۴٬۹۳۳
ویرایش
خراسان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
جز (جایگزینی متن - 'آنها' به 'آنها') |
جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
=واژه خراسان= | =واژه خراسان= | ||
واژه خراسان را به جایگاه طلوع خورشید منسوب دانسته و در‌این‌باره نظرهای مختلفی ابراز کرده‌اند.در لغت نامه دهخدا آمده است که کلمه «خراسان» واژه‌ای پهلوی است که در متون قدیمی به معنی مشرق<ref>خاور</ref> در مقابل مغرب <ref>باختر</ref> به کار رفته است. | واژه خراسان را به جایگاه طلوع خورشید منسوب دانسته و در‌این‌باره نظرهای مختلفی ابراز کرده‌اند. در لغت نامه دهخدا آمده است که کلمه «خراسان» واژه‌ای پهلوی است که در متون قدیمی به معنی مشرق<ref>خاور</ref> در مقابل مغرب <ref>باختر</ref> به کار رفته است. در منابع دیگر نیز خراسان در زبان قدیم فارسی به معنی خاورزمین مورد استفاده قرار گرفته است.<br> | ||
=محدوده خراسان= | =محدوده خراسان= | ||
جغرافیای سرزمینی منطقه خراسان از مشرق به [[ایران]] و [[ترکمنستان]]، غرب و شمال به [[افغانستان]] و جنوب به [[ازبکستان]] میرسد. خراسان بتدریج در نیمه دوم صده اول هجری | جغرافیای سرزمینی منطقه خراسان از مشرق به [[ایران]] و [[ترکمنستان]]، غرب و شمال به [[افغانستان]] و جنوب به [[ازبکستان]] میرسد. خراسان بتدریج در نیمه دوم صده اول هجری قمری، در اختیار [[مسلمانان]] درآمد. چهار ربع خراسان به مرکزیت مرو، بلخ، هرات و نیشابور بود که هر کدام از شهرهای بزرگ جهان اسلام به حساب می‌آمدند. <br> | ||
=پیش از اسلام= | =پیش از اسلام= | ||
==هخامنشیان== | == هخامنشیان == | ||
در دوران هخامنشیان، ایران به ساتراپی‌ها به <ref>معنی ایالات یا استان‌ها</ref> بخش می‌شده و هر ساتراپ نشین (ساتراپی) زیر فرماندهی حاکمی به نام خشترپاون (به زبان پارسی باستان) یا شترپوان (به زبان پهلوی) اداره می‌شده‌است و این نام به یونانی ساتراپ نیز یاد شده‌است که ساتراپی(شهربانی) پرثَوَه، با نام ایالت شانزدهم (شامل پارتها، خوارزمی‌ها، سغدی‌ها و هرَوی‌ها (هراتی‌ها)) با شمال خراسان کهن برابر است و از طرف مغرب در دربند دریای گرگان با ساتراپی ماد همسایه بوده‌است. | در دوران هخامنشیان، ایران به ساتراپی‌ها به <ref>معنی ایالات یا استان‌ها</ref> بخش می‌شده و هر ساتراپ نشین (ساتراپی) زیر فرماندهی حاکمی به نام خشترپاون (به زبان پارسی باستان) یا شترپوان (به زبان پهلوی) اداره می‌شده‌است و این نام به یونانی ساتراپ نیز یاد شده‌است که ساتراپی(شهربانی) پرثَوَه، با نام ایالت شانزدهم (شامل پارتها، خوارزمی‌ها، سغدی‌ها و هرَوی‌ها (هراتی‌ها)) با شمال خراسان کهن برابر است و از طرف مغرب در دربند دریای گرگان با ساتراپی ماد همسایه بوده‌است. | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
پارتها و خوارزمیان و سغدی‌ها و آرین‌ها (هروی‌ها) در یک ساتراپی قرار داشته‌اند و در تمام کتیبه‌های میخی در ذکر اسامی ولایات مملکت، پارت جدا نام برده شده وپارسیان در موقع سیاحت و گردش در ممالک خود سعی می‌کردند تا آنجا که شود زودتر از پارت بگذرند؛ زیرا ولایات مزبور به واسطه فقر و بی‌چیزی قادر نبودند آذوقه موکب پرجمعیت‌شاهان را فراهم سازد.<br> | پارتها و خوارزمیان و سغدی‌ها و آرین‌ها (هروی‌ها) در یک ساتراپی قرار داشته‌اند و در تمام کتیبه‌های میخی در ذکر اسامی ولایات مملکت، پارت جدا نام برده شده وپارسیان در موقع سیاحت و گردش در ممالک خود سعی می‌کردند تا آنجا که شود زودتر از پارت بگذرند؛ زیرا ولایات مزبور به واسطه فقر و بی‌چیزی قادر نبودند آذوقه موکب پرجمعیت‌شاهان را فراهم سازد.<br> | ||
