۴٬۹۳۳
ویرایش
دعا: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
جز (جایگزینی متن - '=پانویس=↵{{پانویس|2}}↵↵[[رده:' به '== پانویس == {{پانویس}} [[رده:') |
جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
و گاهی نمونه ای از دعاهای مستجاب که برای بسیاری از مردم تجربه شده است را ارائه می‌دهد، «[آیا آن شریکان انتخابی شما بهترند] یا کسی که دعای مضطر را اجابت می‌کند و گرفتاری را برطرف می‌سازد؟...». <ref>سوره نمل، ۶۲</ref> | و گاهی نمونه ای از دعاهای مستجاب که برای بسیاری از مردم تجربه شده است را ارائه می‌دهد، «[آیا آن شریکان انتخابی شما بهترند] یا کسی که دعای مضطر را اجابت می‌کند و گرفتاری را برطرف می‌سازد؟...». <ref>سوره نمل، ۶۲</ref> | ||
و در برخی موارد تأکید می‌فرماید که دعا میزان وزن و اعتبار و ارزش انسان نزد [[خداوند]] متعال است: «بگو: اگر دعایتان نباشد پروردگارم به شما ارجی ننهد». <ref>سوره فرقان، ۷۷</ref> | و در برخی موارد تأکید می‌فرماید که دعا میزان وزن و اعتبار و ارزش انسان نزد [[خداوند]] متعال است: «بگو: اگر دعایتان نباشد پروردگارم به شما ارجی ننهد». <ref>سوره فرقان، ۷۷</ref> | ||
و در نقطه مقابل، کسانی که تنها هنگام گرفتاری و بلا [[خدا]] را می‌خوانند، نکوهش می‌کند و کسانی که از دعا دوری می‌کنند به [[جهنم]] تهدید می‌نماید: «کسانی که از عبادت من تکبر ورزند بزودی با ذلت وارد دوزخ می‌شوند». <ref>سوره غافر، ۶۰</ref> | و در نقطه مقابل، کسانی که تنها هنگام گرفتاری و بلا [[خدا]] را می‌خوانند، نکوهش می‌کند و کسانی که از دعا دوری می‌کنند به [[جهنم]] تهدید می‌نماید: «کسانی که از عبادت من تکبر ورزند بزودی با ذلت وارد دوزخ می‌شوند». <ref>سوره غافر، ۶۰</ref> | ||
روایات متعددی نیز در باب دعا وجود دارد که بر اهمیت و محبوبیت آن دلالت می‌کند. در اینجا به تعدادی از آنها اشاره می‌کنیم. | روایات متعددی نیز در باب دعا وجود دارد که بر اهمیت و محبوبیت آن دلالت می‌کند. در اینجا به تعدادی از آنها اشاره می‌کنیم. | ||
در روایتی از [[پیامبر اکرم (ص)]] آمده است: در نیازهایتان، دست به دامن خدا شوید و در گرفتاری‌هایتان به او پناه ببرید و به درگاهش زاری کنید و او را بخوانید؛ زیرا دعا مغز [[عبادت]] است. <ref>مجلسی، محمدباقر؛ بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۳ ق، چاپ دوم، ج ۹۳، ص ۳۰۲، ح ۳۹</ref> | در روایتی از [[پیامبر اکرم (ص)]] آمده است: در نیازهایتان، دست به دامن خدا شوید و در گرفتاری‌هایتان به او پناه ببرید و به درگاهش زاری کنید و او را بخوانید؛ زیرا دعا مغز [[عبادت]] است. <ref>مجلسی، محمدباقر؛ بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۳ ق، چاپ دوم، ج ۹۳، ص ۳۰۲، ح ۳۹</ref> | ||
