پرش به محتوا

میرداماد: تفاوت میان نسخه‌ها

۴۷۰ بایت حذف‌شده ،  ‏۸ ژانویهٔ ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۶: خط ۴۶:
از آنجا که محمدباقر در خاندانی شریف و اهل فضل و کمال رشد می‌یافت، از همان اوان کودکی به تحصیل علم تشویق و ترغیب شد. تحصیلات علوم دینی را در خردسالی در [[مشهد]] آغاز نمود و پس از چندی نزد اساتید و فضلای آن دیار به تلمذ پرداخت.
از آنجا که محمدباقر در خاندانی شریف و اهل فضل و کمال رشد می‌یافت، از همان اوان کودکی به تحصیل علم تشویق و ترغیب شد. تحصیلات علوم دینی را در خردسالی در [[مشهد]] آغاز نمود و پس از چندی نزد اساتید و فضلای آن دیار به تلمذ پرداخت.


از اساتید او در مشهد مرحوم سید علی فرزند ابی‌الحسن موسوی عاملی است. <ref>اعیان‌الشیعه، سید محسن امین، قطع رحلی، انتشارات دارالتعارف للمطبوعات</ref> مرحوم [[شیخ حر عاملی]] در [[کتاب امل الامل]] راجع به وی می‌نویسد: «او از بزرگان علما وفضلای عصر خویش و از شاگردان شیخ ما، [[شهید ثانی]] <ref>ر. ک:مقاله شهید ثانی</ref> بود. وی فردی زاهد، عابد، فقیه و باورع بود. <ref>ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیة و القلب، محمدعلی مدرس، انتشارات کتابفروشی خیام</ref> سید علی بن ابی الحسن عاملی همان طور که از نام وی برمی‌آید از علمای [[جبل عامل]] <ref>ر. ک:مقاله جبل عامل</ref> لبنان بود و سپس به [[ایران]] مهاجرت کرد.
از اساتید او در مشهد مرحوم سید علی فرزند ابی‌الحسن موسوی عاملی است. <ref>اعیان‌الشیعه، سید محسن امین، قطع رحلی، انتشارات دارالتعارف للمطبوعات</ref> مرحوم [[شیخ حر عاملی]] در [[کتاب امل الامل]] راجع به وی می‌نویسد: «او از بزرگان علما وفضلای عصر خویش و از شاگردان شیخ ما، [[شهید ثانی]] بود. وی فردی زاهد، عابد، فقیه و باورع بود. <ref>ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیة و القلب، محمدعلی مدرس، انتشارات کتابفروشی خیام</ref> سید علی بن ابی الحسن عاملی همان طور که از نام وی برمی‌آید از علمای [[جبل عامل]] لبنان بود و سپس به [[ایران]] مهاجرت کرد.


استاد دیگر میرداماد که در رشد علمی وی تاثیر گذاشت فقیه بلند مرتبه [[شیخ عزالدین حسین فرزند عبدالصمد عاملی]] (م 984ه 0 ق)، پدر [[شیخ بهایی]] <ref>ر. ک:مقاله شیخ بهایی</ref> از علمای بزرگ منطقه جبل عامل لبنان بود. وی شاگرد برجسته [[زین الدین علی بن احمد عاملی|زین‌الدین علی بن احمد عاملی]] معروف به شهید ثانی (شهادت در 966ه 0ق) بود و پس از کشته شدن شهید ثانی به دست طرفداران [[عثمان]] <ref>ر. ک:مقاله عثمان</ref>، جبل عامل را که ناامن شده بود ترک کرد و چون در ایران [[مذهب تشیع]] رسمیت یافته و محل امن و مناسبی برای [[شیعه]] محسوب می‌شد به ایران مهاجرت کرد. در این سفر پسرش محمد، شیخ بهایی که هنوز این لقب را نداشت و بیش از سیزده سال از عمر وی نمی‌گذشت همراه او بود.
استاد دیگر میرداماد که در رشد علمی وی تاثیر گذاشت فقیه بلند مرتبه [[شیخ عزالدین حسین فرزند عبدالصمد عاملی]] (م 984ه 0 ق)، پدر [[شیخ بهایی]] از علمای بزرگ منطقه جبل عامل لبنان بود. وی شاگرد برجسته [[زین الدین علی بن احمد عاملی|زین‌الدین علی بن احمد عاملی]] معروف به شهید ثانی (شهادت در 966ه 0ق) بود و پس از کشته شدن شهید ثانی به دست طرفداران [[عثمان]] <ref> جبل عامل را که ناامن شده بود ترک کرد و چون در ایران [[مذهب تشیع]] رسمیت یافته و محل امن و مناسبی برای [[شیعه]] محسوب می‌شد به ایران مهاجرت کرد. در این سفر پسرش محمد، شیخ بهایی که هنوز این لقب را نداشت و بیش از سیزده سال از عمر وی نمی‌گذشت همراه او بود.


