتهای مجلل بر پای کنند و از اینرو سمرقند، آبادترین شهر امپراتوری تیمور نام گرفت. جانشینان تیمور بهویژه الغبیک (850-853 ق)، به سمرقند توجه کردند. برای نمونه، وی با برپایی مدرسهها و مراکز علمی بهویژه رصدخانه معروف سمرقند، آن را پرآوازه ساخت. | سمرقند را پیش از قدرت یافتن [[غزنویان]] (351- 582 ق)، والیانی محلی اداره میکردند؛ تا اینکه [[سلطان محمود غزنوی]] (386-421 ق (این ناحیه را به قلمرو حکومت خود پیوست. بنابراین، سمرقند در عصر سلجوقیان به دست والیان منصوب از سوی پادشاهان سلجوقی میگشت. آتش کشورگشایی و ویرانگری [[مغول|مغولان]] و چنگیز در عرصه قدرت سیاسی، دامان سمرقند را نیز گرفت و این شهر به گورستان و ویرانهای بدل گردید، اما دیری نگذشت که در عصر [[تیموریان]] (771-916 ق) پایتخت حکومت خوانده شد و دوباره شکوه و بزرگی پیشینش را فراچنگ آورد و به یکی از مهمترین مراکز علمی ـ فرهنگی [[جهان اسلام]] بدل گشت. تیمور هنگام کشورگشایی خود، مردان بزرگ و هنرمندان شهرهای تصرف شده را با خود به سمرقند آورد تا ساختمانهای باشکوه و عمارتهای مجلل بر پای کنند و از اینرو سمرقند، آبادترین شهر امپراتوری تیمور نام گرفت. جانشینان تیمور بهویژه الغبیک (850-853 ق)، به سمرقند توجه کردند. برای نمونه، وی با برپایی مدرسهها و مراکز علمی بهویژه رصدخانه معروف سمرقند، آن را پرآوازه ساخت. | ||
حکومت سمرقند تا دوره [[صفویان]] (905-148 ق) در دست نوادههای تیمور میگشت؛ تا اینکه [[شاه اسماعیل صفوی]] (905-930 ق) بر آنجا فرمان یافت. اداره این منطقه پس از آن نیز تا قرن نوزدهم میلادی، به عهده | حکومت سمرقند تا دوره [[صفویان]] (905-148 ق) در دست نوادههای تیمور میگشت؛ تا اینکه [[شاه اسماعیل صفوی]] (905-930 ق) بر آنجا فرمان یافت. اداره این منطقه پس از آن نیز تا قرن نوزدهم میلادی، به عهده دستنشاندههای پادشاهان ایرانی و زمانی هم ازبکان بود؛ تا اینکه در 1868 میلادی به خاک [[شوروی]] پیوست و بهآرامی از رونقش کاسته شد، اما پس از تجزیه شوروی پیشین و تأسیس جمهوریهای تازه استقلالیافته، به جامه مرکز اداری [[ازبکستان|جمهوری ازبکستان]] درآمد و آبروی تاریخیاش را بازستاند. | ||
== اهمیت فرهنگی و مذهبی == | == اهمیت فرهنگی و مذهبی == | ||
سمرقند پیشینه دراز تاریخی و نامی بلند آوازه دارد؛ زیرا از روزگاران گذشته، مهد علم و دانش بوده است. البته سمرقند در [[عهد باستان]] به اندازه دوران اسلامی مهم شمرده نمیشد، اما پس از ورود اسلام، این شهر نیز مانند بسیاری از شهرهای سرزمین ماوراءالنهر در مسیر رشد و بالندگی قرار گرفت و بزرگان و دانشمندان بسیاری از آنجا برخاستند و نامش را در سراسر بلاد اسلامی پراکندند. | سمرقند پیشینه دراز تاریخی و نامی بلند آوازه دارد؛ زیرا از روزگاران گذشته، مهد علم و دانش بوده است. البته سمرقند در [[عهد باستان]] به اندازه دوران اسلامی مهم شمرده نمیشد، اما پس از ورود اسلام، این شهر نیز مانند بسیاری از شهرهای سرزمین ماوراءالنهر در مسیر رشد و بالندگی قرار گرفت و بزرگان و دانشمندان بسیاری از آنجا برخاستند و نامش را در سراسر بلاد اسلامی پراکندند. | ||
برخی از عالمان و بزرگان سمرقند، در گستراندن اسلام در این سرزمین بسیار | برخی از عالمان و بزرگان سمرقند، در گستراندن اسلام در این سرزمین بسیار تأثیرگذاردند که [[محمد بنمسعود عیاشی]] معروف به [[عیاشی سمرقندی]]، از نامآورترین آنان است. وی در پایان قرن سوم و آستانه قرن چهارم هجری میزیست و شاید معاصر ثقه الاسلام [[کلینی]] بوده باشد. شخصیت [[ابوعبدالله جعفر رودکی سمرقندی]]؛ یعنی پدر شعر فارسی نیز از دیگر کسانی است که نام سمرقند را در تاریخ ادب این سرزمین پرآوازه ساخت. زبان مردم این سرزمین همچون بخارا، سغدی بود و گویشی از فارسی به شمار میرفت. | ||
