پرش به محتوا

سوره سجده: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۴۹ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۴ نوامبر ۲۰۲۲
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۹: خط ۲۹:


'''سوره سجده''' یا '''الم سجده''' یا '''الم تنزیل'''، سی و دومین سوره و از سوره‌های مکی [[قرآن]] است.
'''سوره سجده''' یا '''الم سجده''' یا '''الم تنزیل'''، سی و دومین سوره و از سوره‌های مکی [[قرآن]] است.
این سوره به سبب آیه‌ پانزدهم که قرائت یا شنیدن آن باعث [[سجده]] [[واجب]] می‌شود، سجده نام گرفته است. سوره سجده درباره [[معاد]]، خلقت هستی در شش زمان و خلقت انسان از گِل سخن می‌گوید و به منکرانِ [[قیامت]] هشدار عذاب می‌دهد و [[ثواب]] مؤمنان را پاداشی معرفی می‌کند که برای انسان قابل تصور نیست. آیات شانزدهم و هجدهم این سوره را نازل شده در شأن [[امیرالمؤمنین]] دانسته‌اند. در فضیلت تلاوت سوره سجده آمده است هر کس این سوره را هر [[شب جمعه]] بخواند، خداوند نامه اعمال او را به دست راستش می‌دهد و گذشته او را می‌بخشد و از دوستان [[حضرت محمد]] و [[اهل‌بیت]] خواهد بود.  
این سوره به سبب آیه‌ پانزدهم که قرائت یا شنیدن آن باعث [[سجده]] [[واجب]] می‌شود، سجده نام گرفته است. سوره سجده درباره [[معاد]]، خلقت هستی در شش زمان و خلقت انسان از گِل سخن می‌گوید و به منکرانِ [[قیامت]] هشدار عذاب می‌دهد و [[ثواب]] مؤمنان را پاداشی معرفی می‌کند که برای انسان قابل تصور نیست. آیات شانزدهم و هجدهم این سوره را نازل شده در شأن [[امیرالمؤمنین]] دانسته‌اند. در فضیلت تلاوت سوره سجده آمده است هر کس این سوره را هر [[شب جمعه]] بخواند، خداوند نامه اعمال او را به دست راستش می‌دهد و گذشته او را می‌بخشد و از دوستان [[حضرت محمد |حضرت محمد صلی الله علیه وآله وسلم]] و [[اهل‌بیت]] خواهد بود.  


=سجده=
=سجده=
خط ۳۷: خط ۳۷:
=مفهوم کلی سوره=
=مفهوم کلی سوره=


نشانه‌های توحيد؛
* نشانه‌های توحید؛
يادآوری رستاخيز؛
* یادآوری رستاخیز؛
مراحل آفرينش انسان و جهان<ref>تفسير قرآن مهر، ج 16، ص 261.</ref>.
* مراحل آفرینش انسان و جهان<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 16، ص 261.</ref>.


=اسامی سوره=
=اسامی سوره=
خط ۴۶: خط ۴۶:
#الم سجده،
#الم سجده،
#مضاجع،
#مضاجع،
#الم تنزيل،
#الم تنزیل،
#سجده لقمان،
#سجده لقمان،
#جُرُز<ref>همان، ص 263.</ref>.
#جُرُز<ref>همان، ص 263.</ref>.
خط ۵۲: خط ۵۲:
=علت نام‌گذاری=
=علت نام‌گذاری=


*«سوره سجده»؛ سبب نام‌گذاری اين سوره به سجده، آيۀ پانزدهم آن است که دستور سجده در برابر خدا را داده است.
*«سوره سجده»؛ سبب نام‌گذاری این سوره به سجده، آیۀ پانزدهم آن است که دستور سجده در برابر خدا را داده است.
*«سوره الم سجده»؛ از آن جا که با [[حروف مقطعه]] الم شروع می‌شود، به نام الم سجده ناميده می‌شود.
*«سوره الم سجده»؛ از آن جا که با [[حروف مقطعه]] الم شروع می‌شود، به نام الم سجده نامیده می‌شود.
*«سوره مضاجع»؛ سبب نام‌گذاری آن به مضاجع آيۀ شانزده آن است که در آن سخن از بسترهای خواب شده است.
*«سوره مضاجع»؛ سبب نام‌گذاری آن به مضاجع آیۀ شانزده آن است که در آن سخن از بسترهای خواب شده است.
*«سوره الم تنزیل»؛ به خاطر شروع سوره با این عبارت به این نام نامیده شده است و تنها در این سوره بعد از الم عبارت تنزیل آمده است.
*«سوره الم تنزیل»؛ به خاطر شروع سوره با این عبارت به این نام نامیده شده است و تنها در این سوره بعد از الم عبارت تنزیل آمده است.
*«سوره سجده لقمان»؛ سبب نام‌گذاری آن به سجد ۀ لقمان آن است که از [[سوره حم سجده]] (يعنی سوره فصلت) باز شناخته شود.
*«سوره سجده لقمان»؛ سبب نام‌گذاری آن به سجد ۀ لقمان آن است که از [[سوره حم سجده]] (یعنی سوره فصلت) باز شناخته شود.
*«سوره جُرُز»؛ در آيۀ بیست‌وهفت آن سخن از زمين جرز (باير) گفته شده است و بدين مناسبت اين سوره را «جرز» هم گفته اند<ref>تفسير قرآن مهر، ج 16، ص 263.</ref>.
*«سوره جُرُز»؛ در آیۀ بیست‌وهفت آن سخن از زمین جرز (بایر) گفته شده است و بدین مناسبت این سوره را «جرز» هم گفته اند<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 16، ص 263.</ref>.
*
*