شیخ عزالدین حسین بن عبدالصمد پس از چندی [[شیخ الاسلام]] [[قزوین]] پایتخت شاه طهماسب صفوی شد. سپس در حدود سال 969ه 0ق با همین منصب به مشهد رفت.
شیخ عزالدین حسین بن عبدالصمد پس از چندی [[شیخ الاسلام]] [[قزوین]] پایتخت شاه طهماسب صفوی شد. سپس در حدود سال 969ه 0ق با همین منصب به مشهد رفت.
خط ۸۲: خط ۸۲:
== سایر اساتید شناخته شده میر‌داماد ==
== سایر اساتید شناخته شده میر‌داماد ==


1. دایی میر‌داماد، شیخ عبدالعالی بن عبدالعالی عاملی کرَکَی، فرزند محقق کرکی، که به میر‌داماد اجازه روایت داده و این اجازه در [[بحار الانوار]]<ref>ر. ک:مقاله بحار الانوار</ref> مذکور است. <ref>مجلسی، ج106، ص 84- 86</ref>
1. دایی میر‌داماد، شیخ عبدالعالی بن عبدالعالی عاملی کرَکَی، فرزند محقق کرکی، که به میر‌داماد اجازه روایت داده و این اجازه در [[بحار الانوار]] مذکور است. <ref>مجلسی، ج106، ص 84- 86</ref>


از 56 شاگرد شناخته شده محقق کَرکَی، نُه نفر از ایشان اهل استرآباد بوده‌اند و این نشان می‌دهد که استرآبادیان سهم بسیاری در حوزه درسی محقق کَرَکی داشته‌اند. <ref>جعفریان، 1382، ج12، ص 309</ref>
از 56 شاگرد شناخته شده محقق کَرکَی، نُه نفر از ایشان اهل استرآباد بوده‌اند و این نشان می‌دهد که استرآبادیان سهم بسیاری در حوزه درسی محقق کَرَکی داشته‌اند. <ref>جعفریان، 1382، ج12، ص 309</ref>
خط ۱۰۰: خط ۱۰۰:
میر‌داماد مدرّسی پر کار و تواناست و در زمان حیاتش به تدریس قبسات و الافق المبین و ایماضات وتقدیسات و بعضی دیگر از آثارش پرداخته است. گفته‌اند که میر‌داماد اهتمام ویژه‌ای به تدریس شفا داشته است و در پی این اهتمام او، گروهی از ناموران بعد از او، مانندملاصدرا، میر سید احمد علوی، [[آقا حسین خوانساری]]، [[ملا حسین تنکابنی|ملا‌حسین تنکابنی]]، ملا‌محمد باقر سبزواری، به تحشیه و تعلیق شفا همت گماشتند. <ref>میر داماد، 1374، ص 93- 94</ref>
میر‌داماد مدرّسی پر کار و تواناست و در زمان حیاتش به تدریس قبسات و الافق المبین و ایماضات وتقدیسات و بعضی دیگر از آثارش پرداخته است. گفته‌اند که میر‌داماد اهتمام ویژه‌ای به تدریس شفا داشته است و در پی این اهتمام او، گروهی از ناموران بعد از او، مانندملاصدرا، میر سید احمد علوی، [[آقا حسین خوانساری]]، [[ملا حسین تنکابنی|ملا‌حسین تنکابنی]]، ملا‌محمد باقر سبزواری، به تحشیه و تعلیق شفا همت گماشتند. <ref>میر داماد، 1374، ص 93- 94</ref>


