۴٬۹۳۳
ویرایش
حافظ اسد: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
جز (جایگزینی متن - 'رئیس جمهور' به 'رئیس‌جمهور') |
جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
'''حافظ اسد''' متولد | '''حافظ اسد''' متولد ۶ اکتبر ۱۹۳۰ در قرداحه و درگذشته ۱۰ ژوئن ۲۰۰۰ در دمشق است؛ سیاست‌مدار و ژنرال سوری، از رهبران برجسته [[حزب بعث سوریه]]، فرمانده پیشین نیروی هوایی ارتش [[سوریه]] و نیز رئیس‌جمهور و فرمانده کل قوای مسلح کشور سوریه (به مدت ۳۰ سال) بود. | ||
=زندگی‌نامه= | =زندگی‌نامه= | ||
وی در 14 مهر 1309/ 6 اکتبر 1930، در دهکده قَرْداحه، از توابع لاذقیه در غرب سوریه، در خانواده‌ای «علوی» متولد شد<ref>عادل حافظ، ص 19؛ سیل، ص 5</ref>. او فرزند چهارم از ازدواج دوم کشاورزی فقیر به نام علی سلیمان بود که مدتی کوتاه بر ضد استعمار [[فرانسه]] جنگیده بود<ref>سیل، ص 5ـ6</ref>. حافظ آموزش ابتدایی را در زادگاه خود به پایان برد و در 1319ش/ 1940 برای ادامه تحصیل به لاذقیه رفت <ref>همان، ص 8، 11</ref>.حافظ اسد از جوانی تحت‌تأثیر ملی‌گرایی عرب و اندیشه‌های سوسیالیستی و ضداستعماری قرار گرفت و در شانزده سالگی به حزب بعث پیوست<ref>کراسیتسکی، ص54ـ56؛ | وی در 14 مهر 1309/ 6 اکتبر 1930، در دهکده قَرْداحه، از توابع لاذقیه در غرب سوریه، در خانواده‌ای «علوی» متولد شد<ref>عادل حافظ، ص 19؛ سیل، ص 5</ref>. او فرزند چهارم از ازدواج دوم کشاورزی فقیر به نام علی سلیمان بود که مدتی کوتاه بر ضد استعمار [[فرانسه]] جنگیده بود<ref>سیل، ص 5ـ6</ref>. حافظ آموزش ابتدایی را در زادگاه خود به پایان برد و در 1319ش/ 1940 برای ادامه تحصیل به لاذقیه رفت <ref>همان، ص 8، 11</ref>.حافظ اسد از جوانی تحت‌تأثیر ملی‌گرایی عرب و اندیشه‌های سوسیالیستی و ضداستعماری قرار گرفت و در شانزده سالگی به حزب بعث پیوست<ref>کراسیتسکی، ص54ـ56؛ ماعوز، ص24؛ فؤاد عشا، ص 98</ref>. | ||
او در 1330ش/1951 به ریاست همایش سراسری دانش‌آموزان سوریه (المؤتمرالعام لطلبة سوریة) رسید<ref>فؤاد عشا، ص 100</ref>. پس از پایان دوره دبیرستان، می‌خواست در رشته پزشکی ادامه تحصیل دهد<ref>همان، ص 101</ref>، اما مشکلات اقتصادی مانع شد و او در 1331ش/1952، در دانشکده خلبانی حِمْص (کلیة حمص‌الجویة) ثبت‌نام کرد <ref>مدنی، ص 296؛ سیل، ص 37ـ 39</ref>. وی سه سال بعد با درجه ستوانی فارغ‌التحصیل شد و به خدمت نیروی هوایی سوریه درآمد<ref>مدنی، همانجا</ref>. | او در 1330ش/1951 به ریاست همایش سراسری دانش‌آموزان سوریه (المؤتمرالعام لطلبة سوریة) رسید<ref>فؤاد عشا، ص 100</ref>. پس از پایان دوره دبیرستان، می‌خواست در رشته پزشکی ادامه تحصیل دهد<ref>همان، ص 101</ref>، اما مشکلات اقتصادی مانع شد و او در 1331ش/1952، در دانشکده خلبانی حِمْص (کلیة حمص‌الجویة) ثبت‌نام کرد <ref>مدنی، ص 296؛ سیل، ص 37ـ 39</ref>. وی سه سال بعد با درجه ستوانی فارغ‌التحصیل شد و به خدمت نیروی هوایی سوریه درآمد<ref>مدنی، همانجا</ref>. | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