=تعداد آیات و کلمات و حروف=
=تعداد آیات و کلمات و حروف=


#سوره سجده سی آیه دارد<ref>الكشف و البيان، ج 7، ص 325.</ref>.
#سوره سجده سی آیه دارد<ref>الكشف و البیان، ج 7، ص 325.</ref>.
#سوره سجده سیصدوهشتاد کلمه دارد<ref>همان.</ref>.(لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است)
#سوره سجده سیصدوهشتاد کلمه دارد<ref>همان.</ref>.(لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است)
#سوره سجده هزاروپانصد وهجده حرف دارد<ref>همان.</ref>.(لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره‌های قرآن مختلف است)
#سوره سجده هزاروپانصد وهجده حرف دارد<ref>همان.</ref>.(لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره‌های قرآن مختلف است)
#
#


سوره سجده هزاروپانصد وهجده حرف دارد.[7] (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره‌های قرآن مختلف است)
سوره سجده هزاروپانصد وهجده حرف دارد<ref>همان.</ref>.(لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره‌های قرآن مختلف است)


=اهداف و آموزه‌ها=
=اهداف و آموزه‌ها=


هدف‌های اساسی سوره سجده عبارت اند از:
هدف‌های اساسی سوره سجده عبارت‌اند از:


#يادآوری [[توحيد]] و نشانه‌های خدا؛
#یادآوری [[توحید]] و نشانه‌های خدا؛
#يادآوری [[قيامت]]<ref>تفسير قرآن مهر، ج 16، ص 264.</ref>.
#یادآوری [[قیامت]]<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 16، ص 264.</ref>.
#
#


=محتوا و موضوعات=
=محتوا و موضوعات=


سوره سجده به حکم آنکه از سوره‌های مکی است خطوط اصلی [[سوره هاى مكى|سوره‌های مکی]] يعنی بحث از مبدء و معاد و بشارت و انذار را قويا تعقيب می‌کند و روي هم رفته در آن چند بخش جلب توجه می‌کند:
سوره سجده به حکم آنکه از سوره‌های مکی است خطوط اصلی [[سوره هاى مكى|سوره‌های مکی]] یعنی بحث از مبدء و [[معاد]] و بشارت و انذار را قویا تعقیب می‌کند و روی هم رفته در آن چند بخش جلب توجه می‌کند:


قبل از هر چيز سخن از عظمت قرآن، و نزول آن از سوی پروردگار عالميان، و نفی اتهامات دشمنان از آن است؛
قبل از هر چیز سخن از عظمت قرآن، و نزول آن از سوی پروردگار عالمیان، و نفی اتهامات دشمنان از آن است؛


بحثی پيرامون نشانه‌های خداوند در آسمان و زمين، و تدبير اين جهان دارد؛
بحثی پیرامون نشانه‌های خداوند در آسمان و زمین، و تدبیر این جهان دارد؛


بحث ديگری پيرامون آفرينش انسان از خاک و آب نطفه و روح الهی و اعطای وسائل فراگيری علم و دانش، يعنی چشم و گوش و خرد از سوی خداوند به او می‌باشد؛
بحث دیگری پیرامون آفرینش انسان از خاک و آب نطفه و روح الهی و اعطای وسائل فراگیری علم و دانش، یعنی چشم و گوش و خرد از سوی خداوند به او می‌باشد؛


از [[رستاخيز]] و حوادث قبل از آن يعنی مرگ و بعد از آن يعنی سؤال و حساب سخن می‌گويد؛
از [[رستاخیز]] و حوادث قبل از آن یعنی مرگ و بعد از آن یعنی سؤال و حساب سخن می‌گوید؛


بحث‌های مؤثر و تکان دهنده ای از بشارت و انذار دارد مؤمنان را به جنة‌الماوی نويد می‌دهد و فاسقان را به عذاب آتش تهديد می‌کند؛
بحث‌های مؤثر و تکان دهنده ای از بشارت و انذار دارد مؤمنان را به جنة‌الماوی نوید می‌دهد و فاسقان را به عذاب آتش تهدید می‌کند؛


