۸۷٬۷۷۵
ویرایش
ابراهیم حسین شاذلی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'اخوان المسلمین' به 'اخوان‌المسلمین'
جز (جایگزینی متن - 'آنها' به 'آنها') |
جز (جایگزینی متن - 'اخوان المسلمین' به 'اخوان‌المسلمین') |
||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
</div> | </div> | ||
'''ابراهیم حسین شاذلی''' مشهور به '''سید قطب''' ادیب برجسته، نویسنده و نظریه‌پرداز اسلام‌گرای مصری بود. اندیشه‌ها و نظریات سید قطب تحت تأثیر اندیشه‌های اندیشمندان معاصر خود نظیر ابوالاعلی مودودی بوده و نقش عمده‌ای در احیای تفکر بنیادگرای قرن هشتم مانند ابن تیمیه داشـته است. وی در دهه‌ی ۱۹۷۰ میلادی بـه عنوان یک ایدئولوگ، نقش رهبری بنیادگرایی [[ | '''ابراهیم حسین شاذلی''' مشهور به '''سید قطب''' ادیب برجسته، نویسنده و نظریه‌پرداز اسلام‌گرای مصری بود. اندیشه‌ها و نظریات سید قطب تحت تأثیر اندیشه‌های اندیشمندان معاصر خود نظیر ابوالاعلی مودودی بوده و نقش عمده‌ای در احیای تفکر بنیادگرای قرن هشتم مانند ابن تیمیه داشـته است. وی در دهه‌ی ۱۹۷۰ میلادی بـه عنوان یک ایدئولوگ، نقش رهبری بنیادگرایی [[اخوان‌المسلمین]] را به عهده داشته و در ظـهور مـجدد اخـوان در اوایل دهه ۱۹۶۰ میلادی نقش اساسی داشت و یکی از عوامل مهم انـسجام دوباره گروه اخوان المسلمین گردید. امروزه اثرگذاری نظریات سید قطب در فکر و عمل اسلام‌گرایان پس از او چه در [[مصر]] و چه در کـشورهای عـربی قـابل شناسایی است. بازتاب اندیشه سید قطب در مصر باعث تحولات عمیقی در این کشور شد که از جمله آن مـی‌توان بـه انشعاب در سازمان اخوان‌المسلمین و به وجود آمدن سـازمان‌هایی مـانند الجهاد و سایر گروه‌های رادیکال اسلامی (برخی گروه‌هایی مانند القاعده را بازتابی از اندیشه‌هایی سید قطب می‌دانند) و نیز جریان ترور [[انور سادات]] (رئیـس‌جمهور مصر) اشاره کرد. با گذشت سالها از اعدام سید قطب، شـخصیت و اندیشه وی به عنوان یک الگوی مبارز، در ذهن و عمل گروه‌های اسلام‌گرا زنده است و هنوز برخی گروهای اسلام‌گرا وی را به عـنوان رهـبر مـعنوی و الگوی مبارزه خود می‌دانند. | ||
=زندگی‌نامه= | =زندگی‌نامه= | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
طی این مدت طرح‌های زیادی بـرای اصـلاح سیستم آموزشی مصر ارائه داد که همواره به داخـل کـیسه‌ی مـخصوص کاغذ باطله مقام‌های ارشد او (که زمانی طه حسین نویسنده بزرگ یکی از آنها بود) انداخته شد. سید در زندگی‌اش یک ادیب نیز بـه شـمار می‌رفت و تا پایان [[جنگ جهانی دوم]] عمدتا نـقدهای ادبـی نـوشت، او سهم فعالی در مباحثات دهه‌های ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰ داشت. سـبک کـوبنده‌اش او را به عنوان یک طرفدار اهل بحث و جدل"به ویژه علیه طه حـسین" مـعروف کرد. | طی این