حافظ اسد با کودتایی بدون خون‌ریزی در 25 آبان 1349/ 16 نوامبر 1970 اوضاع را به سود خود رقم زد <ref>فؤاد عشا، ص 189؛ ماعوز، ص 39؛ سیل، ص 162ـ163</ref>. درنتیجه این کودتا، که به الحرکة التصحیحیه (جنبش اصلاحگرانه) معروف شد، صلاح جدید و نورالدین آتاسی از نخست‌وزیری و ریاست‌جمهوری و نیز مناصب حزبی برکنار و زندانی شدند و دولت تازه‌ای به نخست‌وزیری حافظ اسد تشکیل شد<ref>مدنی، همانجا</ref>. چهارماه بعد، در 21 اسفند 1349/ 12 مارس 1971، اسد به ریاست جمهوری سوریه انتخاب شد<ref>کراسیتسکی، ص 129؛ ماعوز، ص 39ـ40</ref>. به مدت هفت سال، با رأی مردم به ریاست جمهوری انتخاب شد و چهار بار متوالی (در همه‌پرسیهای 1357ش/ 1978، 1364ش/ 1985، 1371ش/ 1992 و 1378ش/ 1999)، با کسب آرای نزدیک به صد درصد، در این منصب ابقا شد<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details?id=9353 سایت دانشنامه جهان اسلام]</ref>. | حافظ اسد با کودتایی بدون خون‌ریزی در 25 آبان 1349/ 16 نوامبر 1970 اوضاع را به سود خود رقم زد <ref>فؤاد عشا، ص 189؛ ماعوز، ص 39؛ سیل، ص 162ـ163</ref>. درنتیجه این کودتا، که به الحرکة التصحیحیه (جنبش اصلاحگرانه) معروف شد، صلاح جدید و نورالدین آتاسی از نخست‌وزیری و ریاست‌جمهوری و نیز مناصب حزبی برکنار و زندانی شدند و دولت تازه‌ای به نخست‌وزیری حافظ اسد تشکیل شد<ref>مدنی، همانجا</ref>. چهارماه بعد، در 21 اسفند 1349/ 12 مارس 1971، اسد به ریاست جمهوری سوریه انتخاب شد<ref>کراسیتسکی، ص 129؛ ماعوز، ص 39ـ40</ref>. به مدت هفت سال، با رأی مردم به ریاست جمهوری انتخاب شد و چهار بار متوالی (در همه‌پرسیهای 1357ش/ 1978، 1364ش/ 1985، 1371ش/ 1992 و 1378ش/ 1999)، با کسب آرای نزدیک به صد درصد، در این منصب ابقا شد<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details?id=9353 سایت دانشنامه جهان اسلام]</ref>. | ||
==سیاست خارجی== | == سیاست خارجی == | ||
حافظ اسد پس از رسیدن به قدرت، در عرصه‌های گوناگون، از جمله سیاست خارجی، اصلاحاتی کرد. وی در پی این بود که سوریه را از انزوا خارج سازد، به همین منظور مشی تنش‌زدایی در مناسبات خارجی را در پیش گرفت. او در آغاز کوشید با کشورهای منطقه مناسبات دوستانه برقرار کند و پس از آن، با هوشیاری و محافظه‌کاری، برای ایجاد رابطه با کشورهای غربی گام برداشت<ref>جعفری، ص 163</ref>. حافظ اسد در تعامل با [[اسرائیل]] دیدگاه متفاوتی داشت و تمام امکانات را برای مبارزه با آن بسیج نمود. وی به‌دنبال جبران شکست 1346ش/1967 و پس گرفتن ارتفاعات جولان بود و مذاکرات را در غیر این صورت، ناعادلانه می‌دانست <ref>سیل، ص 185؛ هینبوچ، ص 147</ref>؛ از این‌رو، در جنگ 1352ش/اکتبر 1973، با مصر متحد شد و ارتش سوریه را در پیروزیهای اولیه این جنگ شریک ساخت، اما در نهایت، با وساطت هنری کسینجر، وزیرخارجه امریکا، موافقت‌نامه آتش‌بس با اسرائیل را امضا کرد<ref>یانیو، ص170؛ جعفری، ص 399ـ400</ref>. | حافظ اسد پس از رسیدن به قدرت، در عرصه‌های گوناگون، از جمله سیاست خارجی، اصلاحاتی کرد. وی در پی این بود