۱٬۰۰۷
ویرایش
ایالات متحده آمریکا و شکلگیری جریانهای افراطی در جهان اسلام (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها
ایالات متحده آمریکا و شکلگیری جریانهای افراطی در جهان اسلام (مقاله) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۳۱ ژانویهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۱۵
، ۳۱ ژانویهٔ ۲۰۲۱بدون خلاصۀ ویرایش
M.r.nastooh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
M.r.nastooh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
</div> | </div> | ||
مقاله '''نقش ایالات متحده امریکا در شکل گیری جریانهای افراطی در جهان اسلام''' به قلم [[سید مهدی ساداتی نژاد]] با مطالعه تاریخچه عملکرد قدرت های استعماری در[[کشورهای اسلامی]] به ویژه در دو قرن اخیر قابل تصدیق اســت که قدرت های ســلطه گر همواره از ظرفیت ها و زمینه های درون [[جهان اســلام]] برای تضعیف [[اســلام]] و خنثی نمودن توانایی های بالقوه آن بهره بــرداری نموده انــد، در این میان آنچه بیش از همه مطمح نظر بوده اســت امکان اختلاف افکنی و انشــعاب فکری بین مذاهب و گرایش های مختلف دنیای [[اسلام]] از درون با اســتخدام مهره های فرصت طلب یا سســت ایمــان یا منحرف از لحــاظ عقیدتی بوده اســت.<br> | |||
=چکیده= | =چکیده= | ||
ترویج افراطی گری و خشــونت یکی از شــگردهای شــیطانی جبهه استکبار برای فرصت سوزی و سرگرم نمودن [[دنیای اسلام]] به جنگ های داخلی و هدر رفتن استعدادهای نهفته [[اســلام]] و [[مسلمانان]] در دنیای معاصر است و مع السف امروز نظاره گر به بار نشستن سیاســت های دشــمنان [[اســلام]] با شــکل دادن گروه هایی مانند [[القاعده]] و [[داعش]] هستیم که دنیای [[اســلام]] در شــعله های آتش آن می سوزد و خســارت های ناشی از آن تا سال ها و دهه ها گریبا نگیر [[مســلمین]] خواهــد بود. | ترویج افراطی گری و خشــونت یکی از شــگردهای شــیطانی جبهه استکبار برای فرصت سوزی و سرگرم نمودن [[دنیای اسلام]] به جنگ های داخلی و هدر رفتن استعدادهای نهفته [[اســلام]] و [[مسلمانان]] در دنیای معاصر است و مع السف امروز نظاره گر به بار نشستن سیاســت های دشــمنان [[اســلام]] با شــکل دادن گروه هایی مانند [[القاعده]] و [[داعش]] هستیم که دنیای [[اســلام]] در شــعله های آتش آن می سوزد و خســارت های ناشی از آن تا سال ها و دهه ها گریبا نگیر [[مســلمین]] خواهــد بود. | ||
غرب و به ویژه ا[[یالات متحــده آمریکا|یالات متحــده امریکا]] پس از هشــدار تئور یپردازانی مانند [[هانتینگتون]]، [[فوکویاما]] و تجربه ي سیاست مدارانی که با افول [[مارکسیســم]] بار ســنگین دوران جنگ ســرد را پشت ســرگذاردند، مهم ترین رقیب خود در دوران پســا کمونیســم را در [[اسلام]] و [[جریان بنیادگرایی اســلامی]] تعریف نمودند. | غرب و به ویژه ا[[یالات متحــده آمریکا|یالات متحــده امریکا]] پس از هشــدار تئور یپردازانی مانند [[هانتینگتون]]، [[فوکویاما]] و تجربه ي سیاست مدارانی که با افول [[مارکسیســم]] بار ســنگین دوران جنگ ســرد را پشت ســرگذاردند، مهم ترین رقیب خود در دوران پســا کمونیســم را در [[اسلام]] و [[جریان بنیادگرایی اســلامی]] تعریف نمودند. | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۶: | ||
