۸۷٬۹۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'علیه السلام' به 'علیهالسلام') |
جز (جایگزینی متن - 'ى' به 'ی') |
||
خط ۵: | خط ۵: | ||
==معنای لغوی== | ==معنای لغوی== | ||
اصل واژۀ '''جبرئیل''' [[عبری]] است؛ مرکب از: '''جبر''' به معنی قوه و قدرت و '''ئیل''' خدا و جمله به معنی '''قوة الله''' است؛ چنانکه در سوره "نجم" فرمود: «علمه شدید القوی». جبرئیل وحی بر پیغمبر ما می آورد: '''«فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ | اصل واژۀ '''جبرئیل''' [[عبری]] است؛ مرکب از: '''جبر''' به معنی قوه و قدرت و '''ئیل''' خدا و جمله به معنی '''قوة الله''' است؛ چنانکه در سوره "نجم" فرمود: «علمه شدید القوی». جبرئیل وحی بر پیغمبر ما می آورد: '''«فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلَیٰ قَلْبِکَ بِإِذْنِ اللَّهِ»''' <ref>سوره بقره/آیه92</ref> <ref> نثر طوبی، ج1، ص 122 </ref> | ||
نیز گفته شده: | نیز گفته شده: | ||
«جبرئیل» اسمی عجمی (غیر عربی)است که وارد زبان عربی شده و '''جبر''' در لغت [[سریانی]] به معنای بنده و '''ایل''' به معنای خداست؛<ref> فضل بن حسن | «جبرئیل» اسمی عجمی (غیر عربی)است که وارد زبان عربی شده و '''جبر''' در لغت [[سریانی]] به معنای بنده و '''ایل''' به معنای خداست؛<ref> فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان، ج1، ص324. </ref> که بنا بر ان "جبرئیل" به معنای بنده خداست. | ||
این واژه به دو شکل تلفظ میشود: | این واژه به دو شکل تلفظ میشود: | ||
خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
«وحی» که تنها راه ارتباط و تکلم بشر با خداوند است، طبق آیه شریفه ذیل به سه طریق صورت نمیگیرد: | «وحی» که تنها راه ارتباط و تکلم بشر با خداوند است، طبق آیه شریفه ذیل به سه طریق صورت نمیگیرد: | ||
'''«وَمَا کَانَ لِبَشَرٍ أَن یُکَلِّمَهُ اللَّهُ إِلَّا وَحْیًا أَوْ مِن وَرَاء حِجَابٍ أَوْ یُرْسِلَ رَسُولًا فَیُوحِیَ بِإِذْنِهِ مَا یَشَاء...»'''؛ <ref>سوره شوری/51</ref> و شایسته هیچ | '''«وَمَا کَانَ لِبَشَرٍ أَن یُکَلِّمَهُ اللَّهُ إِلَّا وَحْیًا أَوْ مِن وَرَاء حِجَابٍ أَوْ یُرْسِلَ رَسُولًا فَیُوحِیَ بِإِذْنِهِ مَا یَشَاء...»'''؛ <ref>سوره شوری/51</ref> و شایسته هیچ انسانی نیست که خدا با او سخن گوید، مگر از راه [[وحی]] یا از پشت حجاب، یا رسولی می فرستد و به فرمان او آنچه را بخواهد وحی می کند... | ||
در قسم سوم، ارسال وحی از سوی رسول خداست و آن رسول، همان '''جبرئیل امین ''' است که رسول الهی برای پیامبران خداست و پیامبران الهی، رسولان خدا بر سایر مخلوقات هستند؛ یعنی پیام خدا نخست به فرشته وحی داده میشود و او هر چه را خدای سبحان اذن داده باشد، به پیامبر خدا میرساند. <ref> علامه طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج18، ص73 و 74.</ref> | در قسم سوم، ارسال وحی از سوی رسول خداست و آن رسول، همان '''جبرئیل امین ''' است که رسول الهی برای پیامبران خداست و پیامبران الهی، رسولان خدا بر سایر مخلوقات هستند؛ یعنی پیام خدا نخست به فرشته وحی داده میشود و او هر چه را خدای سبحان اذن داده باشد، به پیامبر خدا میرساند. <ref> علامه طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج18، ص73 و 74.</ref> | ||
