مشهد: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌وحدت
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۷۵: خط ۷۵:
آرامگاه یا حرم امام رضا(ع) (حرم رضوی) مجموعه‌ای است دربرگیرنده‌ی آرامگاه امام رضا(ع)، [[مسجد گوهرشاد]]، موزه، دو کتابخانه، چهار مدرسه‌ی علوم دینی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، یک سالن غذاخوری و رواق‌های وسیع.
آرامگاه یا حرم امام رضا(ع) (حرم رضوی) مجموعه‌ای است دربرگیرنده‌ی آرامگاه امام رضا(ع)، [[مسجد گوهرشاد]]، موزه، دو کتابخانه، چهار مدرسه‌ی علوم دینی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، یک سالن غذاخوری و رواق‌های وسیع.
<br>
<br>
از دیگر اماکن مذهبی مشهد و اطراف آن می‌توان به [[مسجد هفتاد و دو تن]]، مصلی طرق، آرامگاه پیرپالاندوز، آرامگاه [[شیخ نخودکی]]، گنبد خشتی، گنبد سبز، آرامگاه [[خواجه ربیع]]، آرامگاه امام زاده یحیی، آرامگاه [[خواجه اباصلت]]، آرامگاه [[خواجه مراد]] و گنبد هارونیه اشاره کرد.
==مسجد گوهرشاد==
<br>
<br>
یکی از اماکن مذهبی مشهد که در جوار بارگاه ملکوتی حضرت امام رضا(ع) و به دستور گوهرشاد بیگم همسر شاهرخ و در سال ۸۲۱ هجری قمری ساخته شد ،مسجدی با نام مسجد گوهرشاد می‌باشد.
<br>
مسجد گوهرشاد مجموعه ای از کاشی کاری های زیبا و اسلوب معماری اصیل اسلامی میباشد و به دلیل وجود این ظرافت های بی نظیر ،بعنوان یکی از شاهکارهای معماری ایرانی اسلامی دوره حکومتی تیموریان شناخته میشود.
<br>
همچنین مسجد گوهرشاد بدلیل همجواری در کنار مرقد مطهر حضرت امام رضا (ع) یکی از مساجد مهم و پر رفت و آمد در بین مساجد ایران میباشد که حتی میتوان آن را پر بازدیدترین مسجد ایران نیز نامید.
<br>
مسجد گوهرشاد در بازه های زمانی گوناگون ،بدلیل صدمات فراوانی که به آن وارد شده است ،از جمله زمین لرزه سنگین سال ۱۰۸۴ هجری قمری ،صدماتی را دید که توسط معماران این صدمات مرمت گشت.
<br>
همچنین مرمت های دیگری نیز پس از گلوله‌باران روس‌ها در سال ۱۳۳۰ هجری قمری بروی گنبد و ایوان‌های این مسجد انجام گردید.
<br>
نام بانی این مسجد بانو گوهرشاد بیگم در دو جا با کاشی معرق نگاشته شده‌ است. یکی در قسمت بالای در نقره‌ای که به دارالسیاده می‌رود و دیگری بر کتیبه ایوان مقصوره که به خط زیبای شاهزاده بایسنقر می‌باشد.
<br>
مسجد گوهرشاد به روش و سبک چهار ایوانی ساخته شده است و در طی سالیان گذشته ،گنبد آن ۴ بار مرمت شده است. معمار مسجد گوهرشاد استاد قوام‌الدین شیرازی میباشد که این مسجد را به شیوه دوران تیموری بنا کرده است.
<br>
مساحت مسجد گوهرشاد ۲۸۰۰ مترمربع میباشد و زیربنای آن ۹۴۰۰ متر مربع بوده و در قسمت جنوبی آرامگاه امام رضا (ع) قرار دارد و از رواق های دارالسیاده و دارالحفاظ به آن راه وجود دارد. مسجد گوهرشاد دارای ۴ ایوان بزرگ و ۷ شبستان است. گنبدخانه پشت ایوان مقصوره، با شبستان‌های یک طبقه، بخش‌های مختلف مسجد را به هم پیوند می‌دهد. چهار ایوان مسجد گوهرشاد با نام های ایوان مقصوره (ضلع جنوبی) ،ایوان دارالسیاده (ضلع شمالی) ،ایوان اعتکاف (ضلع شرقی) ،ایوان شیخ بهاء الدین (ضلع غربی) شناخته میشوند.
<br>
=پانویس=
=پانویس=
<br>
<br>

