۲۳٬۶۱۷
ویرایش
سید علی حسینی سیستانی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
== زندگی‌نامه == | == زندگی‌نامه == | ||
ایشان درسال 1309 شمسی، مصادف با نهم ربیع الاول سال 1349 قمری در خانواده‌ای متدین و مشهور به علم و دانش در [[خراسان]] ([[مشهد]]) به دنیا آمد. پدرش ''آیت‌الله سید محمّد باقر سیستانی'' از عالمان وارسته و عامل بود و مادرش که فرزند علا''مه | ایشان درسال 1309 شمسی، مصادف با نهم ربیع الاول سال 1349 قمری در خانواده‌ای متدین و مشهور به علم و دانش در [[خراسان]] ([[مشهد]]) به دنیا آمد. پدرش ''آیت‌الله سید محمّد باقر سیستانی'' از عالمان وارسته و عامل بود و مادرش که فرزند علا''مه سیدرضا مهربانی سرابی'' بود از سادات والامقام به‌شمار می‌آمد. | ||
== خاندان == | == خاندان == | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
== تنها اجازه اجتهاد مطلق از شیخ حسین حلّی == | == تنها اجازه اجتهاد مطلق از شیخ حسین حلّی == | ||
این در حالی بود که از یک سو، آیت‌الله خوئی، جز برای اندکی از شاگردان خود هرگز چنین اجازه‌ای صادر نفرموده است که یکی از آنها آیت‌الله سیستانی و دیگری آیت‌الله میرزا علی فلسفی از علمای مشهد مقدس بوده و از سوی دیگر تنها کسی که موفق به دریافت اجازه اجتهاد مطلق از شیخ حسین حلّی شده، حضرت | این در حالی بود که از یک سو، آیت‌الله خوئی، جز برای اندکی از شاگردان خود هرگز چنین اجازه‌ای صادر نفرموده است که یکی از آنها ''آیت‌الله سیستانی'' و دیگری ''آیت‌الله میرزا علی فلسفی'' از علمای مشهد مقدس بوده و از سوی دیگر تنها کسی که موفق به دریافت اجازه اجتهاد مطلق از شیخ حسین حلّی شده، حضرت آیت‌الله سیستانی است. علامه شیخ آقا بزرگ تهرانی استاد محدثان روزگار خویش نیز در نوشته‌ای به تاریخ 1380 قمری، مهارت و توانمندی ایشان در علم رجال<ref>علم رجال به بررسی احوال و اوصاف راویان حدیث و بیان اصول و قواعد آن می‌پرازد. ناقدان حدیث همواره به بررسی احوال راویان مذکور در سلسله اسناد احادیث پیامبر اکرم(ص) و ائمه(ع) اهتمام داشته و از آن به مثابهٔ دانشی کمکی برای علم الحدیث و در نتیجه فقه بهره برده‌اند. علمای شیعه و سنی آن را وسیله‌ای در خدمت علم حدیث و فقه دانسته و در این باب آثار بسیار آفریده‌اند و تاکنون این جریان ادامه دارد. | ||
</ref> و حدیث<ref>علم الحدیث، علمی است که به وسیله آن قول و فعل و تقریر معصوم شناخته می‌شود. | </ref> و حدیث<ref>علم الحدیث، علمی است که به وسیله آن قول و فعل و تقریر معصوم شناخته می‌شود. | ||
</ref> را گواهی کرده است. | </ref> را گواهی کرده است. | ||
== شروع تدریس == | == شروع تدریس == | ||