حوزه درس میر‌داماد را در اصفهان باید از حوزه‌های درسی پر‌ثمر و شاگرد‌پرور آن روزگار دانست. مرحوم [[آقا علی مدرسی طهرانی]]، در رساله طبقات حکما، متأخرین نوشته است: «300 نفر از شاگردان او به درجه [[اجتهاد]] <ref>ر. ک:مقاله اجتهاد</ref> فائز شدند و از این عده بیشتر در [[اصول]] [[عقاید]] از حضیض تقلید به اوج تحقیق رسیدند.» بعید نیست که این عدد را نتوان جدی گرفت. قدر متیقّن، همان گرمی و ثمربخشی حوزه درسی میر است که جان کلام طهرانی است. <ref>جهان بخش، ص 44- 45</ref>
حوزه درس میر‌داماد را در اصفهان باید از حوزه‌های درسی پر‌ثمر و شاگرد‌پرور آن روزگار دانست. مرحوم [[آقا علی مدرسی طهرانی]]، در رساله طبقات حکما، متأخرین نوشته است: «300 نفر از شاگردان او به درجه [[اجتهاد]] فائز شدند و از این عده بیشتر در [[اصول]] [[عقاید]] از حضیض تقلید به اوج تحقیق رسیدند.» بعید نیست که این عدد را نتوان جدی گرفت. قدر متیقّن، همان گرمی و ثمربخشی حوزه درسی میر است که جان کلام طهرانی است. <ref>جهان بخش، ص 44- 45</ref>


[[مدرسه ی صدر|مدرسه صدر]] که میر‌داماد در آن جا به تدریس مشغول بود، امروزه نیز در اصفهان در باغی بزرگ قرار دارد و هنوز از آن استفاده می‌شود. <ref>کربن، ص 148</ref>
[[مدرسه ی صدر|مدرسه صدر]] که میر‌داماد در آن جا به تدریس مشغول بود، امروزه نیز در اصفهان در باغی بزرگ قرار دارد و هنوز از آن استفاده می‌شود. <ref>کربن، ص 148</ref>
خط ۱۱۲: خط ۱۱۲:
آغاز سلطنت شاه اسماعیل دوم می‌تواند دلیلی برای مهاجرت علمای بزرگی چون میرداماد و شیخ بهایی به اصفهان و دور شدن از دستگاه حکومت باشد. بخصوص آن که شیخ عزالدین پدر شیخ بهایی و استاد آن دو عالم معاصر در همین سال پس از انجام [[حج]] تصمیم به اقامت در [[بحرین]] گرفت و از مرکز حکومت دوری جست و در همان سال در آنجا رحلت کرد.
آغاز سلطنت شاه اسماعیل دوم می‌تواند دلیلی برای مهاجرت علمای بزرگی چون میرداماد و شیخ بهایی به اصفهان و دور شدن از دستگاه حکومت باشد. بخصوص آن که شیخ عزالدین پدر شیخ بهایی و استاد آن دو عالم معاصر در همین سال پس از انجام [[حج]] تصمیم به اقامت در [[بحرین]] گرفت و از مرکز حکومت دوری جست و در همان سال در آنجا رحلت کرد.


