confirmed، مدیران
۳۷٬۰۳۴
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
'''محمد''' در [[جنگ جمل]] همراه حضرت بود، اما پس از این جنگ، امیرالمومنین استاندار وقت [[مصر]] یعنی قیس بن سعد بن عباده خزرجی را عزل و محمدبن ابوبکر را جایگزین او کرد. او در دوران زمامداری خود در مصر با مسائل و پدیدههایی مواجه شد که ضرورت داشت دستورات [[فقهی]] و شرعی آنها را از مولای خود بپرسد و همین پرسشها از حضرت امیر (علیه السلام) باعث شد تا یکی از مشهورترین منابع [[حقوق بشر]] امروزه در دستان ما باشد. | '''محمد''' در [[جنگ جمل]] همراه حضرت بود، اما پس از این جنگ، امیرالمومنین استاندار وقت [[مصر]] یعنی قیس بن سعد بن عباده خزرجی را عزل و محمدبن ابوبکر را جایگزین او کرد. او در دوران زمامداری خود در مصر با مسائل و پدیدههایی مواجه شد که ضرورت داشت دستورات [[فقهی]] و شرعی آنها را از مولای خود بپرسد و همین پرسشها از حضرت امیر (علیه السلام) باعث شد تا یکی از مشهورترین منابع [[حقوق بشر]] امروزه در دستان ما باشد. | ||
=پدر و نسب | == پدر و نسب پدرى == | ||
پدر محمد بن ابىبکر، شخصیّت معروف [[صدر اسلام]]، یعنى عبدالله بن ابى قحافة بن عمرو تیمى معروف به ابوبکر است که در سال سوم [[عام الفیل]] (50 سال پیش از هجرت پیامبر «ص») از بانویى به نام امّ الخیر سلمى بنت عمر بن عامر تیمى در [[مکه]] به دنیا آمد. <ref>العدد القویة (على بن یوسف حلّى)، ص 343</ref> | پدر محمد بن ابىبکر، شخصیّت معروف [[صدر اسلام]]، یعنى عبدالله بن ابى قحافة بن عمرو تیمى معروف به ابوبکر است که در سال سوم [[عام الفیل]] (50 سال پیش از هجرت پیامبر «ص») از بانویى به نام امّ الخیر سلمى بنت عمر بن عامر تیمى در [[مکه]] به دنیا آمد. <ref>العدد القویة (على بن یوسف حلّى)، ص 343</ref> | ||
خط ۳۵: | خط ۳۴: | ||
وى داراى سه پسر و چند دختر بود. پسران وى عبارت بودند از: عبدالله، عبدالرحمان و محمد که عبداللّه در حیات پدرش فوت کرد ولى دو پسر دیگرش هنگام مرگ پدر زنده بودند. <ref>تاریخ الیعقوبى، ج 2، ص 138</ref> | وى داراى سه پسر و چند دختر بود. پسران وى عبارت بودند از: عبدالله، عبدالرحمان و محمد که عبداللّه در حیات پدرش فوت کرد ولى دو پسر دیگرش هنگام مرگ پدر زنده بودند. <ref>تاریخ الیعقوبى، ج 2، ص 138</ref> | ||
=شخصیت مادر ارجمند= | == شخصیت مادر ارجمند == | ||
مادر محمد بن ابىبکر، بانویى شریف و عفیف به نام [[اسماء بنت عمیس]] بود. وى از زنان معروف، شجاع و ولایت مدار صدر اسلام بود که در شهر مکّه با جعفربن أبى طالب (علیه السلام) ازدواج کرد و با ظهور [[بعثت]] نبوى (صلی الله علیه) به همراه همسرش از پیش کسوتان مسلمانان و ایمان آورندگان به پیامبر (صلی الله علیه) قرار گرفت. | مادر محمد بن ابىبکر، بانویى شریف و عفیف به نام [[اسماء بنت عمیس]] بود. وى از زنان معروف، شجاع و ولایت مدار صدر اسلام بود که در شهر مکّه با جعفربن أبى طالب (علیه السلام) ازدواج کرد و با ظهور [[بعثت]] نبوى (صلی الله علیه) به همراه همسرش از پیش کسوتان مسلمانان و ایمان آورندگان به پیامبر (صلی الله علیه) قرار گرفت. | ||