حضرت استاد از اوایل سال 1381 درس خارج فقه خود را بر مبنای کتاب مکاسب [[شیخ انصاری]] آغاز کرد و پس از آن به شرح کتاب '''عروه‌الوثقی'''<ref>اَلعُروَةُ الوُثْقیٰ کتابی فقهی به زبان عربی، تألیف سید محمد کاظم طباطبائی یزدی (۱۲۴۷-۱۳۳۷ق)، فقیه شیعه که در صد سال اخیر، مبنای فقها و مراجع تقلید شیعه برای بیان فتواهایشان بوده و فقیهان شیعه، نظرات فقهی خود را در حاشیه این کتاب بیان کرده‌اند. این کتاب به عروه و عروة الوثقی نیز شهرت دارد.</ref> پرداخت و شرح کتاب طهارت<ref>طهارت، اصطلاحی فقهی و عنوانی عمومی است برای حالتی که با برخی افعال شرعی مثل وضو، غسل و تیمم پدید می‌آید و نیز چیزهایی که باعث از بین رفتن نجاسات می‌شوند و در فقه شیعه به آنها مُطَهِّرات یا پاک کننده‌ها می‌گویند.</ref>، بخش زیادی از کتاب صلاة، بخشی از کتاب خمس <ref>خُمس، پرداخت یک پنجم مازاد درآمد سالانه و برخی موارد دیگر مانند معدن و گنج با شروطی که در فقه آمده است. خُمس از فروع دین است و آیه ۴۱ سوره انفال و بیش از ۱۱۰ حدیث در کتاب‌های روایی از آن سخن گفته‌اند. | حضرت استاد از اوایل سال 1381 قمری، درس خارج [[فقه]] خود را بر مبنای کتاب مکاسب [[شیخ انصاری]] آغاز کرد و پس از آن به شرح کتاب '''عروه‌الوثقی'''<ref>اَلعُروَةُ الوُثْقیٰ کتابی فقهی به زبان عربی، تألیف سید محمد کاظم طباطبائی یزدی (۱۲۴۷-۱۳۳۷ق)، فقیه شیعه که در صد سال اخیر، مبنای فقها و مراجع تقلید شیعه برای بیان فتواهایشان بوده و فقیهان شیعه، نظرات فقهی خود را در حاشیه این کتاب بیان کرده‌اند. این کتاب به عروه و عروة الوثقی نیز شهرت دارد.</ref> پرداخت و شرح کتاب طهارت<ref>طهارت، اصطلاحی فقهی و عنوانی عمومی است برای حالتی که با برخی افعال شرعی مثل وضو، غسل و تیمم پدید می‌آید و نیز چیزهایی که باعث از بین رفتن نجاسات می‌شوند و در فقه شیعه به آنها مُطَهِّرات یا پاک کننده‌ها می‌گویند.</ref>، بخش زیادی از کتاب صلاة، بخشی از کتاب خمس <ref>خُمس، پرداخت یک پنجم مازاد درآمد سالانه و برخی موارد دیگر مانند معدن و گنج با شروطی که در فقه آمده است. خُمس از فروع دین است و آیه ۴۱ سوره انفال و بیش از ۱۱۰ حدیث در کتاب‌های روایی از آن سخن گفته‌اند. | ||
خمس از موضوعات مهم فقه اسلامی و به طور خاص فقه امامیه است. محاسبه و پرداخت خمس از تکالیفی است که شیعیان در طول زندگی به آن عنایتی ویژه دارند.</ref>، تمام کتاب صوم<ref>صوم یا روزه‌داری خودداری (امساک) از مفطرات در روز به قصد تقرب به خدا را روزه گویند. عنوان صوم در فقه بابی مستقل است که در آن به تفصیل از احکام روزه سخن رفته است.</ref> و اعتکاف<ref>اعتکاف، اقامت در مسجد برای مدتی مشخص (دست‌کم سه روز) همراه با روزه است. ارکان این عبادت، ماندن در مسجد و روزه است و عبادت یا عمل خاص دیگری برای آن تعیین نشده است. نحوه اقامت و یا خروج از مسجد، احکام و شرایطی دارد که در کتاب‌های فقهی بیان شده است.</ref> را به پایان برد و شرح کتاب زکات را شروع نمود. | خمس از موضوعات مهم فقه اسلامی و به طور خاص فقه امامیه است. محاسبه و پرداخت خمس از تکالیفی است که شیعیان در طول زندگی به آن عنایتی ویژه دارند.