نسخهٔ کنونی تا ‏۲۷ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۰۷:۳۹

کتاب العقیدة البرهانیة والفصول الایمانیة

نام نویسنده	ابوعمرو عثمان السلاجی
موضوع	اسلام، کلام
زبان کتاب	عربى‌
ناشر	مؤسسة المعارف للطباعة والنشر
سال نشر	2008 م
تعداد جلد	تک جلدی
مکان چاپ	بیروت، لبنان

کتاب «عقیدة البرهانیة والفصول الایمانیة» نوشتهٔ ابوعمرو عثمان السلاجی که به بیان عقیده‌ و سیرهٔ اهل‌سنت اشعری که متصف به برهان ایمان است پرداخته و مورد قبول و تأیید علمای اهل‌سنت مراکش و سایر کشورهای اسلامی قرار گرفته است^[۱].

دلیل نوشتن کتاب

شاگردش خیرونه(متوفی 594 هجری قمری) که بانوی صالح و زاهد اندلسی بود از او خواست که مطالبی را در علم کلام بیاموزد که ایمان او را از انحراف در امان دارد و این مطالب را در لوحی برای او می‌نوشت تا آن را حفظ کند و این رویه ادامه داشت تا کامل شد، پس آن را برهانیه نامیدند.
این زن زاهد توانست آنچه را که مردان نزدیک به ابوعمرو می‌توانستند به دست آورند تحصیل کند. ابن مؤمن شاگرد السلاجی می‌گوید: در فاس زنی به نام خیرونه بود و از زنان صالح و مطیع و زاهد و مؤمن بود که ابوعمر را احترام می‌گذاشت و به مجلس او می‌رفت وبیاناتش را از روی لوح حفظ می‌کرد^[۲].

موضوع کتاب

آن را به هجده باب تقسیم کرده و با توجه به این ابواب، آن را به پنج باب تقسیم کرده است:

طبیعیات: نویسنده در آن دیدگاه خود را در تعریف جهان و اینکه همه چیز جز خداوند تبارک و تعالی ذکر کرده است.
الهیات: و شروع به اثبات وجود خالق، اثبات صفات خداوند متعال و مقاطعی از آن می‌کند، سپس به بحث رؤیت خدای متعال می‌پردازد و از عدل الهی صحبت می‌کند.
نبوات: بیان معجزات رسولان و حمایت آنها از معجزات، در مورد معجزه و شروط و صحبت در مورد عصمت انبیا و رسولان و بیان معجزهٔ حضرت محمد (ص) است. و سپس به بحث از نشر و حشر و عذاب قبر و سؤال از دو فرشته و میزان و حوض و شفاعت و نیز نیاز به ایمان به اخبار آخرت را به تفصیل ذکر کرد.
احکام تکلیف: سپس به صحبت در مورد احکام تکلیف و مبنای احکام را سه چیز برمی‌شمارد: کتاب و سنت و اجماع.
امامت: در آن از شرایط امامت و نحوۀ اقامۀ آن و احکام آن صحبت کرده است و شرط امامت آن نیست که با نص ثابت شود، بلکه با نص یا اجتهاد ثابت شود، سپس در مورد شایستگی صحابه و اینکه آنها خلفای راشدین و امامان هدایت‌گر هستندصحبت کرده است^[۳].

شرح‌هایی برکتاب

از جمله شروح ذکر شده است:

شرح ابی عبدالله الکتانی (متوفی 596 هجری قمری).
شرح الرائینی (متوفی 598 هجری قمری).
شرح ابن الزق (در سال 612 هجری در قید حیات است).
شرح پروفسور الخفاف (متوفی 7 هجری قمری).
شرح ابن بازی (متوفی 673 ق).
شرح الیافرنی (متوفی 734 ق).
شرح العقبانی (متوفی 811 هجری قمری).

منابع

• مرکز مطالعات و تحقیقات گروه ابی الحسن اشعری.

پانویس

↑ مکتب فکری اشعری در مراکش، تاریخ و منشأ.
↑ ابن مؤمن فی الراغب علی المدیونی، شرح 60-61، به نقل از عثمان السلاجی و مکتب اشعری او، دکتر جمال آل البختی، ص 186.
↑ عثمان السلاجی و عقاید اشعری او: جمال البختی - ص: ۵۶۵.

[1] مکتب فکری اشعری در مراکش، تاریخ و منشأ.

[2] ابن مؤمن فی الراغب علی المدیونی، شرح 60-61، به نقل از عثمان السلاجی و مکتب اشعری او، دکتر جمال آل البختی، ص 186.

