عبدالقادر عوده
| عبدالقادر عوده | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | عبدالقادر عوده |
| نامهای دیگر | عبدالقادر علی عوده |
| اطلاعات شخصی | |
| سال تولد | 1906 م، ۱۲۸۴ ش، ۱۳۲۳ ق |
| محل تولد | |
| سال درگذشت | 1954 م، ۱۳۳۲ ش، ۱۳۷۳ ق |
| دین | اسلام، اهل سنت |
| آثار | اسلام و اوضاع سیاسی ما، اسلام و اوضاع قانونی ما، اسلام میان جهل فرزندانش و ناتوانی علمایش |
عبدالقادر عوده، یکی از علمای حقوق و شریعت در مصر، و وکیل سابق جماعت اخوان المسلمین و از داعیان اصلاحات بود. در سال 1953 م، دولت لیبی او را بهعنوان مشاور برای تدوین قانون اساسی لیبی منصوب کرد. او باعث باز گردادندن محمد نجیب بهعنوان رئیس جمهور در مصر شد.
زندگینامه
عبدالقادر علی عوده، یکی از علمای حقوق و شریعت در مصر، و وکیل سابق جماعت اخوان المسلمین و از داعیان اصلاحات است. او در سال 1930 م، از دانشکده حقوق دانشگاه قاهره فارغالتحصیل شد و اولین نفر در آزمونهای آن سال بود. پس از فارغالتحصیلی، به کار در سمتهای مختلف در دادسرا و سپس قضاوت پرداخت و در نهایت از مقام بالای خود در قضاوت استعفا داد تا به فعالیت با اخوان المسلمین بپردازد و در تبلیغ با دبیرکل اخوان تقسیم کار کردند. او یک دفتر وکالت تأسیس کرد که به زودی به جایگاهی برجسته در میان همکاران وکلا رسید.
فعالیتها
عبدالقادر عوده بهعنوان عضو کمیته تدوین قانون اساسی مصر در زمان ریاست محمد نجيب منصوب شد و در این کمیته با دفاع از آزادیها و تلاش برای پایهگذاری قانون اساسی بر اساس اصول اسلام و تعالیم قرآن، نقش برجستهای ایفا کرد. در سال 1953 م، دولت لیبی او را به دلیل دانش وسیع و درک عمیق او از پیام اسلام بهعنوان مشاور برای تدوین قانون اساسی لیبی منصوب کرد.
نصیحت به جمال عبد الناصر
او در سال 1954 م، به جمال عبدالناصر نصیحت کرد که باید تصمیم به انحلال جماعت اخوان المسلمین را لغو کند. عبدالناصر با تعجب پرسید: «تعداد اخوان چند نفر است؟ یک میلیون... دو میلیون؟! سه میلیون؟! من آمادهام که از یک سوم ملت بگذرم اگر اخوان سه میلیون نفر باشند!» در اینجا، عوده با شگفتی گفت: «سه میلیون برای زندگی یک فرد... چه نیازی به این هست، جمال!» این موضع باعث کینه عبدالناصر نسبت به او شد.
بازگرداندن محمد نجيب
عوده توانست افسران و وزرا را مجبور کند که ریاست محمد نجيب را پس از عزلش بهعنوان رئیسجمهور بازگردانند و این کار را با سازماندهی تظاهراتی که در آن دهها هزار نفر از مردم شرکت کردند، انجام داد.
بررسی توافقنامه عبدالناصر
از او خواسته شد که توافقنامه عبدالناصر با انگلیسیها را به صورت قانونی و بدون تعصب بررسی کند. نتیجه این مطالعه که به مقامات مصری ارائه شد، یک بررسی قانونی بود که آثار منفی این توافقنامه بر کشور و ادامه اشغال بریتانیا در مصر را به وضوح نشان میداد.
تظاهرات 28 فوریه 1954
در تاریخ 28 فوریه 1954، تظاهراتی برگزار شد که از رئیسجمهور محمد نجيب خواستار رفع ظلم و آزادی زندانیان و محاکمه ظالمین بود. رئیسجمهور برای آرام کردن اوضاع از قاضی عبدالقادر عوده کمک خواست و متعهد شد که به خواستههای ملت پاسخ دهد. عوده در بالکن قصر عابدین حاضر شد و از مردم خواست که بروند و خواستههایشان برآورده خواهد شد. اما این اقدام باعث افزایش خشم حکام نسبت به او شد. در شب تظاهرات عابدین، استاد عبد القادر عوده دستگیر و در زندان نظامی مورد شکنجه قرار گرفت.
اتهام و اعدام
او به مشارکت در حادثه تیراندازی به عبدالناصر در سال 1954 م، متهم شد و به اعدام با چوبه دار محکوم گردید. عوده با ارادهای قوی به سمت چوبه دار رفت و گفت: «چه اهمیتی دارد که بمیرم، آیا در بستر باشم یا در میدان جنگ ... بهعنوان اسیر یا آزاد، من به ملاقات پروردگارم میروم». سپس به حاضران گفت: «خدا را شکر میکنم که شهادت را به من عطا کرد ... خون من بر انقلاب خواهد جوشید و لعنتی بر ظالمان خواهد بود».
آثار
از جمله تألیفات او میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- اسلام و اوضاع سیاسی ما؛
- اسلام و اوضاع قانونی ما؛
- اسلام میان جهل فرزندانش و ناتوانی علمایش؛
- قانونگذاری کیفری در اسلام.
همچنین، آقای اسماعیل حیدر صدر، مقدمهای بر جلد اول کتاب عوده «قانونگذاری کیفری در اسلام» نوشته است.
جستارهای وابسته
منابع
- زركلي، الأعلام، ج 4، ص 42.
- معجم المؤلّفين، ج 5، ص 296.
- النهضة الإسلامية في سير أعلامها المعاصرين، ج 5، ص 171 - 184.
- عظماء الإسلام، ص 257 - 258.
- موسوعة ألف شخصية مصرية، ص 390 - 391.
- نثر الجواهر والدرر، ج1، ص 786 - 787.