آن گاه که مسلمانان تحت فشار فزاینده قریش قرار گرفتند، تعدادى از آنان به [[حبشه]] هجرت کردند تا در پناه نجاشى - پادشاه بى آزار حبشه - در امنیت و آسایش زندگى کرده و از حیثیت دینى خویش محافظت کنند. اسماء بنت عمیس نیز با همسر و فرزندانش در این هجرت بزرگ شرکت کرد. همسرش ([[جعفر بن ابى طالب (علیه السلام)]]) در آن دیار غریب، سخن گوى مسلمانان مهاجر بود و در کنار [[نجاشى]] و دولت مردان حبشه، از پیامبر اکرم (صلی الله علیه) و دین اسلام به نیکى دفاع نمود و زمینه اقامت هم کیشان خویش در آن سرزمین را فراهم کرد. | آن گاه که مسلمانان تحت فشار فزاینده قریش قرار گرفتند، تعدادى از آنان به [[حبشه]] هجرت کردند تا در پناه نجاشى - پادشاه بى آزار حبشه - در امنیت و آسایش زندگى کرده و از حیثیت دینى خویش محافظت کنند. اسماء بنت عمیس نیز با همسر و فرزندانش در این هجرت بزرگ شرکت کرد. همسرش ([[جعفر بن ابى طالب (علیه السلام)]]) در آن دیار غریب، سخن گوى مسلمانان مهاجر بود و در کنار [[نجاشى]] و دولت مردان حبشه، از پیامبر اکرم (صلی الله علیه) و دین اسلام به نیکى دفاع نمود و زمینه اقامت هم کیشان خویش در آن سرزمین را فراهم کرد. | ||
خط ۴۳: | خط ۴۱: | ||
امّا دیرى نگذشت که جعفر بن ابى طالب (علیه السلام) به همراه زید بن حارثه و عبدالله بن رواحه، از سوى رسول خدا(صلی الله علیه) در رأس سپاهى عازم نبرد با رومیان شدند و پس از رویارویى با آنان در سرزمین [[شام]]، هر سه نفر به همراه تعداد زیادى از مسلمانان در آن جنگ که به [[جنگ موته]] معروف شد، به شهادت رسیدند. | امّا دیرى نگذشت که جعفر بن ابى طالب (علیه السلام) به همراه زید بن حارثه و عبدالله بن رواحه، از سوى رسول خدا(صلی الله علیه) در رأس سپاهى عازم نبرد با رومیان شدند و پس از رویارویى با آنان در سرزمین [[شام]]، هر سه نفر به همراه تعداد زیادى از مسلمانان در آن جنگ که به [[جنگ موته]] معروف شد، به شهادت رسیدند. | ||
پس از شهادت جعفر بن ابى طالب(علیه السلام) معروف به جعفر طیار، اسماء به عقد ابوبکر بن ابى قحافه درآمد و پس از مدتى، محمد بن ابىبکر را به دنیا آورد. <ref>الطبقات الکبرى(محمدبن سعد)، ج 8، ص 282</ref> | پس از شهادت جعفر بن ابى طالب(علیه السلام) معروف به جعفر طیار، اسماء به عقد ابوبکر بن ابى قحافه درآمد و پس از مدتى، محمد بن ابىبکر را به دنیا آورد. <ref>الطبقات الکبرى(محمدبن سعد)، ج 8، ص 282</ref> | ||
وى با این که همسر خلیفه اوّل بود، همیشه جانب [[ | وى با این که همسر خلیفه اوّل بود، همیشه جانب [[اهلبیت (علیه السلام)]] را مىگرفت و از آنان حمایت مىکرد، محرم اسرار حضرت فاطمه (سلام الله علیها) بود و در [[غسل]] و [[کفن]] کردن آن حضرت حضور داشت. | ||
