confirmed، مدیران
۳۷٬۲۱۴
ویرایش
سوره قلم: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class="wikiInfo">[[پرونده:سوره قلم.jpg |جایگزین=سوره قلم]]</div> | <div class="wikiInfo">[[پرونده:سوره قلم.jpg |جایگزین=سوره قلم]]</div> | ||
'''سوره قلم''' یا '''نون و القلم''' سوره ۶۸ از [[قرآن]] است و ۵۲ آیه دارد. قلم، زبان وبیان، عقل ومعرفت انسانیت است. قلم بیان‌کننده فکر و اندیشه و شخصیت صاحب قلم است. قلم زبان دوم انسان‌ها است، بیان‌گر فرهنگ وهویت ملت‌ها است، ترسیم‌کننده خطوط فکری و سیاسی و حلقه وصل فرهنگ‌ها و اندیشه‌ها است، انتقال‌دهنده فکر و فرهنگ به نسل‌های حاضر و آینده است و در نهایت هدایت‌گر عقل‌ها و مغزها است. محتوای سوره قلم دلداری [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(صلی الله علیه)]] در مقابل تهمت‌های مشرکان و دعوت به صبر و نهی او از پیروی [[مشرکان]] و یادآوری عذاب مشرکان در [[روز قیامت]] است. از آیات مشهور این سوره، آیه «و ان یکاد» و آیه خُلق عظیم است که پیامبر(صلی الله علیه) را دارای اخلاقی والا معرفی می‌کند. | '''سوره قلم''' یا '''نون و القلم''' سوره ۶۸ از [[قرآن]] است و ۵۲ آیه دارد. قلم، زبان وبیان، عقل ومعرفت انسانیت است. قلم بیان‌کننده فکر و اندیشه و شخصیت صاحب قلم است. قلم زبان دوم انسان‌ها است، بیان‌گر فرهنگ وهویت ملت‌ها است، ترسیم‌کننده خطوط فکری و سیاسی و حلقه وصل فرهنگ‌ها و اندیشه‌ها است، انتقال‌دهنده فکر و فرهنگ به نسل‌های حاضر و آینده است و در نهایت هدایت‌گر عقل‌ها و مغزها است. محتوای سوره قلم دلداری [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)]] در مقابل تهمت‌های مشرکان و دعوت به صبر و نهی او از پیروی [[مشرکان]] و یادآوری عذاب مشرکان در [[روز قیامت]] است. از آیات مشهور این سوره، آیه «و ان یکاد» و آیه خُلق عظیم است که پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) را دارای اخلاقی والا معرفی می‌کند. | ||
سوره قلم جزو [[سوره‌های مکی|سوره‌های مکی]] [[قرآن کریم]] است که دومین سوره‌ای است که بر [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اکرم(صلی الله علیه)]] [[نزول قرآن|نازل]] شده است و در چینش کنونی مُصحَف، شصت و هشتمین [[سوره]] است و در جزء ۲۹ قرآن جای دارد و به دلیل اینکه [[خداوند]] در آیه اول این سوره به قلم سوگند یاد کرده است، این سوره مبارکه، قلم نامیده شده است. | سوره قلم جزو [[سوره‌های مکی|سوره‌های مکی]] [[قرآن کریم]] است که دومین سوره‌ای است که بر [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم)]] [[نزول قرآن|نازل]] شده است و در چینش کنونی مُصحَف، شصت و هشتمین [[سوره]] است و در جزء ۲۹ قرآن جای دارد و به دلیل اینکه [[خداوند]] در آیه اول این سوره به قلم سوگند یاد کرده است، این سوره مبارکه، قلم نامیده شده است. | ||
== قلم == | == قلم == | ||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
== مفهوم کلی سوره == | == مفهوم کلی سوره == | ||