[[حنان بن سدیر]] گوید، پدرم گفت: از [[امام باقر (ع)]]<ref>ر.ک:مقاله امام باقر(ع)</ref> پرسیدم: بهترین [[عبادت]] کدام است؟ فرمودند: هیچ چیز نزد خداوند از درخواست و طلب آنچه نزد خداوند است، بهتر نیست. <ref>عاملی، محمد بن حسن؛ وسائل الشیعه، بیروت - لبنان، احیاء تراث عربی، ۱۳۷۰، ج۷، ص۳۰</ref> | [[حنان بن سدیر]] گوید، پدرم گفت: از [[امام باقر (ع)]]<ref>ر. ک:مقاله امام باقر(ع)</ref> پرسیدم: بهترین [[عبادت]] کدام است؟ فرمودند: هیچ چیز نزد خداوند از درخواست و طلب آنچه نزد خداوند است، بهتر نیست. <ref>عاملی، محمد بن حسن؛ وسائل الشیعه، بیروت - لبنان، احیاء تراث عربی، ۱۳۷۰، ج۷، ص۳۰</ref> | ||
=آداب دعا در قرآن= | =آداب دعا در قرآن= | ||
١. دعا باید همراه ایمان و عمل صالح باشد: «یستجیب الذّین آمنوا و عملوا الصالحات». <ref> | ١. دعا باید همراه ایمان و عمل صالح باشد: «یستجیب الذّین آمنوا و عملوا الصالحات». <ref> شورى، آیه ٢۶</ref> | ||
٢. از روی اخلاص باشد: «فادعوا اللّه مخلصین له الدین». <ref> | ٢. از روی اخلاص باشد: «فادعوا اللّه مخلصین له الدین». <ref>مؤمن، آیه ١۴ | ||
</ref> | </ref> | ||
٣. همراه با تضرع و مخفیانه باشد: «ادعوا ربّکم تضرعاً و خُفیة». <ref> | ٣. همراه با تضرع و مخفیانه باشد: «ادعوا ربّکم تضرعاً و خُفیة». <ref>اعراف، آیه ۵۵</ref> | ||
۴. توأم با بیم و امید باشد: «و ادعوه خوفاً و طمعاً». <ref> | ۴. توأم با بیم و امید باشد: «و ادعوه خوفاً و طمعاً». <ref>اعراف، آیه ۵۶</ref> | ||
۵. در ساعاتى خاص باشد: «یدعون ربّهم بالغداة و العشى». <ref> | ۵. در ساعاتى خاص باشد: «یدعون ربّهم بالغداة و العشى». <ref>انعام، آیه ۵٢</ref> | ||
=آداب دعا در روایات معصومان= | =آداب دعا در روایات معصومان= | ||
١. یکی از آداب دعا این است که دعا با ثنای خدا و [[صلوات]] آغاز شود. از [[امام علی(ع)]]<ref>ر.ک:مقاله امام علی (ع)</ref> روایت شده که اگر دوست داری حاجتت برآورده شود، این‌گونه دعا را آغاز کن: «لا اله إلّا الله الحلیم الکریم، لا اله إلّا الله العلی العظیم، سبحان ألله رَبِّ السماواتِ السبعِ و ما فیهنّ و ربِّ العرشِ العظیمِ، والحمد لله رب العالمین، اللهم إنّی أسألک بأنّک ملِکٌ مقتدرٌ و انت علی کل شئءٍ قدیرٌ، ما تشاءُ مِن کلِ شئءٍ یکُونُ»؛ و آن‌گاه حاجت خود را بخواه. <ref>احمد بن محمد برقی، محاسن، ج ١، صص ٣۵-٣۵</ref> | ١. یکی از آداب دعا این است که دعا با ثنای خدا و [[صلوات]] آغاز شود. از [[امام علی(ع)]]<ref>ر. ک:مقاله امام علی (ع)</ref> روایت شده که اگر دوست داری حاجتت برآورده شود، این‌گونه دعا را آغاز کن: «لا اله إلّا الله الحلیم الکریم، لا اله إلّا الله العلی العظیم، سبحان ألله رَبِّ السماواتِ السبعِ و ما فیهنّ و ربِّ العرشِ العظیمِ، والحمد لله رب العالمین، اللهم إنّی أسألک بأنّک ملِکٌ مقتدرٌ و انت علی کل شئءٍ قدیرٌ، ما تشاءُ مِن کلِ شئءٍ یکُونُ»؛ و آن‌گاه حاجت خود را بخواه. <ref>احمد بن محمد برقی، محاسن، ج ١، صص ٣۵-٣۵</ref> | ||