این شهر که کانون مانویان ماوراءالنهر بود، از دید مذهبی نیز اهمیت ویژهای داشت. مانویان اقلیتی مستقل و آزاد در این ناحیه بودند. صاحب حدودالعالم با اشاره به این مطلب میگوید که آنان در آن هنگام نغوشاک خوانده میشدند. [[شهرستانی]] در [[الملل و النحل]] پس از توضیح درباره [[مذهب مزدکی]]، از وجود پیروان برخی از فرقههای آن در سغد و سمرقند یاد میکند. [[آیین مسیحیت]] نیز از دینهایی بود که پیروان ویژهای در ناحیه سمرقند داشت. ابنحوقل که سالها پس از ورود اسلام بدانجا سفر کرده است، از روستایی به نام «شاوذار» در جنوب سمرقند نام میبرد. این روستا با دیری معروف به نام «درهکرد»، کانون [[مسیحیان]] شمرده میشد و هر سال گروه بسیاری از آنان برای عبادت به آنجا میرفتند. | این شهر که کانون مانویان ماوراءالنهر بود، از دید مذهبی نیز اهمیت ویژهای داشت. مانویان اقلیتی مستقل و آزاد در این ناحیه بودند. صاحب حدودالعالم با اشاره به این مطلب میگوید که آنان در آن هنگام نغوشاک خوانده میشدند. [[شهرستانی]] در [[الملل و النحل]] پس از توضیح درباره [[مذهب مزدکی]]، از وجود پیروان برخی از فرقههای آن در سغد و سمرقند یاد میکند. [[مسیحیت|آیین مسیحیت]] نیز از دینهایی بود که پیروان ویژهای در ناحیه سمرقند داشت. ابنحوقل که سالها پس از ورود اسلام بدانجا سفر کرده است، از روستایی به نام «شاوذار» در جنوب سمرقند نام میبرد. این روستا با دیری معروف به نام «درهکرد»، کانون [[مسیحیان]] شمرده میشد و هر سال گروه بسیاری از آنان برای عبادت به آنجا میرفتند. | ||
هرچند [[ادیان]] و مذاهب، پیروان و پایگاههایی برای تبلیغ در سمرقند داشتند، هیچیک از آنها نتوانستند از [[دین اسلام]] پیشتر بروند و همانند آن رشد و رونق یابند. این شهر در دوره حکومتهای اسلامی، کانون بزرگان دین بود و علمای این دیار در گستردن دین و مذهب در آنجا بسیار کوشیدند. همین رویداد موجب شد که سمرقند از دید دینی نیز، بسیار مهم شمرده شود. | هرچند [[ادیان]] و مذاهب، پیروان و پایگاههایی برای تبلیغ در سمرقند داشتند، هیچیک از آنها نتوانستند از [[دین اسلام]] پیشتر بروند و همانند آن رشد و رونق یابند. این شهر در دوره حکومتهای اسلامی، کانون بزرگان دین بود و علمای این دیار در گستردن دین و مذهب در آنجا بسیار کوشیدند. همین رویداد موجب شد که سمرقند از دید دینی نیز، بسیار مهم شمرده شود. | ||
خط ۹۵: | خط ۹۵: | ||
# '''مدرسه طلاکاری''': از آنجاییکه گنبد این مدرسه از طلا ساخته شده به این نام خوانده میشود. این بنا بین سالهای 1024 تا 1039 ساخته شده. در گوشههای ساختمان، برجکهای کوچکی قرار دارد و با منارههای دو بنای قبلی متفاوت است. نمای بنا متقارن، بخش بیرونی کاشیکاری شده و ورودی آن جناغی است. | # '''مدرسه طلاکاری''': از آنجاییکه گنبد این مدرسه از طلا ساخته شده به این نام خوانده میشود. این بنا بین سالهای 1024 تا 1039 ساخته شده. در گوشههای ساختمان، برجکهای کوچکی قرار دارد و با منارههای دو بنای قبلی متفاوت است. نمای بنا متقارن، بخش بیرونی کاشیکاری شده و ورودی آن جناغی است. | ||
== | === منابع === | ||
# [http://ensani.ir/fa/article/55657/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D8%B3%D9%85%D8%B1%D9%82%D9%86%D8%AF-%D9%88-%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%A7 برگرفته از سایت جغرافیای تاریخی سمرقند و بخارا - پرتال جامع علوم انسانیhttp://ensani.ir › article] | # [http://ensani.ir/fa/article/55657/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D8%B3%D9%85%D8%B1%D9%82%D9%86%D8%AF-%D9%88-%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%A7 برگرفته از سایت جغرافیای تاریخی سمرقند و بخارا - پرتال جامع علوم انسانیhttp://ensani.ir › article] | ||
# | # |