۲۲٬۰۶۱
ویرایش
الملل و النحل (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
| تصویر = Melal-nehal.png | | تصویر = Melal-nehal.png | ||
| نام = الملل والنحل | | نام = الملل والنحل | ||
| پدیدآوران = عبدالکریم شهرستانی | | پدیدآوران = [[عبدالکریم شهرستانی]] | ||
| زبان = عربی | | زبان = عربی | ||
| زبان اصلی = | | زبان اصلی = | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
| شابک = | | شابک = | ||
}} | }} | ||
'''المِلل و النحل''' کتابی از [[محمد بن عبدالکریم شهرستانی]] (متوفی | '''المِلل و النحل''' کتابی از [[محمد بن عبدالکریم شهرستانی]] (متوفی ۵۴۸ ق) به زبان عربی در معرفی دین‌ها و فرقه‌ها است. شهرستانی در این کتاب که مشهور‌ترین اثر اوست، [[عقاید]]، آیین‌ها و نحله‌های مختلف را به شیوه‌ای سنجیده گزارش کرده است. الملل در عصر مؤلفش اثری بدیع و پرنفوذ بود و در حوزه ادیان و عقاید، دانشنامه‌ای واقعی به شمار می‌رفت. امروزه این کتاب یکی از منابع معتبر برای شناخت ادیان و فرقه‌هاست. مذهب نویسنده را [[اشاعره|سنی اشعری]] یا [[شیعه اسماعیلی]] دانسته‌اند. | ||
== درباره مؤلف == | == درباره مؤلف == | ||
''محمد بن عبدالکریم شهرستانی'' در ۴۷۹ قمری در یکی از شهرهای [[خراسان]] به نام شهرستان که اکنون در [[جمهوری ترکمنستان]] قرار دارد به دنیا آمد و در همان شهر آموزش‌های سنتی را فراگرفت. سپس به [[نیشابور]] رفت و نزد شاگردان جوینی به تحصیل پرداخت. در آنجا قاضی ابوالمظفر احمد بن محمد خوافی (متوفی ۵۰۰) که با [[غزالی]] دوستی داشت، فقه شافعی را بدو آموخت. ابوالقاسم سلیمان بن ناصر انصاری (متوفی ۵۲۱)، کلام اشعری را به او معرفی کرد. شهرستانی شوق وافری به فراگیری علم تفسیر داشت. در نیشابور [[صوفی]] ناشناخته‌ای که احتمالا شیعه اسماعیلی بود، او را با معانی باطنی [[قرآن]] آشنا کرد<ref>دانشنامه جهان اسلام؛ مدخل شهرستانی.</ref>. | ''محمد بن عبدالکریم شهرستانی'' در ۴۷۹ قمری در یکی از شهرهای [[خراسان]] به نام شهرستان که اکنون در [[جمهوری ترکمنستان]] قرار دارد به دنیا آمد و در همان شهر آموزش‌های سنتی را فراگرفت. سپس به [[نیشابور]] رفت و نزد شاگردان جوینی به تحصیل پرداخت. در آنجا قاضی ابوالمظفر احمد بن محمد خوافی (متوفی ۵۰۰) که با [[غزالی]] دوستی داشت، فقه شافعی را بدو آموخت. ابوالقاسم سلیمان بن ناصر انصاری (متوفی ۵۲۱ ق)، کلام اشعری را به او معرفی کرد. شهرستانی شوق وافری به فراگیری علم تفسیر داشت. در نیشابور [[صوفی]] ناشناخته‌ای که احتمالا شیعه اسماعیلی بود، او را با معانی باطنی [[قرآن]] آشنا کرد<ref>دانشنامه جهان اسلام؛ مدخل شهرستانی.</ref>. | ||
=== مذهب شهرستانی === | === مذهب شهرستانی === | ||
