نقش عالمان دین در ایجاد همبستگی پیروان مذاهب اسلامی (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها

آن گاه به اختصار به جایگاه عالمان دین در فرهنگ اسلام پرداخته شده است.  

در فرهنگ اسلامی علمای دینی از منزلت ویژه‌ای برخوردار بوده و از ایشان به عنوان جانشینان پیامبر و امینان خداوند و...یاد شده است.

# پرهیز از جمود فکری و جلوگیری از خرافات و بدعت‌ها‌؛

== وحدت در قرآن ==

#«وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللّهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا» (آل‌عمران/103).

الف ـ ایمان به خدا و یگانگی او داشته باشد؛<br>

ب ـ ایمان به نبوت و رسالت حضرت محمد(صلی‌الله‌علیه‌وآله) و هر آنچه به همراه خود آورده است داشته باشد؛<br>

== نقش علمای دینی در ایجاد همبستگی و وحدت اسلامی ==

توجه عملی به راه‌کارها و پیشنهادات یاد شده، مسلمانان را به هم دیگر نزدیک و متحد نموده و سبب بازگشت عظمت از دسته رفته آنان و شکست دشمنان اسلام می‌شود.<br>

== نقش بیان واقعیات و پرهیز از تحریف احکام اسلامی در همبستگی مسلمانان ==

بنابراین اختلاف در مسایل فقهی یک امری طبیعی است و هر مجتهدی که واجد شرایط باشد با توجه به مبانی و ادله شرعی که در اختیار دارد احکام اسلامی را از منابع آن استنباط و استخراج می‌کند. این اختلاف‌نظر تنها در میان علمای شیعه و سنی نیست بلکه در میان مذاهب اهل‌سنت و علمای شیعه نیز وجود دارد. مذاهب چهارگانه اهل‌سنت در بسیاری از جزئیات مسایل فقهی با هم اختلاف دارند که این امر هیچ مشکلی به وجود نمی‌آورد و چنین اختلافی مذموم نیست، بلکه موجب بالندگی و پویایی فقه می‌شود. برای نمونه می‌توان به اختلاف آنها در مقدار مسح سر در وضو و تکتف در نماز و نحوه آن و معنای سنت، مندوب، مستحب، تطوع، فضیلت، واجب و فرض اشاره کرد. <ref>جهت اطلاع از اختلاف نظر رؤساى مذاهب اهل سنت به کتاب الفقه على مذاهب الاربعه، تأليف عبدالرحمن الجزيرى مراجعه نماييد.</ref><br>

در نتیجه، اگر همه تعالیم اسلام را در سه بخش عقاید، اخلاق، و احکام فقهی خلاصه کنیم، شیعه و سنی در مسایل اعتقادی و اخلاقی یا با هم اختلاف ندارند و یا اگر اختلاف دارند اندک است. اما در مسایل فقهی اختلاف هم در میان خود مذاهب اهل‌سنت است و هم علمای شیعه در بعضی موارد با یک‌دیگر اختلاف‌نظر دارند.<br>

== لزوم آگاهی علمای هر دو فرقه از مذاهب و عقاید یک‌دیگر ==

علمای فعلی جهان اسلام باید با اقتدا به عالمان گذشته خود، کلام، فقه و اصول مقارن و بین‌المذاهب بنویسند و تدریس کنند و از یک‌دیگر کسب فیض نمایند و مجالس مناظره و گفت‌وگو را در فضای صمیمی فراهم نمایند؛ همان‌گونه که در قرن چهارم هجری شیخ مفید و قاضی ابوبکر باقلانی در فضای صمیمی با رعایت آداب و شرایط مناظره با یک‌دیگر مناظره می‌کردند و به همین دلیل شیخ مفید در میان اهل‌سنت از احترام زیادی برخوردار بود و وقتی رحلت کرد تشییع جنازه او یکی از باشکوه‌ترین و شلوغ‌تر ین مراسم تشییع جنازه بود با اینکه بیش‌تر مردم بغداد از اهل‌سنت بودند.<br>

یا در قرن پنجم، مرحوم شیخ طوسی کتاب «الخلاف» در بیان دیدگاه‌ها‌ی مذاهب اسلامی نوشت و یا فاضل قوشجی، از علمای اهل‌سنت، بر کتاب «تجرید الاعتقاد» خواجه نصیرالدین طوسی شرح نوشت و نیز مرحوم فیض کاشانی (م1072) به تهذیب و تحقیق در مورد کتاب احیاء علوم الدین غزالی پرداخت.<br>

== فتوای شیخ شلتوت بر جواز تقلید از مذهب شیعه ==

شیخ محمود شلتوت در پاسخ این سؤال که آیا می‌شود از مذهب شیعه تقلید کرد چنین می‌گوید: «ان مذهب الجعفریه المعروف به مذهب الشیعة الامامیة الاثنا عشریة مذهب یجوز التعبد به شرعا کسائر مذاهب اهل السنه. فینبغی للمسلمین ان یعرف ذلک و یتخلصوا من العصبیة بغیر الحق لما مذاهب معینة؛ مذهب جعفری که معروف به مذهب شیعه دوازده امامی است مذهبی است که تقلید از آن و تعبد به آن شرعاً جایز است مانند سایر مذاهب اهل‌سنت. بنابراین سزاوار است که مسلمانان، مذهب شیعه امامیه را بشناسند و خود را از تعصب و دل بستن بدون دلیل از مذاهب خاص رها کنند». (بی‌آزار شیرازی، 1412ق).<br>

امام خمینی در کتاب الرسائل خود در بحث تقیه مداراتی <ref>و المراد بالتقيه مداراة ان يکون المطلوب فيها نفس شمل الکلمة و وحدتها لاجل مدارات الناس و جلب محبتهم و جر مودتهم من غير خوف ضرر کما فى التقيه خوفا (امام خمينى).</ref> در مقام استدلال بر عدم اعاده اعمالی که به صورت تقیه مداراتی انجام شده است روایات زیر را، با به کار بردن تعبیر صحیحه و موثقه درباره آنها‌، نقل نموده است:

== پانویس ==