۴٬۹۳۳
ویرایش
میرزا عبدالله افندی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
جز (جایگزینی متن - '=پانویس=↵{{پانویس|2}}↵↵[[رده:' به '== پانویس == {{پانویس}} [[رده:') |
جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
=ولادت= | =ولادت= | ||
مورخان در تاریخ ولادت میرزا عبدالله اصفهانی اختلاف نظر دارند. در مقدمه ترجمه جلد اول کتاب «ریاض العلماء و حیاض الفضلاء» تاریخ ولادت وی 1066 هـ.ق. نوشته شده است. | مورخان در تاریخ ولادت میرزا عبدالله اصفهانی اختلاف نظر دارند. در مقدمه ترجمه جلد اول کتاب «ریاض العلماء و حیاض الفضلاء» تاریخ ولادت وی 1066 هـ. ق. نوشته شده است. | ||
نویسنده «الکنی و الالقاب» هم بر همین نظر است. بعضی ولادت او را در سال 1067 هـ.ق. دانسته‌اند که به نظر صحیح باشد؛ چون به گفته افندی، پدرش در سال 1074 هـ.ق. درگذشت<ref>ریاض العلماء، ج 4، ص 307.</ref> و او در آن هنگام، هفت ساله بود. | نویسنده «الکنی و الالقاب» هم بر همین نظر است. بعضی ولادت او را در سال 1067 هـ. ق. دانسته‌اند که به نظر صحیح باشد؛ چون به گفته افندی، پدرش در سال 1074 هـ. ق. درگذشت<ref>ریاض العلماء، ج 4، ص 307.</ref> و او در آن هنگام، هفت ساله بود. | ||
=کودکی= | =کودکی= | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
«افندی» تقریباً شهرت عمومی اوست که همگان او را بدین شهرت معرفی کرده‌اند ... . افندی لفظ ترکی جغتایی و مغولی است و این کلمه را به فتح همزه و فتح فا و نون ساکن ضبط کرده‌اند و بعضی هم آن کلمه را با الف ممدوده، یعنی افندی گفته‌اند و لیکن مشهور همان ضبط اولی است ... افندی، ترکی عثمانی است و به معنای سید و مولا و صاحب و مالک و اهل قلم و قاضی و حاکم شرع می‌باشد و کلمه احترام و تعظیم است که به جای آقا، جناب و حضرت به کار می‌برند.» | «افندی» تقریباً شهرت عمومی اوست که همگان او را بدین شهرت معرفی کرده‌اند ... . افندی لفظ ترکی جغتایی و مغولی است و این کلمه را به فتح همزه و فتح فا و نون ساکن ضبط کرده‌اند و بعضی هم آن کلمه را با الف ممدوده، یعنی افندی گفته‌اند و لیکن مشهور همان ضبط اولی است ... افندی، ترکی عثمانی است و به معنای سید و مولا و صاحب و مالک و اهل قلم و قاضی و حاکم شرع می‌باشد و کلمه احترام و تعظیم است که به جای آقا، جناب و حضرت به کار می‌برند.» | ||
شیخ محمد علی حزین (متوفا: 1180 هـ.ق.) در تذکره خود، درباره علت شهرت وی به «افندی»، می‌نویسد: «آن گاه که میرزا عبدالله به بلاد [[روم]] افتاد، علمای آنجا به دانش او آگاه شدند و به قاعده خود، وی را افندی خطاب کردند و به این لقب معروف شده بود و با من الفت داشت<ref>تاریخ و سفرنامه حزین، ص 208 و 209.</ref>.» | شیخ محمد علی حزین (متوفا: 1180 هـ. ق.) در تذکره خود، درباره علت شهرت وی به «افندی»، می‌نویسد: «آن گاه که میرزا عبدالله به بلاد [[روم]] افتاد، علمای آنجا به دانش او آگاه شدند و به قاعده خود، وی را افندی خطاب کردند و به این لقب معروف شده بود و با من الفت داشت<ref>تاریخ و سفرنامه حزین، ص 208 و 209.</ref>.» | ||