نسخهٔ ‏۷ آوریل ۲۰۲۱، ساعت ۱۸:۲۳

مشهد کلان‌شهری در شمال شرقی ایران و مرکز استان خراسان رضوی است. با ۳۵۱ کیلومتر مربع، مشهد به عنوان دومین شهر پهناور ایران شناخته می‌شود. به دلیل وجود حرم علی بن موسی الرضا(ع)، هشتمین امام شیعیان، این شهر سالانه پذیرای بیش از ۲۷ میلون زائر است.

مشهد الرضا
نام شهر مشهد
مساحت 351 کیلومتر مربع
تعداد جمعیت حدود 3 میلیون نفر
دین اسلام
زبان رسمی فارسی
نام های پیشین توس - سناباد
واحد پول ریال

ریشه شناسی نام شهر مشهد


معنی واژه‌ی مشهد محل شهود و محل شهادت است. شیعیان معتقدند امام رضا(ع) پس از شهید شدن به دست مأمون عباسی، در سال ۲۰۳ هجری قمری در آرامگاه هارونی سناباد به خاک سپرده شد. بعد از آن سناباد نوغان به نام مشهدالرضا خوانده شد و کم کم علی الخصوص در زمان شاه تهماسب (طهماسب) صفوی بر پهنه‌ی آن افزوده گشت. مردم توس (طوس) به مشهد کوچ داده شدند و به مرور زمان نام مشهد برای این شهر ماندگار شد.[۱]

اقتصاد شهر مشهد


مشهد یکی از قطب‌های مهم کشاورزی و صنعت ایران است و از شاهرگ‌های اصلی اقتصاد این کشور به شمار می‌رود. قالی‌بافی، زیورآلات فیروزه‌ای و صنایع چرم، از مشهورترین و سودآورترین صنایع دستی این محدوده از ایران محسوب می‌شود. این محدوده همچنین در کشت زعفران- طلای سرخ - مقام اول را دارد و بیش از 94 درصد از زعفران جهان محصول نواحی اطراف این شهر است. زعفران را می‌توان یکی از عناصر مهمی که در گردشگری مشهد نقش به سزایی دارند معرفی کرد.[۲]

تاریخچه شهر مشهد


در این نوشتار تاریخ مشهد را به سه دوره‌ی کلی تقسیم می‌کنیم: دوره‌ی خلافت اسلامی، دوران حکومت‌های ایرانی تا عصر صفویه و دوران صفویه تا کنون.

دوره‌ی خلافت اسلامی


بر اساس مستندات تاریخی، علویان بر علیه مأمون عباسی جانشین هارون فقط چند سال بعد از حکومتش طغیان کردند. وی به قصد جلب تمایل شیعیان به خود، علی بن موسی الرضا(ع)، امام هشتم شیعیان را به جانشینی خود انتخاب کرد و بعد از مدتی با او راهی بغداد شد. در طول راه، در روستای سناباد نوغان، علی بن موسی الرضا(ع) وارد منزل امیر سناباد شد و همان‌جا به قتل رسید. پیکر علی بن موسی الرضا(ع) در ۵/۱ کیلومتری روستای سناباد و در کنار مقبره‌ی هارون به خاک سپرده شد. همانطور که ذکر شد پس از این واقعه، آن نقطه به مشهد الرضا و بعدها به اختصار به مشهد معروف شد.

دوران حکومت‌های ایرانی تا عصر صفویه


همچون دیگر شهرهای بزرگ ایران، مشهد نیز از آسیب‌های ناشی از افزایش جنگ در طول سالیان متمادی در امان نماند. مؤسس سلسله‌ی غزنویان، سبکتگین، در زمان فتح توس آرامگاه علی بن موسی الرضا(ع) را ویران کرد. بعد از او پسرش سلطان محمود غزنوی اقدام به بازسازی آرامگاه نمود. توس در زمان سلجوقیان از رونق خوبی برخوردار بود. خواجه نظام الملک در طی ۳۰ سال وازرتش توجه ویژه ای به توس داشت.