در آن دوران اصفهان دارای مدارس علمی خوب و مدرسین عالی بود و طلاب سختکوش و جدی به تحصیل علوم و معارف مشغول بودند. میرداماد در [[مدرسه خوجه]] اصفهان حکمت تدریس می‌کرد. شیخ بهایی نیز در همان مدرسه تفسیر، [[فقه]] <ref>ر. ک:مقاله فقه</ref>، [[حدیث]] و [[رجال]] <ref>ر. ک:مقاله رجال</ref> درس می‌داد و [[میرفندرسکی]] دیگر معاصر میرداماد [[ملل و نحل]] تدریس می‌کرد. <ref>منتخباتی از آثار حکمای الهی ایران، تصحیح و تعلیق جلال‌الدین آشتیانی، چاپ دوم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی</ref>
در آن دوران اصفهان دارای مدارس علمی خوب و مدرسین عالی بود و طلاب سختکوش و جدی به تحصیل علوم و معارف مشغول بودند. میرداماد در [[مدرسه خوجه]] اصفهان حکمت تدریس می‌کرد. شیخ بهایی نیز در همان مدرسه تفسیر، [[فقه]]، [[حدیث]] و [[رجال]] درس می‌داد و [[میرفندرسکی]] دیگر معاصر میرداماد [[ملل و نحل]] تدریس می‌کرد. <ref>منتخباتی از آثار حکمای الهی ایران، تصحیح و تعلیق جلال‌الدین آشتیانی، چاپ دوم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی</ref>


در دوره سلطنت شاه عباس صفوی به سال 999ه0ق پایتخت از قزوین به اصفهان منتقل شد. به دلیل حمایتها و تشویق‌های شاه عباس از علما و دانشمندان و به وجود آمدن محیطی امن و برخوردار از تکریم و تشویق حکومت، رفته رفته بر رونق و اهمیت [[حوزه اصفهان]] افزوده شد.  
در دوره سلطنت شاه عباس صفوی به سال 999ه0ق پایتخت از قزوین به اصفهان منتقل شد. به دلیل حمایتها و تشویق‌های شاه عباس از علما و دانشمندان و به وجود آمدن محیطی امن و برخوردار از تکریم و تشویق حکومت، رفته رفته بر رونق و اهمیت [[حوزه اصفهان]] افزوده شد.  
خط ۱۳۸: خط ۱۳۸:
9. سید محمد تقی بن ابی الحسن حسینی استرآبادی؛ آثار وی عبارت‌اند از تذکرة العابدین، [[رساله فی وجوب صلاة الجمعه]]، [[منهاج الصواب فی شرح خلاصة الحساب]]. البته وی شاگرد شیخ بهائی هم بوده است.
9. سید محمد تقی بن ابی الحسن حسینی استرآبادی؛ آثار وی عبارت‌اند از تذکرة العابدین، [[رساله فی وجوب صلاة الجمعه]]، [[منهاج الصواب فی شرح خلاصة الحساب]]. البته وی شاگرد شیخ بهائی هم بوده است.


10. سید محمد میر لوحی سبزواری، صاحب [[کفایة المتهدی]]؛ وی شاگرد شیخ بهائی نیز بوده و بر خلاف هم درس خویش، آخوندملا‌[[محمد تقی مجلسی]]<ref>ر. ک:مقاله محمد تقی مجلسی</ref> (1003- 1070ق)، که تحت تأثیر شیخ بهائی گرایش‌های بسیار عارفانهافت، با پیروان این مشی و از جمله با خود ملا‌محمد تقی مجلسی سخت درگیر شد و گویا بیش از شیخ بهائی به میر‌داماد گرایش داشت. به هر حال، او بارها در کفایة المتهدی به شاگردی نزد شیخ و میر اشاره کرده است.
10. سید محمد میر لوحی سبزواری، صاحب [[کفایة المتهدی]]؛ وی شاگرد شیخ بهائی نیز بوده و بر خلاف هم درس خویش، آخوندملا‌[[محمد تقی مجلسی]] (1003- 1070ق)، که تحت تأثیر شیخ بهائی گرایش‌های بسیار عارفانهافت، با پیروان این مشی و از جمله با خود ملا‌محمد تقی مجلسی سخت درگیر شد و گویا بیش از شیخ بهائی به میر‌داماد گرایش داشت. به هر حال، او بارها در کفایة المتهدی به شاگردی نزد شیخ و میر اشاره کرده است.


