۴٬۹۳۳
ویرایش
نقش عالمان دین در ایجاد همبستگی پیروان مذاهب اسلامی (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها
نقش عالمان دین در ایجاد همبستگی پیروان مذاهب اسلامی (مقاله) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۵ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۴:۳۱
، ۵ دسامبر ۲۰۲۲تمیزکاری
جز (جایگزینی متن - ']]↵<references />' به ']]') |
جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
طبق تعریف شیعه و سنی، مسلمان و مؤمن کسی است که: | طبق تعریف شیعه و سنی، مسلمان و مؤمن کسی است که: | ||
#ایمان به خدا و یگانگی او داشته باشد؛ | # ایمان به خدا و یگانگی او داشته باشد؛ | ||
#باور به نبوت و رسالت حضرت محمد(صلی‌الله‌علیه‌وآله) و هر آنچه او با خود آورده است داشته باشد؛ | # باور به نبوت و رسالت حضرت محمد(صلی‌الله‌علیه‌وآله) و هر آنچه او با خود آورده است داشته باشد؛ | ||
#عقیده به معاد داشته باشد. | # عقیده به معاد داشته باشد. | ||
آن گاه به اختصار به جایگاه عالمان دین در فرهنگ اسلام پرداخته شده است. | آن گاه به اختصار به جایگاه عالمان دین در فرهنگ اسلام پرداخته شده است. | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
در پایان نیز به بیست راه‌کار علما در ایجاد همبستگی مسلمانان اشاره شده است، از جمله:<br> | در پایان نیز به بیست راه‌کار علما در ایجاد همبستگی مسلمانان اشاره شده است، از جمله:<br> | ||
#پرهیز از جمود فکری و جلوگیری از خرافات و بدعت‌ها؛ | # پرهیز از جمود فکری و جلوگیری از خرافات و بدعت‌ها؛ | ||
#توجه به دستورهای قرآن و سنت نبوی درباره ضرورت اتحاد؛ | # توجه به دستورهای قرآن و سنت نبوی درباره ضرورت اتحاد؛ | ||
#اقتدا به اهل‌بیت پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله)؛ | # اقتدا به اهل‌بیت پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله)؛ | ||
#بیان واقعیات پرهیز از تحریف؛ | # بیان واقعیات پرهیز از تحریف؛ | ||
#آگاهی از عقاید یک‌دیگر. | # آگاهی از عقاید یک‌دیگر. | ||
'''کلید واژه‌ها:''' قرآن، پیامبر اکرم، علمای دین، وحدت اسلامی، همبستگی، مذاهب اسلامی، اختلاف.<br> | '''کلید واژه‌ها:''' قرآن، پیامبر اکرم، علمای دین، وحدت اسلامی، همبستگی، مذاهب اسلامی، اختلاف.<br> | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
آیات متعددی از قرآن با تعبیرهای گوناگون مسلمانان را به اتحاد و توحید صفوف فراخوانده و از اختلاف و دشمنی بر حذر داشته است، از جمله:<br> | آیات متعددی از قرآن با تعبیرهای گوناگون مسلمانان را به اتحاد و توحید صفوف فراخوانده و از اختلاف و دشمنی بر حذر داشته است، از جمله:<br> | ||
#«وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللّهِ جَمِیعاً وَ لا | #«وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللّهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا» (آل‌عمران/103). | ||
#«وَ لا تَکونُوا کالَّذِینَ تَفَرَّقُوا وَ اخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْبَیناتُ وَ أُولئِک لَهُمْ عَذابٌ عَظِیمٌ»؛ (آل‌عمران/105). | #«وَ لا تَکونُوا کالَّذِینَ تَفَرَّقُوا وَ اخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْبَیناتُ وَ أُولئِک لَهُمْ عَذابٌ عَظِیمٌ»؛ (آل‌عمران/105). | ||