[[ویلیام کیورتن]] (متوفی۱۲۸۱/ ۱۸۶۴)، مصحح کتاب الملل، مانند اغلب محققان معاصر خود، زندگی‌نامه شهرستانی در [[وفیات الاعیان]] [[ابن‌خلّکان]] را صحیح پنداشته و بر همان اساس، شهرستانی را متکلم اشعری معرفی کرده است. پژوهشگران غربی نخستین بار از طریق ترجمه [[تئودور هاربروکر]] از الملل و النحل <ref>الملل، چاپ ۱۸۴۶.</ref> با شهرستانی آشنا شدند. در ۱۳۴۶ش محمدتقی دانش‌پژوه معتقد شد که شهرستانی اسماعیلی بوده و از همین رو در کتاب خود با هر دو گروه اشاعره و اسماعیلیه همدلی داشته است. | [[ویلیام کیورتن]] (متوفی۱۲۸۱/ ۱۸۶۴)، مصحح کتاب الملل، مانند اغلب محققان معاصر خود، زندگی‌نامه شهرستانی در [[وفیات الاعیان]] [[ابن‌خلّکان]] را صحیح پنداشته و بر همان اساس، شهرستانی را متکلم اشعری معرفی کرده است. پژوهشگران غربی نخستین بار از طریق ترجمه [[تئودور هاربروکر]] از الملل و النحل <ref>الملل، چاپ ۱۸۴۶.</ref> با شهرستانی آشنا شدند. در ۱۳۴۶ش محمدتقی دانش‌پژوه معتقد شد که شهرستانی اسماعیلی بوده و از همین رو در کتاب خود با هر دو گروه اشاعره و اسماعیلیه همدلی داشته است. | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
به همین نحو، از غیرمسلمانان در ذیل دو بخش کلی بحث می‌شود: [[یهودیان]] و [[مسیحیان]]، و [[زردشتیان]] و [[ثنویان]]. این بی‌تناسبی در برخی موارد ناشی از قصد آگاهانۀ مؤلف است <ref>رجوع کنید به همان، ج ۱، ص ۳۸ ۴۲.</ref> اما در مواردی نیز به سبب در دسترس نبودن منابع است. | به همین نحو، از غیرمسلمانان در ذیل دو بخش کلی بحث می‌شود: [[یهودیان]] و [[مسیحیان]]، و [[زردشتیان]] و [[ثنویان]]. این بی‌تناسبی در برخی موارد ناشی از قصد آگاهانۀ مؤلف است <ref>رجوع کنید به همان، ج ۱، ص ۳۸ ۴۲.</ref> اما در مواردی نیز به سبب در دسترس نبودن منابع است. | ||
== دیدگاه‌های مؤلف == | == دیدگاه‌های مؤلف == | ||
شهرستانی حتی با التزام به روش بی‌طرفانه‌اش، باز در انتقاد از معتزله – به سبب تأثیر فراوانی که از فلاسفۀ اسلامی پذیرفته‌اند – تردید روا نمی‌داشت. به بیان صریح او، خوارج در آرای مختلف خود بدعت‌گذارند و [[کیسانیه]]، [[امامیه]] و [[غلات]]، گمراه (تَیهان) هستند. او مفاهیم شیعۀ دوازده امامی، مانند [[غیبت]]، [[رجعت]] (بازگشت امام غایب) و [[بداء]]، را نقد کرده، اما ظاهرا [[اسماعیلیۀ نزاری]] را تأیید نموده است، زیرا او به وجود امام زنده، که پیوسته در این عالم حاضر و در دسترس باشد اعتقاد داشته است. او در [[مفاتیح الاسرار]] تعبیر «خدای ما خدای محمّد است» (إلهُنا إلهُ محمّد) را به مؤمنان راستین نسبت داده است. همین عبارت در بخش اسماعیلیۀ نزاری در الملل نیز وجود دارد. | شهرستانی حتی با التزام به روش بی‌طرفانه‌اش، باز در انتقاد از معتزله – به سبب تأثیر فراوانی که از فلاسفۀ اسلامی پذیرفته‌اند – تردید روا نمی‌داشت. به بیان صریح