سده‌ی ششم هجری قمری نخستین باری بود که به دستور سلطان سنجر سلجوقی، گنبدی بر فراز حرم علی بن موسی الرضا(ع) ساخته شد. در سال ۷۹۱ هجری قمری، توس از طرف میران شاه که پسر تیمور بود، ضربه‌ی مهلکی دریافت کرد. نجیب‌زاده ای مغولی که حاکم بر منطقه بود بر علیه تیمور شورش کرد. تیمور برای مقابله با او فرزند خود میران شاه را به منطقه فرستاد.
توس بعد از محاصره ای چندین ماهه مورد حمله قرار گرفت و تنها تلی از خاک از آن باقی ماند. ده‌ها هزار نفر در این حمله جان خود را از دست دادند. افرادی که زنده ماندند در حرم امام رضا(ع) ساکن شدند. بعد از آن اتفاق توس رونق خود را از دست داد و مشهد به عنوان پایتخت شناخته شد. توس هرگز به رونق قبلی خود بازنگشت و روی توجه تاریخ به سوی شهری که قرن‌ها با نام نوغان شناخته می‌شد و هم اینک به مشهد تغییر نام پیدا کرده بود، قرار گرفت.
دوران تیموریان (سده‌ی نهم هجری قمری) به همت شاهرخ تیموری و همسر وی گوهرشادآغا، آبادانی‌های زیادی در شهر مشهد انجام گرفت. به طوری که نخستین مسجد جامع این شهر با نام مسجد گوهرشاد در همین دوران ساخته شد.

دوران صفویه تا کنون


با روی کارآمدن خاندان صفوی عرصه‌ی تازه ای در موفقیت شهر مشهد پدیدار شد. شاه اسماعیل اول که مذهب شیعه را به عنوان مذهب رسمی کشور مستقر نمود، شهرهای مذهبی ایران یعنی قم و مشهد را در صدر اولویت‌های خود قرار داد. زیارت این شهرها توسط مردم رونق قابل توجهی به شهر آورده شد. تمامی سلاطین صفوی در توجه به خراسان و به ویژه مشهد سعی وافری داشتند.
سال ۹۹۷ هجری قمری زمان فاجعه ای برای مشهد بود. عبدالمؤمن شیبانی پس از چهار ماه محاصره مردم مشهد را مجبور به تسلیم کرد و دست به کشتار و غارت‌های وحشیانه ای زد. شاه عباس اول در سال ۱۰۰۶ هجری قمری موفق به بازپس گیری این شهر از وی شد. دوران شاه عباس اول مصادف با روزهای رونق هرچه بیشتر برای مشهد بود. از اقدامات مهم وی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
احداث شاهراهی میان اصفهان، مشهد و هرات و ساخت کاروانسراها و آب انبارهای بزرگ در آن مسیر
توسعه‌ی حرم رضوی
احداث خیابانی از غرب به شرق شهر مشهد
نهادن عنوان شهرمقدس ایران بر مشهد
انتقال آب چشمه گیلاس
لازم به ذکر است مشهد یکی از معدود شهرهای ایران در زمان صفویه بود که در آن سکه ضرب می‌شد. اما دوران اوج شهر مشهد با روی کارآمدن نادرشاه افشار آغاز شد. وی پایتخت را که در زمان صفویان، اصفهان بود به مشهد انتقال داد و این کار را با هدف استفاده از موقعیت ژئوپلتیکی این شهر انجام داد. نادرشاه یکی از بانیان بزرگ در توسعه‌ی حرم امام رضا(ع) به شمار می‌رود. او به شکرانه‌ی یکی از پیروزی‌هایش گلدسته ای طلایی در جنوب صحن انقلاب کنونی و شمال غربی گنبد بنا کرد. در زمان بازگشت از هند، هدایای فراوانی را به حرم عرضه نمود و دستور داد ایوان امیر علیشیر نوایی مجدداً ساخته شود. این ایوان که با الواح زرین پوشیده شده هم اکنون به نام ایوان طلای نادری شناخته می‌شود. سقاخانه‌ی وسط صحن نیز به دستور نادرشاه ساخته شد.

