۴٬۹۳۳
ویرایش
راهنما:پانویس: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
جز (جایگزینی متن - ']]↵<references />' به ']]') |
جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
=پانویس= | =پانویس= | ||
پانویس<ref>ادیب سلطانی، میر شمس‌الدین. راهنمای آماده ساختن كتاب.ویرایش 2. تهران: شركت انتشارات علمی و فرهنگی، 1374.</ref>. پی‌نوشت، پانوشت، یا پانویس شرح یا ارجاعی است كه در حاشیه متن جای می‌گیرد و ممكن است با عدد یا نشانه‌هایی نظیر ستاره مشخص گردد و در متن نیز به آن رجوع داده شود(8: ذیل "زیرنویس"). پانویس، در واقع، بخشی از نوشته تحقیقی است كه برای دادن اطلاع بیشتر یا اعتبار بخشیدن به نوشته فراهم می‌شود؛ اگرچه جزء ضروری نوشته تحقیقی است ولی ماهیتآ به‌گونه‌ای است كه نمی‌توان آن را در متن نوشته جای داد(98:3). | پانویس<ref>ادیب سلطانی، میر شمس‌الدین. راهنمای آماده ساختن كتاب. ویرایش 2. تهران: شركت انتشارات علمی و فرهنگی، 1374.</ref>. پی‌نوشت، پانوشت، یا پانویس شرح یا ارجاعی است كه در حاشیه متن جای می‌گیرد و ممكن است با عدد یا نشانه‌هایی نظیر ستاره مشخص گردد و در متن نیز به آن رجوع داده شود(8: ذیل "زیرنویس"). پانویس، در واقع، بخشی از نوشته تحقیقی است كه برای دادن اطلاع بیشتر یا اعتبار بخشیدن به نوشته فراهم می‌شود؛ اگرچه جزء ضروری نوشته تحقیقی است ولی ماهیتآ به‌گونه‌ای است كه نمی‌توان آن را در متن نوشته جای داد(98:3). | ||
پانویس‌ها ممكن است در پایین صفحات، انتهای فصل‌ها، یا در پایان نوشته تحقیقی ظاهر شوند. هرگاه پانویس در پایین صفحه بیاید می‌توان شماره پانویس‌ها را در هر صفحه مستقلا آغاز كرد(3: 98) و معمولا آنها را با كشیدن نیم‌خط یا خط ممتد از متن جدا می‌كنند(5: 119؛ 7: 543). اگر پانویس‌ها در پایان هر فصل باشد شماره پانویس‌های هر فصل مستقلا آغاز می‌گردد و هرگاه در پایان نوشته ظاهر شود شماره‌گذاری می‌تواند از آغاز تا انتهای نوشته به‌طور مسلسل ادامه یابد(98:3؛ 67:4؛ 103:9). | پانویس‌ها ممكن است در پایین صفحات، انتهای فصل‌ها، یا در پایان نوشته تحقیقی ظاهر شوند. هرگاه پانویس در پایین صفحه بیاید می‌توان شماره پانویس‌ها را در هر صفحه مستقلا آغاز كرد(3: 98) و معمولا آنها را با كشیدن نیم‌خط یا خط ممتد از متن جدا می‌كنند(5: 119؛ 7: 543). اگر پانویس‌ها در پایان هر فصل باشد شماره پانویس‌های هر فصل مستقلا آغاز می‌گردد و هرگاه در پایان نوشته ظاهر شود شماره‌گذاری می‌تواند از آغاز تا انتهای نوشته به‌طور مسلسل ادامه یابد(98:3؛ 67:4؛ 103:9). | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
آوردن پانویس در نوشته تحقیقی ممكن است به دلایل زیر باشد: | آوردن پانویس در نوشته تحقیقی ممكن است به دلایل زیر باشد: | ||
#دادن مآخذ تحقیق به‌منظور بالا بردن میزان اعتبار كار محقق؛ | # دادن مآخذ تحقیق به‌منظور بالا بردن میزان اعتبار كار محقق؛ | ||
# | # | ||
#رعایت امانت علمی در استفاده از اندیشه‌های دیگران؛ | # رعایت امانت علمی در استفاده از اندیشه‌های دیگران؛ | ||
# | # | ||
#توضیح پاره‌ای از مطالب فشرده متن و رفع ابهام؛ | # توضیح پاره‌ای از مطالب فشرده متن و رفع ابهام؛ | ||
