۸۷٬۷۷۵
ویرایش
اندیشه تقریب و امنیت جهان اسلام با تأکید بر اندیشه امام خمینی (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها
اندیشه تقریب و امنیت جهان اسلام با تأکید بر اندیشه امام خمینی (مقاله) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۷ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۱۴
، ۱۷ ژوئن ۲۰۲۳بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'رده:مقالات' به 'رده:مقاله‌ها') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
</div> | </div> | ||
'''اندیشه تقریب و امنیت جهان اسلام با تأکید بر اندیشه امام خمینی (رحمة‌الله)''' عنوان مقاله‌ای از بخش اندیشه [[اندیشه تقریب (فصلنامه)|فصلنامه اندیشه تقریب]] در شماره بیستم می‌باشد که به قلم حکیمه عزیزاللهی <ref>دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی.</ref> تدوین و به اهتمام [[مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]] منتشر شده‌است. این مقاله در مجله فصل پاییز سال 1388 منتشر شده است.</div> | '''اندیشه تقریب و امنیت جهان اسلام با تأکید بر اندیشه امام خمینی (رحمة‌الله)''' عنوان مقاله‌ای از بخش اندیشه [[اندیشه تقریب (فصلنامه)|فصلنامه اندیشه تقریب]] در شماره بیستم می‌باشد که به قلم حکیمه عزیزاللهی <ref>دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی.</ref> تدوین و به اهتمام [[مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]] منتشر شده‌است. این مقاله در مجله فصل پاییز سال 1388 منتشر شده است.</div> | ||
=چکیده:= | |||
== چکیده: == | |||
امروزه حوادث گوناگونی در کشورهای اسلامی به وقوع می‌پیوندد، از جنگ و کشتار گرفته تا فقر و عقب‌ماندگی. غرب نیز با الگوی تفرقه بینداز و حکومت کن، بر اختلافات و جنگ‌ها در کشورهای اسلامی دامن می‌زند. همه اینها موجب ناامنی جهان اسلام گشته است. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، امام خمینی(رحمة‌الله) تلاش نمود با نزدیک کردن مسلمین به یک‌دیگر و احیای اندیشه تقریب، از مشکلات جهان اسلام بکاهد و امنیت آنان را تأمین نماید.<br> | امروزه حوادث گوناگونی در کشورهای اسلامی به وقوع می‌پیوندد، از جنگ و کشتار گرفته تا فقر و عقب‌ماندگی. غرب نیز با الگوی تفرقه بینداز و حکومت کن، بر اختلافات و جنگ‌ها در کشورهای اسلامی دامن می‌زند. همه اینها موجب ناامنی جهان اسلام گشته است. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، امام خمینی(رحمة‌الله) تلاش نمود با نزدیک کردن مسلمین به یک‌دیگر و احیای اندیشه تقریب، از مشکلات جهان اسلام بکاهد و امنیت آنان را تأمین نماید.<br> | ||
سؤال این است که با توجه به دیدگاه امام خمینی(رحمة‌الله) که احیاگر اندیشه تقریب بود، چگونه می‌توان با ایجاد تقریب بین مسلمانان امنیت کشورهای اسلامی را بالا برد. برای پاسخ‌گویی به این سؤال نیازمند یک الگو می‌باشیم. این الگو نظریه امیتای اتزیونی (Amitai Etzioni) می‌باشد. وی چهار مرحله برای ایجاد وحدت بیان می‌نماید که عبارت است از: 1ـ وضعیت قبل از وحدت؛ 2ـ نیروهای وحدت آفرین. این دو مرحله ناظر به عوامل ایجاد‌کننده تقریب است؛ 3ـ فرایند وحدت؛ 4ـ مشغولیت سیستم به اموری که به خاطر آن به وجود آمده است. به عبارت دیگر، وحدت به خودی خود یک غایت نیست. | سؤال این است که با توجه به دیدگاه امام خمینی(رحمة‌الله) که احیاگر اندیشه تقریب بود، چگونه می‌توان با ایجاد تقریب بین مسلمانان امنیت کشورهای اسلامی را بالا برد. برای پاسخ‌گویی به این سؤال نیازمند یک الگو می‌باشیم. این الگو نظریه امیتای اتزیونی (Amitai Etzioni) می‌باشد. وی چهار مرحله برای ایجاد وحدت بیان می‌نماید که عبارت است از: 1ـ وضعیت قبل از وحدت؛ 2ـ نیروهای وحدت آفرین. این دو مرحله ناظر به عوامل ایجاد‌کننده تقریب است؛ 3ـ فرایند وحدت؛ 4ـ مشغولیت سیستم به اموری که به خاطر آن به وجود آمده است. به عبارت دیگر، وحدت به خودی خود یک غایت نیست. | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۵: | ||