پس از [[مرگ]] ابىبکر (سال سیزدهم قمرى) به عقد امیرمؤمنان على بن ابى طالب (علیه السلام) درآمد و فرزند خردسالش (محمد) را نیز به خانه [[امیرمؤمنان (علیه السلام)]] آورد و در مکتب تربیتى آن حضرت پرورشش داد. | پس از [[مرگ]] ابىبکر (سال سیزدهم قمرى) به عقد امیرمؤمنان على بن ابى طالب (علیه السلام) درآمد و فرزند خردسالش (محمد) را نیز به خانه [[امیرمؤمنان (علیه السلام)]] آورد و در مکتب تربیتى آن حضرت پرورشش داد. | ||
=استاندارى مصر= | == استاندارى مصر == | ||
حضرت على (علیه السلام) پس از خلافت، حاکمان و عاملان نالایق قبلى را بر کنار و افرادى شایسته به جاى آنان منصوب کرد. در همین راستا قیس بن سعد انصارى را در ماه صفر سال 36 قمرى به جاى [[عبدالله بن ابى سرح]]، به استاندارى مصر منصوب و او را به آن دیار اعزام کرد. | حضرت على (علیه السلام) پس از خلافت، حاکمان و عاملان نالایق قبلى را بر کنار و افرادى شایسته به جاى آنان منصوب کرد. در همین راستا قیس بن سعد انصارى را در ماه صفر سال 36 قمرى به جاى [[عبدالله بن ابى سرح]]، به استاندارى مصر منصوب و او را به آن دیار اعزام کرد. | ||
هنگامى که امام على (علیه السلام) سرگرم دفع غائله [[عایشه]] و اصحاب جمل بود، معاویة بن ابى سفیان (حاکم طاغى و خود خوانده شام) در صدد نفوذ در سیاستهاى قیس بن سعد و جذب وى به سوى خود برآمد. لذا با ارسال نامههایى متعدد عملاً وى و سرزمین مصر را هدف تیرهاى شیطانى خویش قرار داد. قیس بن سعد با پاسخهاى قاطع و اعمال رفتارهاى متناسب با دیپلماسى آن زمان امید معاویه را به یأس تبدیل کرد، ولى تبادل نامههاى متعدد میان آن دو، شایعاتى مبنى بر روابط و توافقهاى پنهانى آن دو، علیه قیس منتشر و شخصیت وى را مورد پرسش قرار داد. | هنگامى که امام على (علیه السلام) سرگرم دفع غائله [[عایشه]] و اصحاب جمل بود، معاویة بن ابى سفیان (حاکم طاغى و خود خوانده شام) در صدد نفوذ در سیاستهاى قیس بن سعد و جذب وى به سوى خود برآمد. لذا با ارسال نامههایى متعدد عملاً وى و سرزمین مصر را هدف تیرهاى شیطانى خویش قرار داد. قیس بن سعد با پاسخهاى قاطع و اعمال رفتارهاى متناسب با دیپلماسى آن زمان امید معاویه را به یأس تبدیل کرد، ولى تبادل نامههاى متعدد میان آن دو، شایعاتى مبنى بر روابط و توافقهاى پنهانى آن دو، علیه قیس منتشر و شخصیت وى را مورد پرسش قرار داد. | ||
خط ۵۹: | خط ۵۶: | ||
شایان ذکر است که قیس بن سعد، شوهر عمه محمد بن ابىبکر بود، زیرا فرسة بنت ابى قحافه، خواهر ابوبکر بن ابى قحافه، همسر قیس بود. بدین جهت میان قیس و محمد بن ابىبکر قرابت و نزدیکى وجود داشت. لذا محمد بن ابىبکر علاقمند بود که قیس بن سعد در کنارش بماند و با یارى و همفکرى وى در برابر توطئههاى معاویة بن ابى سفیان ایستادگى نماید، امّا قیس بن سعد از این که افرادى پشت سر او فرافکنى کرده و امیرمؤمنان (علیه السلام) را نسبت به وى بدگمان نمودند، آزرده خاطر شد و در مصر نماند و به مدینه منوره برگشت. پس از چند روز استراحت به سوى صفین رهسپار گردید تا