عقیدة البرهانیة والفصول الایمانیة (کتاب)
| نام نویسنده | ابوعمرو عثمان السلاجی |
|---|---|
| موضوع | اسلام، کلام |
| زبان کتاب | عربى |
| ناشر | مؤسسة المعارف للطباعة والنشر |
| سال نشر | 2008 م |
| تعداد جلد | تک جلدی |
| مکان چاپ | بیروت، لبنان |
کتاب «عقیدة البرهانیة والفصول الایمانیة» نوشتهٔ ابوعمرو عثمان السلاجی که به بیان عقیده و سیرهٔ اهل‌سنت اشعری که متصف به برهان ایمان است پرداخته و مورد قبول و تأیید علمای اهل‌سنت مراکش و سایر کشورهای اسلامی قرار گرفته است[۱].
دلیل نوشتن کتاب
شاگردش خیرونه(متوفی 594 هجری قمری) که بانوی صالح و زاهد اندلسی بود از او خواست که مطالبی را در علم کلام بیاموزد که ایمان او را از انحراف در امان دارد و این مطالب را در لوحی برای او می‌نوشت تا آن را حفظ کند و این رویه ادامه داشت تا کامل شد، پس آن را برهانیه نامیدند.
این زن زاهد توانست آنچه را که مردان نزدیک به ابوعمرو می‌توانستند به دست آورند تحصیل کند. ابن مؤمن شاگرد السلاجی می‌گوید: در فاس زنی به نام خیرونه بود و از زنان صالح و مطیع و زاهد و مؤمن بود که ابوعمر را احترام می‌گذاشت و به مجلس او می‌رفت وبیاناتش را از روی لوح حفظ می‌کرد[۲].
موضوع کتاب
آن را به هجده باب تقسیم کرده و با توجه به این ابواب، آن را به پنج باب تقسیم کرده است:
- طبیعیات: نویسنده در آن دیدگاه خود را در تعریف جهان و اینکه همه چیز جز خداوند تبارک و تعالی ذکر کرده است.
- الهیات: و شروع به اثبات وجود خالق، اثبات صفات خداوند متعال و مقاطعی از آن می‌کند، سپس به بحث رؤیت خدای متعال می‌پردازد و از عدل الهی صحبت می‌کند.
- نبوات: بیان معجزات رسولان و حمایت آنها از معجزات، در مورد معجزه و شروط و صحبت در مورد عصمت انبیا و رسولان و بیان معجزهٔ حضرت محمد (ص) است. و سپس به بحث از نشر و حشر و عذاب قبر و سؤال از دو فرشته و میزان و حوض و شفاعت و نیز نیاز به ایمان به اخبار آخرت را به تفصیل ذکر کرد.
- احکام تکلیف: سپس به صحبت در مورد احکام تکلیف و مبنای احکام را سه چیز برمی‌شمارد: کتاب و سنت و اجماع.
- امامت: در آن از شرایط امامت و نحوۀ اقامۀ آن و احکام آن صحبت کرده است و شرط امامت آن نیست که با نص ثابت شود، بلکه با نص یا اجتهاد ثابت شود، سپس در مورد شایستگی صحابه و اینکه آنها خلفای راشدین و امامان هدایت‌گر هستندصحبت کرده است[۳].
شرح‌هایی برکتاب
از جمله شروح ذکر شده است:
- شرح ابی عبدالله الکتانی (متوفی 596 هجری قمری).
- شرح الرائینی (متوفی 598 هجری قمری).
- شرح ابن الزق (در سال 612 هجری در قید حیات است).
- شرح پروفسور الخفاف (متوفی 7 هجری قمری).
- شرح ابن بازی (متوفی 673 ق).
- شرح الیافرنی (متوفی 734 ق).
- شرح العقبانی (متوفی 811 هجری قمری).
منابع
• مرکز مطالعات و تحقیقات گروه ابی الحسن اشعری.