#«إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَینَ أَخَوَیکمْ وَ اتَّقُوا اللّهَ لَعَلَّکمْ تُرْحَمُونَ» (حجرات/10). | #«إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَینَ أَخَوَیکمْ وَ اتَّقُوا اللّهَ لَعَلَّکمْ تُرْحَمُونَ» (حجرات/10). | ||
| خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
یکی دیگر از اقدامات عملی پیامبر اسلام جهت بر قراری اخوت و همدلی میان مسلمانان و ریشه کن کردن اسباب اختلاف، بستن عقد اخوت و برادری میان انصار و مهاجرین است. با توجه به اینکه میان انصار و مهاجرین از لحاظ قومی، نژادی و اقتصادی فاصله زیادی بود منافقان سعی می‌کردند از این طریق میان آنها اختلاف ایجاد کنند و جامعه نو بنیاد اسلامی را در مدینه به خطر‌اندازند، اما پیامبر از طریق ایجاد عقد و پیمان برادری میان آنها، امید منافقان را به یأس تبدیل کرد. (ابن هشام، 1363ش، ج2، ص150).<br> | یکی دیگر از اقدامات عملی پیامبر اسلام جهت بر قراری اخوت و همدلی میان مسلمانان و ریشه کن کردن اسباب اختلاف، بستن عقد اخوت و برادری میان انصار و مهاجرین است. با توجه به اینکه میان انصار و مهاجرین از لحاظ قومی، نژادی و اقتصادی فاصله زیادی بود منافقان سعی می‌کردند از این طریق میان آنها اختلاف ایجاد کنند و جامعه نو بنیاد اسلامی را در مدینه به خطر‌اندازند، اما پیامبر از طریق ایجاد عقد و پیمان برادری میان آنها، امید منافقان را به یأس تبدیل کرد. (ابن هشام، 1363ش، ج2، ص150).<br> | ||
=مسلمان و مؤمن کیست؟= | =مسلمان و مؤمن کیست؟ = | ||
از آنچه گفته شد، در ضرورت و اهمیت اتحاد مسلمانان برای هیچ مسلمانی تردید باقی نمی‌ماند اما جای این سؤال وجود دارد که به لحاظ کلامی و فقهی به چه کسی مسلمان و مؤمن گفته می‌شود. | از آنچه گفته شد، در ضرورت و اهمیت اتحاد مسلمانان برای هیچ مسلمانی تردید باقی نمی‌ماند اما جای این سؤال وجود دارد که به لحاظ کلامی و فقهی به چه کسی مسلمان و مؤمن گفته می‌شود. | ||
طبق روایات نبوی که شیعه و سنی در کتاب‌ها‌ی حدیثی معتبر خود آنها را نقل نموده‌اند، مسلمان کسی است که شهادت به وحدانیت خدا و رسالت پیامبر خاتم بدهد و اعتقاد به معاد، نمازهای پنج گانه، روزه، زکات و حج داشته باشد.<br> | طبق روایات نبوی که شیعه و سنی در کتاب‌ها‌ی حدیثی معتبر خود آنها را نقل نموده‌اند، مسلمان کسی است که شهادت به وحدانیت خدا و رسالت پیامبر خاتم بدهد و اعتقاد به معاد، نمازهای پنج گانه، روزه، زکات و حج داشته باشد.<br> | ||
| خط ۱۰۱: | خط ۱۰۱: | ||
عالمان دین با راه‌کارهای زیر به خوبی می‌توانند مسلمانان را با یک‌دیگر نزدیک و متحد و اختلافات را از میان آنها ریشه کن نمایند:<br> | عالمان دین با راه‌کارهای زیر به خوبی می‌توانند مسلمانان را با یک‌دیگر نزدیک و متحد و اختلافات را از میان آنها ریشه کن نمایند:<br> | ||
#ترویج فضایل اخلاقی و انسانی در میان جوامع اسلامی و امر به معروف و نهی از منکر؛ | # ترویج فضایل اخلاقی و انسانی در میان جوامع اسلامی و امر به معروف و نهی از منکر؛ | ||
#پرهیز از جمود فکری و کوته نظری و جلوی گیری از خرافات و بدعت‌ها؛ | # پرهیز از جمود فکری و کوته نظری و جلوی گیری از خرافات و بدعت‌ها؛ | ||