# | # | ||
#ارجاع خوانندگان به دیگر منابع و هدایت آنان به مطالبی افزون بر آنچه در متن آمده است(88:2؛ 5: 118؛ 103:9). افراط در ذكر پانویس سبب گسستگی متن می‌شود ودرك مطلب را دشوار می‌سازد(10: 47-69). | # ارجاع خوانندگان به دیگر منابع و هدایت آنان به مطالبی افزون بر آنچه در متن آمده است(88:2؛ 5: 118؛ 103:9). افراط در ذكر پانویس سبب گسستگی متن می‌شود ودرك مطلب را دشوار می‌سازد(10: 47-69). | ||
پانویس‌ها را از لحاظ نوع اطلاعات می‌توان به سه گروه عمده توضیحی، ارجاعی، و تلفیقی تقسیم كرد. | پانویس‌ها را از لحاظ نوع اطلاعات می‌توان به سه گروه عمده توضیحی، ارجاعی، و تلفیقی تقسیم كرد. | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
پانویس ارجاعی را از لحاظ محل قرار گرفتن آن به دو گروه عمده ارجاع برون‌متنی و ارجاع درون‌متنی تقسیم می‌كنند. | پانویس ارجاعی را از لحاظ محل قرار گرفتن آن به دو گروه عمده ارجاع برون‌متنی و ارجاع درون‌متنی تقسیم می‌كنند. | ||
==ارجاع برون‌متنی== | == ارجاع برون‌متنی == | ||
در این نوع ارجاع، منابع مورد استفاده در پایین هر صفحه، پایان هر فصل، یا انتهای متن درج می‌شود. در این شیوه، هرگاه متنی برای نخستین بار مورد اشاره قرار گیرد اطلاعات كامل كتابشناختی آن منعكس می‌شود(69:4). در ارجاعات بعدی از یك منبع، ذكر تمام اطلاعات كتابشناختی ضروری نیست و به‌صورت كوتاه‌شده درج می‌شود؛ اما كوتاه كردن اطلاعات كتابشناختی خود تابع قواعد خاصی است(78:4) كه عمده‌ترین آنها به قرار زیر است: | در این نوع ارجاع، منابع مورد استفاده در پایین هر صفحه، پایان هر فصل، یا انتهای متن درج می‌شود. در این شیوه، هرگاه متنی برای نخستین بار مورد اشاره قرار گیرد اطلاعات كامل كتابشناختی آن منعكس می‌شود(69:4). در ارجاعات بعدی از یك منبع، ذكر تمام اطلاعات كتابشناختی ضروری نیست و به‌صورت كوتاه‌شده درج می‌شود؛ اما كوتاه كردن اطلاعات كتابشناختی خود تابع قواعد خاصی است(78:4) كه عمده‌ترین آنها به قرار زیر است: | ||
#هرگاه از منبعی برای بار دوم یا بارهای بعد استفاده شود و هیچ ارجاع دیگری میان آنها قرار نگیرد از اصطلاح «همان» و سپس ذكر شماره صفحه استفاده می‌شود و اگر مجددآ از همان متن و همان صفحه استفاده شود ذكر كلمه «همانجا» كفایت می‌كند. در این حالت به ذكر شماره صفحه نیازی نیست. | # هرگاه از منبعی برای بار دوم یا بارهای بعد استفاده شود و هیچ ارجاع دیگری میان آنها قرار نگیرد از اصطلاح «همان» و سپس ذكر شماره صفحه استفاده می‌شود و اگر مجددآ از همان متن و همان صفحه استفاده شود ذكر كلمه «همانجا» كفایت می‌كند. در این حالت به ذكر شماره صفحه نیازی نیست. | ||
# | # | ||
#هرگاه میان دو یا چند ارجاع به منبعی واحد ارجاع به منبع یا منابع دیگری قرار گیرد ذكر نام پدیدآورنده و شماره صفحه كفایت می‌كند و اگر از چند اثر متعلق به نویسنده‌ای واحد یا آثار چند نویسنده همنام استفاده شده باشد، برای پرهیز از ایجاد ابهام، یكی دو كلمه از آغاز عنوان اثر نیز به‌دنبال نام پدیدآورنده ذكر می‌گردد. | # هرگاه میان دو یا چند ارجاع به منبعی واحد ارجاع به منبع یا منابع دیگری قرار گیرد ذكر نام پدیدآورنده و شماره صفحه كفایت می‌كند و اگر از چند اثر متعلق به نویسنده‌ای واحد یا آثار چند نویسنده همنام استفاده شده باشد، برای پرهیز از ایجاد ابهام، یكی دو كلمه از آغاز عنوان اثر نیز به‌دنبال نام پدیدآورنده ذكر می‌گردد. | ||