'''کلیدواژه‌ها:''' تقریب، امنیت، جهان اسلام.<br> | '''کلیدواژه‌ها:''' تقریب، امنیت، جهان اسلام.<br> | ||
=مقدمه= | == مقدمه == | ||
قرآن همه مسلمانان را یک امت واحده خوانده است. «إِنَّ هذِهِ أُمَّتُکمْ أُمَّه واحِدَه وَ أَنَا رَبُّکمْ فَاعْبُدُونِ» (انبیا/92). اسلام نیز با دعوت به توحید، اقوام و قبیله‌های متفرق را متحد و منسجم ساخت، ولی امروزه برخی رویدادها موجب تفرقه مسلمانان گشته است و روابط مسلمانان با یک‌دیگر بر طبق همان الگویی که دولت‌های استعماری به نفع خود بیان کرده‌اند، یعنی تفرقه بینداز و حکومت کن، رقم خورده است. مخالفان اسلام و کفر جهانی با حربه‌هایی مانند بنیادگرایی، افراط‌گرایی و تروریسم و نسبت‌دادن آنها به اسلام، سعی در نابودی اسلام دارند.<br> | قرآن همه مسلمانان را یک امت واحده خوانده است. «إِنَّ هذِهِ أُمَّتُکمْ أُمَّه واحِدَه وَ أَنَا رَبُّکمْ فَاعْبُدُونِ» (انبیا/92). اسلام نیز با دعوت به توحید، اقوام و قبیله‌های متفرق را متحد و منسجم ساخت، ولی امروزه برخی رویدادها موجب تفرقه مسلمانان گشته است و روابط مسلمانان با یک‌دیگر بر طبق همان الگویی که دولت‌های استعماری به نفع خود بیان کرده‌اند، یعنی تفرقه بینداز و حکومت کن، رقم خورده است. مخالفان اسلام و کفر جهانی با حربه‌هایی مانند بنیادگرایی، افراط‌گرایی و تروریسم و نسبت‌دادن آنها به اسلام، سعی در نابودی اسلام دارند.<br> | ||
اما انقلاب ایران به رهبری امام خمینی(رحمة‌الله) بار دیگر اندیشه تقریب بین مذاهب اسلامی و وحدت سیاسی جوامع را زنده کرد و آن را عاملی مؤثر در برابر تهدیدات دشمنان جهان اسلام و ارتقای امنیت آنان دانست. بنابراین در این پژوهش به دنبال پاسخ‌گویی به این سؤال هستیم که با توجه به دیدگاه‌های امام خمینی(رحمة‌الله) چگونه می‌توان با ایجاد تقریب بین مسلمانان، امنیت کشورهای اسلامی را بالا برد.<br> | اما انقلاب ایران به رهبری امام خمینی(رحمة‌الله) بار دیگر اندیشه تقریب بین مذاهب اسلامی و وحدت سیاسی جوامع را زنده کرد و آن را عاملی مؤثر در برابر تهدیدات دشمنان جهان اسلام و ارتقای امنیت آنان دانست. بنابراین در این پژوهش به دنبال پاسخ‌گویی به این سؤال هستیم که با توجه به دیدگاه‌های امام خمینی(رحمة‌الله) چگونه می‌توان با ایجاد تقریب بین مسلمانان، امنیت کشورهای اسلامی را بالا برد.<br> | ||
پاسخ ابتدایی به این سؤال این است که از دیدگاه امام خمینی(رحمة‌الله) اندیشه تقریب از طریق تقویت هم‌گرایی در جهان اسلام باعث افزایش قدرت مسلمانان شده و به ارتقای امنیت آنان در ابعاد معنوی، فرهنگی، فردی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و نظامی کمک می‌کند.<br> | پاسخ ابتدایی به این سؤال این است که از دیدگاه امام خمینی(رحمة‌الله) اندیشه تقریب از طریق تقویت هم‌گرایی در جهان اسلام باعث افزایش قدرت مسلمانان شده و به ارتقای امنیت آنان در ابعاد معنوی، فرهنگی، فردی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و نظامی کمک می‌کند.<br> | ||
=مفاهیم:= | == مفاهیم: == | ||
==1ـ تقریب == | === 1ـ تقریب === | ||
تقریب، از قرب به معنای نزدیکی و همکاری است و در اینجا همکاری بین شیعه و سنی مراد است. امام خمینی(رحمة‌الله) شیعه و سنی را یکسان دانسته و معتقد است همه با هم برادر و برابرند:<br> | تقریب، از قرب به معنای نزدیکی و همکاری است و در اینجا همکاری بین شیعه و سنی مراد است. امام خمینی(رحمة‌الله) شیعه و سنی را یکسان دانسته و معتقد است همه با هم برادر و برابرند:<br> | ||
«ما با مسلمین اهل تسنن یکی هستیم، واحد هستیم، مسلمان و برادر هستیم ... قضیه شیعه و سنی اصلاً در کار نیست» (خمینی، 1371، ج5، ص77).<br> | «ما با مسلمین اهل تسنن یکی هستیم، واحد هستیم، مسلمان و برادر هستیم ... قضیه شیعه و سنی اصلاً در کار نیست» (خمینی، 1371، ج5، ص77).<br> | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۸: | ||