مدت طرح‌های زیادی بـرای اصـلاح سیستم آموزشی مصر ارائه داد که همواره به داخـل کـیسه‌ی مـخصوص کاغذ باطله مقام‌های ارشد او (که زمانی طه حسین نویسنده بزرگ یکی از آنها بود) انداخته شد. سید در زندگی‌اش یک ادیب نیز بـه شـمار می‌رفت و تا پایان [[جنگ جهانی دوم]] عمدتا نـقدهای ادبـی نـوشت، او سهم فعالی در مباحثات دهه‌های ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰ داشت. سـبک کـوبنده‌اش او را به عنوان یک طرفدار اهل بحث و جدل"به ویژه علیه طه حـسین" مـعروف کرد. | ||
وی بیش از همه به شـاعری و نوشتن داستان‌های کوتاه و بـلند عـلاقه‌مند بود. حداقل سه اثر او بـه نـام‌های بچهء دهکده (طفل القریه)، رویاهای چهارگانه (الاطیاف اربعه)، خارها (الاشواک) به شرح زنـدگی خـود او مربوط می‌شد. سید در ۱۹۴۸ برای اقـامتی نـامحدود بـه آمریکا فرستاده شـد. ظـاهرا امید می‌رفت با طـرز تـفکری به طرفداری از آمریکا به مصر برگردد، اما این تجربه در عوض او را به | وی بیش از همه به شـاعری و نوشتن داستان‌های کوتاه و بـلند عـلاقه‌مند بود. حداقل سه اثر او بـه نـام‌های بچهء دهکده (طفل القریه)، رویاهای چهارگانه (الاطیاف اربعه)، خارها (الاشواک) به شرح زنـدگی خـود او مربوط می‌شد. سید در ۱۹۴۸ برای اقـامتی نـامحدود بـه آمریکا فرستاده شـد. ظـاهرا امید می‌رفت با طـرز تـفکری به طرفداری از آمریکا به مصر برگردد، اما این تجربه در عوض او را به اخوان‌المسلمین نـزدیک‌تر کـرد و در سال ۱۹۵۱ به عضویت اخوان درآمد. | ||
پس از درگـیری‌های ۱۹۴۵ بین اخـوان المـسلمین و رهـبران انقلاب مصر، سید قـطب و دیگر رهبران | پس از درگـیری‌های ۱۹۴۵ بین اخـوان المـسلمین و رهـبران انقلاب مصر، سید قـطب و دیگر رهبران اخوان‌المسلمین زندانی شدند. پس از آزادی از زندان دوباره در سال ۱۹۶۵ به زندان افکنده شد و به اتـهام تـوطئه علیه نظام سیاسی حاکم به هـمراه جـمعی از دوسـتانش در سـال ۱۹۶۶ اعـدام گردید. | ||
=استادان= | =استادان= | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
==دورهٔ گرایش اسلامی معتدل== | ==دورهٔ گرایش اسلامی معتدل== | ||
در دورهٔ گرایش اسلامی معتدل (۵۶-۱۹۴۶) سید قطب مقالهء"مـدارص للسـخط"را در سال ۱۹۴۶ که نخستین مقاله‌ایدئولوژیک اسلامی‌اش بود به چاپ رساند و نخستین و عـمده‌ترین کـار و ایدئولوژیک اسلامی‌اش یعنی کتاب"العداله الاجتماعی فـی الاسـلام"را پیـش از مسافرت به آمریکا (در سال ۱۹۴۸) به پایان بـرد. وی در ایـن کتاب به بیانی شدیدا اسلامی دل مشغول عدالت اجتماعی است. در این دوره دیدگاه‌های سید قـطب بـه | در دورهٔ گرایش اسلامی معتدل (۵۶-۱۹۴۶) سید قطب مقالهء"مـدارص للسـخط"را در سال ۱۹۴۶ که نخستین مقاله‌ایدئولوژیک اسلامی‌اش بود به چاپ رساند و نخستین و عـمده‌ترین کـار و ایدئولوژیک اسلامی‌اش یعنی