او، خوارج در آرای مختلف خود بدعت‌گذارند و [[کیسانیه]]، [[امامیه]] و [[غلات]]، گمراه (تَیهان) هستند. او مفاهیم شیعۀ دوازده امامی، مانند [[غیبت]]، [[رجعت]] (بازگشت امام غایب) و [[بداء]]، را نقد کرده، اما ظاهرا [[اسماعیلیۀ نزاری]] را تأیید نموده است، زیرا او به وجود امام زنده، که پیوسته در این عالم حاضر و در دسترس باشد اعتقاد داشته است. او در [[مفاتیح الاسرار]] تعبیر «خدای ما خدای محمّد است» (إلهُنا إلهُ محمّد) را به مؤمنان راستین نسبت داده است. همین عبارت در بخش اسماعیلیۀ نزاری در الملل نیز وجود دارد. | ||
شهرستانی همچنین اثری از حسن صبّاح اسماعیلی نزاری را از فارسی به عربی ترجمه کرد و نخستین بار در اختیار خوانندگان عربی‌زبان قرار داد. | شهرستانی همچنین اثری از حسن صبّاح اسماعیلی نزاری را از فارسی به عربی ترجمه کرد و نخستین بار در اختیار خوانندگان عربی‌زبان قرار داد. | ||
شهرستانی در الملل دربارۀ ضرورت برخورداری پیشوایان دینی از موهبت عصمت، موضع حنفا را در برابر [[صابئین]] مذکور در قرآن قرار داده است. در این کتاب او مطاعن شیعه را دربارۀ اعمال سه خلیفۀ اول، در هنگام بیماری منجر به رحلت [[پیامبراکرم]] | شهرستانی در الملل دربارۀ ضرورت برخورداری پیشوایان دینی از موهبت عصمت، موضع حنفا را در برابر [[صابئین]] مذکور در قرآن قرار داده است. در این کتاب او مطاعن شیعه را دربارۀ اعمال سه خلیفۀ اول، در هنگام بیماری منجر به رحلت [[پیامبراکرم (صلی‌الله علیه وآ‌له وسلم)]]، بازگو کرده است. وی همچنین [[حضرت علی (علیه السلام)]] را «امیرالمؤمنین» خوانده و حدیث «علی مع‌الحقّ و الحقّ معه» را نقل کرده است. | ||
== چاپ و ترجمه == | == چاپ و ترجمه == | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
# محمدتقی دانش‌پژوه، «داعی‌الدعاة تاج‌الدین شهرستانه»، نامه آستان قدس، دورۀ ۷، ش۲ و ۳ ( | # محمدتقی دانش‌پژوه، «داعی‌الدعاة تاج‌الدین شهرستانه»، نامه آستان قدس، دورۀ ۷، ش۲ و ۳ (۱۳۴۶ ش). | ||
# محمدتقی دانش‌پژوه، «داعی‌الدعاة تاج‌الدین شهرستانه»، نامه آستان قدس، دورۀ ۸، ش۴ ( | # محمدتقی دانش‌پژوه، «داعی‌الدعاة تاج‌الدین شهرستانه»، نامه آستان قدس، دورۀ ۸، ش۴ (۱۳۴۷ ش). | ||
# شهرستانی، محمدبن عبدالکریم، الملل و النحل، چاپ محمدبن فتح‌الله بدران، قاهره، افست قم | # شهرستانی، محمدبن عبدالکریم، الملل و النحل، چاپ محمدبن فتح‌الله بدران، قاهره، افست قم ۱۳۶۷ ش. | ||
# | # همان؛ ترجمۀ افضل‌الدین صدر ترکۀ اصفهانی، چاپ محمدرضا جلالی نائینی، تهران ۱۳۳۵ ش. | ||
# شهرستانی، محمدبن عبدالکریم، مفاتیح‌الاسرار، تهران | # شهرستانی، محمدبن عبدالکریم، مفاتیح‌الاسرار، تهران ۱۳۶۸ ش. | ||
[[رده:کتاب‌ها]] | [[رده:کتاب‌ها]] | ||
[[رده:کتاب‌های اهل‌سنت]] | [[رده:کتاب‌های اهل‌سنت]] | ||