۸۷٬۷۷۵
ویرایش
سوره احزاب: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ى' به 'ی'
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'ى' به 'ی') |
||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
== احزاب == | == احزاب == | ||
جمع حزب به | جمع حزب به معنی دسته‌هاست ... «احزاب» يازده مرتبه در [[قرآن]] مبين آمده و همه در مقام ذمّ است و مراد از آنها دسته‌های اهل كتاب و [[مشركان|مشركين]] و تكذيب كنندگان پيامبران است<ref>قاموس قرآن، ج 2، ص 126.</ref>. | ||
== مفهوم کلی سوره == | == مفهوم کلی سوره == | ||
* | * ساماندهی زندگی اجتماعی مسلمانان با بيان قوانين؛ | ||
* | * پاكسازی خرافات [[جاهلیت|جاهليت]] از ميان مسلمانان؛ | ||
* | * آموزه‌های نظامی‌جنگ احزاب و [[بنی‌قريظه]]؛ | ||
* خاتميت [[حضرت محمد (ص)|پيامبر اسلام(صلی الله علیه)]] و الگو بودن ايشان؛ | * خاتميت [[حضرت محمد (ص)|پيامبر اسلام(صلی الله علیه)]] و الگو بودن ايشان؛ | ||
* | * پاكی و [[عصمت]] [[اهل بیت (علیهم السلام)|اهل‌بيت(علیه السلام)]]؛ | ||
* آداب معاشرت و حجاب زنان<ref>تفسير قرآن مهر، ج 16، ص 297.</ref>. | * آداب معاشرت و حجاب زنان<ref>تفسير قرآن مهر، ج 16، ص 297.</ref>. | ||
== علت نام‌گذاری == | == علت نام‌گذاری == | ||
«سوره احزاب» تنها نام اين سوره، احزاب به | «سوره احزاب» تنها نام اين سوره، احزاب به معنای حزب‌ها و گروه‌هاست، و سبب نام‌گذاری آن، آيات بیست و بیست ودوم اين سوره است كه در آنها سخن از احزاب و گروه‌ها گفته شده است<ref>همان، ص 299.</ref>. | ||
== اهداف و آموزه‌ها == | == اهداف و آموزه‌ها == | ||
اساسی ترين هدف‌های سوره احزاب عبارت‌اند از: | |||
# | # سازماندهی زندگی اجتماعی مسلمانان با بيان مقررات و قوانين زندگی برای آنان؛ | ||
# هدايت مسلمانان در دورۀ سخت هجوم مشركان و خيانت [[يهود|يهوديان]] | # هدايت مسلمانان در دورۀ سخت هجوم مشركان و خيانت [[يهود|يهوديان]] طی دو جنگ احزاب و بنی‌قريظه؛ | ||
# مبارزه با رسوبات خرافات | # مبارزه با رسوبات خرافات جاهلی در ميان مسلمانان<ref>تفسير قرآن مهر، ج 16، ص 300.</ref>. | ||
# | # | ||
== محتوا و موضوعات == | == محتوا و موضوعات == | ||
سوره احزاب | سوره احزاب يكی از پربارترين سوره‌های [[قرآن مجيد]] است، و مسائل متنوع و بسيار مهمی را در زمينه اصول و فروع [[اسلام]] تعقيب می‌كند. | ||
بحثهايی را كه در اين سوره آمده است می‌توان به هفت بخش تقسيم كرد: | |||
بخش اول سرآغاز سوره است كه [[حضرت محمد (ص)|پيامبر اسلام(صلی الله علیه)]] را به اطاعت [[خداوند]] و ترك تبعيت از [[كافران]] و | بخش اول سرآغاز سوره است كه [[حضرت محمد (ص)|پيامبر اسلام(صلی الله علیه)]] را به اطاعت [[خداوند]] و ترك تبعيت از [[كافران]] و پيشنهادهای منافقان دعوت می‌كند، و به او اطمينان می‌دهد كه در برابر كارشكنيهای آنها از وی حمايت خواهد فرمود. | ||
بخش دوم به پاره | بخش دوم به پاره ای از خرافات زمان جاهليت مانند مساله ظهار كه آن را وسيله [[طلاق]] و جدايی زن و مرد از هم می‌دانستند، و همچنين مساله پسرخواندگی (تبنی) اشاره كرده و قلم بطلان بر آنها می‌كشد، و پيوندهای خويشاوندی را در پيوندهای واقعی و طبيعی منحصر می‌سازد. | ||