قرآن در پاسخ بهانه جویی یهودیان در انکار جبرئیل به عنوان فرشته وحی میفرماید: '''«قُلْ مَن کَانَ عَدُوًّا لِّجِبْرِیلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ | قرآن در پاسخ بهانه جویی یهودیان در انکار جبرئیل به عنوان فرشته وحی میفرماید: '''«قُلْ مَن کَانَ عَدُوًّا لِّجِبْرِیلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلَی قَلْبِکَ بِإِذْنِ اللّهِ مُصَدِّقاً لِّمَا بَیْنَ یَدَیْهِ...»'''؛ <ref>سوره بقره/97</ref> بگو: کسی که دشمن جبرئیل باشد (در حقیقت دشمن خداست) چرا که او به فرمان خدا، قرآن را بر قلب تو نازل کرده است؛ درحالی که [[کتب آسمانی]] پیشین را تصدیق میکند... | ||
===یاری انبیاء=== | ===یاری انبیاء=== | ||
خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
نقش دیگری که در قرآن برای جبرئیل مطرح شده، حمایت و یاری پیامبران الهی است: | نقش دیگری که در قرآن برای جبرئیل مطرح شده، حمایت و یاری پیامبران الهی است: | ||
'''«...وَآتَیْنَا | '''«...وَآتَیْنَا عِیسَی ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّنَاتِ وَأَیَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ»'''؛ <ref>سوره بقره/87</ref> ...و به [[عیسی بن مریم|عیسی بن مریم]] دلایل روشن دادیم و او را به وسیله [[روح القدس]] تأیید کردیم. | ||
در این آیه جبرئیل را به "روح القدس" تعبیر نموده است؛ یعنی روحی که از خطا و پلیدی های مادی طاهر و منزه است.<ref> المیزان فی تفسیر القرآن، ج12، ص346. </ref> | در این آیه جبرئیل را به "روح القدس" تعبیر نموده است؛ یعنی روحی که از خطا و پلیدی های مادی طاهر و منزه است.<ref> المیزان فی تفسیر القرآن، ج12، ص346. </ref> | ||
جبرئیل در مراحل مختلف زندگی عیسی بن مریم، حضرت را یاری کرد؛ ابتدا زمانی که بر مادرش ظاهر شد و بشارت تولد او را به [[مریم]] داد، بعد در طول زندگی وی او را از خطر دشمنان حفظ کرد تا این که خداوند عیسای مسیح را به آسمان برد. همچنین در [[سوره تحریم]] به یاری پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله توسط جبرئیل اشاره شده است: '''«...وَإِن تَظَاهَرَا عَلَیْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلَاهُ وَجِبْرِیلُ...»'''؛ <ref>سوره تحریم]]/4</ref> ... و اگر بر ضدّ او دست به دست هم دهید، ( | جبرئیل در مراحل مختلف زندگی عیسی بن مریم، حضرت را یاری کرد؛ ابتدا زمانی که بر مادرش ظاهر شد و بشارت تولد او را به [[مریم]] داد، بعد در طول زندگی وی او را از خطر دشمنان حفظ کرد تا این که خداوند عیسای مسیح را به آسمان برد. همچنین در [[سوره تحریم]] به یاری پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله توسط جبرئیل اشاره شده است: '''«...وَإِن تَظَاهَرَا عَلَیْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلَاهُ وَجِبْرِیلُ...»'''؛ <ref>سوره تحریم]]/4</ref> ... و اگر بر ضدّ او دست به دست هم دهید، (کاری از پیش نخواهید برد) زیرا خداوند یاور اوست و همچنین جبرئیل... | ||
==ویژگیها== | ==ویژگیها== | ||
خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
===امانتداری=== | ===امانتداری=== | ||
[[قرآن کریم]] فرستاده خداست که توسط جبرئیل بر قلب مبارک [[پیامبر اکرم]] صلی الله علیه و آله نازل شده است. جبرئیل فرشته امین خداوند است و در پیام الهی هیچ گونه تبدیل و تغییری ایجاد نمیکند. لذا پروردگار متعال، مقام صدق و امانت جبرئیل را در | [[قرآن کریم]] فرستاده خداست که توسط جبرئیل بر قلب مبارک [[پیامبر اکرم]] صلی الله علیه و آله نازل شده است. جبرئیل فرشته امین خداوند است و در پیام الهی هیچ گونه تبدیل و تغییری ایجاد نمیکند. لذا پروردگار متعال، مقام صدق و امانت جبرئیل را در اجرای رسالت و وحی به رسولان الهی گواهی نموده است:<ref> حسینی همدانی، انوار درخشان، ج18، ص16.</ref> | ||
