۸۷٬۸۱۰
ویرایش
جز (جایگزینی متن - '=پانویس=↵{{پانویس رنگی}}' به '== پانویس == {{پانویس}}') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
</div> | </div> | ||
'''موسی بن جعفر''' (۱۲۷ یا ۱۲۸-۱۸۳ق) معروف به '''امام موسی کاظم''' و ملقب به کاظم و بابالحوائج هفتمین امام [[شیعیان]] [[اثنی عشریه|دوازده امامی]] است. ایشان در سال ۱۲۸ قمری همزمان با انتقال قدرت از [[امویان]] به [[عباسیان]] متولد شد و در سال ۱۴۸ق پس از [[شهادت]] پدرش، [[امام صادق (ع)]]، به [[امامت]] رسید. دوران ۳۵ ساله [[امامت]] او با خلافت منصور، هادی، مهدی و [[هارون الرشید|هارون عباسی]] همزمان بود. او چندین بار از سوی مهدی و هارون عباسی زندانی شد و در سال ۱۸۳ق در زندان [[سندی بن شاهک]] به شهادت رسید. با شهادت او امامت به فرزندش [[علی بن موسی الرضا|علی بن موسی (ع)]] منتقل شد. دوره امامت امام کاظم(ع) با اوج قدرت خلافت عباسی همزمان بود و او در برابر حکومت وقت [[تقیه]] میکرد و شیعیان را نیز به این کار سفارش مینمود؛ از این رو موضعگیری صریحی از امام هفتم شیعیان در برابر خلفای عباسی و قیامهای علوی مانند قیام شهید فخ گزارش نشده است. با وجود این، وی در مناظره و گفتگو با خلفای عباسی و دیگران تلاش میکرد از خلافت عباسیان مشروعیتزدایی کند. | |||
'''موسی بن جعفر''' (۱۲۷ یا ۱۲۸-۱۸۳ق) معروف به '''امام موسی کاظم''' و ملقب به کاظم و | |||
<br> | <br> | ||
مناظرات و گفتگوهایی از موسی بن جعفر با برخی عالمان یهودی و مسیحی در منابع تاریخی و حدیثی نقل شده که در پاسخ به پرسشهای آنان بوده است. در کتاب مسند الامام الکاظم بیش از سه هزار حدیث از وی گردآوری شده که شماری از آنها را برخی از اصحاب اجماع روایت کردهاند. امام کاظم(ع) برای ارتباط با شیعیان، سازمان وکالت را گسترش داد و در مناطق مختلف، افرادی را به عنوان وکیل تعیین کرد. از سوی دیگر، حیات امام کاظم(ع) همزمان با بروز انشعاباتی در [[شیعه]] بود و فرقههای [[اسماعیلیه]]، [[فطحیه]] و [[ناووسیه]] با آغاز امامت او و فرقه [[واقفیه]] پس از شهادت او شکل گرفت. منابع شیعه و [[سنی]]، علم، عبادت، بردباری و بخشندگی وی را ستوده و او را کاظم و عبدصالح لقب دادهاند. بزرگان اهل سنت به امام هفتم شیعیان به عنوان یک عالم دینی احترام میگذاشته و همچون شیعیان به زیارت قبر او میرفتهاند. حرم امام کاظم(ع) و حرم نوهاش امام جواد(ع) در منطقه [[کاظمین]] در شمال [[بغداد]]، به حرم کاظمین شهرت دارد و زیارتگاه [[مسلمانان]] بهویژه شیعیان است. | مناظرات و گفتگوهایی از موسی بن جعفر با برخی عالمان یهودی و مسیحی در منابع تاریخی و حدیثی نقل شده که در پاسخ به پرسشهای آنان بوده است. در کتاب مسند الامام الکاظم بیش از سه هزار حدیث از وی گردآوری شده که شماری از آنها را برخی از اصحاب اجماع روایت کردهاند. امام کاظم(ع) برای ارتباط با شیعیان، سازمان وکالت را گسترش داد و در مناطق مختلف، افرادی را به عنوان وکیل تعیین کرد. از سوی دیگر، حیات امام