طواف: تفاوت میان نسخه‌ها

{{جعبه اطلاعات کتاب

«طواف» در لغت به معنای احاطه کردن، <ref>فراهیدی، خلیل بن احمد؛ کتاب العین، تحقیق مهدی مخزمی، ایران، دارالهجرة، ۱۴۰۹ق، ج۷، ص۴۵۸</ref> و دور چیزی چرخیدن <ref>جوهری، اسماعیل؛ الصحاح، تحقیق احمد عبدالغفور، بیروت، دارالعلم للملایین، ۱۴۰۷ق، چاپ چهارم، ج۴، ص۱۳۹۶ و ابن منظور، محمد بن مکرم؛ لسان العرب، قم، ادب، ۱۴۰۵ق، چاپ اول، ج۹، ص۲۲۵</ref> با پای پیاده را گویند و طائف به کسی گویند که دور خانه می‌گردد؛ <ref>راغب اصفهانی، حسین بن محمد؛ مفردات الفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان، قم، طلیعه نور، ۱۴۲۶ق، چاپ اول، ص۵۳۱</ref> و اما در اصطلاح فقه [[طائف]] کسی است که حول [[بیت عتیق]] (کعبه) در روزی که قربانی واجب است، بگردد. <ref>ابن منظور، محمد بن مکرم؛ لسان العرب، قم، ادب، ۱۴۰۵ق، چاپ اول، ج۹، ص۲۲۵</ref>

ماده "طواف" در [[قرآن]] هم به معنای لغوی به کار رفته و هم به معنای اصطلاحی؛ در معنای لغوی می‌توان به این آیه استناد کرد: «فَطَافَ عَلَیهَا طَائِفٌ مِّن رَّبِّک وَهُمْ نَائِمُونَ»؛ <ref> سوره قلم/آیه ۱۹</ref> اما عذابی فراگیر (شب هنگام) بر (تمام) باغ آنها فرود آمد در حالی که همه در خواب بودند. مراد از طائف در اینجا کنایه از بلا و مصیبتی است که در شب روی می‌دهد. <ref>مکارم شیرازی، ناصر و همکاران؛ تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۳۷۴ش، چاپ اول، ج۲۴، ص۳۹۵</ref>

و در برخی آیات به معنای مصطلح فقهی اشاره شده است: «...وَلْیطَّوَّفُوا بِالْبَیتِ الْعَتِیقِ» <ref>سوره حج/آیه ۲۹</ref> ؛ ... و بر گِرد خانه گرامی کعبه، طواف کنند. اما دلیل این که "کعبه" به بیت عتیق نام گرفت، این است که چون در زمان [[حضرت نوح (علیه السلام)]] از طوفان در امان ماند<ref> قمی، علی بن ابراهیم؛ تفسیر قمی، تحقیق طیب موسوی، قم، دارالکتاب، ۱۴۰۴ق، چاپ سوم، ج۲، ص۸۴ و طوسی، محمد بن حسن؛ التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق احمد حبیب قصیر، نجف اشرف، امین، بی تا، ج۷، ص۳۱۱</ref>.

# [[امام صادق(علیه السلام)]] فرمود: «همان‌گونه که با بدنت همراه [[مسلمانان]] بر گِرد کعبه طواف می‌کنی، با قلبت همراه فرشتگان بر گِرد عرش طواف کن». <ref>«وَ طُفْ بِقَلْبِکَ مَعَ الْمَلَائِکَةِ حَوْلَ الْعَرْشِ کَطَوَافِکَ مَعَ الْمُسْلِمِینَ بِنَفْسِکَ حَوْلَ الْبَیْتِ»؛ منسوب به امام جعفر صادق(علیه السلام)، مصباح الشریعة، ص 50، اعلمی، بیروت، چاپ اول، 1400ق</ref>

نخست این‌که [[فلسفه]] طواف این خانه چیست؟ پدرم فرمود: [[خداوند]] متعال وقتی به [[ملائکه]] امر فرمود آدم را [[سجده]] کنند و ملائکه در آغاز با تردید به این موضوع نگریستند، خداوند بر آنان غضب کرد! سپس ملائکه از [[خداوند]] طلب آمرزش و [[توبه]] نمودند. خداوند امر کرد تا به طواف [[بیت المعمور]] مشغول شوند. برای فرزندان آدم نیز کعبه قرار داد تا سبب آمرزش گناهان آنان شود...». <ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 4، ص 188، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق</ref>

3. [[ابی حمزه ثمالی]] گوید: از [[امام سجاد(علیه السلام)]] پرسیدم: علت این‌که طواف هفت دور تشریع شده است چیست؟ آن‌حضرت فرمود: زیرا خداوند به ملائکه فرمود: «إِنِّی جاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلیفَةً» (می‌خواهم جانشینی در زمین بگمارم)، پس به خداوند اعتراض نمودند و «قالُوا أَ تَجْعَلُ فیها مَنْ یُفْسِدُ فیها وَ یَسْفِکُ الدِّماءَ» (گفتند: آیا کسی را در آن می‌گماری که در آن تباهی می‌کند و خون‌ها می‌ریزد)، خداوند در پاسخ آنان فرمود: «إِنِّی أَعْلَمُ ما لا تَعْلَمُونَ» <ref>آیه 30 سوره بقره</ref>

