۸۷٬۷۷۵
ویرایش
علویان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'علیه السلام' به 'علیه‌السلام') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''علویان''' جمع علوی به خاندان [[حضرت علی (ع)]] و شیعیان ایشان گفته میشود. واژه علوی در لغت منسوب به حضرت علی(ع) است اما در اصطلاح کاربردهای متعددی داشته است. | '''علویان''' جمع علوی به خاندان [[حضرت علی (ع)]] و شیعیان ایشان گفته میشود. واژه علوی در لغت منسوب به حضرت علی(ع) است اما در اصطلاح کاربردهای متعددی داشته است. | ||
= | =ریشه‌یابی لغت علوی= | ||
علوی در لغت منسوب به امام علی علیه‌السلام است. این واژه در اصطلاح در معانی متعددی به کار رفته است که از جمله آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:<ref>دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ماده علوی.</ref> | علوی در لغت منسوب به امام علی علیه‌السلام است. این واژه در اصطلاح در معانی متعددی به کار رفته است که از جمله آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:<ref>دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ماده علوی.</ref> | ||
<br> | <br> | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
<br> | <br> | ||
علویان شام به نصیریه و علویان سوریه شهرت دارند و علویان ترکیه به بکتاشیه نیز معروفند. | علویان شام به نصیریه و علویان سوریه شهرت دارند و علویان ترکیه به بکتاشیه نیز معروفند. | ||
=علویان ترکیه یا بکتاشیه= | =علویان ترکیه یا بکتاشیه= | ||
پس از جنگ چالدران بین حکومت عثمانی در آناتولی و حکومت صفوی در ایران، ارتباط علویان ترکیه با مراکز علمی و فرهنگی پیروان [[اهل بیت(ع)]] قطع شد و از سو دیگر آنان تحت سخت‌ترین فشارهای حکومتی از سوی حکومت عثمانی که جنگ سیاسی خود با حکومت صفوی را تبدیل به مسئله‌ای مذهبی و دینی کرده بود قرار گرفتند. | پس از جنگ چالدران بین حکومت عثمانی در آناتولی و حکومت صفوی در ایران، ارتباط علویان ترکیه با مراکز علمی و فرهنگی پیروان [[اهل بیت(ع)]] قطع شد و از سو دیگر آنان تحت سخت‌ترین فشارهای حکومتی از سوی حکومت عثمانی که جنگ سیاسی خود با حکومت صفوی را تبدیل به مسئله‌ای مذهبی و دینی کرده بود قرار گرفتند. | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
این فشارها تا به حدی ادامه یافت که برخی از علویان مجبور به تقیه و تبدیل مذهب و حتی دین و برخی دیگر مجبور به پناهنده شدن به کوه‌ها و جنگل‌های صعب العبور برای در امان ماندن از هجمه‌های خونین حکومتی شدند. | این فشارها تا به حدی ادامه یافت که برخی از علویان مجبور به تقیه و تبدیل مذهب و حتی دین و برخی دیگر مجبور به پناهنده شدن به کوه‌ها و جنگل‌های صعب العبور برای در امان ماندن از هجمه‌های خونین حکومتی شدند. | ||
<br> | <br> | ||
این مسائل منجر به این شد که در طول دهه‌ها و قرون متمادی، علویون ترکیه و | این مسائل منجر به این شد که در طول دهه‌ها و قرون متمادی، علویون ترکیه و سوریه کم کم از معارف اصیل [[اسلام]] و [[تشیع]] دور شده و تحت تأثیر آموزه‌های التقاطی قرار گیرند.<ref>[https://fa.abna24.com/cultural/archive/2014/01/28/500994/story.html برگرفته شده از مقاله تاریخ اجتماعی سیاسی علویان ترکیه]</ref> | ||
=علویان در دوره امویان و عباسیان= | =علویان در دوره امویان و عباسیان= | ||
انتقام از قاتلان [[امام حسین علیه‌السلام]]، اعتقاد به حقانیت خلافت خاندان [[پیامبر(ص)]]، روحیه | انتقام از قاتلان [[امام حسین علیه‌السلام]]، اعتقاد به حقانیت خلافت خاندان [[پیامبر(ص)]]، روحیه تسلیم‌ناپذیری در برابر ظلم و فشار بیش از حد خلفای اموی و عباسی بر شیعیان، علویان را بر آن داشت تا برای مقابله با خلفای جور دست به قیام بزنند. | ||
<br> | <br> | ||
علویان در دوره امویان دارای دو شاخه | علویان در دوره امویان دارای دو شاخه علویان حسنی (از نسل امام حسن(ع)) و علویان حسینی (از نسل امام حسین(ع)) بودند و قیامهای متعددی را برپا کردند. | ||