[[ایالات متحده آمریکا]] تا قبل از [[جنگ جهانی دوم]] بر اساس سیاست مونروئه در مسائل جهانی حضور فعالی نداشــت و سیاستمداران این کشــور نقطه توجه خود را بیشتر معطوف به قاره امریکا میدانســتند تا آنجا که بعد از پایان جنگ جهانی اول علیرغم پیشــنهاد ویلســون در تأســیس [[جامعه ملل]]، این کشور متأثر از همان سیاست به عضویت این سازمان در نیامد، ولی در فاصله دو جنگ جهانی به تدریج شــاهد تغییر در سیاســت قبلی و ورود [[آمریکا]] به معادلات بین المللی و نقش فعال این کشور در مسائل جهانی تا امروز بوده ایم. <br> | [[ایالات متحده آمریکا]] تا قبل از [[جنگ جهانی دوم]] بر اساس سیاست مونروئه در مسائل جهانی حضور فعالی نداشــت و سیاستمداران این کشــور نقطه توجه خود را بیشتر معطوف به قاره امریکا میدانســتند تا آنجا که بعد از پایان جنگ جهانی اول علیرغم پیشــنهاد ویلســون در تأســیس [[جامعه ملل]]، این کشور متأثر از همان سیاست به عضویت این سازمان در نیامد، ولی در فاصله دو جنگ جهانی به تدریج شــاهد تغییر در سیاســت قبلی و ورود [[آمریکا]] به معادلات بین المللی و نقش فعال این کشور در مسائل جهانی تا امروز بوده ایم. <br> | ||
[[آمریکا]] در جریان دو جنگ جهانی کمترین آسیب را دید و بعد از [[جنگ جهانی دوم]] به عنوان بزر گترین قدرت بین المللی نقش پیشــرو را در نظام | [[آمریکا]] در جریان دو جنگ جهانی کمترین آسیب را دید و بعد از [[جنگ جهانی دوم]] به عنوان بزر گترین قدرت بین المللی نقش پیشــرو را در نظام بین المللی ایفا نمود، صحنه ي قدرت نمایی [[ایالات متحده آمریکا|ایالات متحده]] در دنیای بعد از جنگ جهانی به صورت بسیار فراگیر تمام مناطق جهان را در برگرفت تا جایی که شاهد قدرت نمایی [[آمریکا|امریکا]] از یک سو در مواجه با [[کمونیسم]] و از سوی دیگر، حضور فعالانه و نفوذ در کشورهای خارج از بلوک شرق به ویژه در [[جنوب غرب آسیا|منطقه خاورمیانه]] بود هایم، [[آمریکا]] این نقش بین المللی را مدیون سیاستمدارانی بوده است که در طی دهه ها با تلاش خود اهمیت هیچ نقط های از نقاط جهان را نادیده نگرفتند و برای هر منطقه و هر کشور حتی کشورهای ذره ای با جمعیت های چند صد هزار نفری برنامه تعریف کردند و نقش آن کشور و مناطق مختلف را در منافع ملی و بین المللی [[آمریکا]] تعریف نمودند. <br> | ||