کاظم(ع) همزمان با بروز انشعاباتی در [[شیعه]] بود و فرقههای [[اسماعیلیه]]، [[فطحیه]] و [[ناووسیه]] با آغاز امامت او و فرقه [[واقفیه]] پس از شهادت او شکل گرفت. منابع شیعه و [[سنی]]، علم، عبادت، بردباری و بخشندگی وی را ستوده و او را کاظم و عبدصالح لقب دادهاند. بزرگان اهل سنت به امام هفتم شیعیان به عنوان یک عالم دینی احترام میگذاشته و همچون شیعیان به زیارت قبر او میرفتهاند. حرم امام کاظم(ع) و حرم نوهاش امام جواد(ع) در منطقه [[کاظمین]] در شمال [[بغداد]]، به حرم کاظمین شهرت دارد و زیارتگاه [[مسلمانان]] بهویژه شیعیان است. | ||
=زندگینامه= | =زندگینامه= | ||
خط ۷۲: | خط ۶۸: | ||
علی بن جعفر روایت کرده که امام صادق(ع) درباره موسی بن جعفر فرمود: « فَإِنَّهُ أَفْضَلُ وُلْدِی وَ مَنْ أُخَلِّفُ مِنْ بَعْدِی وَ هُوَ الْقَائِمُ مَقَامِی وَ الْحُجَّةُ لِلَّهِ تَعَالَی عَلَی کَافَّةِ خَلْقِهِ مِنْ بَعْدِی<ref>طبرسی، اعلام الوری، ج۲، ص۷-۱۶.39</ref>؛ او برترین فرزندان و بازماندگان من است و اوست که پس از من، در جایگاه من قرار میگیرد و پس از من، حجت خدا بر همه مخلوقات است.» | علی بن جعفر روایت کرده که امام صادق(ع) درباره موسی بن جعفر فرمود: « فَإِنَّهُ أَفْضَلُ وُلْدِی وَ مَنْ أُخَلِّفُ مِنْ بَعْدِی وَ هُوَ الْقَائِمُ مَقَامِی وَ الْحُجَّةُ لِلَّهِ تَعَالَی عَلَی کَافَّةِ خَلْقِهِ مِنْ بَعْدِی<ref>طبرسی، اعلام الوری، ج۲، ص۷-۱۶.39</ref>؛ او برترین فرزندان و بازماندگان من است و اوست که پس از من، در جایگاه من قرار میگیرد و پس از من، حجت خدا بر همه مخلوقات است.» | ||
همچنین در عیون اخبار الرضا آمده است که هارون الرشید خطاب به فرزندش، موسی بن جعفر را امام بر حق و سزاوارترین فرد به جانشینی پیامبر(ص) خوانده و پیشوایی خود را ظاهری و با زور توصیف کرده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۴۸، ص۱۲-۲۹.40</ref> | همچنین در عیون اخبار الرضا آمده است که هارون الرشید خطاب به فرزندش، موسی بن جعفر را امام بر حق و سزاوارترین فرد به جانشینی پیامبر(ص) خوانده و پیشوایی خود را ظاهری و با زور توصیف کرده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۴۸، ص۱۲-۲۹.40</ref> | ||
==وصیت امام صادق و سرگردانی برخی شیعیان== | ==وصیت امام صادق و سرگردانی برخی شیعیان== | ||
در منابع آمده است امام صادق(ع) با توجه به سختگیریهای عباسیان و برای حفظ جان امام کاظم(ع)، پنج نفر ـ از جمله خلیفه عباسی ـ را به عنوان وصی خود معرفی کرد.<ref>جمعی از نویسندگان، مجموعه مقالات سیره و زمانه امام کاظم، ج۲، ص۷۹، ۸۱.41</ref> هر چند امام صادق، بارها امامِ پس از خود را به اصحاب خاصش معرفی کرده بود، اما این اقدام تا حدی وضع را برای شیعیان ابهامآلود کرد. در این | در منابع آمده است امام صادق(ع) با توجه به سختگیریهای عباسیان و برای حفظ جان امام کاظم(ع)، پنج نفر ـ از جمله خلیفه عباسی ـ را به عنوان وصی خود معرفی کرد.