در رکاب امیرمؤمنان (علیه السلام) بر ضد سپاهیان معاویة بن ابى سفیان بجنگد. <ref> الدرجات الرفیعة (سید على بن معصوم)، ص 340</ref> | شایان ذکر است که قیس بن سعد، شوهر عمه محمد بن ابىبکر بود، زیرا فرسة بنت ابى قحافه، خواهر ابوبکر بن ابى قحافه، همسر قیس بود. بدین جهت میان قیس و محمد بن ابىبکر قرابت و نزدیکى وجود داشت. لذا محمد بن ابىبکر علاقمند بود که قیس بن سعد در کنارش بماند و با یارى و همفکرى وى در برابر توطئههاى معاویة بن ابى سفیان ایستادگى نماید، امّا قیس بن سعد از این که افرادى پشت سر او فرافکنى کرده و امیرمؤمنان (علیه السلام) را نسبت به وى بدگمان نمودند، آزرده خاطر شد و در مصر نماند و به مدینه منوره برگشت. پس از چند روز استراحت به سوى صفین رهسپار گردید تا در رکاب امیرمؤمنان (علیه السلام) بر ضد سپاهیان معاویة بن ابى سفیان بجنگد. <ref> الدرجات الرفیعة (سید على بن معصوم)، ص 340</ref> | ||
=شهادت جان سوز= | == شهادت جان سوز == | ||
فاصله شام تا مصر، بسیار کمتر از فاصله [[کوفه]] تا مصر است. بدین جهت نیروهاى شامى خیلى زودتر از نیروهاى کوفى وارد مصر شده و کار محمد بن ابىبکر را سخت کردند. | فاصله شام تا مصر، بسیار کمتر از فاصله [[کوفه]] تا مصر است. بدین جهت نیروهاى شامى خیلى زودتر از نیروهاى کوفى وارد مصر شده و کار محمد بن ابىبکر را سخت کردند. | ||
محمد بن ابىبکر بنابه فرمان حضرت على(علیه السلام) سپاهى به استعداد دو هزار رزمنده به فرماندهى کنانة بن بشر سکونى براى نبرد با سپاهیان شامى اعزام کرد و پس از آن، دو هزار نفر دیگر را نیز به یارى آنان گسیل داشت. [[عمرو بن عاص]] نیز معاویة بن حدیج سکونى را که هم طایفه کنانة بن بشر سکونى بود، در رأس سپاهى به نبرد مصریان اعزام کرد و از آن پس پشت سر هم گروههایى از شامیان را به یارى آنان مىفرستاد. | محمد بن ابىبکر بنابه فرمان حضرت على(علیه السلام) سپاهى به استعداد دو هزار رزمنده به فرماندهى کنانة بن بشر سکونى براى نبرد با سپاهیان شامى اعزام کرد و پس از آن، دو هزار نفر دیگر را نیز به یارى آنان گسیل داشت. [[عمرو بن عاص]] نیز معاویة بن حدیج سکونى را که هم طایفه کنانة بن بشر سکونى بود، در رأس سپاهى به نبرد مصریان اعزام کرد و از آن پس پشت سر هم گروههایى از شامیان را به یارى آنان مىفرستاد. | ||
خط ۷۹: | خط ۷۵: | ||
بنا به گفته [[شیخ عباس قمى (ره)]] هم اینک در مصر قبرى است که منصوب به محمد بن ابىبکر است و در آن بدن مطهرش دفن گردیده و یا در آن جا به شهادت رسید این قبر شریف در آن جا مهجور است. <ref>وقایع الأیام، ص 250</ref> | بنا به گفته [[شیخ عباس قمى (ره)]] هم اینک در مصر قبرى است که منصوب به محمد بن ابىبکر است و در آن بدن مطهرش دفن گردیده و یا در آن جا به شهادت رسید این قبر شریف در آن جا مهجور است. <ref>وقایع الأیام، ص 250</ref> | ||
=اندوه مولا در شهادت یار فداکار= | == اندوه مولا در شهادت یار فداکار == | ||
