شهابالدین عمر سهروردی
| شهاب الدین عمر سهروردی | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | شهاب الدین عمر سهروردی |
| نامهای دیگر |
|
| اطلاعات شخصی | |
| محل تولد | زنجان، دهکده سهرورد |
| روز درگذشت | جمعه آخر ماه ذیالحجه |
| محل درگذشت | سوریه، حلب، زندان ملکظاهر ایوبی |
| دین | اسلام، شیعه |
| استادان |
|
| شاگردان | شمسالدین شهرزوری |
| آثار |
|
| فعالیتها | موسس مکتب فلسفی حکمت اشراق |
شهابالدین عمر سهروی ملقب به شهابالدین سهروردی، معروف به شیخ اشراق، شیخ مقتول و شیخ شهید، یکی از بزرگترین شخصیتهای حکمت و فلسفه و عرفان ایران است. او فیلسوف نامدار ایرانی اهل شهر سهرورد شهرستان خدابنده استان زنجان است. سهروردی بعد از سفرهای بسیار و کسب و نشر علم، عازم حلب شد و آنجا به سبب بدخواهی گروهی از عالمان اهل سنت، توسط ملکظاهر پسر صلاحالدین ایوبی در سال ۵۸۷ق در زندان وفات یافت. از سهروردی تالیفاتی در زمینههای فلسفی، عرفانی و ترجمهها و تفسیر قرآن و شرح احادیث باقی مانده است. مهمترین اثر وی، کتاب حکمة الاشراق است.
زندگینامه
شهابالدین سهروردی در یکی از روستاهای زنجان چشم به جهان گشود. نام کامل او را بیشتر شرححال نگاران «ابوالفتوح شهابالدین یحیی بن حبش بن امیرک سهروردی» مـلقب بـه شیخ اشراق و مقتول ثبت کردهاند. در سال تولد سهروردی میان شرححالنگاران اختلاف به چشم میخورد و باید سالروز میلاد سهروردی را حدود ۵۴۹ قمری دانست.
زندگی کوتاه اشراقی را میتوان به سه دوره تقسیم کرد: 1. دوره نخست: دوران اقامت در سهرورد که جزئیات آن مشخص نیست. 2. دوره دوم: سفرهای او که در این دوران با عالمان و حکیمان دیدار کرد و به یادگیری و حکمتپردازی پرداخت. 3. دوره سوم: اقامت در حلب و نگارش آثار مهمی چون «المشارع و المطارحات» و «حکمة الاشراق».
آغاز دانشاندوزی سهروردی
سهروردی در آغـاز جـوانی برای دانشاندوزی به مراغه رفت و نزد مجدالدین جیلی به فراگیری حکمت پرداخت. او سپس برای بهرهمندی از دانش استادانی کـه در مهمترین مرکز علمی آن روزگار، اصـفهان حضور داشتند، به اصفهان رفت و در این شهر کتاب «البصائر النصیریه» تألیف عمر بن سهلان ساوی را نزد ظهیرالدین فارسی میخواند.
سهروردی پس از اقامت در اصفهان به قصد آشنایی با دیگر مکتبهای فکری به ترکیه و سوریه کنونی میرود و در شهر ماردین با فخرالدین ابوعبداللّه محمد بن عبدالسلام ماردینی فیلسوف بزرگ ترکیه دوستی میکند.
اندیشههای سهروردی
سهروردی بهعنوان یک فیلسوف اشراقی، به دفاع از نوعی ملیگرایی و همچنین رویهای سـیاسی پرداخت که «فیلسوف سلطانی» را فـرمانروای به حق میداند. او همچنین با یکی از حساسترین دورههای فعالیت اسماعیلیان نزاری ایران همزمان بود و احتمال میرود که در سفرهای خود با داعیان و مبلغان نزاری آشنا شده باشد.
عقل از دیدگاه سهروردی
سهروردی عقل فعال را عاملی مهم در انتقاش نفس به فضائل میداند و بهویژه به ارتباط آن با زهد و تزکیه تأکید دارد. او بر این باور است که عقل فعال، نفوس را با تعالیم حقه و معارف ربانی آشنا میسازد.
سرانجام سهروردی
سهروردی در دوره پایانی زندگی خود، با فقهای حنبلی به بحث میپردازد و پس از چیرگی بر آنها به دربار ملک ظاهر راه مییابد. هوش سرشار و دانش گسترده او باعث خصومت فقهای دربار میشود و در نهایت، به زندان افتاده و در همانجا درگذشت. مرگ سهروردی همانقدر اسرارآمیز بود که زندگیش، و او آثار چندانی از خود به جا نگذاشت که سرگذشت زندگیاش را روشن کند.
منابع
- شهابالدین سهروردی، فیلسوف نامدار ایرانی و احیاگر حکمت خسروانی، وبسایت خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 9 مرداد 1399 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 18 آذر 1404 ش.