۸۷٬۱۶۶
ویرایش
تاثیر اندیشه‌های اخوان‌المسلمین مصر بر جهان اسلام پیش از انقلاب‌های عربی (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها
تاثیر اندیشه‌های اخوان‌المسلمین مصر بر جهان اسلام پیش از انقلاب‌های عربی (مقاله) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۸ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۱۳
، ۲۸ ژانویهٔ ۲۰۲۳جایگزینی متن - 'همه جانبه' به 'همه‌جانبه'
جز (جایگزینی متن - 'زمینه ها' به 'زمینه‌ها') |
جز (جایگزینی متن - 'همه جانبه' به 'همه‌جانبه') |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
در کشورهای عربی و اسلامی به فعالیت پرداخت. این نهضت به تاءثیر از اندیشه‌های [[سید جمال‌الدین اسدآبادی]] و در پاسخ به انحطاط داخلی [[مسلمانان]] و سلطه بیگانگان بر کشورهای اسلامی، به ویژه بر کشور [[مصر]] پدید آمد. اخوان‌المسلمین جهت رسیدن به اهدافش (چون زنده کردن شعائر اسلامی و برافکندن سلطه اجانب و برقراری حکومت اسلامی) در جبهه های مختلف فرهنگی، نظامی و سیاسی به مبارزه پرداخت، و در این رهگذر چند بار به دست حکومت ملک فاروق منحل شد و طی آن شمار زیادی از اعضای آن دستگیر و یا اعدام شدند. پس از ترور حسن البنا، بتدریج تحولی در جنبش [[اخوان‌المسلمین]] صورت گرفت. این تحول عبارت بود از جایگزین کردن راههای مسالمت‌آمیز به جای مبارزه مسلحانه علیه رژیم و سلطه بیگانگان. این اقدام که در پی ناامیدی از مؤ ثر بودن راه حل نظامی برگزیده شد، از محبوبیت و کارآیی اخوان کاست و گروه‌های جدید اسلامی (مانند جهاد اسلامی) که اغلب متاءثر از اخوان‌المسلمین بودند، امّا بر مبارزه نظامی پای می فشارند، پا به میدان گذاشتند. با این وصف، تاءثیر عمیقی که جنبش اخوان در روند مبارزات مردم مصر و [[جهان اسلام]] داشته است، غیر قابل انکار می‌باشد. | در کشورهای عربی و اسلامی به فعالیت پرداخت. این نهضت به تاءثیر از اندیشه‌های [[سید جمال‌الدین اسدآبادی]] و در پاسخ به انحطاط داخلی [[مسلمانان]] و سلطه بیگانگان بر کشورهای اسلامی، به ویژه بر کشور [[مصر]] پدید آمد. اخوان‌المسلمین جهت رسیدن به اهدافش (چون زنده کردن شعائر اسلامی و برافکندن سلطه اجانب و برقراری حکومت اسلامی) در جبهه های مختلف فرهنگی، نظامی و سیاسی به مبارزه پرداخت، و در این رهگذر چند بار به دست حکومت ملک فاروق منحل شد و طی آن شمار زیادی از اعضای آن دستگیر و یا اعدام شدند. پس از ترور حسن البنا، بتدریج تحولی در جنبش [[اخوان‌المسلمین]] صورت گرفت. این تحول عبارت بود از جایگزین کردن راههای مسالمت‌آمیز به جای مبارزه مسلحانه علیه رژیم و سلطه بیگانگان. این اقدام که در پی ناامیدی از مؤ ثر بودن راه حل نظامی برگزیده شد، از محبوبیت و کارآیی اخوان کاست و گروه‌های جدید اسلامی (مانند جهاد اسلامی) که اغلب متاءثر از اخوان‌المسلمین بودند، امّا بر مبارزه نظامی پای می فشارند، پا به میدان گذاشتند. با این وصف، تاءثیر عمیقی که جنبش اخوان در روند مبارزات مردم مصر و [[جهان اسلام]] داشته است، غیر قابل انکار می‌باشد. | ||