=استادان= | =استادان= | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
مشایخ اجازات و روایات افندی بسیارند. بعضی از آنها جزو استادان او می‌باشند که پیش از این، نام برده شدند. دیگر مشایخ او عبارتند از: | مشایخ اجازات و روایات افندی بسیارند. بعضی از آنها جزو استادان او می‌باشند که پیش از این، نام برده شدند. دیگر مشایخ او عبارتند از: | ||
#[[ملا محمد صالح مازندرانی]]: مؤلف «شرح اصول کافی» که در نه مجلد به چاپ رسیده است. | # [[ملا محمد صالح مازندرانی]]: مؤلف «شرح اصول کافی» که در نه مجلد به چاپ رسیده است. | ||
#شیخ حر عاملی: مؤلف «وسایل الشیعه» و «امل الآمل». | # شیخ حر عاملی: مؤلف «وسایل الشیعه» و «امل الآمل». | ||
#علامه ملا کمال الدین فسائی: مؤلف «شرح شافیه صرف» (داماد مجلسی اول). | # علامه ملا کمال الدین فسائی: مؤلف «شرح شافیه صرف» (داماد مجلسی اول). | ||
#علامه سید محمد موسوی، مشهور به میرلوحی سبزواری اصفهانی. | # علامه سید محمد موسوی، مشهور به میرلوحی سبزواری اصفهانی. | ||
#علامه ملا شمس الدین، مشهور به ملا شمسا کشمیری اصفهانی، (شاگرد [[شیخ بهایی]]). | # علامه ملا شمس الدین، مشهور به ملا شمسا کشمیری اصفهانی، (شاگرد [[شیخ بهایی]]). | ||
#علامه سید میرزای جزائری نجفی: مؤلف «جوامع الکلم» در احادیث صحاح و حسان. | # علامه سید میرزای جزائری نجفی: مؤلف «جوامع الکلم» در احادیث صحاح و حسان. | ||
#علامه جلیل میرزا علی نوّاب، فرزند خلیفه سلطان<ref>همان، ص 8 و 9.</ref>. | # علامه جلیل میرزا علی نوّاب، فرزند خلیفه سلطان<ref>همان، ص 8 و 9.</ref>. | ||
صاحب ریاض یکی از مشایخ اجازه است. افرادی که از او اجازه گرفتند، عبارتند از: | صاحب ریاض یکی از مشایخ اجازه است. افرادی که از او اجازه گرفتند، عبارتند از: | ||
#میرزا حیدر علی بن مدقق شیروانی. | # میرزا حیدر علی بن مدقق شیروانی. | ||
#ملا محمد صادق، نوه علامه مجلسی. | # ملا محمد صادق، نوه علامه مجلسی. | ||
#ملا محمد بن علامه ملا عبدالله تونی (مؤلف «الوافیه» در اصول). | # ملا محمد بن علامه ملا عبدالله تونی (مؤلف «الوافیه» در اصول). | ||
#میر محمد حسین حسینی خاتون آبادی اصفهانی، نوه علامه مجلسی. | # میر محمد حسین حسینی خاتون آبادی اصفهانی، نوه علامه مجلسی. | ||
#شیخ محمد علی حزین. | # شیخ محمد علی حزین. | ||
#سید نور الدین جزائری<ref>همان، ص 9.</ref>. | # سید نور الدین جزائری<ref>همان، ص 9.</ref>. | ||
=برخی از آثار= | =برخی از آثار= | ||
#رساله وجوب نماز جمعه: افندی این رساله را در آغاز بلوغش، به عنوان ردّ بر رساله ملا خلیل قزوینی تألیف کرد. این رساله در اولین سفر وی به حج همراه دیگر آثارش مفقود شد. | # رساله وجوب نماز جمعه: افندی این رساله را در آغاز بلوغش، به عنوان ردّ بر رساله ملا خلیل قزوینی تألیف کرد. این رساله در اولین سفر وی به حج همراه دیگر آثارش مفقود شد. | ||