٢. یکی از اموری که موجب [[استجابت]] دعا می‌شود، عبارت است از چشم امید پوشیدن از تمامی مردم و صرفاً امیدوار بودن به خداست. بر طبق روایتی از [[امام صادق(ع)]]<ref>ر.ک:مقاله امام صادق (ع)</ref> ، «فإذا علم الله ذلک من قلبه، لم یسأل الله شیئاً إلّا أعطاه» (کافی، ج ٢، ص ١۴٨). و در روایت دیگر نیز بر «توجه قلبی» تأکید کرده‌اند: «همانا خدا دعایی را که در آن، روی دل به سوی خدا نیست و توأم با سهو و غفلت است، استجابت نمی‌کند؛ پس هنگامی که دعا می‌کنی، فأقبل بقلبک، ثم استیقن بالإجابة». <ref>کافی، ج ٢، ص ۴٧٣</ref> | ٢. یکی از اموری که موجب [[استجابت]] دعا می‌شود، عبارت است از چشم امید پوشیدن از تمامی مردم و صرفاً امیدوار بودن به خداست. بر طبق روایتی از [[امام صادق(ع)]]<ref>ر. ک:مقاله امام صادق (ع)</ref>، «فإذا علم الله ذلک من قلبه، لم یسأل الله شیئاً إلّا أعطاه» (کافی، ج ٢، ص ١۴٨). و در روایت دیگر نیز بر «توجه قلبی» تأکید کرده‌اند: «همانا خدا دعایی را که در آن، روی دل به سوی خدا نیست و توأم با سهو و غفلت است، استجابت نمی‌کند؛ پس هنگامی که دعا می‌کنی، فأقبل بقلبک، ثم استیقن بالإجابة». <ref>کافی، ج ٢، ص ۴٧٣</ref> | ||
٣. افزون بر این، از حضرت صادق (ع) روایت شده که قبل از دعا، سوره حمد، سوره توحید، آیة‌الکرسی و سوره قدر را بخوان که مشتمل بر [[اسم اعظم]] خدا هستند و بعد رو به [[قبله]] دعا کن. <ref>المصباح الکفعمی، فصل ٣١، ص ٣٠٨</ref> | ٣. افزون بر این، از حضرت صادق (ع) روایت شده که قبل از دعا، سوره حمد، سوره توحید، آیة‌الکرسی و سوره قدر را بخوان که مشتمل بر [[اسم اعظم]] خدا هستند و بعد رو به [[قبله]] دعا کن. <ref>المصباح الکفعمی، فصل ٣١، ص ٣٠٨</ref> | ||
همچنین به نقل از امام صادق(ع) ، یکی از آداب دعا، [[سجده]] کردن و در سجده هفت بار گفتن «یا ارحم الراحمین» قبل از بیان حاجت خود است. <ref>وسائل الشیعة، ج ٧، ص ٨٨، ح ٨٨١٠</ref> | همچنین به نقل از امام صادق(ع)، یکی از آداب دعا، [[سجده]] کردن و در سجده هفت بار گفتن «یا ارحم الراحمین» قبل از بیان حاجت خود است. <ref>وسائل الشیعة، ج ٧، ص ٨٨، ح ٨٨١٠</ref> | ||
در برخی روایات دیگر نیز از ایشان نقل شده که اذکار زیر قبل از بیان حاجت گفته شود: ده بار «یا الله، یا الله»؛ و یا ده بار «یا ربّ، یا الله». <ref>کافی، ج٢، صص۵١٩ و ۵٢٠</ref> <ref>حاج سید احمد زنجانی (متوفای رمضان ١٣٩٣ ق/١٣۵٢ ش) آن فقیه پارسا و متخلق به اخلاق الاهی نکات</ref> | در برخی روایات دیگر نیز از ایشان نقل شده که اذکار زیر قبل از بیان حاجت گفته شود: ده بار «یا الله، یا الله»؛ و یا ده بار «یا ربّ، یا الله». <ref>کافی، ج٢، صص۵١٩ و ۵٢٠</ref> <ref>حاج سید احمد زنجانی (متوفای رمضان ١٣٩٣ ق/١٣۵٢ ش) آن فقیه پارسا و متخلق به اخلاق الاهی نکات</ref> | ||
| خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
آنها می‌گویند: پروردگارا! همسر و فرزندانمان را نور چشم ما قرار بده، این تعبیر (نور چشم) رمز کمال و سعادت است، چرا که همسر و فرزند نیک موجب آرامش و سعادت انسان شده و روح و روان انسان را شاد نموده و در نتیجه باعث روشنی چشم خواهد شد، و به عبارت روشن تر، همسر و فرزندان شایسته، به زندگی انسان نور و صفا می‌بخشند و باعث آبرو و روسفیدی و سربلندی دنیا و آخرت خواهند شد. | آنها می‌گویند: پروردگارا! همسر و فرزندانمان را نور چشم ما قرار بده، این تعبیر (نور چشم) رمز کمال و سعادت است، چرا که همسر و فرزند نیک موجب آرامش و سعادت انسان شده و روح و روان انسان را شاد نموده و در نتیجه باعث روشنی چشم خواهد شد، و به عبارت روشن تر، همسر و فرزندان شایسته، به زندگی انسان نور و صفا می‌بخشند و باعث آبرو و روسفیدی و سربلندی دنیا و آخرت خواهند شد. | ||
چنین دعایی مفید و دارای آثار درخشان است، به خلاف دعاهای بیهوده و یا کم فایده که ارزش چندانی ندارند، انسان باید در همه چیز حتی در دعا، دارای همت عالی و نظری بلند باشد، و در پرتو نورانیت دعا، به مقام های عالی برسد.تا آنجا که دعا کند که [[امام]] و الگوی مردم شود. | چنین دعایی مفید و دارای آثار درخشان است، به خلاف دعاهای بیهوده و یا کم فایده که ارزش چندانی ندارند، انسان باید در همه چیز حتی در دعا، دارای همت عالی و نظری بلند باشد، و در پرتو نورانیت دعا، به مقام های عالی برسد. تا آنجا که دعا کند که [[امام]] و الگوی مردم شود. | ||
نبایددعا را در امور مادی منحصر کرد، یا در پیشگاه خدا چیزهایی حقیر را درخواست کرد. | نبایددعا را در امور مادی منحصر کرد، یا در پیشگاه خدا چیزهایی حقیر را درخواست کرد. | ||
| خط ۹۰: | خط ۹۰: | ||
راسخان در علم (امامان) چنین دعا کنند: | راسخان در علم (امامان) چنین دعا کنند: | ||
«ربنا لا تزغ قلوبنا بعد اذ هدیتنا و هب لنا من لدنک رحمة انک انت | «ربنا لا تزغ قلوبنا بعد اذ هدیتنا و هب لنا من لدنک رحمة انک انت الوهاب» <ref>آل عمران (3) آیه 8</ref> | ||
پروردگارا! دلهایمان را بعد از آن که ما را هدایت کردی (از راه حق) منحرف مگردان، و از سوی خود رحمتی بر ما ببخش، زیرا تو بخشنده ای.دعای [[اصحاب کهف]] چنین بود: | پروردگارا! دلهایمان را بعد از آن که ما را هدایت کردی (از راه حق) منحرف مگردان، و از سوی خود رحمتی بر ما ببخش، زیرا تو بخشنده ای. دعای [[اصحاب کهف]] چنین بود: | ||