کتاب"العداله الاجتماعی فـی الاسـلام"را پیـش از مسافرت به آمریکا (در سال ۱۹۴۸) به پایان بـرد. وی در ایـن کتاب به بیانی شدیدا اسلامی دل مشغول عدالت اجتماعی است. در این دوره دیدگاه‌های سید قـطب بـه اخوان‌المسلمین نزدیک می‌شد و خـود وی نـیز ارتباطاتی بـا اخـوان بـرقرار می‌کرد، ولی به این جماعت نپیوست. زیـرا مـی‌خواست استقلال خود را به عنوان یک متفکر حفظ کند. | ||
وی پس از بازگشت از آمـریکا در سـال ۱۹۵۱، آنچنان به سختی جامعه آمریکا را تـقبیح کرد که مجبور شـد از وزارت عـمومی استعفا کند. پس از آن بیش از گذشته بـا اخـوان المسلمین رابطه برقرار کرد و سرانجام در ۴۵ سالگی از طریق صالح عثماوی به عضویت اخوان درآمـد. ایـن امر برای سید قطب هـمانند بـریدن کـامل از گذشته بود، چـنانکه بـعدا خود او گفته بود: "مـن در ۱۹۵۱ مـتولد شدم" سید قطب در ۴۵ سالگی از طریق صالح عثماوی به عضویت اخوان درآمد، و متفکر اصلی ایـن جـریان و نیز سر دبیر روزنامه اخوان شـد. بـه نوشته ریچارد میشل، مـرگ حسن البنا در ۱۹۴۹ برای اعـضا تراژدی غیر قابل تصور بود و بیشترین تأثیر را بر جنبش گذاشت. | وی پس از بازگشت از آمـریکا در سـال ۱۹۵۱، آنچنان به سختی جامعه آمریکا را تـقبیح کرد که مجبور شـد از وزارت عـمومی استعفا کند. پس از آن بیش از گذشته بـا اخـوان المسلمین رابطه برقرار کرد و سرانجام در ۴۵ سالگی از طریق صالح عثماوی به عضویت اخوان درآمـد. ایـن امر برای سید قطب هـمانند بـریدن کـامل از گذشته بود، چـنانکه بـعدا خود او گفته بود: "مـن در ۱۹۵۱ مـتولد شدم" سید قطب در ۴۵ سالگی از طریق صالح عثماوی به عضویت اخوان درآمد، و متفکر اصلی ایـن جـریان و نیز سر دبیر روزنامه اخوان شـد. بـه نوشته ریچارد میشل، مـرگ حسن البنا در ۱۹۴۹ برای اعـضا تراژدی غیر قابل تصور بود و بیشترین تأثیر را بر جنبش گذاشت. | ||
تعیین حسن الهضیبی و اختلاف داخـلی بـین اعضای اخوان بر سرانجام اخوان المـسلمین تـأثیر مـعکوس گـذاشت و بـاعث به وجود آمـدن خـلا ایدئولوژیک شد. اما این سید قطب بود که توانست با نوشتن کتاب‌های خود این خلا ایـدئولوژیک را پر کـند. در سـال ۱۹۵۲ با قدرت تمام از انقلاب اخوان آزاد حمایت کـرد و بـه نـظر مـی‌رسد چـند مـاهی در مجالس سری آنها، جایگاه ویژه‌ای داشته است. | تعیین حسن الهضیبی و اختلاف داخـلی بـین اعضای اخوان بر سرانجام اخوان المـسلمین تـأثیر مـعکوس گـذاشت و بـاعث به وجود آمـدن خـلا ایدئولوژیک شد. اما این سید قطب بود که توانست با نوشتن کتاب‌های خود این خلا ایـدئولوژیک را پر کـند. در سـال ۱۹۵۲ با قدرت تمام از انقلاب اخوان آزاد حمایت کـرد و بـه نـظر مـی‌رسد چـند مـاهی در مجالس سری آنها، جایگاه ویژه‌ای داشته است. | ||