[3] عثمان السلاجی و عقاید اشعری او: جمال البختی - ص: ۵۶۵.

[۱]

[۲]

[۳]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class="references" style="margin: 0px 0px 10px 0px; max-height: 300px; overflow: auto; padding: 3px; font-size:95%; background: #FFA500; line-height:1.4em; padding-bottom: 7px;"><noinclude>
-[[پرونده:Ambox clock.svg|60px|بندانگشتی|راست]]
-<br>
-'''''نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است. '''''<br>
-'''یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید. '''
+<div class="wikiInfo">[[پرونده:العقیدة البرهانیه.jpg|جایگزین=کتاب العقیدة البرهانیة والفصول الایمانیة|بندانگشتی|کتاب العقیدة البرهانیة والفصول الایمانیة]]
-<br>
-''آخرین مرتبه این صفحه در تاریخ زیر تغییر یافته است: ''{{#time:H:i، j F Y|{{REVISIONTIMESTAMP}}}}؛</small>
-<noinclude>
-</div>
-<div class="wikiInfo">[[پرونده:کتاب عقیدة العوام.jpg|جایگزین=کتاب عقیدة العوام|بندانگشتی|کتاب عقیدة العوام]]
 {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |نام
-!نام نويسنده
+!نام نویسنده
 |ابوعمرو عثمان السلاجی
 |-
 |موضوع
-| اسلام ـ کلام
+|[[اسلام]]، [[کلام]]
 |-
 |زبان کتاب
-|عربى‌
+|[[زبان عربی|عربى‌]]
 |-
 |ناشر
@@ خط ۲۶: / خط ۱۶: @@
 |-
 |سال نشر
-|2008م
+|2008 م
 |-
@@ خط ۳۳: / خط ۲۳: @@
 |-
 |مکان چاپ
-| بیروت - لبنان
+|[[بیروت]]، [[لبنان]]
 |-
 |}
 </div>
-'''عقيدة البرهانية والفصول الایمانیة''' امام ابوعمرو عثمان عسلالگی (ج 574 هجری قمری )، عقیده ای است مختصر از سیره اهل سنت اشعری که متصف به برهان ایمان است. کوچکی، سادگی سبک و جامعیت کلیت آن در اصول اشعری ، مورد قبول و تأیید علمای اهل سنت و گروه سازنده آن در سایر کشورهای مراکشی و اسلامی قرار گرفته است. شرقي، البته در مساجد و مدارس درس مي‌داد و بسياري از دانشمندان را توضيح مي‌داد و كتاب‌هايش را در [[اندلس]] ، [[مراكش]] ، [[تونس]] و [[الجزاير]] گسترش می‌داد <ref>مکتب فکری اشعری در مراکش، تاریخ و منشأ.</ref>
+کتاب '''«عقیدة البرهانیة والفصول الایمانیة»''' نوشتهٔ ''ابوعمرو عثمان السلاجی'' که به بیان عقیده‌ و سیرهٔ [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] [[اشعری]] که متصف به برهان ایمان است پرداخته و مورد قبول و تأیید علمای [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] [[مراکش]] و سایر کشورهای اسلامی قرار گرفته است<ref>مکتب فکری اشعری در مراکش، تاریخ و منشأ.</ref>.
 == دلیل نوشتن کتاب ==
-شاگردش خیرونه (متوفی 594 هجری قمری ) که بانوی صالح و زاهد اندلسی بود، از او خواست که مطالبی را در علم کلام بیاموزد که ایمان او را از انحراف در امان دارد و این مطالب را در لوحی برای او می نوشت تا آن را حفظ کند.<br>
+شاگردش خیرونه(متوفی 594 هجری قمری) که بانوی صالح و زاهد اندلسی بود از او خواست که مطالبی را در [[کلام|علم کلام]] بیاموزد که ایمان او را از انحراف در امان دارد و این مطالب را در لوحی برای او می‌نوشت تا آن را حفظ کند و این رویه ادامه داشت تا کامل شد، پس آن را برهانیه نامیدند. <br>این زن زاهد توانست آنچه را که مردان نزدیک به ابوعمرو می‌توانستند به دست آورند تحصیل کند. ابن مؤمن شاگرد السلاجی می‌گوید: در [[فاس]] زنی به نام خیرونه بود و از زنان صالح و مطیع و زاهد و مؤمن بود که ابوعمر را احترام می‌گذاشت و به مجلس او می‌رفت وبیاناتش را از روی لوح حفظ می‌کرد<ref>ابن مؤمن فی الراغب علی المدیونی، شرح 60-61، به نقل از عثمان السلاجی و مکتب اشعری او، دکتر جمال آل البختی، ص 186.</ref>.