«ربنا آتنا من لدنک رحمة و هیی ء لنا من امرنا رشدا.» <ref>اعراف (7) آیه 10</ref> | «ربنا آتنا من لدنک رحمة و هیی ء لنا من امرنا رشدا.» <ref>اعراف (7) آیه 10</ref> | ||
| خط ۹۸: | خط ۹۸: | ||
پروردگارا! ما را از سوی خودت رحمتی عطا کن، و راه هدایت و نجاتی برای ما فراهم ساز. | پروردگارا! ما را از سوی خودت رحمتی عطا کن، و راه هدایت و نجاتی برای ما فراهم ساز. | ||
توجه به دعاهایی که امامان ما داشتند، چنان که در [[صحیفه سجادیه]] و [[مفاتیح الجنان]] آمده ما را به کیفیت دعا کردن آشنا می‌کند، و نشان می‌دهد که چگونه دعا کنیم، مثلا [[امام حسین(ع)]]<ref>ر.ک:مقاله امام حسین (ع)</ref> در فرازی از [[دعای عرفه]] خود چنین به خدا عرضه می‌کند: | توجه به دعاهایی که امامان ما داشتند، چنان که در [[صحیفه سجادیه]] و [[مفاتیح الجنان]] آمده ما را به کیفیت دعا کردن آشنا می‌کند، و نشان می‌دهد که چگونه دعا کنیم، مثلا [[امام حسین(ع)]]<ref>ر. ک:مقاله امام حسین (ع)</ref> در فرازی از [[دعای عرفه]] خود چنین به خدا عرضه می‌کند: | ||
«اللهم اجعلنی اخشاک کانی اراک، و اسعدنی بتقواک، و لا تشقنی من | «اللهم اجعلنی اخشاک کانی اراک، و اسعدنی بتقواک، و لا تشقنی من معصیتک» <ref>مفاتیح الجنان، دعای عرفه</ref> | ||
خدایا مرا به گونه‌ای از خوف و خشیت در درگاهت قرار ده که گویا تو را با چشمانم می‌نگرم، و در پرتو تقوا مرا سعادتمند فرما، و به خاطر گناه مرا تیره بخت نساز. | خدایا مرا به گونه‌ای از خوف و خشیت در درگاهت قرار ده که گویا تو را با چشمانم می‌نگرم، و در پرتو تقوا مرا سعادتمند فرما، و به خاطر گناه مرا تیره بخت نساز. | ||
| خط ۱۰۶: | خط ۱۰۶: | ||
برای توضیح و روشن شدن مطلب، نظر شما را به داستان جالب زیر جلب می‌کنیم: | برای توضیح و روشن شدن مطلب، نظر شما را به داستان جالب زیر جلب می‌کنیم: | ||
روایت شده: خداوند به یکی از پیامبران [[بنی اسرائیل]]<ref>ر.ک:مقاله بنی اسرائیل</ref> وحی کرد که به فلان عابد بگو سه دعای تو در نزد ما مورد استجابت است، آن [[پیامبر]] [[وحی]] الهی را به آن عابد ابلاغ کرد، او موضوع را به همسرش خبر داد <ref>در کتاب سیاستنامه، ص 222 نام این شوهر و همسرش با عنوان یوسف و کرسف یاد شده است</ref> همسرش اصرار زیاد کرد که یکی از آن دعاها را در مورد من قرار بده، عابد به این پیشنهاد راضی شد، همسرش به او گفت: «دعا کن خداوند مرا از زیباترین زنان زمان قرار دهد.» عابد همین دعا را کرد، همسرش از زیباترین بانوان جهان گردید. | روایت شده: خداوند به یکی از پیامبران [[بنی اسرائیل]]<ref>ر. ک:مقاله بنی اسرائیل</ref> وحی کرد که به فلان عابد بگو سه دعای تو در نزد ما مورد استجابت است، آن [[پیامبر]] [[وحی]] الهی را به آن عابد ابلاغ کرد، او موضوع را به همسرش خبر داد <ref>در کتاب سیاستنامه، ص 222 نام این شوهر و همسرش با عنوان یوسف و کرسف یاد شده است</ref> همسرش اصرار زیاد کرد که یکی از آن دعاها را در مورد من قرار بده، عابد به این پیشنهاد راضی شد، همسرش به او گفت: «دعا کن خداوند مرا از زیباترین زنان زمان قرار دهد.» عابد همین دعا را کرد، همسرش از زیباترین بانوان جهان گردید. | ||