'''«نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ»'''؛ <ref>سوره شعراء/193</ref> روح الامین آن را نازل کرده است. | '''«نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ»'''؛ <ref>سوره شعراء/193</ref> روح الامین آن را نازل کرده است. | ||
ساحت او منزه از هر نوع غفلت و اشتباه است. عمداً یا سهواً چیزی از پیام الهی را تغییر نداده و تحریف نمیکند و دچار فراموشی نیز نمیگردد؛ بلکه آیات | ساحت او منزه از هر نوع غفلت و اشتباه است. عمداً یا سهواً چیزی از پیام الهی را تغییر نداده و تحریف نمیکند و دچار فراموشی نیز نمیگردد؛ بلکه آیات قرآنی را به همان شکل و هیئتی که از ساحت ربوبی دریافت میکند، بدون دخل و تصرف، آن را بر قلب پاک و روح والای رسول الله –صلی اللّه علیه و آله- القاء میکند؛ <ref> انوار درخشان، ج12، ص84 و المیزان فی تفسیر القرآن، ج15، ص316. </ref> به همین دلیل این صفت فاضله بر سایر صفات کریمه جبرئیل فضیلت دارد. | ||
در کلام نورانی [[امام سجاد]] علیهالسلام با تعبیر «جبرئیل امین» از وی یاد شده که امانت دار وحی الهی بوده و اهل آسمان ها مطیع او هستند و وی از مقربان درگاه خداست که از مقام و عزت والا و ویژه ای برخوردار است.<ref>صحیفه سجادیه، دعای سوم.</ref> | در کلام نورانی [[امام سجاد]] علیهالسلام با تعبیر «جبرئیل امین» از وی یاد شده که امانت دار وحی الهی بوده و اهل آسمان ها مطیع او هستند و وی از مقربان درگاه خداست که از مقام و عزت والا و ویژه ای برخوردار است.<ref>صحیفه سجادیه، دعای سوم.</ref> | ||
خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
===رسالت، کرامت و منزلت=== | ===رسالت، کرامت و منزلت=== | ||
برخی مفسران [[آیات]] 19-21 سوره تکویر را به جبرئیل تفسیر نمودهاند. در این آیات که جواب چندین سوگند است، خدای متعال میفرماید: '''«إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ کَرِیمٍ × ذِی قُوَّةٍ عِندَ ذِی الْعَرْشِ مَکِینٍ × مُطَاعٍ ثَمَّ أَمِینٍ»'''؛ <ref>سوره تکویر/19-21</ref> که این (قرآن) کلام فرستاده | برخی مفسران [[آیات]] 19-21 سوره تکویر را به جبرئیل تفسیر نمودهاند. در این آیات که جواب چندین سوگند است، خدای متعال میفرماید: '''«إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ کَرِیمٍ × ذِی قُوَّةٍ عِندَ ذِی الْعَرْشِ مَکِینٍ × مُطَاعٍ ثَمَّ أَمِینٍ»'''؛ <ref>سوره تکویر/19-21</ref> که این (قرآن) کلام فرستاده بزرگواری است جبرئیل امین که صاحب قدرت است و نزد (خداوند) صاحبِ عرش، مقام والایی دارد! در آنجا فرمانروا و امین است! | ||
مراد از رسول، جبرئیل است؛ به این معنا که قرآن از ناحیه خداوند بر لسان او نازل شده و پیامبر عظیم الشأن، آن کلام را از جبرئیل شنیده است. اینکه "قول" را به جبرئیل به عنوان رسول نسبت داده، | مراد از رسول، جبرئیل است؛ به این معنا که قرآن از ناحیه خداوند بر لسان او نازل شده و پیامبر عظیم الشأن، آن کلام را از جبرئیل شنیده است. اینکه "قول" را به جبرئیل به عنوان رسول نسبت داده، میفهماند که در حقیقت کلام از آن خداست و نسبت آن به جبرئیل، نسبت رسالت به رسول است که در این مقام خداوند جبرئیل را به شش صفت توصیف نموده است:<ref> المیزان فی تفسیر القرآن، ج20، ص218. </ref> | ||