امیرمؤمنان (علیه السلام) با شنیدن خبر شهادت محمد بن ابىبکر بسیار متأثر و اندوهگین شد و مردم کوفه را به خاطر کندى در کمک و یارى رسانى به وى سرزنش کرد. | امیرمؤمنان (علیه السلام) با شنیدن خبر شهادت محمد بن ابىبکر بسیار متأثر و اندوهگین شد و مردم کوفه را به خاطر کندى در کمک و یارى رسانى به وى سرزنش کرد. | ||
آن حضرت درباره شهادت محمد بن ابىبکر در ضمن خطبهاى فرمود: «ألا إنّ محمد بن ابىبکر رحمه اللّه (قد) قتل، و تغلب ابن النابغة (یعنى عمرو بن العاص) على مصر. فعند اللّه نحتسب محمّداً، فقد کان ممّن ینتظر القضاء و یعمل للجزاء.» <ref> أنساب الاشراف - ترجمة امیرالمؤمنین «ع» -، ص 308</ref> | آن حضرت درباره شهادت محمد بن ابىبکر در ضمن خطبهاى فرمود: «ألا إنّ محمد بن ابىبکر رحمه اللّه (قد) قتل، و تغلب ابن النابغة (یعنى عمرو بن العاص) على مصر. فعند اللّه نحتسب محمّداً، فقد کان ممّن ینتظر القضاء و یعمل للجزاء.» <ref> أنساب الاشراف - ترجمة امیرالمؤمنین «ع» -، ص 308</ref> | ||
خط ۸۸: | خط ۸۳: | ||
هم چنین از حضرت على نقل گردید که آن حضرت فرمود: جزع و حزن ما بر محمد بن ابىبکر، به قدر شادى و سرور معاویه است و از زمانى که من وارد بر این جنگ (با معاویه) شدم براى هیچ کشتهاى به اندازه محمد بن ابىبکر ناراحت و محزون نشدم. <ref>وقایع الایام، ص 249</ref> | هم چنین از حضرت على نقل گردید که آن حضرت فرمود: جزع و حزن ما بر محمد بن ابىبکر، به قدر شادى و سرور معاویه است و از زمانى که من وارد بر این جنگ (با معاویه) شدم براى هیچ کشتهاى به اندازه محمد بن ابىبکر ناراحت و محزون نشدم. <ref>وقایع الایام، ص 249</ref> | ||
=عکسالعملهاى | == عکسالعملهاى متفاوت == | ||
پس از شهادت مظلومانه و سرافرازانه محمد بن ابىبکر، جهان اسلام شاهد عکسالعملهاى متفاوتى بود. از یک سو، معاویه و کاخ نشینان [[اموى]] در شام و اشغال گران مصر، اظهار شادمانى کرده و فتح مصر را جشن گرفتند. از سویى دیگر هواداران خلافت اسلامى، سایر [[مسلمانان]] غیرتمند، صحابه کبار پیامبر (صلی الله علیه) و وابستگان محمد بن ابىبکر ناراحت و غمگین شده و قاتلانش را نفرین کردند. از خواهر پدرىاش عایشه نقل شد که وى بسیار ناراحتى و بى تابى میکرد و بر قاتلش، معاویة بن حدیج نفرین مینمود. | پس از شهادت مظلومانه و سرافرازانه محمد بن ابىبکر، جهان اسلام شاهد عکسالعملهاى متفاوتى بود. از یک سو، معاویه و کاخ نشینان [[اموى]] در شام و اشغال گران مصر، اظهار شادمانى کرده و فتح مصر را جشن گرفتند. از سویى دیگر هواداران خلافت اسلامى، سایر [[مسلمانان]] غیرتمند، صحابه کبار پیامبر (صلی الله علیه) و وابستگان محمد بن ابىبکر ناراحت و غمگین شده و قاتلانش را نفرین کردند. از خواهر پدرىاش عایشه نقل شد که وى بسیار ناراحتى و بى تابى میکرد و بر قاتلش، معاویة بن حدیج نفرین مینمود. | ||
خط ۹۶: | خط ۹۰: | ||