-و این رویه ادامه داشت تا کامل شد، پس آن را برهانیه نامیدند: « این زن زاهد توانست آنچه را که مردان نزدیک به ابوعمرو می توانستند به دست آورد. نه، پس او را وادار به نوشتن و تألیف کرد بعد از اینکه او از آن فرار می کند و تا آخر عمر از او می ترسد و از این رو اعتبار انتشار و پخش نظرات و مواضع شیخ خود را در همه کشورها دارد. » پسر مومن شاگرد عسلالگی: می گوید « در فاس بودزنی به نام خیرونه و از زنان صالح و مطیع و زاهد و غافل و مؤمن بود و او را تسبیح می‌داشت و به او احترام می‌گذاشت و به مجلس او تمسک می‌کرد و لوح دومی داشت و این عمل او بود تا اینکه او عقیده ای را کامل کرد و نوشت و درباره آن نوشت و آن را تظاهرات نامیدند و بسیار به دست مردم رسید. » [2]
 == موضوع کتاب ==
-آن را به هجده باب تقسيم كرده و با توجه به اين ابواب، آن را به پنج باب تقسيم كرده است:
+آن را به هجده باب تقسیم کرده و با توجه به این ابواب، آن را به پنج باب تقسیم کرده است:
-.	فیزیک: نویسنده در آن دیدگاه خود را در تعریف جهان و اینکه همه چیز هست جز خداوند تبارک و تعالی ذکر کرده است.
-.	الهيات : واستنباط شروع به اثبات وجود سازنده و پا و مبناي خود، اثبات صفات خداوند متعال و مقاطعي مي كند، سپس به صحبترؤيت خداي متعال مي پردازد وايجاد تجارت و عدل الهي صحبت مي كند.
+# طبیعیات: نویسنده در آن دیدگاه خود را در تعریف جهان و اینکه همه چیز جز [[خداوند]] تبارک و تعالی ذکر کرده است.
-.	پیشگویی ها: بیان شد که گایزاک نیز فرستادن رسولان و حمایت آنها از معجزات، در مورد معجزه و شروط و صحبت در مورد عصمت انبیا و رسولان و بیان معجزه حضرت محمد (ص) است. ) و سپس بقیه صوت از نشر حشر و عذاب قبر و سؤال از دو فرشته و ترازو مستقیم و لگن و شفاعت و نیز نیاز به ایمان به اخبار آخرت را به تفصیل ذکر کرد.
+# الهیات: و شروع به اثبات وجود خالق، اثبات صفات خداوند متعال و مقاطعی از آن می‌کند، سپس به بحث رؤیت خدای متعال می‌پردازد و از [[عدل الهی]] صحبت می‌کند.
-.	احكام قضاوت: سپس به صحبت در مورد احكام امر پرداخت و مبناي احكام را سه كتاب و سنت و اجماع دانست و اينكه ايمان در مجموع عقيده است.
+# نبوات: بیان معجزات رسولان و حمایت آنها از معجزات، در مورد [[معجزه]] و شروط و صحبت در مورد عصمت انبیا و رسولان و بیان معجزهٔ [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|حضرت محمد (ص)]] است. و سپس به بحث از نشر و حشر و عذاب قبر و سؤال از دو فرشته و [[میزان]] و [[حوض]] و [[شفاعت]] و نیز نیاز به ایمان به اخبار [[آخرت]] را به تفصیل ذکر کرد.
-.	امامت : در آن از شرایط امامت و نحوه اقامه آن و احکام آن صحبت کرده است و شرط آن نیست که با نص ثابت شود، بلکه با نص یا اجتهاد ثابت شود، سپس صحبت کرده است. در مورد شایستگی صحابه و اینکه آنها خلفای راشدین و امامان مهدی هستند.
+# احکام تکلیف: سپس به صحبت در مورد احکام تکلیف و مبنای احکام را سه چیز برمی‌شمارد: [[کتاب خدا|کتاب]] و [[سنت]] و [[اجماع]].