بعضی معتقدند که در فاصله ماه‌ها پیش و پس از انقلاب ۱۹۵۲ سید قطب به طور منظم با ناصر ملاقات می‌کرد. اما زمانی که فـهمید "افسران آزاد" در پی تأسیس نظام اسلامی نیستند از آنان کناره گرفت. در سال ۱۹۴۵ پس از ترور نافرجام ناصر، سید قطب همراه گروهی پر شما از | بعضی معتقدند که در فاصله ماه‌ها پیش و پس از انقلاب ۱۹۵۲ سید قطب به طور منظم با ناصر ملاقات می‌کرد. اما زمانی که فـهمید "افسران آزاد" در پی تأسیس نظام اسلامی نیستند از آنان کناره گرفت. در سال ۱۹۴۵ پس از ترور نافرجام ناصر، سید قطب همراه گروهی پر شما از اخوان‌المسلمین به زندان افتاد و در سال ۱۹۵۵ پس از یک محاکمه به ۵۲ سال زندان با اعـمال شـاقه محکوم شد. شرایط بازگشت او نسبتا انعطاف‌پذیر بود و به او امکان داد تا نوشتن کتاب"فی ضلال القرآن"را آغاز کرد. <br> | ||
==دورهٔ رادیکال== | ==دورهٔ رادیکال== | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
وی در این ایام نگارش تفسیر فی ضلال القرآن را به پایان برد. کتاب‌هایی از جمله هذا الدین، المستقبل لهذا الدیـن، خـصائص التصور الاسلامی و معالم فـی الطـریق را نوشت که کتاب اخیر پس از آزاد شنش از زندان در سال ۴۶۹۱ منتشر شد. وی در این کتاب افراطی‌ترین نظریاتش را که متاثر از ابوالاعلی مودودی بوده مطرح کرده است. | وی در این ایام نگارش تفسیر فی ضلال القرآن را به پایان برد. کتاب‌هایی از جمله هذا الدین، المستقبل لهذا الدیـن، خـصائص التصور الاسلامی و معالم فـی الطـریق را نوشت که کتاب اخیر پس از آزاد شنش از زندان در سال ۴۶۹۱ منتشر شد. وی در این کتاب افراطی‌ترین نظریاتش را که متاثر از ابوالاعلی مودودی بوده مطرح کرده است. | ||
در این کتاب سید قطب به وجـود تـفاوت بین نظان اجتماعی مبتنی بر نظام دینی و نظام اجتماعی غیر دینی تاکید می‌کند و نظام‌های حاکم در همه جوامع و لذا جمله جوامع مسلمانان را نظام‌های جاهلی می‌خواند و اسلام گرایان را به آمادگی برای برپایی جـایگزین انـقلابی این نـظام‌های جاهلی فرامی‌خواند. در ادامهء مقاله به شرح نکات کلیدی که توسط سید قطب که در این کتاب مطرح شـده پرداخته شده است. | در این کتاب سید قطب به وجـود تـفاوت بین نظان اجتماعی مبتنی بر نظام دینی و نظام اجتماعی غیر دینی تاکید می‌کند و نظام‌های حاکم در همه جوامع و لذا جمله جوامع مسلمانان را نظام‌های جاهلی می‌خواند و اسلام گرایان را به آمادگی برای برپایی جـایگزین انـقلابی این نـظام‌های جاهلی فرامی‌خواند. در ادامهء مقاله به شرح نکات کلیدی که توسط سید قطب که در این کتاب مطرح شـده پرداخته شده است. | ||
بررسی‌کنندگان تحول فکری سید قطب معتقدند تندروی او پس از سـال ۱۹۵۲م آشـکار شد. وی در همین دوره عضو | بررسی‌کنندگان تحول فکری سید قطب معتقدند تندروی او پس از سـال ۱۹۵۲م آشـکار شد. وی در همین دوره عضو اخوان‌المسلمین شد. اما پس از سال ۴۵۹۱م که‌همراه هزاران تن از شخصیت‌های اخوان در نتیجه‌ی برخورد نـخست جـمال عبدالناصر با اخوان، برای نخستین بار وارد زندان شد،چیزی درباره‌ی حاکمیت و جـاهلیت نـنوشت. وی در زندان به نگارش تفسیر مشهور "فی ضلال القرآن" اقدام نمود و در این تفسیر برای اولین بـار ایده‌ی حاکمیت و نگرش جاهلیت را مطرح کرد.<br> | ||