==ارجاع درون‌متنی== | == ارجاع درون‌متنی == | ||
یكی از شیوه‌های ارجاع، به‌ویژه در نوشته‌های علمی، شیوه ارجاع درون‌متنی است. در این شیوه، پس از نقل مطلب در متن نوشته، مشخصات كوتاهی از مأخذ شامل نام پدیدآورنده، تاریخ نشر، و شماره صفحه به ترتیب در داخل كمانك می‌آید؛ مانند:(پالمر، 1366، ص 42). | یكی از شیوه‌های ارجاع، به‌ویژه در نوشته‌های علمی، شیوه ارجاع درون‌متنی است. در این شیوه، پس از نقل مطلب در متن نوشته، مشخصات كوتاهی از مأخذ شامل نام پدیدآورنده، تاریخ نشر، و شماره صفحه به ترتیب در داخل كمانك می‌آید؛ مانند:(پالمر، 1366، ص 42). | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
این پانویس از تلفیق پانویس توضیحی و پانویس ارجاعی حاصل می‌شود و غالبآ زمانی شكل می‌گیرد كه توضیح پانویس، خود از منبعی دیگر اخذ شده باشد. در این‌گونه موارد، پس از اتمام توضیح، اطلاعات كتابشناختی متن مورد استفاده در داخل پرانتز می‌آید(110:3؛ 4: 79-80) مانند پانویس زیر: | این پانویس از تلفیق پانویس توضیحی و پانویس ارجاعی حاصل می‌شود و غالبآ زمانی شكل می‌گیرد كه توضیح پانویس، خود از منبعی دیگر اخذ شده باشد. در این‌گونه موارد، پس از اتمام توضیح، اطلاعات كتابشناختی متن مورد استفاده در داخل پرانتز می‌آید(110:3؛ 4: 79-80) مانند پانویس زیر: | ||
در زمینه تلویزیون عدم تساوی چنان شدید است كه، به عقیده گروهی، [[كشورهای جهان سوم]] باید از آن چشم بپوشند(آنتونی اسمیت، ژئوپولیتیك اطلاعات، ترجمه فریدون شیروانی ][[تهران]]: سروش، 1364]، ص 49). | در زمینه تلویزیون عدم تساوی چنان شدید است كه، به عقیده گروهی، [[كشورهای جهان سوم]] باید از آن چشم بپوشند(آنتونی اسمیت، ژئوپولیتیك اطلاعات، ترجمه فریدون شیروانی][[تهران]]: سروش، 1364]، ص 49). | ||
در كشورهای پیشرفته، به‌منظور بالا بردن سطح مهارت دانشجویان، چگونگی نوشتن پانویس و كتابنامه در دانشگاه‌ها آموزش داده می‌شود(6: 169) و در برخی كشورها و گروهی از سازمان‌ها نیز دستورالعمل‌هایی را برای ویرایشگران و نویسندگان فراهم كرده‌اند كه از جمله آنها می‌توان به دستورالعمل گروه كشاورزی [[ایالات متحده]]<ref>ك زارع، نسرین. راهنمای نگارش و ارائه پایان‌نامه و گزارش تحقیق و مقالات علمی. تهران: نشر طبیب، 1375.</ref> اشاره كرد كه در دو قسمت تهیه شده است: قسمت اول آن ناظر بر نكات فنی مربوط به نظم عناصر در استناد و روش‌های پانویسی است و قسمت دوم آن كتابشناسی‌های تهیه‌شده از پایگاه‌های اطلاعاتی را نشان می‌دهد(6: 172). | در كشورهای پیشرفته، به‌منظور بالا بردن سطح مهارت دانشجویان، چگونگی نوشتن پانویس و كتابنامه در دانشگاه‌ها آموزش داده می‌شود(6: 169) و در برخی كشورها و گروهی از سازمان‌ها نیز دستورالعمل‌هایی را برای ویرایشگران و نویسندگان فراهم كرده‌اند كه از جمله آنها می‌توان به دستورالعمل گروه كشاورزی [[ایالات متحده]]<ref>ك زارع، نسرین. راهنمای نگارش و ارائه پایان‌نامه و گزارش تحقیق و مقالات علمی. تهران: نشر طبیب، 1375.</ref> اشاره كرد كه در دو قسمت تهیه شده است: قسمت اول آن ناظر بر نكات فنی مربوط به نظم عناصر در استناد و روش‌های پانویسی است و قسمت دوم آن كتابشناسی‌های تهیه‌شده از پایگاه‌های اطلاعاتی را نشان می‌دهد(6: 172). | ||