بنابراین تقریب از نظر ما به معنای همکاری در ترویج و حفظ مشترکات دینی و معذور دانستن هم‌دیگر در مورد اختلافات، طبق اصل «للمصیب اجران و للمخطی اجر واحد» و برادری و دوستی به عنوان مسلمان، طبق اصل «انما المؤمنون اخوه» در زندگی اخلاقی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و نظامی و عدم توهین به پیشوایان و اصول مذهبی پیروان سایر مذاهب اسلامی است. (آصف محسنی، 1386، ص107).<br> | بنابراین تقریب از نظر ما به معنای همکاری در ترویج و حفظ مشترکات دینی و معذور دانستن هم‌دیگر در مورد اختلافات، طبق اصل «للمصیب اجران و للمخطی اجر واحد» و برادری و دوستی به عنوان مسلمان، طبق اصل «انما المؤمنون اخوه» در زندگی اخلاقی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و نظامی و عدم توهین به پیشوایان و اصول مذهبی پیروان سایر مذاهب اسلامی است. (آصف محسنی، 1386، ص107).<br> | ||
==2ـ امنیت == | === 2ـ امنیت === | ||
ریشه لغوی این واژه از ثلاثی مجرد «امن» و با مشتقاتی مانند «استیمان» و «ایمان» است که به اطمینان و آرامش در برابر خوف ترجمه شده و دارای دو بعد ایجابی و سلبی است؛ اطمینان و آرامش فکری و روحی، و فقدان خوف، دلهره و نگرانی، که موجب سلب اطمینان و آرامش می‌گردد. (اخوان کاظمی، 1385، ص19).<br> | ریشه لغوی این واژه از ثلاثی مجرد «امن» و با مشتقاتی مانند «استیمان» و «ایمان» است که به اطمینان و آرامش در برابر خوف ترجمه شده و دارای دو بعد ایجابی و سلبی است؛ اطمینان و آرامش فکری و روحی، و فقدان خوف، دلهره و نگرانی، که موجب سلب اطمینان و آرامش می‌گردد. (اخوان کاظمی، 1385، ص19).<br> | ||
در مفهوم سنتی، تحت تأثیر اندیشه‌های واقع‌گرایی، امنیت را امری نظامی تلقی می‌کردند. اما در تلقی جدید از این واژه، امنیت کشورها به قابلیت افزایش هماهنگی، کاهش معارضات و تنش‌های اجتماعی و تعمیق حس مدنیت تعریف می‌گردد. (دولور، 1371، ص389).<br> | در مفهوم سنتی، تحت تأثیر اندیشه‌های واقع‌گرایی، امنیت را امری نظامی تلقی می‌کردند. اما در تلقی جدید از این واژه، امنیت کشورها به قابلیت افزایش هماهنگی، کاهش معارضات و تنش‌های اجتماعی و تعمیق حس مدنیت تعریف می‌گردد. (دولور، 1371، ص389).<br> | ||
بنابراین می‌توان گفت امروزه هیچ کشوری برای تأمین امنیت، تنها به مقابله تهدیدات نظامی بسنده نمی‌کند بلکه انواع تهدیدات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و رسانه‌ای را در نظر می‌گیرد. امنیت دارای ابعاد گوناگون فردی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، نظامی، ملی و باطنی است.<br> | بنابراین می‌توان گفت امروزه هیچ کشوری برای تأمین امنیت، تنها به مقابله تهدیدات نظامی بسنده نمی‌کند بلکه انواع تهدیدات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و رسانه‌ای را در نظر می‌گیرد. امنیت دارای ابعاد گوناگون فردی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، نظامی، ملی و باطنی است.<br> | ||
==3ـ جهان اسلام == | === 3ـ جهان اسلام === | ||
در اصطلاح، جهان اسلام به سرزمین‌هایی گفته می‌شود که بیشتر مردمان آن پیرو دین اسلام باشند، چه این مردمان در کشورهای اسلامی زندگی کنند، چه در کشورهای غیراسلامی و چه در کشورهایی که می‌توان آنها را اسلامی دانست ولی تاکنون به سازمان کنفرانس اسلامی ملحق نشده‌اند، مثل بوسنی و هرز‌گوین. مراد ما از جهان اسلام همین تعریف اصطلاحی است.<br> | در اصطلاح، جهان اسلام به سرزمین‌هایی گفته می‌شود که بیشتر مردمان آن پیرو دین اسلام باشند، چه این مردمان در کشورهای اسلامی زندگی کنند، چه در کشورهای غیراسلامی و چه در کشورهایی که می‌توان آنها را اسلامی دانست ولی تاکنون به سازمان کنفرانس اسلامی ملحق نشده‌اند، مثل بوسنی و هرز‌گوین. مراد ما از جهان اسلام همین تعریف اصطلاحی است.<br> | ||
===1ـ3ـ طرح الگو:=== | |||