که سوریه را از انزوا خارج سازد، به همین منظور مشی تنش‌زدایی در مناسبات خارجی را در پیش گرفت. او در آغاز کوشید با کشورهای منطقه مناسبات دوستانه برقرار کند و پس از آن، با هوشیاری و محافظه‌کاری، برای ایجاد رابطه با کشورهای غربی گام برداشت<ref>جعفری، ص 163</ref>. حافظ اسد در تعامل با [[اسرائیل]] دیدگاه متفاوتی داشت و تمام امکانات را برای مبارزه با آن بسیج نمود. وی به‌دنبال جبران شکست 1346ش/1967 و پس گرفتن ارتفاعات جولان بود و مذاکرات را در غیر این صورت، ناعادلانه می‌دانست <ref>سیل، ص 185؛ هینبوچ، ص 147</ref>؛ از این‌رو، در جنگ 1352ش/اکتبر 1973، با مصر متحد شد و ارتش سوریه را در پیروزیهای اولیه این جنگ شریک ساخت، اما در نهایت، با وساطت هنری کسینجر، وزیرخارجه امریکا، موافقت‌نامه آتش‌بس با اسرائیل را امضا کرد<ref>یانیو، ص170؛ جعفری، ص 399ـ400</ref>. | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران]]، حافظ اسد از معدود رهبران عرب بود که از این انقلاب استقبال کرد. مناسبات سوریه و [[جمهوری اسلامی ایران]] به‌سرعت توسعه یافت (رجوع کنید به گودرزی، ص 17ـ18؛ احتشامی و هینبوچ، ص 1ـ2). با تجاوز نیروهای عراقی به ایران و آغاز جنگ تحمیلی، حافظ اسد تجاوز [[عراق]] را محکوم و پشتیبانی خود را از جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد. وی این موضع را، به‌رغم تلاشهای بسیاری از سران‌عرب برای جدا کردن سوریه از [[ایران]]، تا پایان جنگ حفظ نمود<ref>رجوع کنید به هیرشفلد، ص110</ref>. | پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران]]، حافظ اسد از معدود رهبران عرب بود که از این انقلاب استقبال کرد. مناسبات سوریه و [[جمهوری اسلامی ایران]] به‌سرعت توسعه یافت (رجوع کنید به گودرزی، ص 17ـ18؛ احتشامی و هینبوچ، ص 1ـ2). با تجاوز نیروهای عراقی به ایران و آغاز جنگ تحمیلی، حافظ اسد تجاوز [[عراق]] را محکوم و پشتیبانی خود را از جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد. وی این موضع را، به‌رغم تلاشهای بسیاری از سران‌عرب برای جدا کردن سوریه از [[ایران]]، تا پایان جنگ حفظ نمود<ref>رجوع کنید به هیرشفلد، ص110</ref>. | ||
اگرچه این موضع حافظ اسد، تا اندازه‌ای متأثر از رقابت سنّتی میان احزاب بعث سوریه و عراق و نظامهای مستقر در این دو کشور بود، در عین حال از درست‌اندیشی‌و عمل‌گرایی او | اگرچه این موضع حافظ اسد، تا اندازه‌ای متأثر از رقابت سنّتی میان احزاب بعث سوریه و عراق و نظامهای مستقر در این دو کشور بود، در عین حال از درست‌اندیشی‌و عمل‌گرایی او ناشی‌می‌شد، زیرا باتوجه‌به مواضع جمهوری اسلامی ایران در برابر اسرائیل و قضیه [[فلسطین]] و نیز قدرت تأثیرگذاری ایران در لبنان از طریق شیعیان آن کشور، به ایران به‌چشم متحدی راهبردی نگاه می‌کرد<ref>رجوع کنید به گودرزی، ص18ـ 23؛ احتشامی و هینبوچ، ص116؛ هیرشفلد، ص 111ـ121</ref>. | ||
==سیاست داخلی== | == سیاست داخلی == | ||
