حزب اسلامی خالص افغانستان
حزب اسلامی خالص یک سازمان سیاسی - نظامی در افغانستان است که در ماه جدی (دی) سال ۱۳۵۸ با انشعاب یونس خالص از حزب اسلامی افغانستان تأسیس شد. حزب اسلامی افغانستان در ۱۹۷۷ به رهبری گلبدین حکمتیار تأسیس شده بود و پس از این انشعاب برای تمایز از حزب خالص با نام حزب اسلامی گلبدین حکمتیار شناخته می‌شد.
تاسیس
حزب اسلامی خالص یکی از گروه‌های مجاهدین افغان بود که در دهه ۱۹۸۰ در جریان جنگ شوروی در افغانستان با نیروهای شوروی و حکومت متحد آنها در کابل یعنی جمهوری دمکراتیک افغانستان می‌جنگید بود و کمک‌های زیادی را از طریق پاکستان از آمریکا و عربستان و دیگر کشورهای مخالف شوروی دریافت می‌کرد. این سازمان که بیشتر شامل پشتون‌های افغانستان می‌شد یکی از هفت حزب مجاهدین بود که در سال ۱۹۸۵ در شهر پیشاور با یکدیگر ائتلاف کرده و مهمترین اپوزیسیون دولت افغانستان را ایجاد کردند. پایگاه اصلی این حزب در ولایت‌های شرقی پشتون‌نشین ننگرهار و پکتیا بود.
اعضا
جلال‌الدین حقانی، حضرت علی، امین وردک و عبدالحق از معروفترین فرماندهان این حزب در جریان جنگ با شوروی بودند. جلال‌الدین حقانی بعدها شبکه حقانی را پایه گذاشت و پس از اشغال افغانستان توسط ائتلاف بین‌المللی وارد جنگ با نیروهای خارجی مستقر در افغانستان شد.
پس از سقوط شوروی
با پیروزی مجاهدین و سقوط حکومت کمونیستی افغانستان در بهار سال ۱۳۷۱، حزب یونس خالص نیز در قدرت شریک شده اما اما کمی بعد جنگ داخلی افغانستان پس از به توافق نرسیدن گروه‌های افغانی در مورد تقسیم قدرت آغاز شد و اتحاد این حزب با دولت اسلامی افغانستان به پایان رسید. در زمان قیام طالبان یونس خالص و حزب تحت رهبری او از آنها حمایت کرده و به طالبان پیوستند. وی پس از سقوط حکومت طالبان نیز علیه نیروهای آمریکایی در افغانستان اعلام جهاد کرده و در مخفیگاه زندگی می‌کرد. وی در ۲۹ تیرماه ۱۳۸۵ درگذشت[۱].
رابطه با تشیع
درباره ی حزب اسلامی مولوی یونس خالص در کتاب آغاز و فرجام جنبش‌های سیاسی در افغانستان چنین آمده است: «مولوی محمد یونس خالص، یکی از علمای مذهبی اهل سنّت بود که در سال ۱۳۵۲ به جنبش اخوان‌المسلمین پیوست. او در سال ۱۳۵۷ به عنوان فرمانده حزب اسلامی افغانستان در ولایت‌های پکتیا، کنر و ننگرهار عمل می‌کرد. مولوی خالص مدتی معاون حکمتیار در حزب اسلامی بود که بعداً دعوای رهبری نموده و در ماه جدی سال ۱۳۵۸ از حزب اسلامی انشعاب کرد و تحت عنوان حزب اسلامی افغانستان به کار خود ادامه داد. مولوی جلال‌الدین حقّانی که او هم یکی از فرماندهان حزب اسلامی بود به مولوی خالص پیوست. مولوی خالص از جمله ی متعصّبین مشهور مذهبی و قومی بود که با مذهب تشیع و اقوام غیر پشتون بویژه فارسی زبانان مخالفت داشت. وی با تمام نیروهایش به طالبان پیوست و در ولسوالی خوگیانی ننگرهار تا زمان وفاتش استقرار یافت.»[۲].
پس از یونس خالص
پس از مرگ یونس خالص در سال ۲۰۰۶ رقابتی بین پسرش انور الحق مجاهد که از مقامات طالبان بود و عزیزالله دین محمد والی کابل در دولت کرزی برای رهبری این حزب درگرفت و به نظر می‌رسد که دین محمد در جذب بیشتر اعضای حزب به سوی خود موفق بوده‌است[۳]. عزیزالله دین محمد از طرف این حزب در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۹۳ افغانستان به حمایت از اشرف غنی احمدزی پرداخت [۴].