زیبایی او باعث شد که شاهان و جوانان ثروتمند و هوسباز به او دل بستند و برایش پیام دادند، شوهر مفلوک و پیر و زاهدت را رها کن، با ما محشور باش، تا از هر گونه لذت‌های دنیا، بهره‌مند گردی. | زیبایی او باعث شد که شاهان و جوانان ثروتمند و هوسباز به او دل بستند و برایش پیام دادند، شوهر مفلوک و پیر و زاهدت را رها کن، با ما محشور باش، تا از هر گونه لذت‌های دنیا، بهره‌مند گردی. | ||
آن زن، از این جهت گول خورد و همواره با شوهرش برخورد شدید می‌کرد و بنای ناسازگاری می‌نمود، سرانجام عابد از دست او عصبانی شد، و از دعای دوم خود استفاده کرد و گفت: «خدایا! همسرم را تبدیل به سگ | آن زن، از این جهت گول خورد و همواره با شوهرش برخورد شدید می‌کرد و بنای ناسازگاری می‌نمود، سرانجام عابد از دست او عصبانی شد، و از دعای دوم خود استفاده کرد و گفت: «خدایا! همسرم را تبدیل به سگ کن». | ||
دعایش به استجابت رسید و او سگ شد، برادران و بستگان او نزد عابد آمدند و گفتند آبروی ما در میان مردم می‌رود، از شما التماس می‌کنیم که از دعای سوم خود استفاده کن تا همسرت به صورت اول برگردد، آنها بسیار اصرار کردند، سرانجام عابد ناگزیر از دعای سوم خود استفاده نمود و عرض کرد: «خدایا همسرم را به صورت اول بازگردان.» دعا مستجاب شد، و همسرش به صورت اول بازگشت، و به این ترتیب سه دعای مورد اجابتش، به هدر رفت و پوچ گردید <ref>بحارالانوار، ج 14، ص 485</ref> آن [[زاهد]] اگر نادان نبود می‌توانست از این فرصت اکثر استفاده را بکند، و سعادت دنیا و آخرتش را تامین نماید. <ref>دعا و چگونگی آن | دعایش به استجابت رسید و او سگ شد، برادران و بستگان او نزد عابد آمدند و گفتند آبروی ما در میان مردم می‌رود، از شما التماس می‌کنیم که از دعای سوم خود استفاده کن تا همسرت به صورت اول برگردد، آنها بسیار اصرار کردند، سرانجام عابد ناگزیر از دعای سوم خود استفاده نمود و عرض کرد: «خدایا همسرم را به صورت اول بازگردان.» دعا مستجاب شد، و همسرش به صورت اول بازگشت، و به این ترتیب سه دعای مورد اجابتش، به هدر رفت و پوچ گردید <ref>بحارالانوار، ج 14، ص 485</ref> آن [[زاهد]] اگر نادان نبود می‌توانست از این فرصت اکثر استفاده را بکند، و سعادت دنیا و آخرتش را تامین نماید. <ref>دعا و چگونگی آن | ||
| خط ۱۱۹: | خط ۱۱۹: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: مفاهیم اسلامی]] | [[رده:مفاهیم اسلامی]] | ||