حافظ اسد در دوران ریاست جمهوری خود هیچ تغییر ریشه‌ای در ساختار قدرت ایجاد نکرد و نظام سیاسی سوریه در زمان وی دارای ثبات نسبی بود. وی مناصب مهم نظامی، اطلاعاتی و امنیتی را به نظامیان علوی سپرد. آنان نیز در طول دوره ریاست جمهوری وی، به او وفادار ماندند<ref>دام، ص 118</ref>. حافظ اسد با قبضه کردن قدرت از طریق حزب | حافظ اسد در دوران ریاست جمهوری خود هیچ تغییر ریشه‌ای در ساختار قدرت ایجاد نکرد و نظام سیاسی سوریه در زمان وی دارای ثبات نسبی بود. وی مناصب مهم نظامی، اطلاعاتی و امنیتی را به نظامیان علوی سپرد. آنان نیز در طول دوره ریاست جمهوری وی، به او وفادار ماندند<ref>دام، ص 118</ref>. حافظ اسد با قبضه کردن قدرت از طریق حزب بعث، به عنوان تنها حزب رسمی کشور، اجازه فعالیت آزاد سیاسی را به مخالفان خود نمی‌داد. | ||
اختیارات گسترده دستگاههای امنیتی، زندانی کردن مخالفان و وضع نامطلوب آنان در زندانهای سوریه، از جمله مواردی است که انتقادات بسیاری را متوجه او نمود. نبودن آزادی بیان و اندیشه و مؤسسات مستقل قضایی نیز از کاستیهای دوره وی بود<ref>رجوع کنید به سیل، ص 458؛ ماعوز، ص 198</ref>.یکی از بحرانهای حافظ اسد در عرصه داخلی، مبارزه [[اخوان‌المسلمین|اخوان‌المسلمین]] سوریه با نظام بعث حاکم بود. تدوین قانون اساسی سکولار در 1352ش/1973، پیوستن به فرایند صلح پس از جنگ در همان سال، و مداخله در امور داخلی لبنان به نفع مارونیها و برضد گروه‌های‌فلسطینی، مهم‌ترین اقدامات حافظ‌اسد بود که مخالفت و اعتراض اخوان‌المسلمین سوریه را برانگیخت؛ اما دلیل اصلی مخالفت آنان، افزایش نقش علویان در نظام سیاسی سوریه و افول قدرت سیاسی و اقتصادی اهل تسنن بود. درنتیجه، اخوان‌المسلمین خط‌مشی مسلحانه و فعالیتهای نظامی را در مبارزه با حکومت حافظ اسد در پیش گرفت، که با سرکوب شدید مواجه شد<ref>دکمجیان، ص 114ـ116</ref>. | اختیارات گسترده دستگاههای امنیتی، زندانی کردن مخالفان و وضع نامطلوب آنان در زندانهای سوریه، از جمله مواردی است که انتقادات بسیاری را متوجه او نمود. نبودن آزادی بیان و اندیشه و مؤسسات مستقل قضایی نیز از کاستیهای دوره وی بود<ref>رجوع کنید به سیل، ص 458؛ ماعوز، ص 198</ref>.یکی از بحرانهای حافظ اسد در عرصه داخلی، مبارزه [[اخوان‌المسلمین|اخوان‌المسلمین]] سوریه با نظام بعث حاکم بود. تدوین قانون اساسی سکولار در 1352ش/1973، پیوستن به فرایند صلح پس از جنگ در همان سال، و مداخله در امور داخلی لبنان به نفع مارونیها و برضد گروه‌های‌فلسطینی، مهم‌ترین اقدامات حافظ‌اسد بود که مخالفت و اعتراض اخوان‌المسلمین سوریه را برانگیخت؛ اما دلیل اصلی مخالفت آنان، افزایش نقش علویان در نظام سیاسی سوریه و افول قدرت سیاسی و اقتصادی اهل تسنن بود. درنتیجه، اخوان‌المسلمین خط‌مشی مسلحانه و فعالیتهای نظامی را در مبارزه با حکومت حافظ اسد در پیش گرفت، که با سرکوب شدید مواجه شد<ref>دکمجیان، ص 114ـ116</ref>. | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
{{پانویس|2}} | {{پانویس|2}} | ||
[[رده:چهره‌های موثر سیاسی در سوریه]] | [[رده:چهره‌های موثر سیاسی در سوریه]] | ||
[[رده: سران کشورهای اسلامی]] | [[رده:سران کشورهای اسلامی]] | ||