</ref>، تمام کتاب صوم<ref>صوم یا روزه‌داری خودداری (امساک) از مفطرات در روز به قصد تقرب به خدا را روزه گویند. عنوان صوم در فقه بابی مستقل است که در آن به تفصیل از احکام روزه سخن رفته است.</ref> و اعتکاف<ref>اعتکاف، اقامت در مسجد برای مدتی مشخص (دست‌کم سه روز) همراه با روزه است. ارکان این عبادت، ماندن در مسجد و روزه است و عبادت یا عمل خاص دیگری برای آن تعیین نشده است. نحوه اقامت و یا خروج از مسجد، احکام و شرایطی دارد که در کتاب‌های فقهی بیان شده است.</ref> را به پایان برد و شرح کتاب زکات را شروع نمود. | ||
در همان سال‌ها، به درس‌های فقهی دیگری حول مباحث کتاب قضا و بحث‌های «ربا»<ref>رِبا از گناهان کبیره به معنای زیادتر از اصل مال گرفتن که در متون دینی به شدت نهی شده است و رباخواران را افراد مورد لعن خداوند معرفی کرده‌اند.</ref> و «قاعده الزام»<ref>قاعده اِلزام قاعده فقهی است که بر اساس آن عقاید و احکام دینی هر شخص برای او محترم است و در موارد تفاوت بین فقه شیعه و حکم غیر شیعه، می‌توان طرف مقابل را به پذیرش احکام مذهب خودش ملزم کرد؛ هرچند در مذهب شیعه چنین الزامی وجود نداشته باشد. نمونه روشن این قانون، صحیح دانستن سه طلاق یکباره اهل سنت و درست بودن ازدواج با زن طلاق داده شده است.</ref> و «قاعده تقیه»<ref>تقیه عبارتست از اخفاء عقیده و اظهار خلاف آن به خاطر مصلحتی مهم‌تر. تقیه، همه امور را مباح و جایز می‌کند و ترک آن حرام است مگر تقیه در اظهار کلمه کف ر و برائت جستن از خدا و ائمه (علیهم‌السلام) که تا وقتی که شخص بتواند این عمل را انجام ندهد و ضرری بر او نرسیده باشد، ترکش مستحب است. | در همان سال‌ها، به درس‌های فقهی دیگری حول مباحث کتاب قضا و بحث‌های «ربا»<ref>رِبا از گناهان کبیره به معنای زیادتر از اصل مال گرفتن که در متون دینی به شدت نهی شده است و رباخواران را افراد مورد لعن خداوند معرفی کرده‌اند.</ref> و «قاعده الزام»<ref>قاعده اِلزام قاعده فقهی است که بر اساس آن عقاید و احکام دینی هر شخص برای او محترم است و در موارد تفاوت بین فقه شیعه و حکم غیر شیعه، می‌توان طرف مقابل را به پذیرش احکام مذهب خودش ملزم کرد؛ هرچند در مذهب شیعه چنین الزامی وجود نداشته باشد. نمونه روشن این قانون، صحیح دانستن سه طلاق یکباره اهل سنت و درست بودن ازدواج با زن طلاق داده شده است.</ref> و «قاعده تقیه»<ref>تقیه عبارتست از اخفاء عقیده و اظهار خلاف آن به خاطر مصلحتی مهم‌تر. تقیه، همه امور را مباح و جایز می‌کند و ترک آن حرام است مگر تقیه در اظهار کلمه کف ر و برائت جستن از خدا و ائمه (علیهم‌السلام) که تا وقتی که شخص بتواند این عمل را انجام ندهد و ضرری بر او نرسیده باشد، ترکش مستحب است. | ||