#شرح فارسی بر شافیه ابن حاجب که ناتمام ماند و مفقود شد. | # شرح فارسی بر شافیه ابن حاجب که ناتمام ماند و مفقود شد. | ||
#شرح بزرگی بر شافیه ابن مالک که ناتمام ماند و مفقود شده است. وی در این شرح به یادآوری مناقشاتی که با ملای جامی داشته است، پرداخته است. | # شرح بزرگی بر شافیه ابن مالک که ناتمام ماند و مفقود شده است. وی در این شرح به یادآوری مناقشاتی که با ملای جامی داشته است، پرداخته است. | ||
#شرح متوسط دیگری بر الفیه ابن مالک، وی این شرح را در اوایل بلوغش تدوین کرد که هنگام مراجعت از اولین سفر حجش، همراه با کتاب‌ها و پاره‌ای از مؤلفات و تعلیقاتش که جمعاً صد مجلد می‌شد، به انضمام اموالی که همراه داشت، مفقود شد. | # شرح متوسط دیگری بر الفیه ابن مالک، وی این شرح را در اوایل بلوغش تدوین کرد که هنگام مراجعت از اولین سفر حجش، همراه با کتاب‌ها و پاره‌ای از مؤلفات و تعلیقاتش که جمعاً صد مجلد می‌شد، به انضمام اموالی که همراه داشت، مفقود شد. | ||
#حواشی بر شرح مختصر الاصول و متعلقات آن، که ناتمام مانده است. | # حواشی بر شرح مختصر الاصول و متعلقات آن، که ناتمام مانده است. | ||
#حواشی بر تهذیب الحدیث که به اتمام نرسیده است. | # حواشی بر تهذیب الحدیث که به اتمام نرسیده است. | ||
#حواشی بر مختلف علامه که ناتمام مانده است. | # حواشی بر مختلف علامه که ناتمام مانده است. | ||
#حواشی بر من لایحضره الفقیه که برخی از این حواشی به طور مجزا جمع‌آوری شده و بعضی از آنها بر حواشی کتاب باقی مانده است. | # حواشی بر من لایحضره الفقیه که برخی از این حواشی به طور مجزا جمع‌آوری شده و بعضی از آنها بر حواشی کتاب باقی مانده است. | ||
#حواشی بر آیات الاحکام شیخ جواد کاظمی، شاگرد شیخ بهائی. | # حواشی بر آیات الاحکام شیخ جواد کاظمی، شاگرد شیخ بهائی. | ||
#تعلیقاتی بر حاشیه قدیمه جلالیه. | # تعلیقاتی بر حاشیه قدیمه جلالیه. | ||
#تفسیر فارسی سوره واقعه که در ضمن تفسیر این سوره به بخشی از اخبار وارده و مربوط به آن سوره اشاره کرده است. | # تفسیر فارسی سوره واقعه که در ضمن تفسیر این سوره به بخشی از اخبار وارده و مربوط به آن سوره اشاره کرده است. | ||
#بساتین الخطباء؛ که به نام عونه الخطیب و ریاض الازهار و یا ریاحین القدس نامیده می‌شود<ref>ریاض العلما، مقدمه، ص 11 ـ 17.</ref>. | # بساتین الخطباء؛ که به نام عونه الخطیب و ریاض الازهار و یا ریاحین القدس نامیده می‌شود<ref>ریاض العلما، مقدمه، ص 11 ـ 17.</ref>. | ||
# | # | ||
=وفات= | =وفات= | ||
تاریخ وفات افندی دقیقاً معلوم نیست. شیخ [[محمد علی حزین لاهیجی]] که معاصر با افندی بوده، در تذکره خود، دربارة تاریخ وفات او گفته است: « ... چندی پیش از آشوب اصفهان، رحلت کرد ...». | تاریخ وفات افندی دقیقاً معلوم نیست. شیخ [[محمد علی حزین لاهیجی]] که معاصر با افندی بوده، در تذکره خود، دربارة تاریخ وفات او گفته است: «... چندی پیش از آشوب اصفهان، رحلت کرد ...». | ||