==معالم فـی الطـریق== | ==معالم فـی الطـریق== | ||
| خط ۱۳۸: | خط ۱۳۸: | ||
آنهایی که قـدرت خـدایی را به زمین غضب کرده‌اند و بندگان خدا را به ستایش خود تبدیل کرده‌اند، تنها از طریق حرف و سخن از کار بر کنار خواهند شد، زیرا در غیر این صـورت وظـیفهء پیامبران او بسیار آسان‌تر انـجام خـواهد گرفت. اصرار سید در تکرار این مسأله که استقرار، حکومت خداوندی بر روی زمین نمی‌تواند تنها از طریق موعظه و حرف صورت بگیرد، نشان می‌دهد که مبارزان اسلامی که با سیستم مستبدانه ناصریسم مـواجه بـودند نمی‌بایست خود را تنها با حرف محدود کنند. | آنهایی که قـدرت خـدایی را به زمین غضب کرده‌اند و بندگان خدا را به ستایش خود تبدیل کرده‌اند، تنها از طریق حرف و سخن از کار بر کنار خواهند شد، زیرا در غیر این صـورت وظـیفهء پیامبران او بسیار آسان‌تر انـجام خـواهد گرفت. اصرار سید در تکرار این مسأله که استقرار، حکومت خداوندی بر روی زمین نمی‌تواند تنها از طریق موعظه و حرف صورت بگیرد، نشان می‌دهد که مبارزان اسلامی که با سیستم مستبدانه ناصریسم مـواجه بـودند نمی‌بایست خود را تنها با حرف محدود کنند. | ||
کمک سید قطب به میراث فکری | کمک سید قطب به میراث فکری اخوان‌المسلمین سنتی، برداشت روشن و صریح او از تحول ساختاری در روابط میان دولت و جامعه مدنی بود که از زمان رژیـمن نـاصر آغاز شـد. سید قطب با کنار گذاشتن اصطلاحات جنبش و حرف به طور ضمنی به تبلیغ اسلام از طریق شمشیر و کـتاب که هردو لازم و ملزوم و مکمل یکدیگرند اشاره می‌کند. | ||
هریک از این دو ابزار زمـینه‌ی کـاربرد خـاص خود را داشته‌اند: شمشیر برای مطیع ساختن و مقهور کردن سرزمین‌هایی به کار می‌رفت که تحت حکومت غیر مـسلمانان قـرار داشت، این‌شیوه مشترکین داخلی این‌سرزمین‌ها را وا می‌داشت تا به اسلام بگروند و یا با مـرگ روبـه‌رو شـوند. از طرف دیگر، [[یهودیان]] و [[مسیحیان]] به زور وادار به گرویدند به اسلام نمی‌شوند، در عوض قرار بر این بـود تا آنها را تنها با قدرت کتاب و به عبارت دیگر با موعظه به ایـمان آوردن دعوت کرد. | هریک از این دو ابزار زمـینه‌ی کـاربرد خـاص خود را داشته‌اند: شمشیر برای مطیع ساختن و مقهور کردن سرزمین‌هایی به کار می‌رفت که تحت حکومت غیر مـسلمانان قـرار داشت، این‌شیوه مشترکین داخلی این‌سرزمین‌ها را وا می‌داشت تا به اسلام بگروند و یا با مـرگ روبـه‌رو شـوند. از طرف دیگر، [[یهودیان]] و [[مسیحیان]] به زور وادار به گرویدند به اسلام نمی‌شوند، در عوض قرار بر این بـود تا آنها را تنها با قدرت کتاب و به عبارت دیگر با موعظه به ایـمان آوردن دعوت کرد. | ||