اشاره کوتاهی به تاريخ بنی اسرائيل و سرگذشت [[حضرت موسى|حضرت موسی]] و پيروزي‌های اين امت دارد؛
اشاره کوتاهی به تاریخ بنی اسرائیل و سرگذشت [[حضرت موسى|حضرت موسی]] و پیروزی‌های این امت دارد؛


به تناسب بحث بشارت و انذار، اشاره ای به احوال گروهی ديگر از امت‌های پيشين و سرنوشت دردناک آنها می‌کند؛
به تناسب بحث بشارت و انذار، اشاره ای به احوال گروهی دیگر از امت‌های پیشین و سرنوشت دردناک آنها می‌کند؛


بار ديگر به مسئله [[توحيد]] و نشانه‌های عظمت خدا باز می‌گردد و با تهديد دشمنان لجوج سوره را پايان می‌دهد.
بار دیگر به مسئله [[توحید]] و نشانه‌های عظمت خدا باز می‌گردد و با تهدید دشمنان لجوج سوره را پایان می‌دهد.


به اين ترتيب هدف اصلی سوره تقويت مبانی [[ايمان]] به مبدء و معاد و ايجاد موج نيرومندی از حرکت به سوی [[تقوا]]، و بازداری از سرکشی و طغيان و توجه به ارزش مقام والای انسان است که مخصوصا در آغاز حرکت اسلام و در محيط [[مكه|مکه]] فوق العاده لازم بوده<ref>تفسیر نمونه،ج17، ص105- 104.</ref>.
به این ترتیب هدف اصلی سوره تقویت مبانی [[ایمان]] به مبدء و معاد و ایجاد موج نیرومندی از حرکت به سوی [[تقوا]]، و بازداری از سرکشی و طغیان و توجه به ارزش مقام والای انسان است که مخصوصا در آغاز حرکت اسلام و در محیط [[مكه|مکه]] فوق العاده لازم بوده<ref>تفسیر نمونه،ج17، ص105- 104.</ref>.


=فضائل، خواص و ثواب قرائت=
=فضائل، خواص و ثواب قرائت=


[[ابى‌بن‌كعب|ابی‌بن‌کعب]] از پيامبر روايت کرده که فرمود: «آنکه سوره الم تنزيل و سوره تبارک الذی ... ، را بخواند گويا شب قدر را احياء گرفته است».
[[ابى‌بن‌كعب|ابی‌بن‌کعب]] از پیامبر روایت کرده که فرمود: «آنکه سوره الم تنزیل و سوره تبارک الذی ... ، را بخواند گویا شب قدر را احیاء گرفته است».


[[ليث‌بن‌ابى‌زبير|ليث‌بن‌ابی‌زبير]] از [[جابر]] روایت کرده که [[رسول خدا]] شب‌ها نمی خوابيد تا اين دو سوره «الم تنزيل و تبارک الذی ...» را قرائت می‌نمود. [[ليث]] می‌گويد: اين روايت را برای طاوس گفتم سپس او گفت که اين دو از تمامی سوره‌های قرآن ارجمندتر باشد و هر کس آن دو را بخواند شصت حسنه برای او نوشته شده و شصت گناه محو می‌گردد و منزلتش به شصت درجه بالا می‌رود.
[[لیث‌بن‌ابى‌زبیر|لیث‌بن‌ابی‌زبیر]] از [[جابر]] روایت کرده که [[رسول خدا|رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم]] شب‌ها نمی خوابید تا این دو سوره «الم تنزیل و تبارک الذی ...» را قرائت می‌نمود. [[لیث]] می‌گوید: این روایت را برای طاوس گفتم سپس او گفت که این دو از تمامی سوره‌های قرآن ارجمندتر باشد و هر کس آن دو را بخواند شصت حسنه برای او نوشته شده و شصت گناه محو می‌گردد و منزلتش به شصت درجه بالا می‌رود.


[[حسين‌بن‌ابى‌العلاء|حسين‌بن‌ابی‌العلاء]] از [[امام صادق]] روايت نموده که فرمود: «آنکه سوره سجده را در هر [[شب جمعه]] بخواند [[خداوند]] در قيامت نامه عملش را به دست راستش داده و او را به مرحله حساب گناهان نياورد و از دوستان محمد و اهل بيتش خواهد بود»<ref>ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 19، ص 203</ref>.
[[حسین‌بن‌ابى‌العلاء|حسین‌بن‌ابی‌العلاء]] از [[امام صادق]] روایت نموده که فرمود: «آنکه سوره سجده را در هر [[شب جمعه]] بخواند [[خداوند]] در قیامت نامه عملش را به دست راستش داده و او را به مرحله حساب گناهان نیاورد و از دوستان محمد و اهل بیتش خواهد بود»<ref>ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 19، ص 203</ref>.