#اجتناب از تعصب ملی، نژادی، منطقه‌ای، قومی و مذهبی و توجه به این اصل که ملاک امتیاز و برتری در اسلام تقوای الهی است (إِنَّ أَکرَمَکمْ عِنْدَ اللّهِ أَتْقاکمْ) (حجرات/13) و نژاد، رنگ و قوم تنها وسیله شناسایی از یک‌دیگر است نه امتیاز معنوی (وَ جَعَلْناکمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا) (همان)؛ | # اجتناب از تعصب ملی، نژادی، منطقه‌ای، قومی و مذهبی و توجه به این اصل که ملاک امتیاز و برتری در اسلام تقوای الهی است (إِنَّ أَکرَمَکمْ عِنْدَ اللّهِ أَتْقاکمْ) (حجرات/13) و نژاد، رنگ و قوم تنها وسیله شناسایی از یک‌دیگر است نه امتیاز معنوی (وَ جَعَلْناکمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا) (همان)؛ | ||
#توجه به دستورات قرآن و سنت درباره اتحاد؛ | # توجه به دستورات قرآن و سنت درباره اتحاد؛ | ||
#خود داری از تفسیر به رأی آیات قرآن کریم؛ | # خود داری از تفسیر به رأی آیات قرآن کریم؛ | ||
#اقتدا به اهل‌بیت پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) در برخورد با سران مذاهب اسلامی؛ | # اقتدا به اهل‌بیت پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) در برخورد با سران مذاهب اسلامی؛ | ||
#خودداری از سب و لعن و تکفیر و متهم نمودن یک‌دیگر؛ | # خودداری از سب و لعن و تکفیر و متهم نمودن یک‌دیگر؛ | ||
#اخلاص، حسن نیت، سعه صدر و رعایت آداب گفت‌وگو در مقام تفاهم و تبادل نظر و مباحث علمی (وَ جادِلْهُمْ بِالَّتِی هِی أَحْسَنُ) (نحل/125)؛ | # اخلاص، حسن نیت، سعه صدر و رعایت آداب گفت‌وگو در مقام تفاهم و تبادل نظر و مباحث علمی (وَ جادِلْهُمْ بِالَّتِی هِی أَحْسَنُ) (نحل/125)؛ | ||
#ارتباط مداوم میان علمای مذاهب اسلامی از طریق برگزاری نشست‌ها و سیمنارهای علمی و تحقیقی در فضای آزاد و صمیمی و تسلیم شدن در برابر منطق صحیح و قوی؛ | # ارتباط مداوم میان علمای مذاهب اسلامی از طریق برگزاری نشست‌ها و سیمنارهای علمی و تحقیقی در فضای آزاد و صمیمی و تسلیم شدن در برابر منطق صحیح و قوی؛ | ||
#مقایسه و تطبیق موارد اشتراک و افتراق مکتب خلفا و اهل‌بیت(علیهم‌السلام)؛ | # مقایسه و تطبیق موارد اشتراک و افتراق مکتب خلفا و اهل‌بیت(علیهم‌السلام)؛ | ||
#اجتناب از نقل روایات ضعیف و اسرائیلیات و اقوال نادر و اختلاف انگیز؛ | # اجتناب از نقل روایات ضعیف و اسرائیلیات و اقوال نادر و اختلاف انگیز؛ | ||
#خودداری از صدور هر نوع فتوای تفرقه انگیز؛ | # خودداری از صدور هر نوع فتوای تفرقه انگیز؛ | ||
#نقل روایات از کتاب‌ها‌ی حدیثی یک‌دیگر؛ | # نقل روایات از کتاب‌ها‌ی حدیثی یک‌دیگر؛ | ||
#توجه به این نکته که اختلاف در مسایل فقهی امری طبیعی و مطلوب است و کم و بیش در میان همه مذاهب وجود دارد؛ | # توجه به این نکته که اختلاف در مسایل فقهی امری طبیعی و مطلوب است و کم و بیش در میان همه مذاهب وجود دارد؛ | ||
#توجه به مغز و روح دین و پرهیز از قشری‌گری و ظاهرگرایی؛ | # توجه به مغز و روح دین و پرهیز از قشری‌گری و ظاهرگرایی؛ | ||
#مبارزه با جهل و بی‌خبری و عقب ماندگی و تلاش برای فتح قله‌ها‌ی علوم و فنون مختلف؛ | # مبارزه با جهل و بی‌خبری و عقب ماندگی و تلاش برای فتح قله‌ها‌ی علوم و فنون مختلف؛ | ||
#پیروی از پیشگامان تقریب و منادیان وحدت اسلامی هم‌چون سید جمال الدین اسدآبادی، شیخ محمد عبده، سید عبد الحسین شرف الدین، امام خمینی، شیخ محمود شلتوت و ...؛ | # پیروی از پیشگامان تقریب و منادیان وحدت اسلامی هم‌چون سید جمال الدین اسدآبادی، شیخ محمد عبده، سید عبد الحسین شرف الدین، امام خمینی، شیخ محمود شلتوت و ... ؛ | ||
#توجه به این مطلب که شیعه و سنی دشمنی مشترک دارند؛ | # توجه به این مطلب که شیعه و سنی دشمنی مشترک دارند؛ | ||