[[جنبشهای اسلامی]] دارای دو بُعد اندیشهای و جامعه شناختی می‌باشند، برخی صاحب‌نظران، جنبش‌ها را از بُعد اندیشهای و بعضی از بُعد جامعه شناختی بررسی می‌کنند؛ اما برای مطالعة | [[جنبشهای اسلامی]] دارای دو بُعد اندیشهای و جامعه شناختی می‌باشند، برخی صاحب‌نظران، جنبش‌ها را از بُعد اندیشهای و بعضی از بُعد جامعه شناختی بررسی می‌کنند؛ اما برای مطالعة همه‌جانبه باید به هر دو بُعد آن پرداخت. چه بسا بتوان واکنش‌های مسلمانان در دو قرن اخیر را به دو جریان پیروی از تمدّن غرب و جریان احیا و بازسازی تفکّر دینی تقسیم کرد. هدف اصلی جریان اصلاح‌طلبی دینی در قرن 19 در جوامع اسلامی، عکس‌العملی در برابر خطر فرهنگی و سیاسی اروپا و رفع سلطة آنان در جوامع اسلامی بود. | ||
یکی از مهم‌ترین جنبشهای اسلامی که تأثیرات شگرفی بر مصر و چندین کشور اسلامی دیگر نهاد، «اخوان‌المسلمین» است. این سازمان در شرایطی که مصر از نظر سیاسی، اجتماعی، دینی و اقتصادی در وضعیتی بحرانی قرار داشت، تشکیل گردید و از یکسو برای حاکمیت تعالیم اساسی اسلام در زندگی اجتماعی و سیاسی می‌کوشید و از سوی دیگر می‌خواست معتقدات اسلامی را از حالت ایستا و خمودگی خارج نماید. | یکی از مهم‌ترین جنبشهای اسلامی که تأثیرات شگرفی بر مصر و چندین کشور اسلامی دیگر نهاد، «اخوان‌المسلمین» است. این سازمان در شرایطی که مصر از نظر سیاسی، اجتماعی، دینی و اقتصادی در وضعیتی بحرانی قرار داشت، تشکیل گردید و از یکسو برای حاکمیت تعالیم اساسی اسلام در زندگی اجتماعی و سیاسی می‌کوشید و از سوی دیگر می‌خواست معتقدات اسلامی را از حالت ایستا و خمودگی خارج نماید. | ||
| خط ۱۹۱: | خط ۱۹۱: | ||
1) همترین ویژگی اخوان‌المسلمین، جامع و فراگیر بودن آن است. این ویژگی دارای دو بعد است: نخست این که اخوان در مصر به صورت یک تشکیلات جامع ظهور کرد، به گونه‌ای که فقط یک نهضت سیاسی نبود، بلکه یک واحد فرهنگی، یک مؤ سسه اقتصادی، یک بینش اجتماعی، یک ارتش مردمی و... نیز بود. دوم این که کم و بیش در برخی از کشورهای اسلامی ایده‌ها، هدف‌ها و تشکیلات اخوان‌المسلمین به عنوان یک الگوی مناسب مبارزه ضد دولتی پذیرفته و به کار بسته شد، حتّی این الگوگیری در کشورهای اسلامی دورتر از مصر چون ایران (فدائیان اسلام) و افغانستان (حزب جمعیت اسلامی هم صورت گرفته است. | 1) همترین ویژگی اخوان‌المسلمین، جامع و فراگیر بودن آن است. این ویژگی دارای دو بعد است: نخست این که اخوان در مصر به صورت یک تشکیلات جامع ظهور کرد، به گونه‌ای که فقط یک نهضت سیاسی نبود، بلکه یک واحد فرهنگی، یک مؤ سسه اقتصادی، یک بینش اجتماعی، یک ارتش مردمی و... نیز بود. دوم این که کم و بیش در برخی از کشورهای اسلامی ایده‌ها، هدف‌ها و تشکیلات اخوان‌المسلمین به عنوان یک الگوی مناسب مبارزه ضد دولتی پذیرفته و به کار بسته شد، حتّی این الگوگیری در کشورهای اسلامی دورتر از مصر چون ایران (فدائیان اسلام) و افغانستان (حزب جمعیت اسلامی هم صورت گرفته است. | ||