<ref>جمعی از نویسندگان، مجموعه مقالات سیره و زمانه امام کاظم، ج۲، ص۷۹، ۸۱.41</ref> هر چند امام صادق، بارها امامِ پس از خود را به اصحاب خاصش معرفی کرده بود، اما این اقدام تا حدی وضع را برای شیعیان ابهامآلود کرد. در این دوره برخی از اصحاب برجسته امام صادق مانند مؤمن طاق و هشام بن سالم نیز دچار تردید شده بودند. آنان ابتدا به سراغ عبدالله افطح که ادعای امامت کرده بود رفتند و از او درباره [[زکات]] پرسیدند. اما پاسخهای عبدالله آنها را قانع نکرد. آن دو سپس با موسی بن جعفر(ع) ملاقات کردند و با پاسخهای وی قانع شدند و امامت او را پذیرفتند.<ref>طبرسی، اعلام الوری، ج۲، ص۱۰.42</ref> | ||
=انشعاب در شیعه= | =انشعاب در شیعه= | ||
در دوره امامت موسی بن جعفر(ع)، فرقههای اسماعیلیه، فطحیه و ناووسیه شکل گرفت. هر چند در زمان حیات امام صادق(ع)، زمینه انشعاب در شیعه فراهم شده بود، اما انشعابی در میان آنان رخ نداد. ولی با شهادت امام | در دوره امامت موسی بن جعفر(ع)، فرقههای اسماعیلیه، فطحیه و ناووسیه شکل گرفت. هر چند در زمان حیات امام صادق(ع)، زمینه انشعاب در شیعه فراهم شده بود، اما انشعابی در میان آنان رخ نداد. ولی با شهادت امام صادق و آغاز امامت موسی بن جعفر، شیعیان به فرقههای مختلفی منشعب شدند؛ گروهی از آنان مرگ اسماعیل پسر امام صادق(ع) را انکار کرده، او را امام میدانستند. شماری از این گروه که از حیات اسماعیل مأیوس شدند، پسر او محمد را امام دانستند. این گروه به اسماعیلیه شهرت یافتند. برخی دیگر عبدالله اَفْطَح را امام دانسته، به فَطَحیه مشهور شدند ولی پس از مرگ او که حدود ۷۰ روز پس از شهادت امام صادق رخ داد، به امامت موسی بن جعفر معتقد شدند. شماری نیز به پیروی از شخصی به نام ناووس در امامت حضرت صادق(ع) توقف کردند و عدهای به امامت محمد دیباج معتقد شدند.<ref>مفید، الارشاد، ج۲، ص۲۲۰.43 | ||
</ref> | </ref> | ||
=فعالیت غالیان= | =فعالیت غالیان= | ||
خط ۱۴۳: | خط ۱۳۸: | ||
=شهادت= | =شهادت= | ||
روزهای آخر عمر امام کاظم(ع) در زندان سِنْدی بن شاهِک سپری شد. شیخ مفید گفته است | روزهای آخر عمر امام کاظم(ع) در زندان سِنْدی بن شاهِک سپری شد. شیخ مفید گفته است سندی به دستور هارون الرشید امام را مسموم کرد و امام سه روز پس از آن به شهادت رسید.<ref>جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ص۴۰۴.126</ref> بنابر قول مشهور،<ref>مفید، الارشاد، ج۲، ص۲۴۲-۲۴۳.127</ref>شهادت وی روز جمعه، ۲۵ رجب سال ۱۸۳ قمری در بغداد رخ داده است.<ref>مفید، الارشاد، ج۲، ص۲۴۲.127</ref> | ||
بنابه گفته شیخ مفید، شهادت امام در ۲۴ رجب بوده است.<ref>قرشی، حیاة الامام موسی بن جعفر، ج۲، ص۵۰۸-۵۱۰.128</ref>درباره زمان و مکان شهادت امام کاظم(ع) نظرات دیگری هم وجود دارد از جمله سال ۱۸۱ و ۱۸۶ق.<ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۴۱۷.129</ref><ref>اربلی، کشف الغمه، ج۲، ص۷۶۳.130</ref> | بنابه گفته شیخ مفید، شهادت امام در ۲۴ رجب بوده است.<ref>قرشی، حیاة الامام موسی بن جعفر، ج۲، ص۵۰۸-۵۱۰.128</ref>درباره زمان و مکان شهادت امام کاظم(ع) نظرات دیگری هم وجود دارد از جمله سال ۱۸۱ و ۱۸۶ق.<ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۴۱۷.129</ref><ref>اربلی، کشف الغمه، ج۲، ص۷۶۳.130</ref> | ||