=محل و زمان نزول=
=محل و زمان نزول=


سوره سجده باتفاق تمامی مفسرين در [[مكه|مکه]] نازل شده بجز سه آيه که در [[مدينه]] آمده و آن «أَ فَمَنْ کانَ مُؤْمِناً کَمَنْ کانَ فاسِقاً لا يَسْتَوُونَ» تا آخر آيه سوم می‌باشد<ref>همان.</ref>.
سوره سجده باتفاق تمامی مفسرین در [[مكه|مکه]] نازل شده بجز سه آیه که در [[مدینه]] آمده و آن «أَ فَمَنْ کانَ مُؤْمِناً کَمَنْ کانَ فاسِقاً لا یَسْتَوُونَ» تا آخر آیه سوم می‌باشد<ref>همان.</ref>.


سوره سجده اندکی قبل از هجرت نازل شده است<ref>تفسير قرآن مهر، ج 16، ص 263.</ref>.  
سوره سجده اندکی قبل از هجرت نازل شده است<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 16، ص 263.</ref>.  


=فضای نزول=
=فضای نزول=


فضای نزول سوره سجده همانند بعضی دیگر از سوره‌های مکی پاسخ به شبهات و سم پاشی‌های [[مشرکان]] است علت نزول اين سوره و فحوای آیات آن این بوده که به مردم بفهماند هدايت و فرستادن پيامبران لازمه خلقت بشر است و اگر تبشير و انذار نبود، خلقت انسان و هدفداری آن ناقص می‌ماند.
فضای نزول سوره سجده همانند بعضی دیگر از سوره‌های مکی پاسخ به شبهات و سم پاشی‌های [[مشرکان]] است علت نزول این سوره و فحوای آیات آن این بوده که به مردم بفهماند هدایت و فرستادن پیامبران لازمه خلقت بشر است و اگر تبشیر و انذار نبود، خلقت انسان و هدفداری آن ناقص می‌ماند.


توضيح اينکه در آيۀ سوم این سوره آمده که مشرکان می‌گويند: [[حضرت محمد]] قرآن را به خدا بسته است و از جانب خدا نيست». در جواب می‌گويد: نه، بلکه قرآن برای انذار آمده است آن گاه از خلقت آسمان‌ها و زمين و تدبير امر و خلقت انسان و تقسيم شدن مردم به هدايت يافته و گمراه، سخن رفته است، از اين، به نظر می‌آيد که نظر عمده در سوره مبارکه به هدايت مردم است و اگر اين حقائق به انسان‌ها تذکر داده نمی شد در کار خلقت نقص لازم می‌آمد، و نيز اشکال مشرکان درباره معاد از اسباب نزول اين سوره است<ref>تفسير احسن‌الحديث، ج 8، ص 274 با اندکی تصرف.</ref>.
توضیح اینکه در آیۀ سوم این سوره آمده که مشرکان می‌گویند: [[حضرت محمد]] قرآن را به خدا بسته است و از جانب خدا نیست». در جواب می‌گوید: نه، بلکه قرآن برای انذار آمده است آن گاه از خلقت آسمان‌ها و زمین و تدبیر امر و خلقت انسان و تقسیم شدن مردم به هدایت یافته و گمراه، سخن رفته است، از این، به نظر می‌آید که نظر عمده در سوره مبارکه به هدایت مردم است و اگر این حقائق به انسان‌ها تذکر داده نمی شد در کار خلقت نقص لازم می‌آمد، و نیز اشکال مشرکان درباره معاد از اسباب نزول این سوره است<ref>تفسیر احسن‌الحدیث، ج 8، ص 274 با اندکی تصرف.</ref>.


=ویژگی=
=ویژگی=


سوره سجده نيز با حروف مقطعۀ الم شروع شده این سوره از [[سور عزائم]] است و آيۀ پانزده آن سجدۀ واجب دارد که هرکسی اين آيه را بشنود يا بخواند، [[واجب]] است يک سجده به جا آورد<ref>تفسير قرآن مهر، ج 16، ص 264.</ref>. سور عزائم عبارتند از سوره‌های سجده، فصلت، نجم، علق که خواندن آنها در نماز [[جائز]] نیست.
سوره سجده نیز با حروف مقطعۀ الم شروع شده این سوره از [[سور عزائم]] است و آیۀ پانزده آن سجدۀ واجب دارد که هرکسی این آیه را بشنود یا بخواند، [[واجب]] است یک سجده به جا آورد<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 16، ص 264.</ref>. سور عزائم عبارتند از سوره‌های سجده، فصلت، نجم، علق که خواندن آنها در نماز [[جائز]] نیست.


=منبع=
=منبع=
confirmed، مدیران
۳۷٬۳۵۲

ویرایش