==== 1ـ3ـ طرح الگو: ==== | |||
الگوی مناسب برای این پژوهش، از میان نظریه‌های هم‌گرایی، نظریه امیتای اتزیونی می‌باشد.<br> | الگوی مناسب برای این پژوهش، از میان نظریه‌های هم‌گرایی، نظریه امیتای اتزیونی می‌باشد.<br> | ||
امیتای اتزیونی معتقد است وحدت سیاسی، فرایندی است که طی آن هم‌گرایی سیاسی به عنوان یک وضعیت تحقق می‌یابد و وحدت باعث افزایش یا تقویت پیوندهای موجود میان واحدهای تشکیل‌دهنده یک نظام می‌گردد.<br> | امیتای اتزیونی معتقد است وحدت سیاسی، فرایندی است که طی آن هم‌گرایی سیاسی به عنوان یک وضعیت تحقق می‌یابد و وحدت باعث افزایش یا تقویت پیوندهای موجود میان واحدهای تشکیل‌دهنده یک نظام می‌گردد.<br> | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۷: | ||
در این پژوهش مراحل اول و دوم وحدت که عبارت است از وضعیت قبل از وحدت و نیروهای وحدت‌آفرین، ناظر به عوامل ایجاد تقریب می‌باشد. مرحله سوم، ناظر به حوزه‌های تقریب و مرحله پایانی ناظر به اهداف تقریب است که مهم‌ترین هدف و غایت تقریب امنیت است که تأمین آن بدون وحدت جهان اسلام غیرممکن می‌باشد.<br> | در این پژوهش مراحل اول و دوم وحدت که عبارت است از وضعیت قبل از وحدت و نیروهای وحدت‌آفرین، ناظر به عوامل ایجاد تقریب می‌باشد. مرحله سوم، ناظر به حوزه‌های تقریب و مرحله پایانی ناظر به اهداف تقریب است که مهم‌ترین هدف و غایت تقریب امنیت است که تأمین آن بدون وحدت جهان اسلام غیرممکن می‌باشد.<br> | ||
===2ـ3ـ چگونگی ایجاد تقریب === | ==== 2ـ3ـ چگونگی ایجاد تقریب ==== | ||
با الگو گرفتن از نظر امیتای اتزیونی، برای ایجاد تقریب باید از عوامل ایجاد تقریب و حوزه‌های تقریب سخن به میان آورد. با تأکید بر سخنان امام خمینی(رحمة‌الله) عوامل ایجاد تقریب را می‌توان به عوامل انسانی و غیرانسانی تقسیم کرد.<br> | با الگو گرفتن از نظر امیتای اتزیونی، برای ایجاد تقریب باید از عوامل ایجاد تقریب و حوزه‌های تقریب سخن به میان آورد. با تأکید بر سخنان امام خمینی(رحمة‌الله) عوامل ایجاد تقریب را می‌توان به عوامل انسانی و غیرانسانی تقسیم کرد.<br> | ||
ـ عوامل انسانی تقریب عبارت است از: فقها و علماء، نخبگان، اساتید و دانشجویان، سران کشورهای اسلامی و عوامل غیرانسانی تقریب عبارت است از: اصول مشترک مذهبی، رسانه‌های ارتباط جمعی، مؤسسات آموزشی، همکاری‌های اقتصادی، فرهنگ اسلامی.<br> | ـ عوامل انسانی تقریب عبارت است از: فقها و علماء، نخبگان، اساتید و دانشجویان، سران کشورهای اسلامی و عوامل غیرانسانی تقریب عبارت است از: اصول مشترک مذهبی، رسانه‌های ارتباط جمعی، مؤسسات آموزشی، همکاری‌های اقتصادی، فرهنگ اسلامی.<br> | ||
====1ـ2ـ3ـ عوامل انسانی تقریب ==== | ==== 1ـ2ـ3ـ عوامل انسانی تقریب ==== | ||
الف) فقها: مهم‌ترین عامل انسانی تقریب، فقها می‌باشند. آنها به خاطر جایگاهی که نزد توده مردم دارند، نظرشان معمولاً مورد پذیرش همگان است. امام خمینی در اهمیت نقش آنان می‌گوید: «شیعیان به هر نحو که آنها عمل می‌کنند، عمل کنند و در نمازهای جماعت آنان شرکت نمایند». بنابراین این گروه باید مردم را آگاه سازند و با صدور فتاوایی، در جهت وحدت مسلمین گام بردارند. امام خمینی(رحمة‌الله) که از منادیان وحدت به شمار می‌آید، فتاوایی را برای ایجاد وحدت بین شیعه و سنی صادر کرد؛ برای مثال، وقتی درباره چگونگی شرکت در نماز جماعت اهل تسنن از ایشان سؤال شده که «شما دستور فرموده‌اید در نماز جماعت اهل تسنن شرکت کنیم، آیا این نماز از نظر نیت و غیره مثل نماز جماعت شیعه است؟»، در پاسخ می‌گوید: «به هر نحو آنها عمل می‌کنند، انجام دهند» (خمینی، 1366، ص278).<br> | الف) فقها: مهم‌ترین عامل انسانی تقریب، فقها می‌باشند. آنها به خاطر جایگاهی که نزد توده مردم دارند، نظرشان معمولاً مورد پذیرش همگان است. امام خمینی در اهمیت نقش آنان می‌گوید: «شیعیان به هر نحو که آنها عمل می‌کنند، عمل کنند و در نمازهای جماعت آنان شرکت نمایند». بنابراین این گروه باید مردم را آگاه سازند و با صدور فتاوایی، در جهت وحدت مسلمین گام بردارند. امام خمینی(رحمة‌الله) که از منادیان وحدت به شمار می‌آید، فتاوایی را برای ایجاد وحدت بین شیعه و سنی صادر کرد؛ برای مثال، وقتی درباره چگونگی شرکت در نماز جماعت اهل تسنن از ایشان سؤال شده که «شما دستور فرموده‌اید در نماز جماعت اهل تسنن شرکت کنیم، آیا این نماز از نظر نیت و غیره مثل نماز جماعت شیعه است؟»، در پاسخ می‌گوید: «به هر نحو آنها عمل می‌کنند، انجام دهند» (خمینی، 1366، ص278).<br> | ||