<br> | <br> | ||
آنها موفق شدند در برخی از مناطق جهان اسلام از جمله [[طبرستان]] در شمال ایران، یمن و مغرب حکومت برپا کنند. | آنها موفق شدند در برخی از مناطق جهان اسلام از جمله [[طبرستان]] در شمال ایران، یمن و مغرب حکومت برپا کنند. | ||
=حکومت شیعی آل بویه با نهضت علویان= | =حکومت شیعی آل بویه با نهضت علویان= | ||
بیشترمورخان [[آل بویه]] را پیرو مذهب تشیع امامیه و دوستدار اهل بیت علیهمالسلام می‌دانند، اما چون محیط رشد و قدرت‌یابی آل‌بویه قلمرو قدرت مذهب زیدیه یعنی علویان طبرستان بوده، برخی آنان را شیعه زیدی دانسته‌اند. | بیشترمورخان [[آل بویه]] را پیرو مذهب تشیع امامیه و دوستدار اهل بیت علیهمالسلام می‌دانند، اما چون محیط رشد و قدرت‌یابی آل‌بویه قلمرو قدرت مذهب زیدیه یعنی علویان طبرستان بوده، برخی آنان را شیعه زیدی دانسته‌اند. | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
[[ابن خلدون]] درباره مذهب آل بویه چنین می‌گوید: در سطح کلان، اعتقاد شیعه مبنی بر حقانیت خلافت خاندان پیامبر(ص)، عامل احیای حرکت انقلابی علویان و شیعیان بر ضد حاکمیت را تشکیل داد و در درجه دوم، این حرکت‌ها، بازتابی روشن از سیاست‌ها و برنامه‌های سرکوب‌گرانه عباسیان بود. | [[ابن خلدون]] درباره مذهب آل بویه چنین می‌گوید: در سطح کلان، اعتقاد شیعه مبنی بر حقانیت خلافت خاندان پیامبر(ص)، عامل احیای حرکت انقلابی علویان و شیعیان بر ضد حاکمیت را تشکیل داد و در درجه دوم، این حرکت‌ها، بازتابی روشن از سیاست‌ها و برنامه‌های سرکوب‌گرانه عباسیان بود. | ||
<br> | <br> | ||
روحیه | روحیه تسلیم‌ناپذیری علویان در برابر ستم از یک‌سو و فشار بیش از حد [[عباسیان]] بر شیعیان و نسل‌کشی آنها از سوی دیگر، چهره‌های برجسته و ممتاز علوی را بر آن داشت تا برای احقاق حق امامان خود و پایان دادن بر اعمال ننگین دستگاه، دست به قیام بزنند. | ||
<br> | <br> | ||
سردمداران این قیام‌ها، خود از فرزندان ائمه اطهار و نوادگان آنان بودند که به انگیزه براندازی نظام ستم پیشه عباسی با شعار لرضا من آل محمد با شخص برگزیده‌ای از خاندان پیامبر(ص)، قیام خود را آغاز کردند. | سردمداران این قیام‌ها، خود از فرزندان ائمه اطهار و نوادگان آنان بودند که به انگیزه براندازی نظام ستم پیشه عباسی با شعار لرضا من آل محمد با شخص برگزیده‌ای از خاندان پیامبر(ص)، قیام خود را آغاز کردند. | ||
<br> | <br> | ||
علت انتخاب این شعار، ابتدا زیر سوال بردن مشروعیت خلافت عباسیان و غاصبانه بودن حکومت آنها و در گام دوم، حفظ جان امامشان بود که در آن زمان تحت مراقبت نظامی قرار داشت؛ زیرا اگر آنها نام شخص خاصی را بر نهضت خود می‌گذاشتند، که بی‌شک، آن شخص [[امام هادی علیه‌السلام]] بود دستگاه به آسانی با از بین بردن آن فرد، قیام را سرکوب می‌کرد. | علت انتخاب این شعار، ابتدا زیر سوال بردن مشروعیت خلافت عباسیان و غاصبانه بودن حکومت آنها و در گام دوم، حفظ جان امامشان بود که در آن زمان تحت مراقبت نظامی قرار داشت؛ زیرا اگر آنها نام شخص خاصی را بر نهضت خود می‌گذاشتند، که بی‌شک، آن شخص [[امام هادی علیه‌السلام]] بود دستگاه به آسانی با از بین بردن آن فرد، قیام را سرکوب می‌کرد. | ||
=اسفهبدان طبرستان و پذیرش اسلام= | =اسفهبدان طبرستان و پذیرش اسلام= | ||
از سوى دیگر، چون اسفهبدان طبرستان و ملوک باوند اسلام را پذیرفته بودند و حتى به روایت منابع، گرایش تشیع داشتند، سادات راحتتر مىتوانستند در این مناطق زندگى کنند. | از سوى دیگر، چون اسفهبدان طبرستان و ملوک باوند اسلام را پذیرفته بودند و حتى به روایت منابع، گرایش تشیع داشتند، سادات راحتتر مىتوانستند در این مناطق زندگى کنند. | ||
<br> | <br> | ||