-آل Salji می گوید: " این باور است Ahlus سنت وال Jama'ah برای به خاطر اختصار، که جانشین دریافت شده از سلف ، هیچ کس نمی توانیم به نادان از آن است. " سپس او آن را با تضرع به این نتیجه رسیدند صلوات و درود بر پیامبر. [3]
+# امامت: در آن از شرایط [[امامت]] و نحوۀ اقامۀ آن و احکام آن صحبت کرده است و شرط [[امامت]] آن نیست که با نص ثابت شود، بلکه با نص یا [[اجتهاد]] ثابت شود، سپس در مورد شایستگی [[صحابه]] و اینکه آنها [[خلفای راشدین]] و [[امامان]] هدایت‌گر هستندصحبت کرده است<ref>عثمان السلاجی و عقاید اشعری او: جمال البختی - ص: ۵۶۵.</ref>.
-= شرح‌هایی برکتاب =
-از جمله شروح ذکر شده است: [4]
+== شرح‌هایی برکتاب ==
-.	شرح ابی عبدالله الکتانی (متوفی 596 هجری قمری ) و یفرانی آن را در بررسی های ذهنی به او نسبت داده است.
+از جمله شروح ذکر شده است:
-.	شرح الرائینی (متوفی 598 هجری قمری ) که الحبتی در نامه ای در شرایط ذکر کرده است.
-.	شرح ابن الزق (در سال 612 هجری در قید حیات بود ) ولی مفقود است، مدونی در تفسیر خود از او نقل کرده است.
+* شرح ابی عبدالله الکتانی (متوفی 596 هجری قمری).
-.	شرح پروفسور الخفاف (متوفی 7 هجری قمری) را المرکچی در دم و متمم ذکر کرده است و نسخه های متعددی از آن به صورت خطی موجود است و آن را «شرح الاعتقاد» نامیده است. خدایی که با توانایی خود احادیث را اختراع کرد و غیره. عبدالله محمد حبشی در کتاب خود : «حاشیه‌ها و پاورقی‌های گردآورنده» با عنوان: «اعتقاد مشهود» ج 2/ص: 1203 اشاره کرده و به این نکته اشاره کرده است که به آن «اعتقاد ادله‌ای» نیز گفته می‌شود (شبهات نازل شده: 1158). / کتابخانه ملی مصر ) - انتشارات بنیاد فرهنگی در ابوظبی / 2004.
+* شرح الرائینی (متوفی 598 هجری قمری).
-.	شرح ابن بازی (متوفی 673 ق ) که در آن از ابن الکتانی نقل شده است، ولی متن آن مفقود است و آن را شرح عقیده ی حجیه می گویند.
+* شرح ابن الزق (در سال 612 هجری در قید حیات است).
-.	شرح الیافرنی (متوفی 734 ق ) و آن را «تحقیقات عقلی فی شرح معانی الاعتقاد» که ابوالحسن التنجی در میان مؤلفان الیافرنی ذکر کرده است.
+* شرح پروفسور الخفاف (متوفی 7 هجری قمری).
-.	شرح العقبانی (متوفی 811 هجری قمری ) تألیف ابوعثمان سعید بن محمد بن العقبانی و توسط نزار حمادی در کتابی به نام: «اعتقاد و ابواب الایمان ابوعمرو عثمان السلجی» چاپ شده است. با شرح عقیده ی تشریعی ابن العقبانی» به اعتبار مؤسسه المعارف للطباعه و النشر بیروت - چاپ اول /2008م.
+* شرح ابن بازی (متوفی 673 ق).
-علاوه بر برخی توضیحات و اختصارات دیگر: مانند مختاسر جزولی (متوفی: 10 هجری) و تقید السمالی (متوفی: 9 ق)، شرح محمد بن عبدالرحمن المدیونی (متوفی: 966 ق. ) شرح الجدموی ، شرح تنبکتی و نظام الحبتی .
+* شرح الیافرنی (متوفی 734 ق).
+* شرح العقبانی (متوفی 811 هجری قمری).
-= منابع =
+=منابع=
-•	مرکز مطالعات و تحقیقات گره ابی الحسن اشعری.
+• مرکز مطالعات و تحقیقات گروه ابی الحسن اشعری.
+== پانویس ==
+{{پانویس}}
-.	↑ ابن مؤمن فی الراغب علی المدیونی، شرح 60-61، به نقل از عثمان السلجی و مکتب اشعری او، دکتر جمال آل البختی، ص 186.
+[[رده:کتاب‌ها]]
-.	↑ عثمان السلجی و عقاید اشعری او: جمال البختی - ص: ۵۶۵.
+[[رده:کتاب‌های اهل سنت]]
-.	↑ عثمان السلجی و عقیده اشعری او، ص 181 و پس از آن.
- [[رده: کتاب شناسی]]
- [[رده: کتاب کلامی]]