سوره اسراء

نام	سوره اسراء
شماره سوره	۱۷
ترتیب نزول	۵۰
جزء	۱۵
مکی/مدنی	مکی
تعداد آیات	۱۱۱
تعداد کلمات	۱۵۶۰
تعداد حروف	۶۴۴۰

سوره اسراء پنجاهمین سوره‌ای است که به پیامبر(صلی الله علیه) نازل شده، ولی در مصحف هفدهمین سوره قرآن قرار گرفته است. این سوره ۱۱۱ آیه دارد و در مکه به پیامبر(صلی الله علیه) نازل شده است. نام‌گذاری این سوره به اسراء (سفر شبانه)، به مناسبت سخن گفتن از سفر شبانه پیامبر اسلام(صلی الله علیه)، از مسجدالحرام به بیت‌المقدس است. مفهوم کلی سوره اسراء درباره مفاهیمی مانند: مسئله معاد، کیفر، پاداش، نامه اعمال و نتایج آن، مسئله آزادی اراده و اختیار و بازگشت نتیجه عمل به خود انسان، احترام به پدر و مادر و بخشی از تاریخچه اسرائیل است. نام دیگر این سوره بنی اسرائیل است و به دلیل این در که بخشی از آن درباره تاریخ اسرائیل صحبت شده است.

مفهوم کلی سوره

2. توحید گرایى و معاد باورى؛
3. اعجاز قرآن و معارج پیامبر(صلی الله علیه)؛
4. حکمت‌هاى وحیانى.

اسامی و علت نام‌گذاری سوره

إسراء، بنی اسرائیل، سبحان.

1. «سوره إسراء»؛ نام‌گذارى آن به إسراء به سبب اولین آیۀ آن است که به رخداد إسراء و معراج پیامبر(صلی الله علیه) اشاره دارد.
2. «سوره بنی اسرائیل»؛ چون بخش قابل توجهى از این سوره در آغاز و پایان به داستان بنى اسرائیل پرداخته است به سوره بنی إسرائیل شهرت یافته و در روایات به این نام خوانده شده است.
3. «سوره سبحان»؛ اطلاق نام سبحان بر سوره إسراء به سبب کلمه آغازین آن است. در روایتى از امیرمؤمنان، امام على(علیه السلام) نیز از این سوره به سوره «سبحان» یاد شده است.

اهداف و آموزه‌ها

هدف‌هاى اساسى سوره إسراء عبارت‌اند از:

1. توجه به وحدانیت خدا؛
2. طرح مسائلى از معاد و یادآورى آن؛
3. اثبات نبوت و دفاع از آن به وسیله ى ذکر معجزات؛
4. توجه به اعجاز قرآن و معراج پیامبر اسلام(صلی الله علیه)؛
5. بیان برخى احکام و دستورات اخلاقى.

محتوا و موضوعات

1. بطور کلى مى‌‌توان گفت آیات سوره إسراء بر محور امور زیر دور می‌‌زند.
2. دلائل نبوت مخصوصا قرآن و نیز معراج؛
3. بحث‌هایى مربوط به معاد، مساله کیفر و پاداش و نامه اعمال و نتائج آن؛
4. بخشى از تاریخ پر ماجراى بنى اسرائیل که در آغاز سوره و پایان آن آمده است؛
5. مساله آزادى اراده و اختیار و اینکه هر گونه عمل نیک و بد، نتیجه اش به خود انسان بازگشت مى‌کند؛
6. مساله حساب و کتاب در زندگى این جهان که نمونه اى است براى جهان دیگر؛
7. حق شناسى در همه سطوح، مخصوصا درباره خویشاوندان، و بخصوص پدر و مادر؛
8. تحریم اسراف و تبذیر، بخل، فرزندکشى، زنا، خوردن مال یتیمان، کم فروشى، تکبر و خونریزى؛
9. بحث‌هایى در زمینه توحید و خداشناسى؛
10. مبارزه با هر گونه لجاجت در برابر حق و اینکه گناهان میان انسان و مشاهده چهره حق پرده مى‌افکند؛
11. شخصیت انسان و فضیلت و برترى او بر مخلوقات دیگر؛
12. تاثیر قرآن براى درمان هر گونه بیمارى اخلاقى و اجتماعى؛
13. اعجاز قرآن و عدم توانایى مقابله با آن؛
14. وسوسه‌هاى شیطان و هشدار به همه مؤمنان به راههاى نفوذ شیطان در انسان؛
15. بخشى از تعلیمات مختلف اخلاقى؛
16. و سرانجام فرازهایى از تاریخ پیامبران به عنوان درس عبرت براى همه انسانها و شاهدى براى مسائل بالا.