#بیان واقعیات و پرهیز از تحریف احکام؛ | # بیان واقعیات و پرهیز از تحریف احکام؛ | ||
#آگاهی از مسایل اعتقادی و فقهی و اصطلاحات مذاهب اسلامی. | # آگاهی از مسایل اعتقادی و فقهی و اصطلاحات مذاهب اسلامی. | ||
توجه عملی به راه‌کارها و پیشنهادات یاد شده، مسلمانان را به هم دیگر نزدیک و متحد نموده و سبب بازگشت عظمت از دسته رفته آنان و شکست دشمنان اسلام می‌شود.<br> | توجه عملی به راه‌کارها و پیشنهادات یاد شده، مسلمانان را به هم دیگر نزدیک و متحد نموده و سبب بازگشت عظمت از دسته رفته آنان و شکست دشمنان اسلام می‌شود.<br> | ||
| خط ۱۲۷: | خط ۱۲۷: | ||
=نقش بیان واقعیات و پرهیز از تحریف احکام اسلامی در همبستگی مسلمانان= | =نقش بیان واقعیات و پرهیز از تحریف احکام اسلامی در همبستگی مسلمانان= | ||
مقصود از بیان واقعیات و پرهیز از تحریف احکام این است که علمای محترم مذاهب اسلامی هنگام بازگویی و تعلیم احکام و مسایل فقهی باید همان‌گونه که ائمه مذاهب اسلامی و مراجع تقلید در کتاب‌ها‌ی فقهی و رساله‌ها‌ی عملیه خود بیان نموده‌اند عمل نمایند. به عنوان مثال، اگر عملی طبق نظر رئیس مذهب و مرجع تقلیدی مستحب است، در موقع تعلیم از آن به عنوان مستحب، اگر واجب است به عنوان واجب و اگر اختلافی است به عنوان مورد اختلاف از آن نام ببرند.<br> | مقصود از بیان واقعیات و پرهیز از تحریف احکام این است که علمای محترم مذاهب اسلامی هنگام بازگویی و تعلیم احکام و مسایل فقهی باید همان‌گونه که ائمه مذاهب اسلامی و مراجع تقلید در کتاب‌ها‌ی فقهی و رساله‌ها‌ی عملیه خود بیان نموده‌اند عمل نمایند. به عنوان مثال، اگر عملی طبق نظر رئیس مذهب و مرجع تقلیدی مستحب است، در موقع تعلیم از آن به عنوان مستحب، اگر واجب است به عنوان واجب و اگر اختلافی است به عنوان مورد اختلاف از آن نام ببرند.<br> | ||
در مواردی دیده می‌شود که برخی علما اعمالی را که طبق فتاوای رؤسای همه مذاهب اسلامی واجب نیست به گونه‌ای برای مردم بازگو می‌کنند که تداعی واجب بودن نزد تمام مذاهب می‌نماید؛ برای نمونه می‌توان به مسئله تکتف در نماز (گذاشتن دست روی دست در حال قیام در نماز) و شهادت به ولایت حضرت علی در اقامه اشاره کرد. برخی از علمای محترم اهل‌سنت تکتف را طوری به مردم آموزش داده و می‌دهند که گویا واجب است و بدون تکتف نماز باطل است. آنها به این نکته اشاره نمی‌کنند که اولا همه مذاهب چهارگانه اهل‌سنت، تکتف در نماز را واجب نمی‌دانند؛ ثانیاً برخی از مذاهب اسلامی مانند مالکی نه تنها این عمل را واجب نمی‌دانند بلکهّ طبق بعضی از صورت‌ها ارسال (رها کردن دست در حال قیام نماز) را مندوب و تکتف را مکروه می‌دانند و ثالثاً آن‌ها‌یی هم که تکتف را سنت و مستحب می‌دانند در نحوه آن اختلاف دارند؛ حنفیه معتقد است باید دست راست را بر دست چپ در زیر ناف گذاشت. اما شافعیه می‌گوید باید دست را پشت ناف و در زیر سینه گذاشت. (ر.ک: جزیری، 1406 ق، ج1، ص 251؛ حنفی، بی‌تا، ج 1، ص 287 و مرغنیانی، بی‌تا، ج1، ص 47).