و در جای دیگر می‌گوید:<br> | و در جای دیگر می‌گوید:<br> | ||
| خط ۸۳: | خط ۸۵: | ||
سران کشورهای اسلامی باید عوامل واگرایی را شناسایی کرده و ریشه‌های آن را بخشکانند. هم‌چنین باید راه‌کارهایی جهت دست‌یابی به وحدت فراهم نمایند.<br> | سران کشورهای اسلامی باید عوامل واگرایی را شناسایی کرده و ریشه‌های آن را بخشکانند. هم‌چنین باید راه‌کارهایی جهت دست‌یابی به وحدت فراهم نمایند.<br> | ||
====2ـ2ـ3ـ عوامل غیرانسانی تقریب ==== | ==== 2ـ2ـ3ـ عوامل غیرانسانی تقریب ==== | ||
الف) اصول مشترک اسلامی: از عوامل غیرانسانی مؤثر در تقریب، توجه به اصول مشترک اسلامی است که شیعه و سنی هر دو به آنها اعتقاد دارند، مثل اعتقاد به خدای واحد، مخلوق بودن همه موجودات، و خاتمیت حضرت محمد(صلی‌الله‌علیه‌وآله). امام خمینی(رحمة‌الله) نیز با تکیه بر همین مشترکات مذهبی، مانند اسلام، قرآن و حج، مسلمانان را به وحدت دعوت می‌کند؛ از جمله می‌فرماید: «وقتی مقصد همه یک چیز باشد و آن، اسلام است، آن وقت تمام اختلافات حل خواهد شد.» (خمینی، 1371، ج19، ص29). هم‌چنین ایشان تأکید می‌کند که این وحدت همان چیزی است که هم قرآن به آن سفارش کرده و هم ائمه اطهار (پیشین، ج16، ص4) و خداوند در قرآن کریم که هم شیعه و هم سنی آن را قبول دارند، مسلمانان را هم در این عالم و هم در بهشت برادر خوانده است. (پیشین، ص112). وی در مورد اهمیت حج نیز می‌گوید:<br> | الف) اصول مشترک اسلامی: از عوامل غیرانسانی مؤثر در تقریب، توجه به اصول مشترک اسلامی است که شیعه و سنی هر دو به آنها اعتقاد دارند، مثل اعتقاد به خدای واحد، مخلوق بودن همه موجودات، و خاتمیت حضرت محمد(صلی‌الله‌علیه‌وآله). امام خمینی(رحمة‌الله) نیز با تکیه بر همین مشترکات مذهبی، مانند اسلام، قرآن و حج، مسلمانان را به وحدت دعوت می‌کند؛ از جمله می‌فرماید: «وقتی مقصد همه یک چیز باشد و آن، اسلام است، آن وقت تمام اختلافات حل خواهد شد.» (خمینی، 1371، ج19، ص29). هم‌چنین ایشان تأکید می‌کند که این وحدت همان چیزی است که هم قرآن به آن سفارش کرده و هم ائمه اطهار (پیشین، ج16، ص4) و خداوند در قرآن کریم که هم شیعه و هم سنی آن را قبول دارند، مسلمانان را هم در این عالم و هم در بهشت برادر خوانده است. (پیشین، ص112). وی در مورد اهمیت حج نیز می‌گوید:<br> | ||
«لازم است حجاج بیت‌الله الحرام در این مجمع عمومی و سیل خروشان اسلامی دست برادری را هر چه بیشتر بفشارند، مصالح عالیه اسلام و مسلمین مظلوم را فدای فرقه‌گرایی نکنند و برادران مسلم خود را هرچه بیشتر متوجه توحید کلمه و ترک عصبیت‌های جاهلی نمایند.» (پیشین، ج20، ص21).<br> | «لازم است حجاج بیت‌الله الحرام در این مجمع عمومی و سیل خروشان اسلامی دست برادری را هر چه بیشتر بفشارند، مصالح عالیه اسلام و مسلمین مظلوم را فدای فرقه‌گرایی نکنند و برادران مسلم خود را هرچه بیشتر متوجه توحید کلمه و ترک عصبیت‌های جاهلی نمایند.» (پیشین، ج20، ص21).<br> | ||
| خط ۱۱۰: | خط ۱۱۲: | ||