2) دیگر ویژگی‌های اخوان آن است که کارش را با تبلیغ و معرفی دین اسلام به عنوان تنها راه نجات آغاز کرد. سپس به جذب وسازماندهی افراد در مرحله سوم به مبارزه و ستیز | 2) دیگر ویژگی‌های اخوان آن است که کارش را با تبلیغ و معرفی دین اسلام به عنوان تنها راه نجات آغاز کرد. سپس به جذب وسازماندهی افراد در مرحله سوم به مبارزه و ستیز همه‌جانبه (به ویژه نظامی) علیه رژیم مصر و استعمار [[انگلیس]] پرداخت. در ستیزه جو شدن اخوان، مساءله [[فلسطین]] بیش از سایر مسائل (مانند افزایش سلطه استعمار) مؤ ثر بود. به عنوان نمونه، اخوان در سال 1325 ه. ش. / 1946 م. برای نخستین بار دسته های کوچک نظامی برای حمله مسلحانه به مراکز یهودیان در خاک فلسطین، اعزام کرد؛ وهمچنین اعضای اخوان در اولین جنگ اعراب واسرائیل شرکت کردند. اخوان 1331 ه. ش. / 1952 م. علیه (ملک فاروق) از آن جمله است. | ||
نمی اندیشد. به بیان دیگر، اگر چه اخوان در اعتقاد به پیاده شدن اسلام به عنوان تنها راه نجات مادی و معنوی جامعه پابرجا مانده است، ولی تنها راه تحقق این هدف را در گرو فعالیتهای سیاسی که در چارچوب یک سیستم آزاد انجام می‌شود، می‌داند. بدین سان اخوان به صورت یک سازمان سیاسی در آمده است که برای تصاحب قدرت سیاسی از طریق مبارزات سیاسی تلاش می‌کند. | نمی اندیشد. به بیان دیگر، اگر چه اخوان در اعتقاد به پیاده شدن اسلام به عنوان تنها راه نجات مادی و معنوی جامعه پابرجا مانده است، ولی تنها راه تحقق این هدف را در گرو فعالیتهای سیاسی که در چارچوب یک سیستم آزاد انجام می‌شود، می‌داند. بدین سان اخوان به صورت یک سازمان سیاسی در آمده است که برای تصاحب قدرت سیاسی از طریق مبارزات سیاسی تلاش می‌کند. | ||
| خط ۲۰۳: | خط ۲۰۳: | ||
مبارزه و فعالیت سیاسی بیش از هفتاد ساله اخوان‌المسلمین، نتایج و پیامدهای داخلی وخارجی به دنبال داشته است که در اینجا به برخی از آنها اشاره می‌شود: | مبارزه و فعالیت سیاسی بیش از هفتاد ساله اخوان‌المسلمین، نتایج و پیامدهای داخلی وخارجی به دنبال داشته است که در اینجا به برخی از آنها اشاره می‌شود: | ||
الف) زنده کردن امید به نجات: اخوان‌المسلمین در اوضاع و شرایطی شکل گرفت که سلطه آشکار و پنهان انگلیسی ها، در یک جمله در اوضاع و شرایطی که ناامیدی بر جامعه مصر سایه افکنده بود. شکل گیری آن، با هدف کوشش در نجات کشور و مردم مصر از سلطه اجانب و عقب ماندگی | الف) زنده کردن امید به نجات: اخوان‌المسلمین در اوضاع و شرایطی شکل گرفت که سلطه آشکار و پنهان انگلیسی ها، در یک جمله در اوضاع و شرایطی که ناامیدی بر جامعه مصر سایه افکنده بود. شکل گیری آن، با هدف کوشش در نجات کشور و مردم مصر از سلطه اجانب و عقب ماندگی همه‌جانبه با تکیه بر تعالیم اسلام بود. بدین سان شعله امید در دل مردم زنده شد، شاید به همین علت بود که اعضای آن در زمانی کوتاه به بالغ بر یک میلیون نفر رسید. در نتیجه اخوان از شکل اوّلیه که در حدیک انجمن اسلامی کوچک محلی بود به نیرومند‌ترین و گسترده‌ترین سازمان سیاسی تاءثیر گذار در سیاستهای داخلی و خارجی مصر درآمد. | ||