11. میرزا محمد رفیع طباطبائی.
11. میرزا محمد رفیع طباطبائی.
خط ۱۷۱: خط ۱۷۱:
== وفات میرداماد ==
== وفات میرداماد ==


میرداماد در اواخر عمر به همراه شاه صفی به [[زیارت]] [[عتبات]] به [[عراق]]<ref>ر. ک:مقاله عراق</ref> مسافرت کرد. در آن زمان عراق در محدوده حکومت صفویان بود.  
میرداماد در اواخر عمر به همراه شاه صفی به [[زیارت]] [[عتبات]] به [[عراق] مسافرت کرد. در آن زمان عراق در محدوده حکومت صفویان بود.  


آن بزرگوار در بین راه دچار بیماری شد به طوری که جمعی او را در جایگاهی بر روی دوش می‌بردند. شاه صفی خود سریعتر حرکت کرد و در [[نجف]]<ref>ر. ک:مقاله نجف</ref> منتظر ورود میر شد. لیکن حکیم برجسته عصر صفوی درمنزل ذی الکفل در نزدیکی [[نجف اشرف]] در سن هشتاد سالگی دیده از دنیا فرو بست و به جهان ابدی سفر کرد. سال وفات وی را 1041 ه ق گفته‌اند. <ref>در تاریخ وفات وی سروده شده است: «عروس علم و دین را مرده داماد</ref>
آن بزرگوار در بین راه دچار بیماری شد به طوری که جمعی او را در جایگاهی بر روی دوش می‌بردند. شاه صفی خود سریعتر حرکت کرد و در [[نجف]] منتظر ورود میر شد. لیکن حکیم برجسته عصر صفوی درمنزل ذی الکفل در نزدیکی [[نجف اشرف]] در سن هشتاد سالگی دیده از دنیا فرو بست و به جهان ابدی سفر کرد. سال وفات وی را 1041 ه ق گفته‌اند. <ref>در تاریخ وفات وی سروده شده است: «عروس علم و دین را مرده داماد</ref>


پیکر آن حکیم الهی را به نجف اشرف آوردند و شاه صفی به همراه سپاه به استقبال جنازه وی از نجف بیرون آمد و پیکر مطهر او را با کمال احترام به نجف اشرف رسانیدند ودر آستانه روضه [[حضرت علی(ع)]] دفن کردند. <ref>فوائدالرضویه، ص 419. برخی سال وفات میر را 1040 ه 0ق گفته‌اند از جمله روضات الجنات; وبرخی مانند نخبة المقال سال 1042 ه0ق را ذکر کرده‌اند. لیکن مشهور و معروف همان سال 1041ه0ق است</ref>
پیکر آن حکیم الهی را به نجف اشرف آوردند و شاه صفی به همراه سپاه به استقبال جنازه وی از نجف بیرون آمد و پیکر مطهر او را با کمال احترام به نجف اشرف رسانیدند ودر آستانه روضه [[حضرت علی(ع)]] دفن کردند. <ref>فوائدالرضویه، ص 419. برخی سال وفات میر را 1040 ه 0ق گفته‌اند از جمله روضات الجنات; وبرخی مانند نخبة المقال سال 1042 ه0ق را ذکر کرده‌اند. لیکن مشهور و معروف همان سال 1041ه0ق است</ref>
== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
Writers، confirmed، مدیران
۸۷٬۷۸۵

ویرایش