ضرورت ایجاد وحدت در حوزه علمی و حوزه نظامی نیز روشن می‌باشد، زیرا امروزه پیشرفت علم و تکنولوژی بسیار سریع می‌باشد و متأسفانه کشورهای اسلامی از این غافله عقب مانده‌اند و باید با وحدت در حوزه علمی سعی نمایند خود را به این غافله برسانند و حتی از آن جلو بزنند. در حوزه نظامی نیز هر روز سلاح‌ها و بمب‌های جدید تولید می‌شود که مسلمین باید با وحدت در حوزه نظامی بر توانمندی‌های خود بیفزایند. امام خمینی(رحمة‌الله) تأکید داشت که مسلمین با وحدت، یک ارتش مشترک دفاعی بیش از صد میلیونی تعلیم دیده ذخیره و یک ارتش ده‌ها میلیونی زیر پرچم داشته باشند. (خمینی، 1379، ج18، ص92).<br> | ضرورت ایجاد وحدت در حوزه علمی و حوزه نظامی نیز روشن می‌باشد، زیرا امروزه پیشرفت علم و تکنولوژی بسیار سریع می‌باشد و متأسفانه کشورهای اسلامی از این غافله عقب مانده‌اند و باید با وحدت در حوزه علمی سعی نمایند خود را به این غافله برسانند و حتی از آن جلو بزنند. در حوزه نظامی نیز هر روز سلاح‌ها و بمب‌های جدید تولید می‌شود که مسلمین باید با وحدت در حوزه نظامی بر توانمندی‌های خود بیفزایند. امام خمینی(رحمة‌الله) تأکید داشت که مسلمین با وحدت، یک ارتش مشترک دفاعی بیش از صد میلیونی تعلیم دیده ذخیره و یک ارتش ده‌ها میلیونی زیر پرچم داشته باشند. (خمینی، 1379، ج18، ص92).<br> | ||
====3ـ2ـ3ـ چگونگی ایجاد امنیت ==== | ===== 3ـ2ـ3ـ چگونگی ایجاد امنیت ===== | ||
برای پاسخ‌گویی به چگونگی ایجاد امنیت، ابتدا باید اهداف تقریب مشخص شود. اهداف تقریب بر اساس نظر امام خمینی(رحمة‌الله) عبارت است از: الف ـ کسب عزت اسلامی و بازگشت به عظمت گذشته. در روابط خارجی دولت‌های اسلامی باید اصل عزت حاکم باشد. در قرآن کریم و در آیات 138 سوره نساء و 8 سوره منافقون که بر عزت مؤمنان و مسلمانان تأکید شده است. بنابراین دولت‌های اسلامی باید سعی کنند عزت خود را در روابط با کشورهای دیگر حفظ کنند و در سایه تقریب است که عظمت و یک‌پارچگی مسلمانان صیانت می‌شود و فکر تعرض به اسلام از سر دشمنان بیرون رانده می‌شود. امام خمینی(رحمة‌الله) نیز بر این امر تأکید می‌نماید: «اگر ملت‌های اسلام و دولت‌های اسلام متفرق نبودند، اگر مسلمین با هم بودند، این طور ذلیل نبودند، زیر دست اجانب و عمال اجانب...» (خمینی، 1371، ج5، ص174).<br> | برای پاسخ‌گویی به چگونگی ایجاد امنیت، ابتدا باید اهداف تقریب مشخص شود. اهداف تقریب بر اساس نظر امام خمینی(رحمة‌الله) عبارت است از: الف ـ کسب عزت اسلامی و بازگشت به عظمت گذشته. در روابط خارجی دولت‌های اسلامی باید اصل عزت حاکم باشد. در قرآن کریم و در آیات 138 سوره نساء و 8 سوره منافقون که بر عزت مؤمنان و مسلمانان تأکید شده است. بنابراین دولت‌های اسلامی باید سعی کنند عزت خود را در روابط با کشورهای دیگر حفظ کنند و در سایه تقریب است که عظمت و یک‌پارچگی مسلمانان صیانت می‌شود و فکر تعرض به اسلام از سر دشمنان بیرون رانده می‌شود. امام خمینی(رحمة‌الله) نیز بر این امر تأکید می‌نماید: «اگر ملت‌های اسلام و دولت‌های اسلام متفرق نبودند، اگر مسلمین با هم بودند، این طور ذلیل نبودند، زیر دست اجانب و عمال اجانب...» (خمینی، 1371، ج5، ص174).<br> | ||
ب ـ کسب قدرت و پیروزی بر دشمنان اسلام: وحدت اسلامی، موجب توانمند شدن امت اسلامی در رویارویی با دشمنان و پیروزی در برابر آنان می‌شود. قرآن کریم بر این نکته تأکید کرده است که وحدت مایه استواری و نیرومندی است و اختلاف موجب شکست و سستی و از دست دادن قوت و قدرت است. امام خمینی(رحمة‌الله) به تأسی از قرآن کریم و اسلام، مسلمین را به وحدت فرا خوانده و رمز پیروزی آنان را وحدت کلمه و هماهنگی معرفی می‌نماید:<br> | ب ـ کسب قدرت و پیروزی بر دشمنان اسلام: وحدت اسلامی، موجب توانمند شدن امت اسلامی در رویارویی با دشمنان و پیروزی در برابر آنان می‌شود. قرآن کریم بر این نکته تأکید کرده است که وحدت مایه استواری و نیرومندی است و اختلاف موجب شکست و سستی و از دست دادن قوت و قدرت است. امام خمینی(رحمة‌الله) به تأسی از قرآن کریم و اسلام، مسلمین را به وحدت فرا خوانده و رمز پیروزی آنان را وحدت کلمه و هماهنگی معرفی می‌نماید:<br> | ||
| خط ۱۴۲: | خط ۱۴۴: | ||