فضائل، خواص و ثواب قرائت

ابى‌بن‌کعب، از پیامبر گرامى نقل کرده است که: «هر کس سوره بنى‌اسرائیل را قرائت کند و هنگام خواندن آیه‌اى که درباره پدر و مادر است، دچار رقت قلب شود، در بهشت اجرى به او داده مى‌شود که برابر دو هزاروچهارصد پیمانه و هر پیمانه اى از تمام نعمت‌هاى دنیا بهتر است».

حسن‌بن‌ابى العلا از امام صادق(علیه السلام) روایت کرده است که: «هر کس سوره بنى‌اسرائیل را در هر شب جمعه بخواند، نمى‌میرد تا قائم(علیه السلام) را درک کند و از اصحاب و یارانش باشد».

محل و زمان نزول

تمام سوره إسراء مکى است، بجز، پنج آیه آن: «لا تَقْتُلُوا النَّفْسَ ...»، «لا تَقْرَبُوا الزِّنى ....»، «أُولئِکَ الَّذِینَ یَدْعُونَ ....»، «أَقِمِ الصَّلاةَ ...»، «وَ آتِ ذَا الْقُرْبى ...»این قول از حسن است.

قتاده و معدل- بنقل از ابن عباس- گویند: آیات مدنى سوره از وَ إِنْ کادُوا لَیَفْتِنُونَکَ ... تا وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ ... (73 تا 80) یعنى هشت آیه است.

سوره اسراء در سال یازدهم بعثت، یک سال و دو ماه قبل از هجرت در مکه بر پیامبر اسلام(صلی الله علیه) فرود آمد.

فضای نزول

با توجه به اینکه سوره إسراء یک سال پیش از هجرت پیامبر اسلام(صلی الله علیه) نازل شده است، فضای نزولی که برای سوره اسراء می‌توان تصور نمود ادامه عناد مشرکان با پیامبر علی رغم آشکار شدن معجزۀ سیر شبانگاهی و معراج آن حضرت و داستان‌هایی که از شکل مسجدالاقصی و کاروان‌های بین راه تعریف نمودند می‌باشد. زیرا که معراج پیامبر نیز در همین ایام بوده است .خداوند متعال بعد از اشاره به مسئلۀ معراج به قصۀ بنی‌اسرائیل و حضرت موسی و دیگر پیامبران و اقوام گذشته می‌پردازد که هر کدام از آنها با بهانه گیری و نافرمانی خودشان به چه عاقبتی گرفتار شدند و در واقع هر یک از این قصه‌ها هشداری است برای مشرکان مکه که در مقابل پیامبر اسلام جبهه گیری کرده بودند.

ویژگی

سوره إسراء جزو سور مئین (صد آیه ای‌ها) است ابن قتیبه می‌گوید سور مئین سوره‌هایی هستند که بعد از سور طوال آمده‌اند علت نامگذاری این سوره‌ها به مئین نزدیک بودن تعداد آیه‌های این سوره‌ها به عدد صد می‌باشد. گفته شده این سوره‌ها عبارتند از «بنی إسرائیل، کهف، مریم، طه، أنبیاء، حج و مؤمنون». برخی دیگر نیز سور مئین را سوره‌های «توبه، نحل، هود، یوسف، کهف، بنی اسرائیل، انبیاء، طه، مؤمنون، شعراء و صافات» ذکر کرده اند.

روایتى است که از رسول خدا(صلی الله علیه) نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره‌هاى مئین را به جاى انجیل و سوره‌هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره‌هاى مفصّل فزونى بخشید.

بخارى از ابن مسعود روایت کرده که دربارۀ سوره‌هاى: بنى اسرائیل، کهف، مریم، طه، و الانبیاء گفت: «این سوره‌ها از سوره‌هاى کهن اول است، و از دیرینه‌ها هستند» سپس به همین ترتیب آنها را ذکر کرد.

آیات صد‌و‌هفت، صدوهشت و صدونه این سوره دارای سجده تلاوت هستند.

سوره اسراء با آن که مکى است، برخى مشخصات سوره‌هاى مدنى را دارد؛ آیات آن نسبتاً طولانى است، چرا که در اواخر اقامت پیامبر(صلی الله علیه) در مکه نازل شده و نوعى زمینه براى سوره‌هاى مدنى به شمار مى‌‌آید. این سوره با تسبیح خدا آغاز و با حمد و تکبیر او پایان می‌‌‌‌پذیرد.

منبع

برگرفته از سایت معرفی سوره اسرا - پایگاه جامع قرآنhttps://quran.inoor.ir