confirmed، مدیران
۳۳٬۱۲۹
ویرایش
مدرسه فیضیه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (تمیزکاری) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
'''مدرسه فِیضیّه'''، از مدارس مشهور حوزه علمیه در شهر [[قم]] که در کنار [[حرم حضرت معصومه(سلام الله علیها)]] قرار دارد. قبل از توسعه [[حوزه علمیه قم]] و در سال‌های دهه ۱۳۲۰ تا ۱۳۶۰ شمسی این مدرسه کانون اجتماع طلاب و استادان حوزه قم به شمار می‌آمد. عالمان و [[مجتهدان]] بسیاری ساکن این مدرسه بوده و در آن تحصیل و یا تدریس داشتند. این مدرسه از سوی ماموران امنیتی نظام سلطنتی پهلوی مورد حمله قرار گرفت. سخنرانی معروف [[آیت‌الله خمینی]] در ۱۳ خرداد سال ۱۳۴۲ که منجر به قیام ۱۵ خرداد شد در همین مدرسه بود. بعد از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران]] نیز برخی از دیدارها و سخنرانی های ایشان در صحن این مدرسه برگزار می‌شد. | |||
'''مدرسه فِیضیّه'''، از مدارس مشهور حوزه علمیه در شهر [[قم]] که در کنار [[حرم حضرت معصومه( | |||
مدرسه فیضیه در شمال صحن عتیق آستانه [[حضرت معصومه]] قرار دارد و با توجه به کتیبه سردر ایوان جنوبی آن، به شاه طهماسب صفوی منسوب است. بنای فعلی آن در سال ۱۲۱۳ و ۱۲۱۴ق. ، توسط فتحعلی شاه ساخته شد. در سال‌های دهه ۱۳۷۰ شمسی، زیر زمینی در وسط این مدرسه ساخته و کتابخانه آن نیز به صورت کلی تجدید بنا شد و توسعه یافت. این مدرسه به دلیل هم‌جواری با [[مسجد اعظم]] و [[مدرسه دارالشفاء]] به نوعی، کانون مرکزی حوزه علمیه قم به شمار می‌رود و بخشی از مهم‌ترین درس‌های حوزه قم و نیز اجتماعات حوزوی در این مدرسه برقرار می‌شود. | مدرسه فیضیه در شمال صحن عتیق آستانه [[حضرت معصومه]] قرار دارد و با توجه به کتیبه سردر ایوان جنوبی آن، به شاه طهماسب صفوی منسوب است. بنای فعلی آن در سال ۱۲۱۳ و ۱۲۱۴ق. ، توسط فتحعلی شاه ساخته شد. در سال‌های دهه ۱۳۷۰ شمسی، زیر زمینی در وسط این مدرسه ساخته و کتابخانه آن نیز به صورت کلی تجدید بنا شد و توسعه یافت. این مدرسه به دلیل هم‌جواری با [[مسجد اعظم]] و [[مدرسه دارالشفاء]] به نوعی، کانون مرکزی حوزه علمیه قم به شمار می‌رود و بخشی از مهم‌ترین درس‌های حوزه قم و نیز اجتماعات حوزوی در این مدرسه برقرار می‌شود. | ||
=علت نامگذاری مدرسه فیضیه قم= | == علت نامگذاری مدرسه فیضیه قم == | ||
گفته شده نامگذاری این مدرسه به نام فیضیه به جهت این بوده که [[فیض کاشانی]] که از علمای بزرگ دوره صفویه و داماد ملاصدرای شیرازی بود <ref>خوانساری، ص۱۸</ref> مدتی در این مدرسه تدریس می‌کرده و این مدرسه، محل تدریس یا محل اقامت دائمی وی در مدت اقامتش در شهر قم بوده است. به همین جهت، این مدرسه در بین مردم به نام مدرسه فیض معروف شد. | گفته شده نامگذاری این مدرسه به نام فیضیه به جهت این بوده که [[فیض کاشانی]] که از علمای بزرگ دوره صفویه و داماد ملاصدرای شیرازی بود <ref>خوانساری، ص۱۸</ref> مدتی در این مدرسه تدریس می‌کرده و این مدرسه، محل تدریس یا محل اقامت دائمی وی در مدت اقامتش در شهر قم بوده است. به همین جهت، این مدرسه در بین مردم به نام مدرسه فیض معروف شد. | ||