بنابراین، با توجه به آن‌چه ذکر شد، مشخص می‌گردد که تقریب در حوزه‌های گوناگون تقویت‌کننده عناصر قدرت می‌باشد و این قدرت، امنیت را برای جهان اسلام به ارمغان می‌آورد.<br> | بنابراین، با توجه به آن‌چه ذکر شد، مشخص می‌گردد که تقریب در حوزه‌های گوناگون تقویت‌کننده عناصر قدرت می‌باشد و این قدرت، امنیت را برای جهان اسلام به ارمغان می‌آورد.<br> | ||
=رابطه حوزه‌های تقریب و حوزه‌های امنیت= | == رابطه حوزه‌های تقریب و حوزه‌های امنیت == | ||
امنیت امری چند بعدی است، بنابراین باید تلاش نمود که در حوزه‌های گوناگون آن را ایجاد نمود. تقریب در حوزه‌های گوناگون در ایجاد بهتر امنیت در حوزه‌های امنیت کمک می‌کند.<br> | امنیت امری چند بعدی است، بنابراین باید تلاش نمود که در حوزه‌های گوناگون آن را ایجاد نمود. تقریب در حوزه‌های گوناگون در ایجاد بهتر امنیت در حوزه‌های امنیت کمک می‌کند.<br> | ||
[[پرونده:نمودار1.jpg |وسط|نمودار]] | [[پرونده:نمودار1.jpg |وسط|نمودار]] | ||
امنیت معنوی، همان ایجاد امنیت در حوزه روح و روان است. این حوزه در اسلام به اعتقاد به توحید و ایمان قلبی، تفسیر شده است. وحدت در حوزه‌های فرهنگی و اعتقادی می‌تواند امنیت این حوزه را تأمین نماید، زیرا در این صورت، مسلمین فرهنگ اصیل اسلامی را دریافت می‌کنند و در سایه آن به آرامش دست می‌یابند.<br> | امنیت معنوی، همان ایجاد امنیت در حوزه روح و روان است. این حوزه در اسلام به اعتقاد به توحید و ایمان قلبی، تفسیر شده است. وحدت در حوزه‌های فرهنگی و اعتقادی می‌تواند امنیت این حوزه را تأمین نماید، زیرا در این صورت، مسلمین فرهنگ اصیل اسلامی را دریافت می‌کنند و در سایه آن به آرامش دست می‌یابند.<br> | ||
ایجاد امنیت در حوزه فردی، منوط به حفظ جان، مال و آبروی فرد می‌باشد. وحدت در حوزه روحی، باطنی می‌تواند تأمین کننده این نوع امنیت باشد، زیرا با وحدت در این حوزه، یک نوع الفت و حسن‌ظن بین افراد ایجاد می‌گردد و حفظ جان و مال و آبروی افراد تسهیل می‌شود. ایجاد امنیت در حوزه فرهنگ، عبارت است از حفظ هویت اصیل اسلامی و توانایی مبارزه با فرهنگ غرب که عمدتاً فرهنگی تجملی و مصرف‌گرا و القاگر ناتوانی مسلمین در اداره کشور خویش می‌باشد. مسلمین با وحدت در حوزه فرهنگی است که می‌توانند با فرهنگ غرب مبارزه نمایند و به فرهنگ اسلامی خود افتخار کنند و خود را از احساس پوچی و بی‌معیاری رهایی بخشند.<br> | ایجاد امنیت در حوزه فردی، منوط به حفظ جان، مال و آبروی فرد می‌باشد. وحدت در حوزه روحی، باطنی می‌تواند تأمین کننده این نوع امنیت باشد، زیرا با وحدت در این حوزه، یک نوع الفت و حسن‌ظن بین افراد ایجاد می‌گردد و حفظ جان و مال و آبروی افراد تسهیل می‌شود. ایجاد امنیت در حوزه فرهنگ، عبارت است از حفظ هویت اصیل اسلامی و توانایی مبارزه با فرهنگ غرب که عمدتاً فرهنگی تجملی و مصرف‌گرا و القاگر ناتوانی مسلمین در اداره کشور خویش می‌باشد. مسلمین با وحدت در حوزه فرهنگی است که می‌توانند با فرهنگ غرب مبارزه نمایند و به فرهنگ اسلامی خود افتخار کنند و خود را از احساس پوچی و بی‌معیاری رهایی بخشند.<br> | ||
| خط ۱۵۵: | خط ۱۵۹: | ||
پس، تقریب در حوزه‌های گوناگون، می‌تواند ایجاد امنیت را که امری چند‌بعدی است، تسهیل نماید.<br> | پس، تقریب در حوزه‌های گوناگون، می‌تواند ایجاد امنیت را که امری چند‌بعدی است، تسهیل نماید.<br> | ||
=نتیجه‌گیری= | == نتیجه‌گیری == | ||
در این پژوهش با بررسی عوامل و حوزه‌های تقریب و چگونگی ایجاد امنیت، مشخص گردید که اولاً تقریب در حوزه‌های اقتصادی، علمی، نظامی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی زمینه‌ساز ایجاد امنیت است، زیرا همان‌گونه که ذکر گردید، مهم‌ترین عامل ایجاد امنیت، قدرت است و قدرت نیز طبق نظر امام خمینی(رحمة‌الله) تنها با تقویت بعد خاصی مثل بالا بردن توان نظامی، به دست نمی‌آید، بلکه در بهبود وضعیت جهان اسلام در شبکه‌ای از روابط داخلی و خارجی به دست می‌آید. بنابراین تقریب در حوزه‌های گوناگون تسهیل‌کننده استفاده از عوامل ایجاد قدرت، که همان عوامل ایجاد امنیت است، می‌باشد. برای مثال، ذکر گردید که یکی از عوامل اصلی قدرت در جهان اسلام، توان‌مندی اقتصادی است. وحدت جهان اسلام در حوزه اقتصادی و تقویت مؤسسات اقتصادی فرامنطقه‌ای، ایجاد بازار مشترک اسلامی و غیره به تقویت این عامل قدرت و در نتیجه امنیت جهان اسلام منجر می‌شود.