محمد مولی الدویله

نسخهٔ تاریخ ‏۱ مارس ۲۰۲۲، ساعت ۰۱:۴۸ توسط Hadifazl (بحث | مشارکت‌ها) (جایگزینی متن - 'محمد الباقر' به 'محمد‌الباقر')
نام محمد مولی الدویله
وفات 10 شعبان 765 ه.ق- در تریم یمن
آرامگاه مقبره زنبل- تریم
محل سکونت روستای یبحُر - تریم - یمن
دین اسلام
مذهب سنی
نقش‌ها صوفی- امام جماعت


محمد مولی الدویله (۷۰۵-۷۶۵ه.ق) از پیشوایان سادات آل باعلوی در حضرموت بود. او بیشتر ساکن بادیه و صحرا بود. او بر خلاف همانندان و هم عصران خود از سادات باعلوی آنگونه که باید به تحصیل علم نپرداخت، اما به دلیل حال معنوی بالا و بلند نظری و خوش‌رایی مورد تقدیر اهل علم واقع می‌شد. همه آل مولی الدویلمه به او باز می‌گردند.

نسب

محمد بن علی بن علوی الغیور بن الفقیه المقدم محمد بن علی بن محمد صاحب مرباط بن علی خالع قسم بن علوی بن محمد بن علوی بن عبید الله بن أحمد المهاجر بن عیسى بن محمد النقیب بن علی العریضی بن جعفر الصادق بن محمد‌الباقر بن علی زین العابدین بن الحسین بن علی بن أبی‌طالب، و علی همسر فاطمه دختر محمد صلی الله علیه و آله است.

او نوه نوزدهم پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله است.

تولد و تربیت

او در سال ۷۰۵ ه.ق در تریم، حضرموت به دنیا آمد و مادرش فاطمه بنت سعد بالیث است.[۱] خردسال بود که پدرش درگذشت و عمویش عبدالله باعلوی کفالت او را بر عهده گرفت. او نیمی از قرآن را حفظ کرد و طریقه و راه و روش خانواده و سلف خود را از خانواده اش آموخت. علاوه بر آن مبانی علوم فقه، حدیث، تصوف و قرآن را از تعدادی از بزرگان زمان خود فرا گرفت. در جوانی به مکه و مدینه رفت و در آنجا از گروهی از علما و فقها کسب علم کرد و در راه بازگشت با شیخ علی بن عبدالله الطواشی آشنا شد.[۲]

زندگی در سرزمین یَبحُر

محمد مولی الدویله مانند بسیاری از اجدادش تمایل به زندگی در بادیه داشت؛ بنابراین مکانی به نام «یَبحُر» را انتخاب کرد که نزدیک به مقبره پیامبرخدا حضرت هود است.[۳] در آنجا خانه‌ای ساخت و ساکن شد. بسیاری از آشنایان او در اطرافش خانه ساختند تا اینکه تبدیل به یک روستای آباد شد. پس از زمانی نزدیک روستای او روستای دیگری ساخته شد، به روستای آول «یَبحُر الدویله» گفته شد و معنای «دویله» به قول مردم حضرموت «عتیقه» یا «قدیمی» است و سپس خود او را «مولی الدویله» یعنی صاحب روستای قدیمی نامیدند.

از سخنان او

محمد مولی الدویله می گوید: «من سه ویژگی از خودم می دانم، اولی: از مرگ متنفر نیستم، هر که از مرگ متنفر باشد از ملاقات با خدا متنفر است.» دوم اینکه من از فقر نمی‌ترسم، چون می‌دانم آنچه خدا دارد نزدیک‌تر از دست من است. سوم اینکه: از مهمان‌داشتن بدم نمی‌آید، حتی اگر چیزی نداشته باشم.»[۴]

گفته شده است که او می خواست امام جماعت مسجد باعلوی معروف تریم شود ولی نگذاشتند و گفتند که او بادیه نشینی است که برای امامت مناسب نیست. پس از آنکه مردم نماز خواندند، او شروع به سخن در مورد یکی از سوره های قرآن کرد و بسیار نغز سخن گفت. این‌گونه بود که مردم دریافتند علم او از هدیه‌ای از جانب خداوند است.

موضع‌گیری او

سلطان یمن در آن زمان یک لشکر نظامی را به سوی احمد بن یمانی سلطان حضرموت فرستاد تا بندر الشحر را از او بگیرد و محمد مولی الدویله و احمد بن یمانی در بندر بودند. احمد بن یمانی که نمی توانست با آن‌ها روبه رو شود، از آن‌ها خواست تا صبر کنند تا نماز جمعه را بخواند و بندر را ترک کند. ولی لشکر نپذیرفت و گفتند همین حالا باید شهر را ترک کنی. محمد مولی الدویله به او گفت که به آنها حمله کند. پس احمد یمانی حرف او را گوش کرد و به لشکر یورش برد. لشکر یمنی از این یورش ترسید و عقب نشینی و فرار کردند.[۵]

فرزندان

او چهار پسر به نام های علوی، علی، عبدالله، عبدالرحمن السقاف و دختری به نام علویه داشت.[۶]

وفات

وی روز دوشنبه دهم شبان در سال ۷۶۵ ه .ق درگذشت و در قبرستان زنبل به خاک سپرده شد.[۷]

منبع

المشهور, أبوبکر بن علی (1422 هـ). الإمام محمد بن علی باعلوی (مولى الدویلة) سلسلة أعلام حضرموت 6 (PDF). عدن، الیمن: مرکز الإبداع الثقافی للدراسات وخدمة التراث.

پانویس

  1. المشهور, عبدالرحمن بن محمد (1404 هـ). شمس الظهيرة (PDF). الجزء الأول. جدة، السعودية: عالم المعرفة. صفحة 82. مؤرشف من الأصل (PDF) في 2 يناير 2020.
  2. الحبشي, عيدروس بن عمر (1430 هـ). عقد اليواقيت الجوهرية. الجزء الثاني. تريم، اليمن: دار العلم والدعوة. صفحة 1081.
  3. السقاف, عبدالرحمن بن عبيد الله (1425 هـ). إدام القوت في ذکر بلدان حضرموت. بيروت، لبنان: دار المنهاج. صفحة 1013.
  4. الحبشي, أحمد بن زين. شرح العينية. سنغافورة: مطبعة کرجاي المحدودة. صفحة 179.
  5. الشلي, محمد بن أبي بکر (1402 هـ). المشرع الروي في مناقب السادة الکرام آل أبي علوي (PDF). الجزء الأول (الطبعة الثانية). صفحة 395.
  6. خرد, محمد بن علي (2002 م). غرر البهاء الضوي ودرر الجمال البديع البهي (PDF). القاهرة، مصر: المکتبة الأزهرية للتراث. صفحة 253.
  7. السقاف, عبیدالله بن محمد (1356 هـ). تاريخ الشعراء الحضرميين. الجزء الأول. القاهرة، مصر: مطبعة حجازي. صفحة 71.