برخی نیز معتقدند که این نام از زمان تجدید بنای مدرسه در دوره [[قاجار]] و به پیشنهاد علمای این دوره رایج شد. این احتمال با توجه به اینکه خاندان فیض در دوره قاجار ریاست شرعی شهر قم را برعهده داشتند. <ref>احمد باقری، م ص۲۲ ـ ۱۳؛ محمد شریف رازی، ج۱، ص۳۹</ref> برجسته‌تر می‌شود. | برخی نیز معتقدند که این نام از زمان تجدید بنای مدرسه در دوره [[قاجار]] و به پیشنهاد علمای این دوره رایج شد. این احتمال با توجه به اینکه خاندان فیض در دوره قاجار ریاست شرعی شهر قم را برعهده داشتند. <ref>احمد باقری، م ص۲۲ ـ ۱۳؛ محمد شریف رازی، ج۱، ص۳۹</ref> برجسته‌تر می‌شود. | ||
=سابقه= | == سابقه == | ||
مدرسه فیضیه و مدرسه دارالشفاء از جمله مدارس مهم علمی شهر قم است که در دوره [[صفویه]] تاسیس شد. البته تاسیس مدرسه فیضیه، قبل از مدرسه دارالشفا بوده است و به واسطه مجاورت با حرم حضرت معصومه، مزیت خاصی یافته است. | مدرسه فیضیه و مدرسه دارالشفاء از جمله مدارس مهم علمی شهر قم است که در دوره [[صفویه]] تاسیس شد. البته تاسیس مدرسه فیضیه، قبل از مدرسه دارالشفا بوده است و به واسطه مجاورت با حرم حضرت معصومه، مزیت خاصی یافته است. | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۴: | ||
این بنا، ۷۵ ذرع <ref>هر ذرع معادل ۱۰۴ سانتی متر است</ref> طول و ۵۰ ذرع عرض داشته و دارای چهل اتاق در طبقه پائین و چهار ایوان بلند و ۱۲ غرفه سپهرنشان و حوض مربع به اندازه دوازده ذرع در دوازده ذرع بوده است. <ref>همان، ص۱۵۶</ref> | این بنا، ۷۵ ذرع <ref>هر ذرع معادل ۱۰۴ سانتی متر است</ref> طول و ۵۰ ذرع عرض داشته و دارای چهل اتاق در طبقه پائین و چهار ایوان بلند و ۱۲ غرفه سپهرنشان و حوض مربع به اندازه دوازده ذرع در دوازده ذرع بوده است. <ref>همان، ص۱۵۶</ref> | ||
=سیر تحول بنای جدید= | == سیر تحول بنای جدید == | ||
بنای اولیه مدرسه مربوط به دوران صفوی است. در این زمان مدرسه از صحن عتیق آستانه حضرت معصومه (س) جدا بود و یک گذر بین آنها وجود داشت که در نقشه‌های جهان گردان آن عصر مانند شاردن و اولئاریوس دیده می‌شود. در زمان حکومت فتحعلی شاه قسمت‌های مختلف مدرسه بازسازی شد و توسعه یافت. در این زمان ابتدا سدی بر رودخانۀ مجاور مدرسه احداث گردید و قسمتی از زمین‌های به دست آمده از این طریق به مدرسه و بقیه به سه ساختمان شاهی تخصیص داده شد. در این توسعه، صحن تا ورودی صحن عتیق آستانۀ حضرت معصومه (س) گسترش یافت و سردر ورودی آن به صورت ایوان جنوبی مدرسه درآمد. این سردر توسط سیدتاج الدین الشرف موسوی در سال ۹۳۹ق بنا شده بود. | بنای اولیه مدرسه مربوط به دوران صفوی است. در این زمان مدرسه از صحن عتیق آستانه حضرت معصومه (س) جدا بود و یک گذر بین آنها وجود داشت که در نقشه‌های جهان گردان آن عصر مانند شاردن و اولئاریوس دیده می‌شود. در زمان حکومت فتحعلی شاه قسمت‌های مختلف مدرسه بازسازی شد و توسعه یافت. در این زمان ابتدا سدی بر رودخانۀ مجاور مدرسه احداث گردید و قسمتی از زمین‌های به دست آمده از این طریق به مدرسه و بقیه به سه ساختمان شاهی تخصیص داده شد. در این توسعه، صحن تا ورودی صحن عتیق آستانۀ حضرت معصومه (س) گسترش یافت و سردر ورودی آن به صورت ایوان جنوبی مدرسه درآمد. این سردر توسط سیدتاج الدین الشرف موسوی در سال ۹۳۹ق بنا شده بود. | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۵: | ||