| خط ۱۷۴: | خط ۱۷۴: | ||
اگرچه جاهلیت وصـف نـظامی پیش از اسلام است، اما سـید قـطب، زمانی که جامعه کنونی را با وصف جاهلیت لکه‌دار می‌کند، در تصورش چنین بود که دعوت و نظام اسلامی مورد نظرش را از گذشته به آینده و از پشت سر بـه پیـش رو منتقل می‌کند. نوع مـوضع در قـبال کل حرکت دعوت اسلامی یا جزئیات آن هرچه می‌خواهد باشد، ولی بر ما لازم است منطق داخلی و سیاق این دعوت و چگونگی پی‌ریزی ذهنیت فراخواننده‌ی به خویش و چونگی جهش دادن آن به وسیله‌های انگیزه‌های خود را کـه ایـن دعوت در پی آن بوده درک کنیم. این منطق را بر اساس فلسفه منادی اسلام که سلفی و بازگشتی (رجوعی و نه ارتجاعی) و مقام مبارز و دارای نگاهی به آینده است، می‌توان درک کرد. | اگرچه جاهلیت وصـف نـظامی پیش از اسلام است، اما سـید قـطب، زمانی که جامعه کنونی را با وصف جاهلیت لکه‌دار می‌کند، در تصورش چنین بود که دعوت و نظام اسلامی مورد نظرش را از گذشته به آینده و از پشت سر بـه پیـش رو منتقل می‌کند. نوع مـوضع در قـبال کل حرکت دعوت اسلامی یا جزئیات آن هرچه می‌خواهد باشد، ولی بر ما لازم است منطق داخلی و سیاق این دعوت و چگونگی پی‌ریزی ذهنیت فراخواننده‌ی به خویش و چونگی جهش دادن آن به وسیله‌های انگیزه‌های خود را کـه ایـن دعوت در پی آن بوده درک کنیم. این منطق را بر اساس فلسفه منادی اسلام که سلفی و بازگشتی (رجوعی و نه ارتجاعی) و مقام مبارز و دارای نگاهی به آینده است، می‌توان درک کرد. | ||
اندیشه‌های سید قطب، از تأثیر شـیوخ اخـوان المسلمین هـم برخوردار نشد. در ضمن مباحثاتی که در نیمه دوم دههء ۶۰ در درون زندگی‌ها درمی‌گرفت، رهبر جماعت | اندیشه‌های سید قطب، از تأثیر شـیوخ اخـوان المسلمین هـم برخوردار نشد. در ضمن مباحثاتی که در نیمه دوم دههء ۶۰ در درون زندگی‌ها درمی‌گرفت، رهبر جماعت اخوان‌المسلمین، حسن الهضیبی به هـمراه دیگر رهبران این جماعت رساله‌ای را با عنوان "دعاه لا قضاه" (مبلغان و نـه قـاضیان)، تـدوین و بین اعضا رواج داد، در این رساله بر این نکته پافشاری شده است که نباید میان مشروعیت والای جامعه که هـمان شـریعت الهی است و بین حکومت و تدبیراندیشی که مسأله‌ای سیاسی و نامقدس و جز یزدان‌سالاری است، اشـتباه کـرد. زیـرا دومی مربوطه به عالم کون و فساد است. | ||
