حزب سعادت
| حزب سعادت | |
|---|---|
 | |
| نام جریان | حزب سعادت |
| جمیت طرفدار | حدود 100,000 عضو (تخمینی) |
| رهبران | نجم الدین اربکان (موسس حزب) |
| اهداف | احیای ارزشهای اسلامی، مبارزه با فساد، عدالت اجتماعی و اقتصادی |
| مبانی و اصول | اسلامگرایی، دموکراسی، توسعه پایدار |
| جهتگیری | راستگرایی اسلامی |
| نحوه تبلیغات | برگزاری کنفرانسها، میتینگها، استفاده از شبکههای اجتماعی و رسانههای محلی |
حزب سعادت، حزبی است که نجم الدین اربکان سیاستمدار اسلامگرای ترک که از ۲۸ ژوئن ۱۹۹۶ تا ۳۰ ژوئن ۱۹۹۷ م، نخست وزیر ترکیه بود و با کودتای نظامیان حامی سکولاریسم برکنار شد آن را تاسیس کرد. او مؤسس احزاب اسلامگرای رفاه، فضیلت و سعادت بود. اعضای این احزاب بعدها دور هم آمدند و در ۱۴ اوت ۲۰۰۱ م، حزبی به نام عدالت و توسعه تأسیس کردند. عبدالله گل و رجب طیب اردوغان از اعضای این احزاب بودند که بعد از پیروزیهای مکرر حزب شان هر دو، به مقام ریاست جمهوری و نخست وزیری رسیدند. بن علی ییلدیریم هم از ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ م، نخست وزیر بود و بعد از آن، نظام سیاسی ترکیه از پارلمانی به ریاستی تبدیل شد تا او عنوان آخرین نخست وزیر ترکیه را به خود اختصاص دهد. او هم اکنون دبیرکل حزب عدالت و توسعه است.
حزب عدالت و توسعه
حزب عدالت و توسعه (Adalet ve Kalkınma Partisi) که به اختصار AKP نوشته و آک پارتی خوانده میشود، از سال ۲۰۰۲ م، قدرت را در ترکیه در اختیار دارد. بدین ترتیب میتوان گفت که حدود یک پنجم از دوران حیات جمهوری ترکیه با این حزب سپری شده است که تاثیرات شگرفی در سپهر سیاسی و حیات اجتماعی و اقتصادی ترکیه برجای گذاشته است. اسلامگرایان، راستگرایان میانهرو، حامیان رابطه با غرب و تاجران طرفدار اقتصاد آزاد، بدنه اجتماعی این حزب را تشکیل میدهند. برخی تحلیلگران سیاسی ترجیح میدهند از حکومت این حزب تحت عنوان جمهوری گروه دوم یاد کنند. آنها طرفداران سکولاریسم و کمالیسم را گروه اول میدانند.حزب اکنون به رهبری تمل کارا ملا اوغلو فعالیت می کند. او در سال ۲۰۱۶ م، با به دست آوردن ۸۷۱ رای از مجموع ۸۹۱ آرای ماخوذه در ششمین کنگره عادی حزب سعادت ترکیه، به رهبری این حزب انتخاب شد.
تحولات اجتماعی
مهمترین تحولی که حزب عدالت و توسعه در ترکیه رقم زد، گسترش آزادیهای دینی است. تا پیش از روی کار آمدن این حزب، سکولارها بهویژه در زمینه حجاب، سیاستهای سختگیرانهای علیه زنان داشتند و حتی مانع از تحصیل دختران با حجاب در دانشگاهها یا اشتغال آنها میشدند. این حزب پس از به قدرت رسیدن روندی ۱۰ ساله طی کرد تا آزادی پوشش برای زنان را در ترکیه اجرایی کند. بعد از آن، نرخ باسوادی دختران بهویژه در مناطق سنتیتر و مذهبیتر ترکیه بالا رفت و حضور اجتماعیشان بیشتر شد.