بخش سوم كه مهمترين بخش اين سوره است مربوط به جنگ احزاب و حوادث تكان دهنده آن، و | بخش سوم كه مهمترين بخش اين سوره است مربوط به جنگ احزاب و حوادث تكان دهنده آن، و پيروزی اعجاز‌آميز مسلمين بر [[كفار]] و كارشكني‌ها و بهانه جوئي‌های گوناگون منافقان و پيمان شكنی آنان می‌باشد، و در اين زمينه دستورهای جامع و جالبی بيان شده است. | ||
بخش چهارم مربوط به همسران پيامبر است كه بايد در همه چيز الگو و اسوه | بخش چهارم مربوط به همسران پيامبر است كه بايد در همه چيز الگو و اسوه برای زنان مسلمان باشند، و در اين زمينه دستورات مهمی به آنها می‌دهد. | ||
بخش پنجم به داستان زينب‌دخترجحش كه | بخش پنجم به داستان زينب‌دخترجحش كه روزی همسر [[زید]] پسر خوانده پيغمبر(صلی الله علیه) بود و از او جدا شد، به فرمان خدا با پيامبر(صلی الله علیه) ازدواج كرد و دستاويزی برای منافقان گشت قرآن در اين زمينه پاسخ كافی به بهانه جويان می‌دهد. | ||
بخش ششم از مساله حجاب سخن | بخش ششم از مساله حجاب سخن می‌گويد كه با بخشهای گذشته نيز رابطه نزديك دارد و همه زنان با [[ايمان]] را به رعايت اين دستور اسلامی‌توصيه می‌كند. | ||
بخش هفتم كه آخرين بخش را تشكيل | بخش هفتم كه آخرين بخش را تشكيل می‌دهد، اشاره ای به مساله مهم معاد دارد، و راه نجات در آن عرصه عظيم و همچنين مساله امانت داری بزرگ انسان يعنی مساله تعهد و تعهد و تكليف و مسئوليت او را شرح می‌دهد<ref>تفسير نمونه، ج 17، ص 184</ref>. | ||
== فضائل، خواص و ثواب قرائت == | == فضائل، خواص و ثواب قرائت == | ||
[[ | [[ابی‌بن‌كعب]] از [[حضرت محمد (ص)|پيغمبر(صلی الله علیه)]] روايت نموده كه آن حضرت فرمود: «كسی كه سوره احزاب را قرائت نموده و آن را به خانواده خود و هر كس كه در تحت تملّك اوست تعليم نمايد خداوند متعال او را از [[عذاب قبر]] ايمنی دهد». | ||
[[عبد اللَّه‌بن‌سنان]] از [[امام جعفر صادق|امام صادق(علیه السلام)]] روايت کرده كه فرمودند: | [[عبد اللَّه‌بن‌سنان]] از [[امام جعفر صادق|امام صادق(علیه السلام)]] روايت کرده كه فرمودند: «كسی كه زياد سوره احزاب را قرائت كند [[روز قيامت]] در همسايگی پيامبر(صلی الله علیه) و خاندان و همسران آن حضرت خواهد بود<ref>ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 20، ص 3.</ref>». | ||
== محل و زمان نزول == | == محل و زمان نزول == | ||
سوره احزاب در مدينه بر پيامبر اسلام(صلی الله علیه) [[نزول قرآن|نازل]] شده است<ref>همان</ref>. | سوره احزاب در مدينه بر پيامبر اسلام(صلی الله علیه) [[نزول قرآن|نازل]] شده است<ref>همان</ref>. | ||
سوره احزاب در بين سال دوم تا پنجم | سوره احزاب در بين سال دوم تا پنجم هجری نازل شده است<ref>تفسير قرآن مهر، ج 16، ص 299</ref>. | ||
== فضای نزول == | == فضای نزول == | ||
با توجه به اینکه سوره احزاب در [[مدینه]] و در ایام جنگ احزاب نازل شده است و حکومت نوپای اسلامی در آن موقع در حال قدرت گرفتن بود فضای نزول سوره فضایی آموزشی است آموزش احکام و اخلاق اسلامی و نیز بطلان خرافات دوران جاهلی و همچنین برخی وقایع و رویدادهای همان زمان در این سوره آمده است با توجه به تنوع مطالب این سوره به طور کلی شان نزول‌های ریزتر این سوره مطالب و محتویات ذیل می‌باشد: | با توجه به اینکه سوره احزاب در [[مدینه]] و در ایام جنگ احزاب نازل شده است و حکومت نوپای اسلامی در آن موقع در حال قدرت گرفتن بود فضای نزول سوره فضایی آموزشی است آموزش احکام و اخلاق اسلامی و نیز بطلان خرافات دوران جاهلی و همچنین برخی وقایع و رویدادهای همان زمان در این سوره آمده است با توجه به تنوع مطالب این سوره به طور کلی شان نزول‌های ریزتر این سوره مطالب و محتویات ذیل می‌باشد: | ||