[[امام محمد باقر (علیه السلام)]] درباره [[ایمان]] و اعتقاد قوى محمد بن ابىبکر و وفادارى او نسبت به امیرمؤمنان (علیه السلام) فرمود: «أن محمد بن ابىبکر بایع علیّاً علیه السّلام على البرائة من أبیه (ابوبکر بن ابى قحافة).» <ref>اختیار معرفة الرجال (شیخ طوسى)، ج 1، ص 282</ref> | [[امام محمد باقر (علیه السلام)]] درباره [[ایمان]] و اعتقاد قوى محمد بن ابىبکر و وفادارى او نسبت به امیرمؤمنان (علیه السلام) فرمود: «أن محمد بن ابىبکر بایع علیّاً علیه السّلام على البرائة من أبیه (ابوبکر بن ابى قحافة).» <ref>اختیار معرفة الرجال (شیخ طوسى)، ج 1، ص 282</ref> | ||
علماى شیعه، وى را از اصحاب و از حواریون امام على (علیه السلام) و ازاعضاى اصلى شرطة الخمیس (فداییان حضرت على | علماى شیعه، وى را از اصحاب و از حواریون امام على (علیه السلام) و ازاعضاى اصلى شرطة الخمیس (فداییان حضرت على (علیه السلام)) دانستند و در فضل و فضایلش سخنان زیادى بیان کردند. | ||
مرحوم [[آیت اللّه خویى (ره)]] - به نقل از [[رجال]] شناسان [[شیعه]] - دربارهاش فرمود: محمد بن ابىبکر؛ عدّه الشیخ فى رجاله تارة فى اصحاب رسول اللّه (صلی الله علیه)، و اخرى فى اصحاب على (علیه السلام)، قائلاً: محمد بن ابىبکر بن أبى قحافة؛ وعّده البرقى من اصحاب امیرالمؤمنین (علیه السلام) الذین کانوا من شرطة الخمیس، وعدّه المفید من اصفیاءِ اصحاب على (علیه السلام) تارة، و من السابقین المقربین منه (علیه السلام) اخرى، و من الحواریین ثالثة. <ref> معجم رجال الحدیث، ج 51، ص 241</ref> | مرحوم [[آیت اللّه خویى (ره)]] - به نقل از [[رجال]] شناسان [[شیعه]] - دربارهاش فرمود: محمد بن ابىبکر؛ عدّه الشیخ فى رجاله تارة فى اصحاب رسول اللّه (صلی الله علیه)، و اخرى فى اصحاب على (علیه السلام)، قائلاً: محمد بن ابىبکر بن أبى قحافة؛ وعّده البرقى من اصحاب امیرالمؤمنین (علیه السلام) الذین کانوا من شرطة الخمیس، وعدّه المفید من اصفیاءِ اصحاب على (علیه السلام) تارة، و من السابقین المقربین منه (علیه السلام) اخرى، و من الحواریین ثالثة. <ref> معجم رجال الحدیث، ج 51، ص 241</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
[http://ensani.ir/fa/article/138350/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%A8%D9%86-%D8%A7%D8%A8%D9%89-%D8%A8%DA%A9%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D9%84%D8%A7%D9%88%D8%B1-%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D9%88%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B5%D8%B1 برگرفته از سایت پرتال جامع علوم انسانی] | [http://ensani.ir/fa/article/138350/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%A8%D9%86-%D8%A7%D8%A8%D9%89-%D8%A8%DA%A9%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D9%84%D8%A7%D9%88%D8%B1-%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D9%88%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B5%D8%B1 برگرفته از سایت پرتال جامع علوم انسانی] | ||