اعتقاد حسن الهضیبی و پیروانش این بود که ایـن تفسیر تازه به اندیشه‌ی سیاسی شیخ حسن البنا بنیانگذار | اعتقاد حسن الهضیبی و پیروانش این بود که ایـن تفسیر تازه به اندیشه‌ی سیاسی شیخ حسن البنا بنیانگذار اخوان‌المسلمین در اسماعلیه (۱۹۲۸م) بـاز می‌گردند؛ زیرا اخوان المـسلمین اسـاسا جماعت دعوت و ارشاد بودند نه جماعت سیاسی و حزبی که عقاید حزبی خویش را ابزار رسیدن به قدرت قرار دهند. الهضیبی و یارانش اعلام کردند که برای اجرای کامل شریعت از طریق تربیت و هدایت و نـصیحت متولیان امور و مشارکت در زندگی اجتماعی و سیاسی موجود با هدف ایجاد و تحولات برتر و بالاتر تلاش خواهند کرد و خود را قاضی نمی‌دانند که یکی را به کفر و یکی را به ایمان محکوم کنند، وگرنه به گـروهک‌های عـقیدتی، مانند جماعت‌های کمونیستی یا فرقه‌های اسلامی قدیمی تبدیل خواهد شد. | ||
==نتیجه‌گیری== | ==نتیجه‌گیری== | ||
به نظر می‌رسد اندیشه‌ها و نظریات سید قطب نقش عمده‌ای در احیای تفکر اندیشمندان بنیادگرای قرن هشتم مانند [[ابن تـیمیه]] داشـته است. وظیفه ایدئولوژیک سید قطب خلق الگوهایی بود که بتواند یک بیداری اسلامی را به منظور استقرار حاکمیت اللّه بر روی زمین (الحاکمیه) افزایش دهد. برای رسیدن به این منظور بـاید پیـشتازی از مسلمانان فداکار تشکیل شود تا دست به جهاد علیه جامعه گناهکار موجود بزند. بحث و مجادلاتی که از سوی سید قطب مطرح شد مانند جاهلیت، پیشتاز و غیره وحدت جنبش اسلامی را در مصر خـدشه‌دار کـرد. زیـرا نظریات و پیشنهادات وی باعث برداشت‌ها و تـفاسیر مـتضادی ازسـوی مریدانش شد. | به نظر می‌رسد اندیشه‌ها و نظریات سید قطب نقش عمده‌ای در احیای تفکر اندیشمندان بنیادگرای قرن هشتم مانند [[ابن تـیمیه]] داشـته است. وظیفه ایدئولوژیک سید قطب خلق الگوهایی بود که بتواند یک بیداری اسلامی را به منظور استقرار حاکمیت اللّه بر روی زمین (الحاکمیه) افزایش دهد. برای رسیدن به این منظور بـاید پیـشتازی از مسلمانان فداکار تشکیل شود تا دست به جهاد علیه جامعه گناهکار موجود بزند. بحث و مجادلاتی که از سوی سید قطب مطرح شد مانند جاهلیت، پیشتاز و غیره وحدت جنبش اسلامی را در مصر خـدشه‌دار کـرد. زیـرا نظریات و پیشنهادات وی باعث برداشت‌ها و تـفاسیر مـتضادی ازسـوی مریدانش شد. | ||
بدین ترتیب در سالهای نخستین دهه‌ی ۱۹۷۰ میلادی جنبش بنیادگرای در حال ظهور مصر، دچار فرقه‌گرایی بود. و سه سازمان آزادی بخش اسلامی، التـکفیر و الهـجره و سـازمان الجهاد از | بدین ترتیب در سالهای نخستین دهه‌ی ۱۹۷۰ میلادی جنبش بنیادگرای در حال ظهور مصر، دچار فرقه‌گرایی بود. و سه سازمان آزادی بخش اسلامی، التـکفیر و الهـجره و سـازمان الجهاد از اخوان‌المسلمین منشعب شدند. در واقع سید قـطب بـه عنوان یک ایدئولوگ، نقش رهبری بنیادگرایی سست اخوان‌المسلمین را به افراط‌گرایی دهه‌ی ۱۹۷۰ میلادی به عهده داشت. سید قطب در ظـهور مـجدد اخـوان در اوایل دهه ۱۹۶۰ میلادی نقش اساسی داشت و یکی از عوامل مهم انـسجام دوباره گروه اخوان المسلمین گردید. امروزه اثرگذاری نظریات سید قطب در فکر و عمل اسلام‌گرایان پس از او چه در مصر و چه در کـشورهای عـربی قـابل شناسایی است. | ||
=برخی از آثار مرتبط= | =برخی از آثار مرتبط= | ||