چالشها و انتقادات
البته در این مدت، نیروهای سکولار ساکت ننشستند و حتی برای انحلال این حزب نیز کوشیدند. در سال ۲۰۰۸ م، دادستان کل ترکیه از حزب عدالت و توسعه به اتهام تلاش برای تشکیل حکومت اسلامی و تضعیف سکولاریسم به دادگاه عالی ترکیه شکایت کرد و خواستار انحلال آن شد. از ۱۱ قاضی دادگاه عالی، ۶ نفر حکم به انحلال دادند و این حزب از انحلال نجات یافت زیرا برای پذیرفته شدن شکایت به رأی مثبت ۷ قاضی نیاز بود.
دستاوردهای اقتصادی
در ۲۰ سالی که قدرت در دست حزب عدالت و توسعه است، تولید ناخالص ملی، درآمد سرانه، صادرات و تعداد توریستهایی که از ترکیه بازدید میکنند، چند برابر شده است. هزاران کیلومتر بزرگراه و خط آهن به شبکه حمل و نقلی ترکیه افزوده شد، یکی از بزرگترین فرودگاههای جهان در استانبول افتتاح و تبدیل به پرترددترین فرودگاه اروپا شد و در یک کلام، چهره ترکیه نسبت به ۲۰ سال قبل از آن، بهطور مشهودی دگرگون شد.
سیاست خارجی
گرچه در سالهای اول حاکمیت حزب عدالت و توسعه سیاست خارجی ترکیه مبتنی بر تنش صفر بود ولی بعدها تصمیم آنکارا برای اثرگذاری منطقهای باعث حضور هر چه بیشتر ترکیه در منازعات منطقه شد، سیاستی که برخی آن را تلاش اردوغان برای احیای امپراتوری عثمانی دانستند.
مسئله فلسطین
حزب سعادت، بهطور آشکار اسلامگراست، دستکم در سیاست های اعلامی اش، نگاه مثبتی به ایران دارد و طرفدار فلسطینیان است. او سال گذشته و در واکنش به سفر اسحاق هرتزوگ رئیس جمهور رژیم صهیونیستی به آنکارا، از مسلمانان ترکیه در ۸۱ استان این کشور خواست تا نسبت به این موضوع اعتراض کنند و گفت: ظالمها در ترکیه چه میکنند؟!
رابطه با ایران
کارا ملا اوغلو درباره ایران نیز می گوید: ترکیه و ایران دو کشور همسایه ای هستند که سابقه تاریخی دیرینه مشترکی باهم دارند. ما پس از توافق قصر شیرین هیچگاه مقابل هم قرار نگرفتیم و پس از این توافق صلح به روابطمان ادامه دادیم.
انتقادات به دموکراسی
از دیگر نقدهای مخالفان حزب حاکم این است که دولتهای برخاسته از این حزب، رفتهرفته از اصول دموکراتیک فاصله گرفته و آزادیهای مدنی را محدود کردهاند، اتهامی که دولتمردان و حامیانشان به شدت آن را رد میکنند. از همین روست که برخی اعضای سرشناس حزب از آن جدا شدند، افرادی مانند احمد داوود اوغلو که حتی به مقام نخستوزیر و وزارت خارجه ترکیه هم رسیده بود ولی با جدایی از عدالت و توسعه، حزب آینده را تأسیس کرد. همچنین علی باباجان، وزیر خارجه و اقتصاد دولتهای برخاسته از حزب عدالت و توسعه با جدایی از یاران سیاسی قدیمیاش، حزب جهش و دموکراسی را تأسیس کرد.
انتخابات ۲۰۲۳
در انتخابات ۲۰۲۳ م، ریاست جمهوری ترکیه، رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور کنونی ترکیه کاندیدای حزب عدالت و توسعه شد و با غلبه بر ائتلاف ۶ حزب مخالف بار دیگر توانست بر کرسی ریاست جمهوری این کشور تکیه زند.
جستارهای وابسته
منابع
- حزب سعادت؛ اسلامگراهایی که با لائیک ها متحد شده اند، پایگاه اطلاع رسانی عصر ترکیه، تاریخ درج مطلب:۶ بهمن ماه ۱۴۰۱ ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: ۲۸ مردادماه ۱۴۰۴ ش.