اول: پسرخوانده‌ها پسران | اول: پسرخوانده‌ها پسران واقعی نيستند، احكام پسران واقعی در حق آنها جاری نمی‌باشد، آنها را بايد با نام پدران اصلي‌شان صدا كرد. | ||
دوم: پيامبر | دوم: پيامبر برای [[مؤمنان]] از خودشان مقدم‌تر است، زنان پيامبر مادران مؤمنان هستند، ازدواج با آنان [[حرام]] می‌باشد حتی بعد از رحلت آن حضرت. | ||
سوم: جريان جنگ احزاب به طور مفصل. | سوم: جريان جنگ احزاب به طور مفصل. | ||
چهارم: اجلاء [[يهود | چهارم: اجلاء [[يهود بنی‌قريظه]] از مدينه و تصرف اراضی آنها. | ||
پنجم: جريان زيد و زينب و طلاق زينب و اينكه خدا بعد از طلاق زيد زينب را به رسولش تزويج كرد تا مردم در تزويج زنان پسرخوانده‌ها بعد از طلاقشان | پنجم: جريان زيد و زينب و طلاق زينب و اينكه خدا بعد از طلاق زيد زينب را به رسولش تزويج كرد تا مردم در تزويج زنان پسرخوانده‌ها بعد از طلاقشان محذوری نداشته باشند. | ||
ششم: مطالب | ششم: مطالب مفصلی درباره زنان [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا(صلی الله علیه)]] در رابطه با محفوظ ماندن مقام رهبری چنان كه خواهد آمد. | ||
هفتم: آداب دخول و خروج به محضر رسول(صلی الله علیه). | هفتم: آداب دخول و خروج به محضر رسول(صلی الله علیه). | ||
هشتم: | هشتم: بررسی حالات و تفتين‌های منافقان مدينه و تهديد آنان به [[تبعید|تبعيد]] و اعدام و تعقيب. | ||
نهم: آيۀ امانت و حمل انسان امانت خدا را<ref>تفسير احسن‌الحديث، ج 8، ص 304 با اندکی تصرف در ابتدای عبارت.</ref>. | نهم: آيۀ امانت و حمل انسان امانت خدا را<ref>تفسير احسن‌الحديث، ج 8، ص 304 با اندکی تصرف در ابتدای عبارت.</ref>. | ||
== ویژگی == | == ویژگی == | ||
سوره احزاب از سور مثانی می‌باشد مثانی سوره‌هایی هستند که بعد از سور مئین قرار گرفته‌اند و زیر صد آیه دارند مانند اینکه سور مئین مبادی باشند و توالی آن مثانی آن فرض شده‌اند<ref>زاد المسير | سوره احزاب از سور مثانی می‌باشد مثانی سوره‌هایی هستند که بعد از سور مئین قرار گرفته‌اند و زیر صد آیه دارند مانند اینکه سور مئین مبادی باشند و توالی آن مثانی آن فرض شده‌اند<ref>زاد المسير فی علم التفسير، ج 4، ص 141</ref>. | ||
سوره‌های مثانی عبارتند از: احزاب و حجّ و قصص و نمل و نور و انفال و مریم و عنکبوت و روم و یس و فرقان و حجر و رعد و سبأ و فاطر و إبراهیم و ص و محمد و لقمان و زمر<ref>التمهید في علوم القرآن، ج1، ص 313.</ref>. | سوره‌های مثانی عبارتند از: احزاب و حجّ و قصص و نمل و نور و انفال و مریم و عنکبوت و روم و یس و فرقان و حجر و رعد و سبأ و فاطر و إبراهیم و ص و محمد و لقمان و زمر<ref>التمهید في علوم القرآن، ج1، ص 313.</ref>. | ||
روايتی است كه از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای تورات و سوره‌های مئين را به جای انجيل و سوره‌های مثانی را به جای زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصّل فزونی بخشيد<ref>جامع البيان فی تفسير القرآن، ج 1، ص 34.</ref>. | |||
آيۀ مهم تطهير كه در مورد اهل‌البيت عليهم‌السلام و | آيۀ مهم تطهير كه در مورد اهل‌البيت عليهم‌السلام و پاكی آنان نازل شده آيۀ سی‌ودوم همين سوره است و در اين سوره به داستان جنگ مهم احزاب اشاره شده است<ref>تفسير قرآن مهر، ج 16، ص 300.</ref>. | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||