<br> | در این پژوهش با بررسی عوامل و حوزه‌های تقریب و چگونگی ایجاد امنیت، مشخص گردید که اولاً تقریب در حوزه‌های اقتصادی، علمی، نظامی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی زمینه‌ساز ایجاد امنیت است، زیرا همان‌گونه که ذکر گردید، مهم‌ترین عامل ایجاد امنیت، قدرت است و قدرت نیز طبق نظر امام خمینی(رحمة‌الله) تنها با تقویت بعد خاصی مثل بالا بردن توان نظامی، به دست نمی‌آید، بلکه در بهبود وضعیت جهان اسلام در شبکه‌ای از روابط داخلی و خارجی به دست می‌آید. بنابراین تقریب در حوزه‌های گوناگون تسهیل‌کننده استفاده از عوامل ایجاد قدرت، که همان عوامل ایجاد امنیت است، می‌باشد. برای مثال، ذکر گردید که یکی از عوامل اصلی قدرت در جهان اسلام، توان‌مندی اقتصادی است. وحدت جهان اسلام در حوزه اقتصادی و تقویت مؤسسات اقتصادی فرامنطقه‌ای، ایجاد بازار مشترک اسلامی و غیره به تقویت این عامل قدرت و در نتیجه امنیت جهان اسلام منجر می‌شود.<br> | ||
هم‌چنین تقریب در حوزه‌های گوناگون تأمین‌کننده امنیت در حوزه‌های معنوی، فردی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و نظامی می‌باشد. بنابراین می‌توان گفت اندیشه تقریب از طریق تقویت هم‌گرایی در جهان اسلام به افزایش قدرت مسلمانان منجر گردیده و به ارتقای امنیت آنان کمک می‌کند.<br> | هم‌چنین تقریب در حوزه‌های گوناگون تأمین‌کننده امنیت در حوزه‌های معنوی، فردی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و نظامی می‌باشد. بنابراین می‌توان گفت اندیشه تقریب از طریق تقویت هم‌گرایی در جهان اسلام به افزایش قدرت مسلمانان منجر گردیده و به ارتقای امنیت آنان کمک می‌کند.<br> | ||
=پیشنهادات= | == پیشنهادات == | ||
در پایان، چند توصیه ذکر می‌گردد تا مسئولین نظام و مردم و کشورهای اسلامی با رعایت آنها بتوانند گامی در جهت تقریب بردارند و به این ترتیب امنیت خود و سایر مسلمین را تأمین نمایند:<br> | در پایان، چند توصیه ذکر می‌گردد تا مسئولین نظام و مردم و کشورهای اسلامی با رعایت آنها بتوانند گامی در جهت تقریب بردارند و به این ترتیب امنیت خود و سایر مسلمین را تأمین نمایند:<br> | ||
# فقها و علمای اسلام، نسبت به مسائل زمانه آگاهی کسب نمایند و درباره وضعیت جهان اسلام بی‌تفاوت نباشند و با صدور فتاوایی مناسب در راه تقریب گام بردارند؛<br> | # فقها و علمای اسلام، نسبت به مسائل زمانه آگاهی کسب نمایند و درباره وضعیت جهان اسلام بی‌تفاوت نباشند و با صدور فتاوایی مناسب در راه تقریب گام بردارند؛<br> | ||
| خط ۱۷۳: | خط ۱۷۷: | ||
# کشورهای اسلامی مؤسسات بزرگ تبلیغاتی و اطلاع‌رسانی جهانی تأسیس نمایند. | # کشورهای اسلامی مؤسسات بزرگ تبلیغاتی و اطلاع‌رسانی جهانی تأسیس نمایند. | ||
=منابع | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | |||
== منابع == | |||
# قرآن کریم. | # قرآن کریم. | ||
# آصف محسنی، محمد، تقریب مذاهب از نظر تا عمل، نشر ادیان، قم، 1386. | # آصف محسنی، محمد، تقریب مذاهب از نظر تا عمل، نشر ادیان، قم، 1386. | ||
| خط ۱۹۳: | خط ۲۰۰: | ||
مطالب مندرج در این مدخل بارگذاری شده از فصلنامه اندیشه تقریب، سال دوم، شماره بیستم، پاییز 1388 می‌باشد.<br> | مطالب مندرج در این مدخل بارگذاری شده از فصلنامه اندیشه تقریب، سال دوم، شماره بیستم، پاییز 1388 می‌باشد.<br> | ||
[[رده:مقاله‌ها]] | |||
[[رده:فصلنامه اندیشه تقریب]] | [[رده:فصلنامه اندیشه تقریب]] | ||
[[رده:منشورات مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]] | [[رده:منشورات مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]] | ||