در سال ۱۳۷۰ق آیت‌الله بروجردی در کمرگاه ایوان غربی یک طبقۀ دوم ایجاد کرد که به مخزن کتابخانه اختصاص داده شد و دو سالن بزرگ مطالعه به جای آشپزخانه شاهی ایجاد شد. <ref>گنجینۀ آثار قم، نقل از دانشنامه تاریخ معماری ایران شهر، مدخل مدرسه فیضیه</ref> | در سال ۱۳۷۰ق آیت‌الله بروجردی در کمرگاه ایوان غربی یک طبقۀ دوم ایجاد کرد که به مخزن کتابخانه اختصاص داده شد و دو سالن بزرگ مطالعه به جای آشپزخانه شاهی ایجاد شد. <ref>گنجینۀ آثار قم، نقل از دانشنامه تاریخ معماری ایران شهر، مدخل مدرسه فیضیه</ref> | ||
=ثبت در آثار ملی= | == ثبت در آثار ملی == | ||
این اثر در تاریخ ۹ بهمن ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۰۷۱۵ به عنوان یکی از آثار ملی [[ایران]] به ثبت رسیده است. <ref>خوانساری، ص۱۸</ref> | این اثر در تاریخ ۹ بهمن ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۰۷۱۵ به عنوان یکی از آثار ملی [[ایران]] به ثبت رسیده است. <ref>خوانساری، ص۱۸</ref> | ||
=کتابخانه مدرسه فیضیه= | == کتابخانه مدرسه فیضیه == | ||
این مدرسه دارای کتابخانه نسبتا مهمی بوده است. در این کتابخانه، غیر از کتاب‌هایی که [[شاه عباس]] وقف کرده، کتاب‌هایی نیز [[شیخ بهایی]] [[وقف]] و تولیت آنرا به برادر زاده‌اش، حسین بن عبدالصمد واگذار نمود. <ref>مدرسی طباطبایی، ص۱۲۹</ref> | این مدرسه دارای کتابخانه نسبتا مهمی بوده است. در این کتابخانه، غیر از کتاب‌هایی که [[شاه عباس]] وقف کرده، کتاب‌هایی نیز [[شیخ بهایی]] [[وقف]] و تولیت آنرا به برادر زاده‌اش، حسین بن عبدالصمد واگذار نمود. <ref>مدرسی طباطبایی، ص۱۲۹</ref> | ||
| خط ۷۱: | خط ۶۵: | ||
در سال ۱۳۷۴ش، به دستور رهبر انقلاب، [[آیت‌الله خامنه‌‌ای]] ساختمان جدیدی برای این کتابخانه در قسمت شمال شرقی مدرسه فیضیه در نظر گرفته شد که در تیر ۱۳۸۱ش افتتاح شد. در حال حاضر، این کتابخانه به نام کتابخانه آیت‌الله حائری شناخته می‌شود. <ref>احمد باقری، م ص۲۲ ـ ۱۳؛ محمد شریف رازی، ج۱، ص۳۹</ref> | در سال ۱۳۷۴ش، به دستور رهبر انقلاب، [[آیت‌الله خامنه‌‌ای]] ساختمان جدیدی برای این کتابخانه در قسمت شمال شرقی مدرسه فیضیه در نظر گرفته شد که در تیر ۱۳۸۱ش افتتاح شد. در حال حاضر، این کتابخانه به نام کتابخانه آیت‌الله حائری شناخته می‌شود. <ref>احمد باقری، م ص۲۲ ـ ۱۳؛ محمد شریف رازی، ج۱، ص۳۹</ref> | ||
=حمله به مدرسه فیضیه | == حمله به مدرسه فیضیه == | ||
=== سخنرانی امام خمینی در مدرسه فیضیه، خرداد ۱۳۴۲ === | |||
