وحدت اسلامی و تفاهم بین مسلمانان در حج (مقاله)
آیا وحدت مسلمین و حسن تفاهم میان فرق اسلامى جزء منظورهاى حج هست یا نه؟
كسى كه كوچکترین آشنایى با تعلیمات اسلامى داشته باشد، در این جهت تردید نمىكند كه اسلام به عناوین مختلف دستور داده كه مسلمانان دور هم جمع شوند و یكدیگر را از نزدیک ببینند و از احوال یكدیگر مطلع شوند تا دلهاشان به یكدیگر نزدیک شود و دیوارها از میان برده شود و شكاف‌ها پر شود.
همه مىدانیم كه طبق نصوص اسلامى، عبادت هر اندازه بیشتر در خلوت و دور از چشم دیگران صورت بگیرد به اخلاص نزدیکتر است. درعین حال اسلام دستور اكید داده است كه نماز به جماعت خوانده شود و اجر و ثواب این عمل را بیش از آنچه تصور مىرود از نماز فرادى بالاتر برده است، چرا؟ براى اینكه در اثر جماعت، مسلمانان از یكدیگر باخبر مىشوند و دلهاشان به یكدیگر نزدیک مىشود.
هفته اى یك بار نماز جمعه قرار داده است و مقرر كرده است در شعاع یك فرسخ در یك فرسخ بر همه واجب است كه شركت كنند. در نماز جمعه (كه همان نماز ظهر روز جمعه است ولى با تشریفات خاصى) به جاى دو ركعت آن، دو خطابه قرار داده است كه امام در آن خطابه علاوه بر مواعظ، اخبار اقطار عالم اسلام را به اطلاع آنها مىرساند و مصالح عمومى آنها را با آنها در میان مىگذارد.
نماز جماعت یك اجتماع روزانه است و نماز جمعه یك اجتماع عمومىتر هفتگى است. نماز عید فطر و نماز عید اضحى دو عبادت اجتماعى دیگر است كه سالانه است.
از همه اجتماعات اسلامى مهمتر و عمومىتر و طولانىتر و متنوعتر برنامه حج است كه بحق آن را «كنگره عمومى اسلامى» نام نهادهاند. بر هر كسى واجب است كه اگر توانایى داشته باشد لااقل در عمر یك بار در این اجتماع عظیم شركت كند. همه مسلمانان باید در زمان معین و روزهاى معین اعمال معینى را انجام دهند. همه باید یك نوع لباس در آن ایام بپوشند، یك نوع سخن به زبان آورند.
در این عمل بزرگ اسلامى كه با همه نقایصى كه در اجراى آن وجود دارد باز هم در جهان بى نظیر است، هم زمان واحد در نظر گرفته شده و هم مكان واحد، همه باید این اعمال را در روزهاى معینى از ذىالحجه انجام دهند نه در روزهاى دیگر و یا ماههاى دیگر، و همه باید آن اعمال را در سرزمین معین انجام دهند كه همان سرزمینى است كه اولین بار در آنجا خانهاى براى پرستش خداى یگانه ساخته شده است، چرا؟
آیا جز براى این است كه میعادگاه اهل توحید و مجتمع اهل توحید باشد؟ آیا جز براى این است كه اهل توحید باید در آنجا رنگ توحید و وحدت به خود بگیرد؟
چه خوب گفته است علامه فقید كاشف الغطاء: «بُنِىَ الْاسْلامُ عَلى كَلِمَتَیْنِ: كَلِمَةُ التَّوْحیدِ وَ تَوْحیدُ الْكَلِمَة» یعنى اسلام بر روى دو اصل و دو فكر بنا شده است: یكى اصل پرستش خداى یگانه است، دیگر اصل اتفاق و اتحاد جامعه اسلامى است.
منابع
مجموعه آثار استاد شهید مطهرى (حج)، ج25، ص: 45-44-با تلخیص و ویرایش جزئی -