قبل از این اعتراض، نور خداوند برای آنان نمایان بود و پس از آن به مدت هفت هزار سال بین آنان و نور خداوند حجاب حائل شد (انوار الهی را مشاهده نمی‌کردند) پس در این مدت پناهنده به پروردگار شدند و خداوند آنان را مورد مهر قرار داد و توبه آنان را پذیرفت و بیت المعمور که در آسمان چهارم بود برای آنان پایگاه امن قرار داد و [[بیت الله الحرام]] را در زیر آن قرار داد تا آن نیز برای مردم (مانند بیت المعمور) پایگاه امن باشد پس طواف را هفت دور واجب نمود در برابر هر هزار سال یک دور. <ref>شیخ صدوق، علل الشرائع، ج 2، ص 406، کتاب فروشی داوری، قم، چاپ اول، 1385ش</ref>

پس از این اعمال با آنان نزد حجر الاسود آمد پس جبرئیل دست خود را به آن کشید و فرمان داد که آنان نیز چنین کنند پس با آنان هفت دور طواف کرد و نزد [[مقام ابراهیم]] آمد سپس جبرئیل دو رکعت نماز خواند و آنان نیز خواندند بعد از آن بود که [[اعمال حج]] و تمام آنچه لازم است انجام دهند را به آنان نمایاند...». <ref>شیخ صدوق، علل الشرائع، ج 2، ص 586، کتاب فروشی داوری، قم، چاپ اول، 1385ش</ref>

آب در آن تل خاک به صورت حوضی در آمد و پرندگان به دور آن حلقه زدند و قافله‌ای که از یمن بدان سو می‌آمد وقتی پرواز پرندگان به آن نقطه را مشاهده نمودند گفتند: این پرندگان در آنجا گرد هم جمع نشدند مگر به سبب آبی که یافته‌اند پس خود را به آنجا رساندند و آب را دیده و از آن نوشیدند و همان‌جا غذایشان را خوردند و ...». <ref>شیخ صدوق، علل الشرائع، ج 2، ص 432، کتاب فروشی داوری، قم، چاپ اول، 1385ش</ref>

این عمل در فقه شیعه واجب است و بلکه از ارکان حج به حساب می‌آید. <ref>محمد جواد مغنیه، ج 1، ‌ ص 188، ‌1420 ق</ref>

بعد از انجام حلق و تقصیر به مکه برمی‌گردند و طواف زیارت با دو [[رکعت]] [[نماز]] انجام می‌دهند بعد از آن سعی بین صفا و مروه انجام می‌شود و بعد از [[سعی]]، طواف نساء را انجام می‌دهند. با دو رکعت نماز مانند طواف زیارت نباید طواف نساء قبل از سعی بین صفا و مروه و نیز نباید قبل از طواف زیارت انجام شود؛ بلکه باید بعد از سعی بین صفا و مروه انجام شود. <ref>الفاضل اللنکرانی، ج 5، ص 383، 1418</ref>

طوافی است که انسان هنگام بیرون شدن از مکه انجام می‌دهد و آخرین عملی است که در مکه انجام می‌دهد. از آن جهت [[طواف وداع]] گویند که گویا با این طواف از مکه و [[مسجدالحرام]] خداحافظی و وداع می‌نماید. از نظر فقه شیعه این طواف [[مستحب]] است. <ref>عبدالله بن تاج الشریعه، ‌ص 319، بی تا</ref> ولی از نظر اهل سنت سه نظر وجود دارد. حنفی‌ها و حنبلی‌ها اعتقاد به وجوب این طواف دارند. ولی مالکی‌ها آن را مستحب و شافعی‌ها دو نظر دارند برخی واجب و برخی مستحب می‌دانند. <ref>عبدالله بن تاج الشریعه، ‌ص 319، بی تا</ref>

طواف قدوم که برای بار اول ورود در مکه انجام می‌شود. این طواف از نظر [[سنی]]<nowiki/>‌ها واجب نیست، مستحب است. <ref>عبدالرحمن الجزیری، ‌ ج 1، ‌ص 663، بی تا</ref>

طواف رکن یا طواف زیارت که به عنوان رکن دوم [[حج]] شناخته شده است. زمان انجام این طواف در روز دهم ذی الحجه است و آخر وقت آن بر اساس نظر [[حنفی]]<nowiki/>‌ها تا آخر عمر است. اگر در روز دهم انجام نشد در آخر عمر هم می‌تواند انجام دهد. [[مالکی]]<nowiki/>‌ها معتقدند از اول روز دهم تا آخر ماه ذی الحجه وقت انجام طواف رکن است. [[شافعی]] و حنبلی‌ها معتقدند که اول وقت آن از نصف شب دهم ذی الحجه است و آخر آن تا بی نهایت است.<ref>عبدالرحمن الجزیری، ‌ ج 1، ‌ص 664، بی تا</ref>

بنابراین سنی‌ها طوافی به نام طواف النساء را به رسمیت نمی‌شناسند. <ref>المغنیه، محمد جواد، الفقه علی مذاهب الخمسه، دار الجود، ‌ بیروت، ‌ 1404ق</ref>