<br> | در مواردی دیده می‌شود که برخی علما اعمالی را که طبق فتاوای رؤسای همه مذاهب اسلامی واجب نیست به گونه‌ای برای مردم بازگو می‌کنند که تداعی واجب بودن نزد تمام مذاهب می‌نماید؛ برای نمونه می‌توان به مسئله تکتف در نماز (گذاشتن دست روی دست در حال قیام در نماز) و شهادت به ولایت حضرت علی در اقامه اشاره کرد. برخی از علمای محترم اهل‌سنت تکتف را طوری به مردم آموزش داده و می‌دهند که گویا واجب است و بدون تکتف نماز باطل است. آنها به این نکته اشاره نمی‌کنند که اولا همه مذاهب چهارگانه اهل‌سنت، تکتف در نماز را واجب نمی‌دانند؛ ثانیاً برخی از مذاهب اسلامی مانند مالکی نه تنها این عمل را واجب نمی‌دانند بلکهّ طبق بعضی از صورت‌ها ارسال (رها کردن دست در حال قیام نماز) را مندوب و تکتف را مکروه می‌دانند و ثالثاً آن‌ها‌یی هم که تکتف را سنت و مستحب می‌دانند در نحوه آن اختلاف دارند؛ حنفیه معتقد است باید دست راست را بر دست چپ در زیر ناف گذاشت. اما شافعیه می‌گوید باید دست را پشت ناف و در زیر سینه گذاشت. (ر. ک: جزیری، 1406 ق، ج1، ص 251؛ حنفی، بی‌تا، ج 1، ص 287 و مرغنیانی، بی‌تا، ج1، ص 47).<br> | ||
از طرفی دیگر، علمای شیعه اذان و اقامه را به گونه‌ای به مسلمانان شیعه آموزش می‌دهند که گویا شهادت به ولایت امیرالمؤمنین (اشهد ان علیا ولی الله) جزء اذان و اقامه است و بدون آن اذان و اقامه ناقص است. در حالی‌که هیچ یک از مراجع تقلید شیعه چنین فتوایی نداده‌اند. همه آن را مستحب می‌دانند و در رساله‌ها‌ی عملیه خود تصریح کرده‌اند اگر کسی شهادت ثالثه را به این نیت که جزء اذان و اقامه است بگوید بدعت انجام داده است. (بنی‌ها‌شمی، 1378ش، ج1، ص540). شیخ طوسی در کتاب مبسوط در این مورد می‌گوید: «الاذان و الاقامه خمسة و ثلاثون عشر فصلا ثمانیة عشر فصلا الاذان و سبعة عشر فصلا الاقامه ... فاما قول اشهد ان علیا امیر المومنین و آل محمد خیر البریه علی ما ورد فی شواذ الاخبار فلیس بمعول علیه فی الاذان و لو فعله الانسان یاثم به غیر انه لیس من فضیلة الاذان و لا کمال فصوله؛ اذان و اقامه 35 فصل است، هرکدام به ترتیب 18 و 17 جمله دارد، اما گفتن اشهد ان علیا امیر المومنین و آل محمد خیر البریه بنابر آنچه که در اخبار شاذ آمده است که فقها در بحث اذان به آنها عمل نکرده‌اند اگر آن جمله را در اذان بگوید [به قصد جزئیت] گناه کرده است». (شیخ طوسی، 1387ق، ج1، ص99).<br> | از طرفی دیگر، علمای شیعه اذان و اقامه را به گونه‌ای به مسلمانان شیعه آموزش می‌دهند که گویا شهادت به ولایت امیرالمؤمنین (اشهد ان علیا ولی الله) جزء اذان و اقامه است و بدون آن اذان و اقامه ناقص است. در حالی‌که هیچ یک از مراجع تقلید شیعه چنین فتوایی نداده‌اند. همه آن را مستحب می‌دانند و در رساله‌ها‌ی عملیه خود تصریح کرده‌اند اگر کسی شهادت ثالثه را به این نیت که جزء اذان و اقامه است بگوید بدعت انجام داده است. (بنی‌ها‌شمی، 1378ش، ج1، ص540). شیخ طوسی در کتاب مبسوط در این مورد می‌گوید: «الاذان و الاقامه خمسة و ثلاثون عشر فصلا ثمانیة عشر فصلا الاذان و سبعة عشر فصلا الاقامه ... فاما قول اشهد ان علیا امیر المومنین و آل محمد خیر البریه علی ما ورد فی شواذ الاخبار فلیس بمعول علیه فی الاذان و لو فعله الانسان یاثم به غیر انه لیس من فضیلة الاذان و لا کمال فصوله؛ اذان و اقامه 35 فصل است، هرکدام به ترتیب 18 و 17 جمله دارد، اما گفتن اشهد ان علیا امیر المومنین و آل محمد خیر البریه بنابر آنچه که در اخبار شاذ آمده است که فقها در بحث اذان به آنها عمل نکرده‌اند اگر آن جمله را در اذان بگوید [به قصد جزئیت] گناه کرده است». (شیخ طوسی، 1387ق، ج1، ص99).<br> | ||