جاذبه‌های مذهبی مشهد


مشهد که یکی از پرگردشگرترین شهرهای ایران به شمار می‌رود دارای جاذبه‌های گردشگری فراوانی است.
حرم علی بن موسی الرضا(ع) و موزه‌ی آستان قدس رضوی که شامل چندین موزه می‌شود، مهم‌ترین جاذبه‌های مذهبی در مشهد به شمار می‌روند. حرم امام رضا(ع) سالانه میزبان بیش از ۲۷ میلیون نفر زائر داخلی و ۲ میلیون نفر زائر خارجی است.
آرامگاه یا حرم امام رضا(ع) (حرم رضوی) مجموعه‌ای است دربرگیرنده‌ی آرامگاه امام رضا(ع)، مسجد گوهرشاد، موزه، دو کتابخانه، چهار مدرسه‌ی علوم دینی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، یک سالن غذاخوری و رواق‌های وسیع.

مسجد گوهرشاد


یکی از اماکن مذهبی مشهد که در جوار بارگاه ملکوتی حضرت امام رضا(ع) و به دستور گوهرشاد بیگم همسر شاهرخ و در سال ۸۲۱ هجری قمری ساخته شد ،مسجدی با نام مسجد گوهرشاد می‌باشد.
مسجد گوهرشاد مجموعه ای از کاشی کاری های زیبا و اسلوب معماری اصیل اسلامی میباشد و به دلیل وجود این ظرافت های بی نظیر ،بعنوان یکی از شاهکارهای معماری ایرانی اسلامی دوره حکومتی تیموریان شناخته میشود.
همچنین مسجد گوهرشاد بدلیل همجواری در کنار مرقد مطهر حضرت امام رضا (ع) یکی از مساجد مهم و پر رفت و آمد در بین مساجد ایران میباشد که حتی میتوان آن را پر بازدیدترین مسجد ایران نیز نامید.
مسجد گوهرشاد در بازه های زمانی گوناگون ،بدلیل صدمات فراوانی که به آن وارد شده است ،از جمله زمین لرزه سنگین سال ۱۰۸۴ هجری قمری ،صدماتی را دید که توسط معماران این صدمات مرمت گشت.
همچنین مرمت های دیگری نیز پس از گلوله‌باران روس‌ها در سال ۱۳۳۰ هجری قمری بروی گنبد و ایوان‌های این مسجد انجام گردید.
نام بانی این مسجد بانو گوهرشاد بیگم در دو جا با کاشی معرق نگاشته شده‌ است. یکی در قسمت بالای در نقره‌ای که به دارالسیاده می‌رود و دیگری بر کتیبه ایوان مقصوره که به خط زیبای شاهزاده بایسنقر می‌باشد.
مسجد گوهرشاد به روش و سبک چهار ایوانی ساخته شده است و در طی سالیان گذشته ،گنبد آن ۴ بار مرمت شده است. معمار مسجد گوهرشاد استاد قوام‌الدین شیرازی میباشد که این مسجد را به شیوه دوران تیموری بنا کرده است.
مساحت مسجد گوهرشاد ۲۸۰۰ مترمربع میباشد و زیربنای آن ۹۴۰۰ متر مربع بوده و در قسمت جنوبی آرامگاه امام رضا (ع) قرار دارد و از رواق های دارالسیاده و دارالحفاظ به آن راه وجود دارد. مسجد گوهرشاد دارای ۴ ایوان بزرگ و ۷ شبستان است. گنبدخانه پشت ایوان مقصوره، با شبستان‌های یک طبقه، بخش‌های مختلف مسجد را به هم پیوند می‌دهد. چهار ایوان مسجد گوهرشاد با نام های ایوان مقصوره (ضلع جنوبی) ،ایوان دارالسیاده (ضلع شمالی) ،ایوان اعتکاف (ضلع شرقی) ،ایوان شیخ بهاء الدین (ضلع غربی) شناخته میشوند.


پانویس