به دنبال اعتراض [[امام خمینی]] به تصویب [[لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی]] و نیز لوایح شش گانه و [[انقلاب سفید]] [[محمد رضا پهلوی]] و اعلام عزای عمومی در نوروز ۱۳۴۲ش. ، در روز دوم فروردین همان سال که همزمان با روز [[شهادت]] [[امام جعفر صادق(ع)]] بود، ماموران حکومت با همراهی عده‌ای اوباش به این مدرسه حمله و پس از مقاومت طلاب و روحانیون، به آنان شلیک و شماری را شهید یا مجروح کردند. در این حمله، تعدادی از طلاب از بالای پشت بام مدرسه به پائین انداخته و کشته شدند. <ref>مرکز اسناد انقلاب اسلامی</ref> | به دنبال اعتراض [[امام خمینی]] به تصویب [[لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی]] و نیز لوایح شش گانه و [[انقلاب سفید]] [[محمد رضا پهلوی]] و اعلام عزای عمومی در نوروز ۱۳۴۲ش. ، در روز دوم فروردین همان سال که همزمان با روز [[شهادت]] [[امام جعفر صادق(ع)]] بود، ماموران حکومت با همراهی عده‌ای اوباش به این مدرسه حمله و پس از مقاومت طلاب و روحانیون، به آنان شلیک و شماری را شهید یا مجروح کردند. در این حمله، تعدادی از طلاب از بالای پشت بام مدرسه به پائین انداخته و کشته شدند. <ref>مرکز اسناد انقلاب اسلامی</ref> | ||
== سخنرانی امام خمینی در خرداد۱۳۴۲ش == | === سخنرانی امام خمینی در خرداد۱۳۴۲ش === | ||
در عصر عاشورای ۱۳۸۳ ق که برابر با سیزدهم خرداد ۱۳۴۲ ش بود، امام خمینی با حضور در مدرسه فیضیه، سخنرانی کوبنده ای داشت و در آن، از [[رژیم پهلوی]] و نیز دولت مردان [[آمریکا]] و [[اسرائیل]] که نفوذ زیادی بر [[محمد رضا پهلوی]] داشتند، انتقاد شدیدی نمود. <ref>پرتال پژوهشی و اطلاع رسانی دفتر تنظیم و نشر آثار امام خمینی ره.</ref> حضور مردم در سخنرانی به اندازهای بود که تمام صحن فیضیه و دارالشفاء، صحن حرم حضرت معصومه، میدان آستانه و اطراف، مملو از جمعیت بود. در پی سخنرانی امام، در صبح ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲، ماموران پهلوی به خانه ایشان حمله و وی را دستگیر و به زندانی در [[تهران]] انتقال دادند. به دنبال این واقعه، [[قیام ۱۵ خرداد]] مردم قم شکل گرفت. | |||
در عصر عاشورای ۱۳۸۳ ق که برابر با سیزدهم خرداد ۱۳۴۲ ش بود، امام خمینی با حضور در مدرسه فیضیه، سخنرانی کوبنده ای داشت و در آن، از [[رژیم پهلوی]] و نیز دولت مردان [[آمریکا]] و [[اسرائیل]] که نفوذ زیادی بر [[محمد رضا پهلوی]] داشتند، انتقاد شدیدی نمود. <ref>پرتال پژوهشی و اطلاع رسانی دفتر تنظیم و نشر آثار امام خمینی ره.</ref> حضور مردم در سخنرانی به اندازهای بود که تمام صحن فیضیه و دارالشفاء، صحن حرم حضرت معصومه، میدان آستانه و اطراف، مملو از جمعیت بود. در پی سخنرانی امام، در صبح ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲، ماموران پهلوی به خانه ایشان حمله و وی را دستگیر و به زندانی در [[تهران]] انتقال دادند. به دنبال این واقعه، [[قیام ۱۵ خرداد]] مردم قم شکل گرفت. | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
== منبع == | |||
[https://farsi.al-shia.org/%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%87-%D9%81%DB%8C%D8%B6%DB%8C%D9%87-%D9%82%D9%85/ برگرفته از سایت مدرسه فیضیه (قم) - الشیعه] | |||
[[رده:معماری اسلامی]] | [[رده:معماری اسلامی]] | ||
[[رده:مدارس علمیه قم]] | [[رده:مدارس علمیه قم]] | ||
[[رده:مدارس تاریخی جهان اسلام]] | [[رده:مدارس تاریخی جهان اسلام]] | ||