بنابراین اختلاف در مسایل فقهی یک امری طبیعی است و هر مجتهدی که واجد شرایط باشد با توجه به مبانی و ادله شرعی که در اختیار دارد احکام اسلامی را از منابع آن استنباط و استخراج می‌کند. این اختلاف‌نظر تنها در میان علمای شیعه و سنی نیست بلکه در میان مذاهب اهل‌سنت و علمای شیعه نیز وجود دارد. مذاهب چهارگانه اهل‌سنت در بسیاری از جزئیات مسایل فقهی با هم اختلاف دارند که این امر هیچ مشکلی به وجود نمی‌آورد و چنین اختلافی مذموم نیست، بلکه موجب بالندگی و پویایی فقه می‌شود. برای نمونه می‌توان به اختلاف آنها در مقدار مسح سر در وضو و تکتف در نماز و نحوه آن و معنای سنت، مندوب، مستحب، تطوع، فضیلت، واجب و فرض اشاره کرد. <ref>جهت اطلاع از اختلاف نظر رؤساى مذاهب اهل سنت به کتاب الفقه على مذاهب الاربعه، تأليف عبدالرحمن الجزيرى مراجعه نماييد.</ref><br> | بنابراین اختلاف در مسایل فقهی یک امری طبیعی است و هر مجتهدی که واجد شرایط باشد با توجه به مبانی و ادله شرعی که در اختیار دارد احکام اسلامی را از منابع آن استنباط و استخراج می‌کند. این اختلاف‌نظر تنها در میان علمای شیعه و سنی نیست بلکه در میان مذاهب اهل‌سنت و علمای شیعه نیز وجود دارد. مذاهب چهارگانه اهل‌سنت در بسیاری از جزئیات مسایل فقهی با هم اختلاف دارند که این امر هیچ مشکلی به وجود نمی‌آورد و چنین اختلافی مذموم نیست، بلکه موجب بالندگی و پویایی فقه می‌شود. برای نمونه می‌توان به اختلاف آنها در مقدار مسح سر در وضو و تکتف در نماز و نحوه آن و معنای سنت، مندوب، مستحب، تطوع، فضیلت، واجب و فرض اشاره کرد. <ref>جهت اطلاع از اختلاف نظر رؤساى مذاهب اهل سنت به کتاب الفقه على مذاهب الاربعه، تأليف عبدالرحمن الجزيرى مراجعه نماييد.</ref><br> | ||
| خط ۱۵۵: | خط ۱۵۵: | ||
=فتوای شیخ شلتوت بر جواز تقلید از مذهب شیعه= | =فتوای شیخ شلتوت بر جواز تقلید از مذهب شیعه= | ||
در پایان جهت حسن ختام، فتوای تاریخی و وحدت بخش شیخ محمود شلتوت رئیس وقت الازهر و نیز روایاتی را که حضرت امام خمینی در بحث تقیه مداراتی در کتاب رسائل خود نقل نموده است بیان می‌گردد:<br> | در پایان جهت حسن ختام، فتوای تاریخی و وحدت بخش شیخ محمود شلتوت رئیس وقت الازهر و نیز روایاتی را که حضرت امام خمینی در بحث تقیه مداراتی در کتاب رسائل خود نقل نموده است بیان می‌گردد:<br> | ||
شیخ محمود شلتوت در پاسخ این سؤال که آیا می‌شود از مذهب شیعه تقلید کرد چنین می‌گوید: «ان مذهب الجعفریه المعروف به مذهب الشیعة الامامیة الاثنا عشریة مذهب یجوز التعبد به شرعا کسائر مذاهب اهل السنه.فینبغی للمسلمین ان یعرف ذلک و یتخلصوا من العصبیة بغیر الحق لما مذاهب معینة؛ مذهب جعفری که معروف به مذهب شیعه دوازده امامی است مذهبی است که تقلید از آن و تعبد به آن شرعاً جایز است مانند سایر مذاهب اهل‌سنت. بنابراین سزاوار است که مسلمانان، مذهب شیعه امامیه را بشناسند و خود را از تعصب و دل بستن بدون دلیل از مذاهب خاص رها کنند». (بی‌آزار شیرازی، 1412ق).<br> | شیخ محمود شلتوت در پاسخ این سؤال که آیا می‌شود از مذهب شیعه تقلید کرد چنین می‌گوید: «ان مذهب الجعفریه المعروف به مذهب الشیعة الامامیة الاثنا عشریة مذهب یجوز التعبد به شرعا کسائر مذاهب اهل السنه. فینبغی للمسلمین ان یعرف ذلک و یتخلصوا من العصبیة بغیر الحق لما مذاهب معینة؛ مذهب جعفری که معروف به مذهب شیعه دوازده امامی است مذهبی است که تقلید از آن و تعبد به آن شرعاً جایز است مانند سایر مذاهب اهل‌سنت. بنابراین سزاوار است که مسلمانان، مذهب شیعه امامیه را بشناسند و خود را از تعصب و دل بستن بدون دلیل از مذاهب خاص رها کنند». (بی‌آزار شیرازی، 1412ق).<br> | ||