در این میان توجه به جهان [[اســلام]] و منطقه خاورمیانه از نقش [[ایالات متحده آمریکا]] در شکل گیری جریان های افراطی در جهان اسلام (مطالعه موردی [[القاعده]] و [[داعش]])اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و در مسائل [[سیاسی]] و [[اقتصادی]] این منطقه از جهان هیچ کشوری به اندازه ی آمریکا در چند دهه ی اخیر بازیگری ننموده است و اقدامات دول اروپایی نیز در راستای سیاستهای امریکایی مکمل سیاست امریکایی ها بوده است شاید بتوان مهمترین اقدامات [[امریکا]] را در دو سطح کلان و خرد ارزیابی نمود، در سطح کلان اوضاع کلی [[جهان اسلام]]، ظرفی تهای موجود را شناسایی و با برنامه ریزی مناسب از [[وحدت]] و [[انسجام]] آن جلوگیری نموده و با سیاستهای شیطانی بذر [[اختلاف]] را در تقسیمات جغرافیایی و اختلافات مذهبی و قومی در دوران پساجنگ جهانی کشت نموده و با سلطه سیاسی، اقتصادی و سپس فرهنگی مهار شرایط را در دســت گرفته است، در ســطح خرد با مدیریت دقیق اوضاع و به قدرت رساندن حاکمان وابسته در کشورهای مختلف دنیای اسلام نیز زمام امور را در اختیار گرفته است، به گونهای که امروزه بسیاری از دولتهای کشورهای جهان [[اسلام]] بازیگران سیاست [[آمریکا]] در منطقه هستند و این ساختار بیش از هفت دهه در خدمت منافع امریکا کارآیی خود را نشان داده است، تنها نمونه استثناء در این مورد کشور ایران بود که با انقلاب اسلامی خود را از پازل سیاست امریکا و نقش تعریف شد هاش در منطقه خارج نمود، وقوع انقلاب اسلامی و تأثیرات آن ب هانداز های مهم است که سیاس تمداران امریکایی را بر آن داشت که در شاکل هيسیاس تهای خود در منطقه و جهــان تجدیــد نظر نمایند و با لحاظ ایران و نقش آن در دنیای اســلام و منطقه خاورمیانه برنام هریزی نمایند، مخاطرات پیش روی امریکا بعد از انقلاب اسلامی از دست دادن منافع امریکا در خاورمیانه و بسیاری از مناطق دیگر جهان بود که در این راستا برنام ههای مختلفی تاکنون اجرا گردیده و تا حدودی موفقیت آمیز بوده و توانسته است در سطح کلان و خرد منافع امریکا را تأمین نماید. ســؤال اصلی این مقاله این اســت که امریکا چه نقشی در تأسیس و حمایت از گرو ههای تروریستی ب هویژه القاعده و داعش داشته است؟ | |||
در این | =نقش آمریکا در تاسیس گروه های افراطی= | ||
در پاسخ به این سؤال فرضیه نوشتار با استنادات موجود نقش امریکا در تأسیس و حمایت از جریا نهای تروریستی ب هویژه القاعده و داعش را در راســتای استفاده ابزاری از دو منظر مورد توجه قرار داده است. در مواردی نقش ایالات متحده با استفاده از شناخت دقیق از ظرفی تهای انحرافی در جهان اسلام حمایت از این تفکرات در جهت تأسیس گرو ههای متشکل و از جهتی دیگر، اتحاد تاکتیکی در استفاده ابزاری در اهدافی که امریکای یها با جریان انحرافی دارای همسویی هستند چنانکه در مورد القاعده و داعش هر دو منظر قابل تحلیل م یباشد. با نگاهی به ادبیات موضوع که بخشی از آنها ب هعنوان منابع این مقاله نیز مورد استفاده قرار گرفته است ب هصورت مستقل کتاب یا مقاله با این رویکرد موضوع را مورد بررسی قرار نداده یا به بخشی از موضوع و نه تمام آن پرداخته است.<br> | |||
