ظهور بیداری اسلامی در کشورهای اسلامی عربی (ویژگی ها و اقدامات)

در بیداری اسلامی به تجربه انقلاب اسلامی عصر نبوی، شکل‌گیری تمدن عظیم اسلامی در مدینه النبی (ص)، آرمان‌گرایی و قانون‌مندی تمدن اسلامی، احساس ارزشمند بازگشت به اسلام و ارزش‌های دینی فرهنگ و تمدن برخاسته از اندیشه اسلامی و احیای تمدن اسلامی، پویایی ماهیت اسلام مورد توجه مسلمانان می‌باشد. منشأ این دغدغه تقویت خودباوری، بیداری و امید به احیای تمدن اسلامی است.

پیشگفتار

تحولات اخیر در جهان و به ویژه در خاورمیانه با تحلیل‌های متفاوت روبروست. آنچه که امروزه در کشورهای عربی مشاهده می‌شود خیزش و بیداری اسلامی است که کشورهای استکباری و غربی را سردرگم کرده است. آنان سعی داشتند دموکراسی و نظام لیبرالیستی را در منطقه خاورمیانه گسترش دهند لیکن در عمل با تناقضی بزرگ مواجه‌اند. آنان از سویی از دموکراسی، حقوق بشر، آزادی و ارزش‌های انسانی دم می‌زنند و از سوی دیگر همپیمانان خود را از حاکمان ستمگر و دیکتاتور انتخاب کرده‌اند. مراودۀ سیاسی، نظامی و اقتصادی غربیان با سران وابسته به آنان در منطقه، حکایت از همان تناقض تاریخی غرب دارد که نتوانسته شعارش را با عمل تطبیق دهد. چنین رویکردی مورد قبول مردم منطقه به ویژه مسلمانان جوان و تحصیلکرده نیست. از همین رو مردم مسلمان، به جای پذیرش دموکراسی غربی، مردم‌سالاری دینی و احیای ارزش‌های اسلامی را در تحولات سیاسی اخیر مد نظر قرار دادند. ملّت مصر با پیشینه کهن تاریخی و سردمدار روشنفکری در جهان عرب با شعار اسلامی و هویت دینی به میدان آمد و دیکتاتور سازشگر با رژیم صهیونیستی را به انزوا کشاند و در صدد احیای ارزش‌های مذهبی است. کشور تونس، مبارزه چشمگیری را با دیکتاتور وابسته به غرب، آغاز کرد و در این مسیر به هدف اولیه‌اش دست یافت. مردم یمن مبارزاتشان را همچنان ادامه می‌دهند و هر روز به پیروزی نزدیکتر می‌شوند. این روزها اعلام آمادگی دیکتاتور یمن برای برکناری از قدرت را شاهد هستیم. مردم بحرین در شدیدترین شرایط، در مقابل تانک‌ها و ابزار نظامی آل خلیفه و آل‌سعود به مبارزه‌اشان ادامه می‌دهند تا حاکمیت اسلام را در کشورشان نظاره کنند. علی‌رغم ادعاهای دروغین مسلمان بودن آل خلیفه، این روزها شاهد تخریب مساجد و اماکن مذهبی و پاره کردن قرآن مجید در بحرین هستیم. در کشور لیبی مقاومت مردم در برابر دیکتاتورشان همچنان ادامه دارد. علی‌رغم دخالت نظامی ناتو برای تثبیت منفعت نفتی، هزاران نفر از مردم غیرنظامی به خاک و خون کشیده شدند.

به راستی دموکراسی غربی، حقوق بشر، سازمان ملل متحد، شورای امنیت و همه مدعیان ارزش‌های انسانی، در این امتحان رفوزه شدند، و مردم مسلمان با مقاومت و شعار «الله اکبر» پیروز این میدان خواهند بود.