# دفاع از قرآن و [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(صلی الله علیه)]]؛ | # دفاع از قرآن و [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)]]؛ | ||
# صفات و اخلاق پیامبر(صلی الله علیه) و دشمنان او؛ | # صفات و اخلاق پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و دشمنان او؛ | ||
# یاداشت قلم و نوشتار<ref>تفسير قرآن مهر، ج 21، ص: 173</ref>. | # یاداشت قلم و نوشتار<ref>تفسير قرآن مهر، ج 21، ص: 173</ref>. | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
اساسی‌ترین هدف سوره قلم عبارت است از: | اساسی‌ترین هدف سوره قلم عبارت است از: | ||
دفاع از [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(صلی الله علیه)]] و [[قرآن]] و هشدار به [[مشركان|مشرکان]]. | دفاع از [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)]] و [[قرآن]] و هشدار به [[مشركان|مشرکان]]. | ||
== محتوا و موضوعات == | == محتوا و موضوعات == | ||
روی هم رفته مباحث سوره قلم را می‌توان در هفت‌بخش خلاصه کرد: | روی هم رفته مباحث سوره قلم را می‌توان در هفت‌بخش خلاصه کرد: | ||
# نخست به ذکر قسمتی از صفات ویژه [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا(صلی الله علیه)]] مخصوصا اخلاق برجسته او می‌پردازد و آن را با قسمت‌های مؤکدی تاکید می‌کند؛ | # نخست به ذکر قسمتی از صفات ویژه [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم)]] مخصوصا اخلاق برجسته او می‌پردازد و آن را با قسمت‌های مؤکدی تاکید می‌کند؛ | ||
# سپس قسمتی از صفات زشت و اخلاق نکوهیده دشمنان او را بازگو می‌نماید؛ | # سپس قسمتی از صفات زشت و اخلاق نکوهیده دشمنان او را بازگو می‌نماید؛ | ||
# در بخش دیگری داستان «أَصْحابَ الْجَنَّةِ» که در حقیقت هشداری است به مشرکان زشت‌سیرت بیان شده؛ | # در بخش دیگری داستان «أَصْحابَ الْجَنَّةِ» که در حقیقت هشداری است به مشرکان زشت‌سیرت بیان شده؛ | ||
# در قسمت دیگری مطالب گوناگونی راجع به قیامت و عذاب کفار در آن روز آمده است؛ | # در قسمت دیگری مطالب گوناگونی راجع به قیامت و عذاب کفار در آن روز آمده است؛ | ||
# در بخش دیگری انذارها و تهدیدهایی نسبت به مشرکان بازگو شده؛ | # در بخش دیگری انذارها و تهدیدهایی نسبت به مشرکان بازگو شده؛ | ||
# در بخش دیگری به پیامبر اسلام(صلی الله علیه) دستور می‌دهد که در برابر دشمنان سرسخت، استقامت و صبر نشان دهد<ref>تفسير نمونه، ج 24، ص365.</ref>؛ | # در بخش دیگری به پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) دستور می‌دهد که در برابر دشمنان سرسخت، استقامت و صبر نشان دهد<ref>تفسير نمونه، ج 24، ص365.</ref>؛ | ||
# سرانجام در پایان سوره نیز سخن از عظمت قرآن و توطئه‌های مختلف دشمنان بر ضد [[حضرت محمد (ص)|پیامبر]] به میان آورده. | # سرانجام در پایان سوره نیز سخن از عظمت قرآن و توطئه‌های مختلف دشمنان بر ضد [[حضرت محمد (ص)|پیامبر]] به میان آورده. | ||
== فضائل، خواص و ثواب قرائت == | == فضائل، خواص و ثواب قرائت == | ||
[[ابی‌بن‌كعب|ابی‌بن‌کعب]] گوید: پیامبر(صلی الله علیه) فرمود: «هر کس سوره نون و القلم را قرائت کند خدا ثواب مردم خوش اخلاق را به او عطا فرماید». | [[ابی‌بن‌كعب|ابی‌بن‌کعب]] گوید: پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «هر کس سوره نون و القلم را قرائت کند خدا ثواب مردم خوش اخلاق را به او عطا فرماید». | ||