امام خمینی در کتاب الرسائل خود در بحث تقیه مداراتی <ref>و المراد بالتقيه مداراة ان يکون المطلوب فيها نفس شمل الکلمة و وحدتها لاجل مدارات الناس و جلب محبتهم و جر مودتهم من غير خوف ضرر کما فى التقيه خوفا (امام خمينى).</ref> در مقام استدلال بر عدم اعاده اعمالی که به صورت تقیه مداراتی انجام شده است روایات زیر را، با به کار بردن تعبیر صحیحه و موثقه درباره آنها، نقل نموده است: | امام خمینی در کتاب الرسائل خود در بحث تقیه مداراتی <ref>و المراد بالتقيه مداراة ان يکون المطلوب فيها نفس شمل الکلمة و وحدتها لاجل مدارات الناس و جلب محبتهم و جر مودتهم من غير خوف ضرر کما فى التقيه خوفا (امام خمينى).</ref> در مقام استدلال بر عدم اعاده اعمالی که به صورت تقیه مداراتی انجام شده است روایات زیر را، با به کار بردن تعبیر صحیحه و موثقه درباره آنها، نقل نموده است: | ||
عنوان باب چنین است: «فی الروایات الدالة علی صحة الصلاة مع العامه».<br> | عنوان باب چنین است: «فی الروایات الدالة علی صحة الصلاة مع العامه».<br> | ||
| خط ۱۶۴: | خط ۱۶۴: | ||
=منابع و مآخذ= | =منابع و مآخذ= | ||
#قرآن کریم | # قرآن کریم | ||
#ابن‌بابویه، شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، مؤسسه النشر الاسلامی، قم، 1414. | # ابن‌بابویه، شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، مؤسسه النشر الاسلامی، قم، 1414. | ||
#ابن‌حنبل، احمد، مسند و بهامشه منتخب کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، دار الفکر، بی‌جا، بی‌تا. | # ابن‌حنبل، احمد، مسند و بهامشه منتخب کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، دار الفکر، بی‌جا، بی‌تا. | ||
#ابو محمد، عبد الملک (ابن‌هشام) السیرة النبویة، تحقیق عبد الحفیظ شبلی و دیگران، انتشارات ایران، قم، 1363ش. | # ابو محمد، عبد الملک (ابن‌هشام) السیرة النبویة، تحقیق عبد الحفیظ شبلی و دیگران، انتشارات ایران، قم، 1363ش. | ||
#امام خمینی، روح الله، الرسائل، مؤسسه اسماعیلیان، تهران، 1385ق. | # امام خمینی، روح الله، الرسائل، مؤسسه اسماعیلیان، تهران، 1385ق. | ||
#بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، دارالمعرفه، بیروت، بی‌تا. | # بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، دارالمعرفه، بیروت، بی‌تا. | ||
#بغدادی، عبد القاهر، الفرق بین الفرق، تحقیق محیی الدین عبد الحمید، دارالمعرفه، بیروت، بی‌تا. | # بغدادی، عبد القاهر، الفرق بین الفرق، تحقیق محیی الدین عبد الحمید، دارالمعرفه، بیروت، بی‌تا. | ||
#بنی‌ها‌شمی، سید محمد حسن، توضیح المسائل مراجع، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ چهارم، 1378ش. | # بنی‌ها‌شمی، سید محمد حسن، توضیح المسائل مراجع، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ چهارم، 1378ش. | ||
#بی‌آزار شیرازی، عبدالکریم، الوحدة الاسلامیه، موسسه الاعلمی، بیروت، چاپ دوم، 1412. | # بی‌آزار شیرازی، عبدالکریم، الوحدة الاسلامیه، موسسه الاعلمی، بیروت، چاپ دوم، 1412. | ||
#جزیری، عبد الرحمن، الفقه علی المذاهب الاربعه، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ هفتم، 1406. | # جزیری، عبد الرحمن، الفقه علی المذاهب الاربعه، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ هفتم، 1406. | ||
#حنفی، ابن همام، شرح فتح القدیر علی الهدایه، دارالفکر، بیروت، چاپ دوم، بی‌تا. | # حنفی، ابن همام، شرح فتح القدیر علی الهدایه، دارالفکر، بیروت، چاپ دوم، بی‌تا. | ||