آنچه که امروز در کشورهای اسلامی ـ عربی می‌گذرد، از بیداری امت مسلمان حکایت دارد. خیزش اسلامی، بازگشت به ارزش‌های دینی در راستای برپایی حکومت عادلانه و اجرای احکام اسلامی است. گرچه عوامل و زمینه‌های متعدد و متفاوتی را برای تحولات اخیر در منطقه می‌توان برشمرد، لیکن از همه مهم‌تر بیداری اسلامی و پی بردن به هویت دینی و عزت و شوکت اسلام و مسلمانان است که با شعار «الله اکبر» و اقامه شعائر دینی به مردم جهان نشان داده شد. ظهور «بیداری اسلامی» در تحلیلی واقع‌بینانه، به تأثیر‌گذاری انقلاب اسلامی ایران برمی‌گردد. عزت و عظمتی که مردم مسلمان ایران در سایه جمهوری اسلامی به دست آوردند، مورد غبطه مسلمانان دیگر است و آنان برای رسیدن به چنین جایگاهی، راه بسی دشوار را آغاز کرده‌اند و با سپری شدن زمان اندک به نتایجی دست یافتند.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در روز 27 بهمن ماه 1389 در دیدار با هزاران نفر از مردم آذربایجان، در تأثیرگذاری انقلاب اسلامی بر ساختار فکری جهان و به ویژه مردم منطقه و نیز عزت و شوکت ملت‌ها در سایه اسلام فرمود: «ما نتیجه و ثمره شیرین مقاومت ملت عظیم‌مان را داریم مشاهده می‌کنیم و آن عبارت است از صلابت چهره ایران اسلامی، عزت ایران اسلامی، تأثیرگذاری ایران اسلامی در حوادث گوناگون، در منطقه و حتی بیرون از این منطقه. احساس می‌کنیم که ایمان و اسلام به ما عزت داد، به ما پیشرفت داد. ما را به سمت آرمان‌هامان نزدیک کرد. هرچه ایمانمان را تقویت کنیم، هرچه تحقق اسلام را در جامعه و ارزش‌های اسلامی را در بین خودمان بیشتر کنیم، این عزت بیشتر خواهد شد، این پیشرفت بیشتر خواهد شد و زندگی مادی و معنوی اصلاح خواهد شد؛ و این به همت جوانان، به همت مردم، به ایمان مردم بستگی دارد و خوشبختانه انسان این را مشاهده می‌کند.» انقلاب اسلامی ایران علاوه بر ایجاد رستاخیز فکری و عملی در عرصه دین‌داری، ایمان، شجاعت و شهامت، استقلال و آزادی‌خواهی در ملت ایران، افق‌هایی جدید در عرصه بین‌المللی برداشته است. فهرست کوتاهی از این تأثیرگذاری چنین است:

1. تغییرات و تحولات اساسی در ساختار و کارکرد نظام بین‌الملل و رفتار ملت‌های جهان؛
2. اثبات ماهیت سلطه‌جویانه و مادیگرانه بر مکاتبی همانند لیبرالیسم و سوسیالیسم.
3. ترسیم مرز بین مستضعفان و مستکبران، و هویت بخشی به مستضعفان با تکیه بر احیای نیروی ملت‌ها و رشد آگاهی سیاسی ـ اجتماعی.
4. ظهور نقش‌آفرینان جدید در نظام بین‌الملل همانند جنبش‌های آزادی‌بخش، حزب الله لبنان، حماس و ... .
5. ارائه الگوی جدیدی از مدیریت در عرصه قدرت، سیاست و حاکمیت.
6. ترغیب مسلمانان به هم‌گرایی و وحدت اسلامی.
7. خودباوری در عرصه‌های گوناگون علمی، فن‌آوری و صنعت.
8. و ... .

بیداری اسلامی و تحولات بنیانی منطقه غربی و اسلامی در سخنرانی رهبر معظم انقلاب اسلامی در جمع هزاران نفر از زائران و مجاوران حرم امام رضاعلیه‌السلام(تاریخ 1/1/1390) حاوی نکات بسیار ارزشمندی که گزارش اجمالی آن با طرح عناوین مهم و زیر‌مجموعه هر یک از آنها، می‌تواند، برای همگان رهنمون خوبی باشد.

ویژگی‌های بیداری اسلامی

1ـ حضور مردم در صحنه‌های سیاسی؛ نمونه حضور مردم منطقه در صحنه‌های سیاسی همانند حضور مردم در انقلاب اسلامی است که از سویی بیانگر ناتوانی احزاب، پشت میز‌نشین‌ها و تحلیل‌گران ذهنی در آوردن مردم به صحنه است و از سوی دیگر عامل معنوی و رهبری دینی همانند هنر رهبری امام خمینی ره اهمیت خود را نشان می‌دهد و در نتیجه آثار آن‌که از جمله باز شدن گره‌ها با دل، نیت و همت مردم باشد ـ به دست آمد.

2ـ گرایش و جهت‌گیری دینی حرکت مردم؛ از شاخصه‌های مهم خیزش و نهضت در کشورهای اسلامی، دینی بودن آن است که از جمله شواهد آن را می‌توان: وجود نام خدا و شعار «الله اکبر» در راهپیمایی‌ها و تظاهرات، برگزاری نمازهای جمعه و جماعت، حضور علمای دین، مبلغان و بنیان‌گذاران تفکر نوین دینی برشمرد.