در | ریش ههای تفکر افراطی در دنیای اسلام بررســی تاریخچه جریا نهای تندرو و افراطی در جهان اســلام را شاید بتوان به شکلگیری گروه خوارج در دوران اولیه اســلام و خلافت حضرت علی(ع) بازگشــت داد و پس از آن نیز در دور ههای مختلف گرو هها و جریا نهای مختلفی در جهان اهل سنت و حتی تشیع ظهور و بروز داشت هاند که ملا کها و معیارهای جریانات افراطی را م یتوان بر آنها اطلاق نمود. <br> | ||
=جریان افراطی حسن صباح به عنوان بنیا نگذار دولت شیعی اسماعیلی= | |||
در قرن چهارم در دوره ی سلجوقیان جریان افراطی حسن صباح | در قرن چهارم در دوره ی سلجوقیان جریان افراطی حسن صباح به عنوان بنیا نگذار دولت شیعی اسماعیلی در ایران نمونه ای از جریا نهای افراطی است و در دور ههای مختلف م یتوان مصادیق دیگری را در بین اهل سنت و شیعه مثال زد که هدف این مقاله احصای آن نمیباشد. | ||
=جریان سلفیگر ی در دوره معاصر= | |||
اما در دوره ی معاصر مهمترین جریان شکل گرفته در دنیایی که مصداق یک گروه افراطی است جریان سلفیگری است که امروزه به عنوان یک بلیه و غده سرطانی گریبا نگیر دنیای اسلام شده و چهره اسلام را در منظر جهانیان به نام خشونت و سفاکی و اعمال غیر انسانی معرفی مینماید. بنابر بررســ یهای تاریخی شروع جریان ســلفی در دوره ی معاصر با احمدبن عبدالحلیم بن -166ق) گره خورده اســت، ابن تیمیه فردی بود که 728تیمیه حرانی معروف به ابن تیمیه ( با فتاوای خود و نگارش کتا بهایی علیه عقاید اشــاعره، معتزله، شافع یها، حنف یها، مالک یها، صوفیه و توهین به سران صوفیه مثل ابن عربی، غزالی، قشیری، ابن عریف و جامعه اهل سنت آن دوران را بــه فتنه و درگیر یهای شــدید مذهبی مبتلا کرد. همچنین با فتوا دادن به قتل منهاج السنة النبوية شیعیان کسروان لبنان و شرکت در لشکرکشی علیه آنان و نوشتن کتاب و توهین و جسارت به عقاید شیعیان، حقد و کینه خود را نسبت فى نقض كام الشیعة ا لقدرية سخ تگیرانه و غیر ًبه شیعیان ابراز کرد. دربار هي غیرمسلمانان و اهل ذمه نیز دیدگاهی کاملا انســانی داشت و معتقد بود آنان باید در بدترین شــرایط زندگی کنند. به همین دلیل، اولین مخالف تها با اب نتیمیه در بین علمای اهل ســنت ظاهــر گردید. علمای مذاهب مختلف اهل سنت با فتوا دادن، نوشتن کتاب و تبیین نظرات و فتاوای ابن تیمیه به مقابله با وی پرداخته و جامعه اسلامی را از تفکرات منحرف وی آگاه ساختند. به پندار او دلایل عقلی در مقابل دلایل دعوت به ًنقلی ب یارزش هســتند. <br> | |||
ابن تیمیه با این گفتار راه را بر عقل و اندیشه گرفته و عملا جمود و تحجر فکری م یکند و برای فکر خطوط قرمز زیادی تعیین م یکند، تقی الدین علی بن الدر ة -386 ق) از علمای بنام اهل سنت در مقدمه کتاب 756عبدالکافی سبکی اشعری شافعی ( با انتقاد شدید از ابن تیمیه، برداش تها و تفسیرهای غلط وی از المضیة فى الرد على اب نتیمیه اصول عقاید، ب هویژه صفات خداوند را مخالف عقاید و اندیش هی تمامی مسلمانان دانسته و معتقد است اب نتیمیه به بهانه پیروی از قرآن و سنت و دعوت به حقیقت، از مسیر