'''* رسول:''' کسی که قرآن را به پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله | '''* رسول:''' کسی که قرآن را به پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله وحی میکند. | ||
'''* کریم:''' چون نزد | '''* کریم:''' چون نزد خدای تعالی کرامت، احترام و عزت دارد. | ||
'''* صاحب قدرت:''' کسی که در تکلیف و مأموریت علمی، عملی و تبلیغ رسالتش | '''* صاحب قدرت:''' کسی که در تکلیف و مأموریت علمی، عملی و تبلیغ رسالتش دارای قوت و شدت بالغهای بود. "ذی قوة" در معنای حقیقی، به معنای داشتن توانایی ذاتی بر انجام اعمال بزرگ است و در معنای مجازی، به معنای پشتکار داشتن در تصمیمگیری، دلیربودن و داشتن اعتماد به نفس که توصیف جبرئیل به این وصف، میتواند به هر دو معنای حقیقی و مجازی اشاره داشته باشد. | ||
'''* بلندمرتبه(مکین):''' مکان به | '''* بلندمرتبه(مکین):''' مکان به معنای تقرّب و نزدیکی مقام است؛ به این معنا که جبرئیل نزد آفریدگار صاحب [[عرش]]، بلند مرتبه و بزرگ مقام است و این مقام و منزلت، چون با قید "عِندَ ذِی الْعَرْش" همراه شده، نشان عظمت این مقام است. | ||
'''* فرمانروا (مُطاعٍ ثَمَّ):''' "ثَمَّ" کلمه ای است برای اشاره به مکان بعید و "مطاع" کسی است که از او فرمان برده میشود. دلالت کلام بر این است که جبرئیل در پیشگاه الهی، | '''* فرمانروا (مُطاعٍ ثَمَّ):''' "ثَمَّ" کلمه ای است برای اشاره به مکان بعید و "مطاع" کسی است که از او فرمان برده میشود. دلالت کلام بر این است که جبرئیل در پیشگاه الهی، دستوردهندهای است که زیر دستانش که ملائکه ها باشند، در امر او بوده و اطاعتش میکنند؛ یعنی جبرئیل در آسمانها و در کار خودش، یاورانی دارد که [[فرشتگان]] [[آسمان]] او را اطاعت میکنند. | ||
'''* امین:''' همچنان که بیان شد، جبرئیل در رساندن | '''* امین:''' همچنان که بیان شد، جبرئیل در رساندن وحی و رسالت خدا به سوی انبیاء امین است و در دستورات الهی هیچ گونه خیانت و دخل و تصرفی نمیکند. | ||
===تعلیم دهنده، صاحب قدرت و درایت=== | ===تعلیم دهنده، صاحب قدرت و درایت=== | ||
دومین موردی که بین مفسران اختلاف نظر هست و برخی به جبرئیل امین [[تفسیر]] نمودهاند، آیات اولیه [[سوره نجم]] است. خدای متعال بعد از سوگند به «نجم» در بیان اوصاف نبی مکرم میفرماید: '''«عَلَّمَهُ شَدِیدُ | دومین موردی که بین مفسران اختلاف نظر هست و برخی به جبرئیل امین [[تفسیر]] نمودهاند، آیات اولیه [[سوره نجم]] است. خدای متعال بعد از سوگند به «نجم» در بیان اوصاف نبی مکرم میفرماید: '''«عَلَّمَهُ شَدِیدُ الْقُوی؛ ذُو مِرَّةٍ...»'''؛ <ref>سوره نجم/5–7</ref> آن کس که قدرت عظیمی دارد جبرئیل امین او را تعلیم داده است؛ همان کس که توانایی فوق العاده دارد... | ||
"شدیدُ القوی" یکی از اوصاف ملائکه است و در این آیه وصف جبرئیل است که به معنای نیرومندی و توانایی او در انجام اعمال عظیم جسمانی و روحانی است؛ به این معنا که جبرئیل وحی الهی را که قرآن باشد، به رسول خدا تعلیم داده است.<ref> التحریر والتنویر، ج27، ص102.</ref> | "شدیدُ القوی" یکی از اوصاف ملائکه است و در این آیه وصف جبرئیل است که به معنای نیرومندی و توانایی او در انجام اعمال عظیم جسمانی و روحانی است؛ به این معنا که جبرئیل وحی الهی را که قرآن باشد، به رسول خدا تعلیم داده است.<ref> التحریر والتنویر، ج27، ص102.</ref> |