==اشکانیان== | == اشکانیان == | ||
پس از مرگ اسکندر، دیودوتوس، حاکم یونانی بلخ راه استقلال در پیش گرفت و پارت و گرگان استقلال یافتند.[۲۳] پس از سقوط دولت سلوکی و قدرت گرفتن اشکانیان، پارتها در سرزمین کوهستانی کهن جنوب شرقی دریای خزر ساکن شدند. این منطقه محدود می‌شد از شمال به دشت استرآباد و صحرای ترکستان و از جنوب به کویر نمک و از جنوب از سلسله‌های البرز به طرف مشرق تا هرات ادامه داشت. | پس از مرگ اسکندر، دیودوتوس، حاکم یونانی بلخ راه استقلال در پیش گرفت و پارت و گرگان استقلال یافتند. [۲۳] پس از سقوط دولت سلوکی و قدرت گرفتن اشکانیان، پارتها در سرزمین کوهستانی کهن جنوب شرقی دریای خزر ساکن شدند. این منطقه محدود می‌شد از شمال به دشت استرآباد و صحرای ترکستان و از جنوب به کویر نمک و از جنوب از سلسله‌های البرز به طرف مشرق تا هرات ادامه داشت. | ||
مرکز خراسان باستان یا ایالت پارت در آغاز شهر نیسایه (نسا) بوده‌است که یونانیان آن را نیسا می‌خواندند. | مرکز خراسان باستان یا ایالت پارت در آغاز شهر نیسایه (نسا) بوده‌است که یونانیان آن را نیسا می‌خواندند. | ||
==ساسانیان== | == ساسانیان == | ||
لتون. ل. نیل دربارهٔ تشکیلات سیاسی ساسانیان و وضعیت خراسان در دوره ساسانی می‌نویسد: | لتون. ل. نیل دربارهٔ تشکیلات سیاسی ساسانیان و وضعیت خراسان در دوره ساسانی می‌نویسد: | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
ساسانیان خراسان را یکی از چهار استان کشور می‌دانستند و آن را سرزمین شرق می‌گفتند و این استان به چهار بخش تقسیم می‌شد. بنا به روایت این بخشها عبارت بودند از مرو، نیشابور، هرات و بلخ | ساسانیان خراسان را یکی از چهار استان کشور می‌دانستند و آن را سرزمین شرق می‌گفتند و این استان به چهار بخش تقسیم می‌شد. بنا به روایت این بخشها عبارت بودند از مرو، نیشابور، هرات و بلخ | ||
خراسان در زمان [[ساسانیان]] یکی از چهار ولایت بزرگ قلمرو آنان بود که اسپهبدی از مرو بر آن حکومت می‌کرد. تعدادی از حاکمان و شاهزادگان محلی آن منطقه، باج گزار ساسانیان بودند. در دورهٔ ساسانی، خراسان به چهار قسمت یا ربع تقسیم می‌شد و چهار مرزبان داشت.هر ربع به نام کرسی آن معروف بود: | خراسان در زمان [[ساسانیان]] یکی از چهار ولایت بزرگ قلمرو آنان بود که اسپهبدی از مرو بر آن حکومت می‌کرد. تعدادی از حاکمان و شاهزادگان محلی آن منطقه، باج گزار ساسانیان بودند. در دورهٔ ساسانی، خراسان به چهار قسمت یا ربع تقسیم می‌شد و چهار مرزبان داشت. هر ربع به نام کرسی آن معروف بود: | ||
نیشابور | نیشابور | ||
مرو | مرو | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
[https://hawzah.net/fa/Article/View/43262/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%A7-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85 خبرگزاری حوزه]<br> | [https://hawzah.net/fa/Article/View/43262/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%A7-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85 خبرگزاری حوزه]<br> | ||
[[رده:سرزمین ها]] | |||
[[رده: سرزمین ها]] | [[رده:ایران]] | ||
[[رده: ایران]] | |||