پس از آنکه موسی بن جعفر(ع) به شهادت رسید، سندی بن شاهک برای اینکه جلوه دهد که امام به مرگ طبیعی از دنیا رفته است، عدهای از فقها و سرشناسان بغداد را حاضر کرد و پیکر امام را به آنها نشان داد تا ببینند در بدن امام جراحتی وجود ندارد. همچنین به دستور او پیکر امام را روی پل بغداد قرار دادند و اعلام کردند که موسی بن جعفر به مرگ طبیعی از دنیا رفته است.<ref>صدوق، عیون اخبار الرضا، ج۱، ص۹۹و۱۰۵.131</ref> درباره چگونگی شهادت وی گزارشهای متفاوتی وجود دارد؛ بیشتر تاریخنویسان بر این باورند که یحیی بن خالد و سندی بن شاهک او را مسموم کردهاند<ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۴۱۷.132</ref><ref>کلینی، الکافی، ج۴، ص۵۸۳.133</ref> در گزارشی نیز گفته شده او را با پیچیدن در فرش، به شهادت رساندهاند.<ref>طوسی، رجال، ص۳۲۹-۳۴۷.134</ref><ref>حمدالله مستوفی بدون استناد به هیچ منبعی، به شیعیان نسبت داده که میگویند موسی بن جعفر با ریختن سرب گداخته در گلویش به شهادت رسیده است. مستوفی، تاریخ برگزیده، ص۲۰۴ به نقل از جعفریان، حیات سیاسی و فکری امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۴۰۵</ref> | پس از آنکه موسی بن جعفر(ع) به شهادت رسید، سندی بن شاهک برای اینکه جلوه دهد که امام به مرگ طبیعی از دنیا رفته است، عدهای از فقها و سرشناسان بغداد را حاضر کرد و پیکر امام را به آنها نشان داد تا ببینند در بدن امام جراحتی وجود ندارد. همچنین به دستور او پیکر امام را روی پل بغداد قرار دادند و اعلام کردند که موسی بن جعفر به مرگ طبیعی از دنیا رفته است.<ref>صدوق، عیون اخبار الرضا، ج۱، ص۹۹و۱۰۵.131</ref> درباره چگونگی شهادت وی گزارشهای متفاوتی وجود دارد؛ بیشتر تاریخنویسان بر این باورند که یحیی بن خالد و سندی بن شاهک او را مسموم کردهاند<ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۴۱۷.132</ref><ref>کلینی، الکافی، ج۴، ص۵۸۳.133</ref> در گزارشی نیز گفته شده او را با پیچیدن در فرش، به شهادت رساندهاند.<ref>طوسی، رجال، ص۳۲۹-۳۴۷.134</ref><ref>حمدالله مستوفی بدون استناد به هیچ منبعی، به شیعیان نسبت داده که میگویند موسی بن جعفر با ریختن سرب گداخته در گلویش به شهادت رسیده است. مستوفی، تاریخ برگزیده، ص۲۰۴ به نقل از جعفریان، حیات سیاسی و فکری امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۴۰۵</ref> | ||
خط ۱۷۰: | خط ۱۶۵: | ||