#شیخ صدوق، الاعتقادات فی دین الامامیه. | # شیخ صدوق، الاعتقادات فی دین الامامیه. | ||
#شیخ طوسی، محمد، المبسوط فی فقه الامامیه، تصحیح محمد تقی کشفی، المکتبة المرتضویه، تهران، 1387ق. | # شیخ طوسی، محمد، المبسوط فی فقه الامامیه، تصحیح محمد تقی کشفی، المکتبة المرتضویه، تهران، 1387ق. | ||
#شیخ مفید، تصحیح الاعتقاد. | # شیخ مفید، تصحیح الاعتقاد. | ||
#علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 25. | # علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 25. | ||
#قزوینی، ابن ماجه، سنن ابن ماجه، تحقیق محمد فؤادعبدالباقی، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1395ق. | # قزوینی، ابن ماجه، سنن ابن ماجه، تحقیق محمد فؤادعبدالباقی، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1395ق. | ||
#قشیری، مسلم، صحیح مسلم، تحقیق محمد فؤاد عبد الباقی، دار احیاء الکتب العربی، بیروت، چاپ اول، 1374ق. | # قشیری، مسلم، صحیح مسلم، تحقیق محمد فؤاد عبد الباقی، دار احیاء الکتب العربی، بیروت، چاپ اول، 1374ق. | ||
#کتاب الخصال، تحقیق علی اکبر غفاری، انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم، 1403. | # کتاب الخصال، تحقیق علی اکبر غفاری، انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم، 1403. | ||
#کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ترجمه و شرح سید جواد مصطفوی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، بی‌تا. | # کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ترجمه و شرح سید جواد مصطفوی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، بی‌تا. | ||
#مرغینانی، برهان الدین، الهدایه شرح بدایة المبتدی، المکتبة الاسلامیه، بی‌تا، بی‌جا. | # مرغینانی، برهان الدین، الهدایه شرح بدایة المبتدی، المکتبة الاسلامیه، بی‌تا، بی‌جا. | ||
#منذری، عبدالعظیم، الترغیب و الترهیب، تحقیق مصطفی محمد عمارة، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ سوم، 1388ق. | # منذری، عبدالعظیم، الترغیب و الترهیب، تحقیق مصطفی محمد عمارة، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ سوم، 1388ق. | ||
#منصور علی شیف ناصف، التاج الجامع للاصول فی احادیث الرسول، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ سوم، 1382ق. | # منصور علی شیف ناصف، التاج الجامع للاصول فی احادیث الرسول، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ سوم، 1382ق. | ||
#هندی، متقی، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، تصحیح صفوة السقا، مؤسسه الرسالة، بیروت، چاپ پنجم، 1405ق. | # هندی، متقی، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، تصحیح صفوة السقا، مؤسسه الرسالة، بیروت، چاپ پنجم، 1405ق. | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
| خط ۱۹۶: | خط ۱۹۳: | ||
مطالب مندرج در این مدخل بارگذاری شده از فصلنامه اندیشه تقریب، سال دوم، شماره هفتم، تابستان 1385 می‌باشد. | مطالب مندرج در این مدخل بارگذاری شده از فصلنامه اندیشه تقریب، سال دوم، شماره هفتم، تابستان 1385 می‌باشد. | ||
[[رده: فصلنامه اندیشه تقریب]] | [[رده:فصلنامه اندیشه تقریب]] | ||
[[رده: مقالات]] | [[رده:مقالات]] | ||
[[رده: منشورات مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]] | [[رده:منشورات مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]] | ||