علت بیداری اسلامی

جریحه دار شدن غرور، عزت و کرامت انسانی مردم به دست حاکمان ظالم از مهم‌ترین عامل خیزش مردمی در منطقه به شمار می‌رود. از مصادیق بارز این جریان، جریحه‌دار شدن غرور ملت مصر با جنایات حکومت مصر به نیابت از رژیم غاصب صهیونیستی در بستن مرز غزه و کمک به محاصره آن و ایجاد دیوارهای حائل فولادی در مرز غزه می‌باشد. در خیزش مردم لیبی می‌توان جریحه‌دار شدن غرور ملت لیبی با جمع‌آوری امکانات هسته‌ای توسط حکومت لیبی به بهانه استفاده از مشوق‌های غربی را از عوامل مهم به شمار آورد. و این در حالی است که جهانیان، مقاومت مسئولان ایرانی در برابر تهدیدات غرب و حضور مردم در عرصه حمایت از انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای را مشاهده می‌کنند.

مواضع آمریکا در برابر بیداری اسلامی مردم منطقه

1. حمایت از دیکتاتورها تا آخرین لحظه، یکی از مواضع استکبار جهانی است. نمونه آن در جریان اخیر حمایت از حسنی مبارک (دیکتاتور مصر) تا آخرین لحظه، و سرانجام در صورت احساس بی‌فایدگی از حضور دیکتاتورها، رها کردن آنها می‌باشد.
   
2. حفظ شاکله نظام دیکتاتوری و فاسد پس از رفتن دیکتاتورها، این موضوع باز هم در فروپاشی نظام مصر و تونس مصداق یافته که آمریکا در تلاش بود نخست‌وزیر و دولت را حفظ کند اما با مانع بزرگی همانند «ادامه قیام توسط ملت‌ها» مواجه شده است.
   
3. تلاش برای مصادره انقلاب‌ها، این تلاش با ترفند «اظهار حمایت و همراهی با ملت‌ها» و «بر سر کار آوردن افراد طرفدار خود» در حال پیگیری است. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد، چنین سیاستی تا به امروز شکست خورد و هشیاری امت اسلامی می‌تواند این ترفند‌ها را بی‌نتیجه سازد.
   
4. تلاش برای شبیه‌سازی انقلاب‌ها در منطقه، یکی از مصادیق این تلاش، شبیه‌سازی انقلاب‌های منطقه در ایران است. عوامل این جریان، مردمان ضعیف، فرومایه و دستخوش هوای نفس‌اند که با هدف «ایجاد یک حرکت کاریکاتوری مضحک» در انتظار تحقق تلاش مذکورند، لیکن سرانجام آن «تودهنی خوردن از ملت ایران» خواهد بود چنان که در سه دهه اخیر، به کرات اتفاق افتاد.
   

موضع ایران در حوادث منطقه

جمهوری اسلامی ایران با گذشت بیش از چهار دهه از عمرش، عَلَم «دفاع از حقوق ملت‌های مسلمان و مظلوم و مقابله با مستکبران و سلطه‌گران در هر جای عالم» را بلند کرده و در حوادث منطقه محکومیت همزمان رفتار حکومت لیبی با مردم و دخالت غرب و آمریکا در لیبی را مطرح کرده و از بیداری و انقلاب مردم در مصر، تونس، یمن، بحرین و هر حرکت آزادی‌خواهانه با شعار اسلام حمایت کرده است.

در این راستا، اهداف غرب در مواجهه با جریان لیبی، تسلط بر نفت لیبی و کمک نکردن غربی‌ها به انقلابیون بود؛ لذا با آسیب‌شناسی دقیق موضوع، باید از به دام افتادن برخی خیرخواهان به دامن آمریکا مراقبت نمود و به برخی از حکومت‌های منطقه هشدار داد، که از دخالت نظامی (همانند دخالت نظامی دولت سعودی در بحرین و یمن) اجتناب کنند و گرنه با دخالت خود، نزد ملت‌ها منفور خواهند بود.

در پایان یادآور می‌شویم که طبق وعده الهی، این حرکت بیداری اسلامی با پیروزی قطعی به سرانجامش می‌رسد. و بر همه مسلمانان فرض است که به کمک برادران مسلمان خود برای رهایی از ظلم و ستم دیکتاتورها بشتابند. امت مسلمان ایران با رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی ره هم‌صدا می‌شوند که در نخستین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی (22 بهمن 1358) فرموده است: «... انقلاب ما اسلامی است و تا بانک لا اله الا الله و محمد رسول الله بر تمام جهان طنین نیفکند، مبارزه هست و تا مبارزه در هر جای جهان با مستکبرین هست ما هستیم».