تقیه گاهی خوفی و از ترس ضرر است، گاهی به خاطر جلب دوستی و حفظ و حدت و گاهی به خاطر جلب مصالح دیگر</ref> و دیگر قواعد فقهی نیز پرداخت و مباحث رجالی شامل: «حجیّت مراسیل ابن‌ابی‌عمیر» و «شرح مشیخه تهذیبین» (تهذیب و استبصار) | تقیه گاهی خوفی و از ترس ضرر است، گاهی به خاطر جلب دوستی و حفظ و حدت و گاهی به خاطر جلب مصالح دیگر</ref> و دیگر قواعد فقهی نیز پرداخت و مباحث رجالی شامل: «حجیّت مراسیل ابن‌ابی‌عمیر» و «شرح مشیخه تهذیبین» (تهذیب و استبصار) و غیر آن را نیز در برنامه خود قرار داد. درس خارج [[اصول]] را از [[شعبان]] سال 1384 قمری آغاز کرد و دورۀ سوم آن را در شعبان سال 1411 هجری به پایان برد. | ||
== شاگردان == | == شاگردان == | ||
در طول سال‌های یادشده، بسیاری از فضلای برجسته در بحث‌های پربار و ارزنده ایشان شرکت نمودند که برخی از آنان در شمار استادان بحث خارج شمرده می‌شوند؛ مانند حضرات آیات شیخ مهدی | در طول سال‌های یادشده، بسیاری از فضلای برجسته در بحث‌های پربار و ارزنده ایشان شرکت نمودند که برخی از آنان در شمار استادان بحث خارج شمرده می‌شوند؛ مانند حضرات آیات ''شیخ مهدی مروارید''، ''سید مرتضی مهری''، ''سیدحبیب حسینیان''، ''سیداحمد مددی''، ''شیخ مصطفی هرندی''، ''سیدهاشم هاشمی'' و تنی چند از استادانی که در حوزه‌های علمیه به تدریس اشتغال داشته و دارند. | ||
==شیوه‌های بحث و تدریس == | ==شیوه‌های بحث و تدریس == | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
=== روش اصولی === | === روش اصولی === | ||
در | در زمینۀ بحث‌های اصولی باید به این ویژگی‌های حوزه ایشان اشاره کرد: | ||
== | == پیشینه تاریخی مباحث و آشنایی با ریشه‌های آن == | ||
چندان که گاه مانند: مسأله «بسیط و مرکب بودن مشتق» باید پس‌زمینه‌های آن را در مسائل فلسفی جست‌وجو کرد، و گاه مانند: بحث «تعادل و تراجیح» باید با چالش‌های عقیدتی و سیاسی آشنا بود. استاد در مبحث یادشده چنین تبیین نموده که ماجرای اختلاف احادیث ناشی از کشمکش‌های عقیدتی و فکری آن روزگار و شرایط سیاسی حاکم بر دوران زندگانی ائمه (علیهم‌السلام) بوده است؛ از این رو، روشن است که آگاهی از | چندان که گاه مانند: مسأله «بسیط و مرکب بودن مشتق» باید پس‌زمینه‌های آن را در مسائل فلسفی جست‌وجو کرد، و گاه مانند: بحث «تعادل و تراجیح» باید با چالش‌های عقیدتی و سیاسی آشنا بود. استاد در مبحث یادشده چنین تبیین نموده که ماجرای اختلاف احادیث ناشی از کشمکش‌های عقیدتی و فکری آن روزگار و شرایط سیاسی حاکم بر دوران زندگانی [[ائمه|ائمه (علیهم‌السلام)]] بوده است؛ از این رو، روشن است که آگاهی از پیشینۀ مباحث، بر زوایای این مسائل پرتو خواهد افکند و ما را با واقعیت دیدگاه‌های مختلف آشنا خواهد کرد. | ||
== پیوند میان دیدگاه‌های حوزوی و اندیشه‌های معاصر == | == پیوند میان دیدگاه‌های حوزوی و اندیشه‌های معاصر == | ||