این از علل دیگر ورود سادات به طبرستان است. سید ظهیرالدین مرعشى در تأیید آن مىنویسد: "چون اسفهبدان مازندران در اوایل که اسلام قبول کردند، شیعه بودند و با اولاد رسول (ص) حسن اعتقاد داشتند، سادات را در این ملک مقام آسانتر بود". | این از علل دیگر ورود سادات به طبرستان است. سید ظهیرالدین مرعشى در تأیید آن مىنویسد: "چون اسفهبدان مازندران در اوایل که اسلام قبول کردند، شیعه بودند و با اولاد رسول (ص) حسن اعتقاد داشتند، سادات را در این ملک مقام آسانتر بود". | ||
=زهد و پارسایى علویان= | =زهد و پارسایى علویان= | ||
مردمان طبرستان به زهد و علم و پرهیزگارى سادات علوى معتقد بودند و آنها با رفتار و گفتار خود اسلام را به مردم معرفى مىکردند. | مردمان طبرستان به زهد و علم و پرهیزگارى سادات علوى معتقد بودند و آنها با رفتار و گفتار خود اسلام را به مردم معرفى مىکردند. | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
طبرستان در این زمان زیر سلطه حاکمان طاهرى بود و ستم طاهریان و برخى از حاکمان محلى در گرایش مردم به علویان تأثیر زیادى داشت. در سال 227 ق قارن بن شهریار باوندى که به پیروزى طاهریان در منطقه کمک کرده بود و به پاداش خدمتش دوباره به حکومت کوههاى شروین رسید، اسلام را پذیرفت. | طبرستان در این زمان زیر سلطه حاکمان طاهرى بود و ستم طاهریان و برخى از حاکمان محلى در گرایش مردم به علویان تأثیر زیادى داشت. در سال 227 ق قارن بن شهریار باوندى که به پیروزى طاهریان در منطقه کمک کرده بود و به پاداش خدمتش دوباره به حکومت کوههاى شروین رسید، اسلام را پذیرفت. | ||
<br> | <br> | ||
در این ایام، روند پذیرش اسلام از سوى جمعیت بومى طبرستان روندى شتابآهنگ داشت. بیشترین مردم مذهب سنت و [[فقه شافعى]] را برگزیدند. اما دیرى نگذشت که تشیع در طبرستان به خاطر عملکرد سادات انتشار یافت. امامیه به ویژه در [[آمل]] و مشرق طبرستان یعنى [[گرگان]] طرفدارانى یافت. | در این ایام، روند پذیرش اسلام از سوى جمعیت بومى طبرستان روندى شتابآهنگ داشت. بیشترین مردم مذهب سنت و [[شافعی|فقه شافعى]] را برگزیدند. اما دیرى نگذشت که تشیع در طبرستان به خاطر عملکرد سادات انتشار یافت. امامیه به ویژه در [[آمل]] و مشرق طبرستان یعنى [[گرگان]] طرفدارانى یافت. | ||
<br> | <br> | ||
پیروان [[قاسم بن ابراهیم الرسى]] علوى (متوفى به 246ق) در رویان و کلار مذهب شیعه زیدیه را تبلیغ مىکردند. یکى از مهمترین ناشران آموزههاى قاسم، [[جعفر بن محمد النیروسى]]، از مردم نیروس رویان بود. | پیروان [[قاسم بن ابراهیم الرسى]] علوى (متوفى به 246ق) در رویان و کلار مذهب شیعه زیدیه را تبلیغ مىکردند. یکى از مهمترین ناشران آموزههاى قاسم، [[جعفر بن محمد النیروسى]]، از مردم نیروس رویان بود. | ||
<br> | <br> | ||
در نتیجه یکى از علل گسترش تشیع امامیه و زیدیه در منطقه طبرستان، زهد و پارسایى سادات علوى بود.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/46318/%D8%B9%D9%84%D9%84-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF-%D8%B9%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%B7%D8%A8%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%A7-%D8%AA%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%89-250%D9%82 برگرفته شده از مقاله علل ورود علویان به طبرستان تا تشکیل دولت علوى]</ref> | در نتیجه یکى از علل گسترش تشیع امامیه و زیدیه در منطقه طبرستان، زهد و پارسایى سادات علوى بود.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/46318/%D8%B9%D9%84%D9%84-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF-%D8%B9%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%B7%D8%A8%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%A7-%D8%AA%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%89-250%D9%82 برگرفته شده از مقاله علل ورود علویان به طبرستان تا تشکیل دولت علوى]</ref> | ||
=پانویس= | =پانویس= | ||
[[رده:فرق و مذاهب]] | [[رده:فرق و مذاهب]] | ||