اهل سنت به امام هفتم شیعیان، به عنوان یک عالم دینی احترام میگذارند. برخی از بزرگان آنان علم و اخلاق امام کاظم را ستوده<ref>شامی، الدرالنظیم، ص۶۵۱-۶۵۳.151</ref>و از بردباری، سخاوت، کثرت عبادت و دیگر ویژگیهای اخلاقی او سخن گفتهاند.<ref>بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱۳، ص۲۹-۳۳.152</ref><ref>سمعانی، الانساب، ج۱۲، ص۴۷۹.153</ref><ref>بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱، ص۱۳۳.154</ref><ref>کعبی، الامام موسی بن الکاظم علیهالسلام سیره و تاریخ، ص۲۱۶.155</ref> | اهل سنت به امام هفتم شیعیان، به عنوان یک عالم دینی احترام میگذارند. برخی از بزرگان آنان علم و اخلاق امام کاظم را ستوده<ref>شامی، الدرالنظیم، ص۶۵۱-۶۵۳.151</ref>و از بردباری، سخاوت، کثرت عبادت و دیگر ویژگیهای اخلاقی او سخن گفتهاند.<ref>بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱۳، ص۲۹-۳۳.152</ref><ref>سمعانی، الانساب، ج۱۲، ص۴۷۹.153</ref><ref>بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱، ص۱۳۳.154</ref><ref>کعبی، الامام موسی بن الکاظم علیهالسلام سیره و تاریخ، ص۲۱۶.155</ref> | ||
<ref>اباذری، کتابشناسی کاظمین، ص۱۴.156</ref> مواردی از بردباری و عبادت امام کاظم(ع) در منابع اهل سنت گزارش شده است.<ref>انصاری قمی، کتابنامه امام کاظم.157</ref> برخی از عالمان اهل سنت مانند سَمْعانی، تاریخنگار، محدث و فقیه شافعی قرن ششم هجری، به زیارت قبر امام کاظم میرفته<ref>اباذری، کتابشناسی کاظمین.158</ref> و به او متوسل میشدهاند. ابوعلی خَلّال، از علمای اهل سنت در قرن سوم هجری، گفته است هر گاه برایم مشکلی پیش میآمد به زیارت قبر موسی بن جعفر میرفتم و به او متوسل میشدم، مشکلم برطرف میشد.<ref>جمعی از نویسندگان و ۱۳۹۲ش، مجموعه مقالات همایش زمانه و سیره امام کاظم.159</ref> از امام شافعی، از فقهای چهارگانه اهلسنت، نیز نقل شده که قبر او را «داروی شفابخش» توصیف کرده است.<ref>جمعی از نویسندگان، مجموعه مقالات همایش سیره و زمانه امام کاظم، ج۱، ص۳۰-۳۱.160</ref> | <ref>اباذری، کتابشناسی کاظمین، ص۱۴.156</ref> مواردی از بردباری و عبادت امام کاظم(ع) در منابع اهل سنت گزارش شده است.<ref>انصاری قمی، کتابنامه امام کاظم.157</ref> برخی از عالمان اهل سنت مانند سَمْعانی، تاریخنگار، محدث و فقیه شافعی قرن ششم هجری، به زیارت قبر امام کاظم میرفته<ref>اباذری، کتابشناسی کاظمین.158</ref> و به او متوسل میشدهاند. ابوعلی خَلّال، از علمای اهل سنت در قرن سوم هجری، گفته است هر گاه برایم مشکلی پیش میآمد به زیارت قبر موسی بن جعفر میرفتم و به او متوسل میشدم، مشکلم برطرف میشد.<ref>جمعی از نویسندگان و ۱۳۹۲ش، مجموعه مقالات همایش زمانه و سیره امام کاظم.159</ref> از امام شافعی، از فقهای چهارگانه اهلسنت، نیز نقل شده که قبر او را «داروی شفابخش» توصیف کرده است.<ref>جمعی از نویسندگان، مجموعه مقالات همایش سیره و زمانه امام کاظم، ج۱، ص۳۰-۳۱.160</ref> | ||
=کتابشناسی= | =کتابشناسی= | ||
خط ۱۸۰: | خط ۱۷۳: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
{{پانویس|2}} | {{پانویس|2}} | ||
[[رده:امامان دوازده گانه شیعه]] | [[رده:امامان دوازده گانه شیعه]] | ||
[[رده: | [[رده:اهل بیت]] | ||
[[رده: | [[رده:معصومین]] |