صحیح خارج شده و به جای پیروی از سن تها به تبعیت از بدع تها روی آورده است و در پایان با کف رآمیز خواندن برداش تها و تفسیرهای غلط ابن تیمیه دربار هي اصول اعتقادات، اشتباهات و بدع تهای وی در فروع را بیشتر و بدتر از اصول اعتقادات دانسته و معتقد است افکار اب نتیمیه از دایره اندیش ههای فرق و مذاهب مختلف اسلامی خارج بوده و ابن تیمیه نیز از محدوده امت اسلامی بیرون است .)54-56: 4 (سبحانی، 7241، ج پس از اب نتیمیه مه مترین چهره ی اندیش ههای سلفی اب نقیم جوزیه است. وی شم سالدین -196 ق) معروف به ابن قیم جوزیه، از 751محم دبن ابی بکر بن ایوب زرعی دمشقی حنبلی ( شاخ صترین شاگردان ابن تیمیه است که از افکار شاذ، منحرف و باطل استادش، در زمان حیات و پــس از مرگ وی، تقلید کورکورانه م یکرد، ب هگون های که از وی به عنوان بهترین جانشــین اب نتیمیه یاد شده است. اب نحجر هیتمی درباره ی او و استادش م یگوید: «مبادا به چیزهایی که در کتا بهای ابن تیمیه و شاگردش ابن قیم جوزی و دیگرانی که پیرو هوای نفس خود هستند و خداوند آنها را گمراه ساخته و قلبشان را مهر زده و چشمشان را پوشانده، گوش کنی». سپس .)144 – آنها را ملحدی م ینامد که از دین خارج شد هاند (ابن حجر الهیتمی، ب یتا : 541 ســومین شــخص تأثیرگذار در ترویج اندیش ههاي ســلفی در قرن دوازدهم هجری قمری، محمدبن عبدالوهاب نجدی (6021-5111ق) است که با طرح مجدد ادعای بازگشت به اسلام اصیل، اندیشــه پیروی از سلف صالح را بار دیگر به عرصه منازعات کلامی آورد. <br> | ابن تیمیه با این گفتار راه را بر عقل و اندیشه گرفته و عملا جمود و تحجر فکری م یکند و برای فکر خطوط قرمز زیادی تعیین م یکند، تقی الدین علی بن الدر ة -386 ق) از علمای بنام اهل سنت در مقدمه کتاب 756عبدالکافی سبکی اشعری شافعی ( با انتقاد شدید از ابن تیمیه، برداش تها و تفسیرهای غلط وی از المضیة فى الرد على اب نتیمیه اصول عقاید، ب هویژه صفات خداوند را مخالف عقاید و اندیش هی تمامی مسلمانان دانسته و معتقد است اب نتیمیه به بهانه پیروی از قرآن و سنت و دعوت به حقیقت، از مسیر صحیح خارج شده و به جای پیروی از سن تها به تبعیت از بدع تها روی آورده است و در پایان با کف رآمیز خواندن برداش تها و تفسیرهای غلط ابن تیمیه دربار هي اصول اعتقادات، اشتباهات و بدع تهای وی در فروع را بیشتر و بدتر از اصول اعتقادات دانسته و معتقد است افکار اب نتیمیه از دایره اندیش ههای فرق و مذاهب مختلف اسلامی خارج بوده و ابن تیمیه نیز از محدوده امت اسلامی بیرون است .)54-56: 4 (سبحانی، 7241، ج پس از اب نتیمیه مه مترین چهره ی اندیش ههای سلفی اب نقیم جوزیه است. وی شم سالدین -196 ق) معروف به ابن قیم جوزیه، از 751محم دبن ابی بکر بن ایوب زرعی دمشقی حنبلی ( شاخ صترین شاگردان ابن تیمیه است که از افکار شاذ، منحرف و باطل استادش، در زمان حیات و پــس از مرگ وی، تقلید کورکورانه م یکرد، ب هگون های که از وی به عنوان بهترین جانشــین اب نتیمیه