لاهیجی تاریخ آشوب اصفهان را سال 1134 هـ.ق. می‌نویسد<ref>تاریخ و سفرنامة حزین، ص 208 و 209.</ref>. | لاهیجی تاریخ آشوب اصفهان را سال 1134 هـ. ق. می‌نویسد<ref>تاریخ و سفرنامة حزین، ص 208 و 209.</ref>. | ||
[[سید عبدالله جزایری]](ره) در اجازه خود نوشته است: «میرزا عبدالله در عشر ثلاثین درگذشته است.» | [[سید عبدالله جزایری]](ره) در اجازه خود نوشته است: «میرزا عبدالله در عشر ثلاثین درگذشته است.» | ||
صاحب روضات در این باره می‌نویسد: | صاحب روضات در این باره می‌نویسد: | ||
| خط ۱۱۶: | خط ۱۱۶: | ||
[[علامه روضاتی]] نوشته است: «پایان زندگی و تاریخ درگذشت این عالم بزرگوار کثیر الانوار ـ که در حدود یک هزار و یک صد و سی بود ـ بسان بسیاری از دانشوران آن زمان به درستی دانسته نیست و هم چون خاکجای او در اصفهان پنهان مانده است. هم چنان که از دو فرزند پسر او میرزا احمد و میرزا زین العابدین که پدر، کتاب‌های ملکی خود را به آن دو بخشید ـ و لابد گرفتار جور افغان و فتنة دوران شده‌اند ـ هیچ آگاهی در دست نیست.» به ظن قوی درگذشت میرزا عبدالله افندی در سال 1129 هجری بوده است.» | [[علامه روضاتی]] نوشته است: «پایان زندگی و تاریخ درگذشت این عالم بزرگوار کثیر الانوار ـ که در حدود یک هزار و یک صد و سی بود ـ بسان بسیاری از دانشوران آن زمان به درستی دانسته نیست و هم چون خاکجای او در اصفهان پنهان مانده است. هم چنان که از دو فرزند پسر او میرزا احمد و میرزا زین العابدین که پدر، کتاب‌های ملکی خود را به آن دو بخشید ـ و لابد گرفتار جور افغان و فتنة دوران شده‌اند ـ هیچ آگاهی در دست نیست.» به ظن قوی درگذشت میرزا عبدالله افندی در سال 1129 هجری بوده است.» | ||
[[آیت‌الله مرعشی]] نیز نوشته است: «بر اساس آنچه در تعالیق الاجازة الکبیره جزائری و تذکرة القبور مصلح الدین مهدوی آمده، افندی در حوالی سال 1130 در گذشته، امّا محل دفن وی مشخص نیست. شخص موثقی به من می‌گفت که به احتمال، قبر او در حوالی قبر [[فاضل هندی]] ـ در تخت فولاد اصفهان ـ است<ref>جزوه تحفه فیروزیه، ص 8.</ref>. | [[آیت‌الله مرعشی]] نیز نوشته است: «بر اساس آنچه در تعالیق الاجازة الکبیره جزائری و تذکرة القبور مصلح الدین مهدوی آمده، افندی در حوالی سال 1130 در گذشته، امّا محل دفن وی مشخص نیست. شخص موثقی به من می‌گفت که به احتمال، قبر او در حوالی قبر [[فاضل هندی]] ـ در تخت فولاد اصفهان ـ است<ref>جزوه تحفه فیروزیه، ص 8.</ref>. | ||
بنا به نظر [[دهخدا]]، وی حدود 1130 هـ.ق. در تبریز درگذشت<ref>لغت نامه دهخدا، حرف ع، ص 75.</ref>. | بنا به نظر [[دهخدا]]، وی حدود 1130 هـ. ق. در تبریز درگذشت<ref>لغت نامه دهخدا، حرف ع، ص 75.</ref>. | ||
=منبع= | =منبع= | ||