یاد شده است. اب نحجر هیتمی درباره ی او و استادش م یگوید: «مبادا به چیزهایی که در کتا بهای ابن تیمیه و شاگردش ابن قیم جوزی و دیگرانی که پیرو هوای نفس خود هستند و خداوند آنها را گمراه ساخته و قلبشان را مهر زده و چشمشان را پوشانده، گوش کنی». سپس .)144 – آنها را ملحدی م ینامد که از دین خارج شد هاند (ابن حجر الهیتمی، ب یتا : 541 ســومین شــخص تأثیرگذار در ترویج اندیش ههاي ســلفی در قرن دوازدهم هجری قمری، محمدبن عبدالوهاب نجدی (6021-5111ق) است که با طرح مجدد ادعای بازگشت به اسلام اصیل، اندیشــه پیروی از سلف صالح را بار دیگر به عرصه منازعات کلامی آورد. <br> | ||
| خط ۷۲: | خط ۷۸: | ||
=منابع= | =منابع= | ||
ـ ابن حجر الهیتمی، احمد بن محمد.(بي | ـ ابن حجر الهیتمی، احمد بن محمد.(بي تا) ، الفتاوى الحديثیة، بي جا، دارالفکر. | ||
ـ آشکار، ژیلبر. (4831) ، جدال دو توحش ، ترجمه حسن مرتضوی، نشر اختران. | |||
ـ ثقفی عامری، ناصر.(3931) ، ناتو در عرصه ای جدید: عملیات نظامی در لیبی ، معاونت پژوهش های سیاســت خارجی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام. | |||
ـ سبحانی، جعفر(.7241ق)بحوث فی الملل و النحل ، قم: مؤسسه الامام صادق(ع)، جلد چهارم، 5،(به نقل ازسبكى صفی الرد علی ابن تیمیه در الدرة المضیة | |||
فصلنامه آ فاق ،»)« تأثیراقلیت گرایی مذهبی بر امنیت ملی جمهوری اســلامی 1392ـ | |||
جهانــی، محمد. (پاییز ، سال ششم، شماره بیستم. امنیت ، بیروت. الاخوا ن المسلمو ن کبر ی الحرکا ت الاسلامیه المعا صره ـ حسین ی، اسحا ق موسی(. 5591م) ، ترجمه حمید احمدی، تهران: انتشارات کیهان. جنبش هاي اسلامي در جهان عرب | |||
ـ دکمجیان، هرایر.(7731) ، مترجم اسدالل شفایی و صادق باقری، تهران. طالبان. اسلام، نفت و بازی بزرگ ج دید ـ رشید، احمد.(0831) . روزنامه شرق | |||
ـ العدل، سیف. (72/1/4831) «نامه سیف العدل»ترجمه محمدعلی فیروزآبادی، ، ترجمه مهرگان نظامی زاده و مجتبی نجفی، انتشارات سیا و جهاد جنگ های نا مقدس | |||
ـ کولی، جان.(4831) صمدیه. (آبان 3931) مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی، سال21، شماره 51 . گاهنامه نمای راه بردی ـ ایدئولوژیک القاعده»، | |||
– ـ محمودیان، محمد. (تابســتان 1931)«تأثیر اندیش ههای نوسلفیســم بر روند فکری .3، سال هفتم، شماره پژوهشنامه علوم سیا سی ، ترجمه هومن | |||
ـ میشائیل پلی، خالد دوران.(5831)وطن خواه، نشر کاروان. اسامه بن لادن و تروریسم جهانی ، ترجمه عبدالغفار محقق، مشهد: نشر ترانه. افغانستان، طالبان و سیاس تهای جها نی ـ میلی، ویلیام. (7731) <br> | |||
ـ نوروزی، بابک(آذر5831)گزارش گروه بیکر و همیلتون : عملگرایی در برابر افراطگرایی ، معاونت پژوهش های سیاست خارجی/ گروه مطالعات اروپا و امریکا. <br> | |||
- Yousaf, Mohammed and Mark Adkin.)1992( The Bear Trap: Afghanistanś Untold Story, Leo Cooper. | |||
=پانویس= | =پانویس= | ||