[[علی‌بن‌ميمون|علی‌بن‌میمون]] از [[امام جعفر صادق|امام صادق(صلی الله علیه)]] روایت کرده که فرمود: «هر که سوره نون و القلم را در نماز واجب یا نافله بخواند خداوند او را در زندگانیش از فقر و ناداری امان دهد و هر گاه مرد از فشار قبر ان شاء اللَّه پناهش دهد»<ref>ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 25، ص202.</ref>. | [[علی‌بن‌ميمون|علی‌بن‌میمون]] از [[امام جعفر صادق|امام صادق(صلی الله علیه و آله و سلم)]] روایت کرده که فرمود: «هر که سوره نون و القلم را در نماز واجب یا نافله بخواند خداوند او را در زندگانیش از فقر و ناداری امان دهد و هر گاه مرد از فشار قبر ان شاء اللَّه پناهش دهد»<ref>ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 25، ص202.</ref>. | ||
== محل و زمان نزول == | == محل و زمان نزول == | ||
حسن و [[عكرمه|عکرمه]] و عطاء گویند که سوره قلم [[مكی|مکی]] است، [[ابن عباس]] و [[قتاده]] گفته‌اند از اولش تا آیه سَنَسِمُهُ عَلَی الْخُرْطُومِ مکّی است و ما بعدش تا آیه لَوْ کانُوا یَعْلَمُونَ مدنی است، و ما بعدش تا آیه (یکتبون) مکّی و ما بعدش تا آخر [[سوره مدنی]] است<ref>همان</ref>. | حسن و [[عكرمه|عکرمه]] و عطاء گویند که سوره قلم [[مكی|مکی]] است، [[ابن عباس]] و [[قتاده]] گفته‌اند از اولش تا آیه سَنَسِمُهُ عَلَی الْخُرْطُومِ مکّی است و ما بعدش تا آیه لَوْ کانُوا یَعْلَمُونَ مدنی است، و ما بعدش تا آیه (یکتبون) مکّی و ما بعدش تا آخر [[سوره مدنی]] است<ref>همان</ref>. | ||
تاریخ نزول سوره قلم در اوائل دعوت پیامبر(صلی الله علیه) بوده است<ref>حجةالتفاسير و بلاغ‌الإكسير، مقدمه اول، ص29.</ref>. | تاریخ نزول سوره قلم در اوائل دعوت پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) بوده است<ref>حجةالتفاسير و بلاغ‌الإكسير، مقدمه اول، ص29.</ref>. | ||
== فضای نزول == | == فضای نزول == | ||
سوره قلم رسول خدا(صلی الله علیه) را به دنبال تهمت‌های ناروایی که مشرکین به وی زده و او را دیوانه خوانده بودند، تسلیت و دلداری می‌دهد و به وعده‌های جمیل و پاسداری از خلق عظیمش دلخوش می‌سازد و آن جناب را به شدیدترین وجهی از اطاعت مشرکین و مداهنه با آنان نهی نموده، امر اکید می‌کند که در برابر حکم پروردگارش صبر کند<ref>ترجمه تفسير الميزان، ج 19، ص615.</ref>. | سوره قلم رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) را به دنبال تهمت‌های ناروایی که مشرکین به وی زده و او را دیوانه خوانده بودند، تسلیت و دلداری می‌دهد و به وعده‌های جمیل و پاسداری از خلق عظیمش دلخوش می‌سازد و آن جناب را به شدیدترین وجهی از اطاعت مشرکین و مداهنه با آنان نهی نموده، امر اکید می‌کند که در برابر حکم پروردگارش صبر کند<ref>ترجمه تفسير الميزان، ج 19، ص615.</ref>. | ||
== ترتیب در مصحف == | == ترتیب در مصحف == | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
== ویژگی == | == ویژگی == | ||
# سوره قلم تنها سوره‌ای است که با حرف مقطعه «ن» و [[قسم]] به قلم آغاز شده است. اولین تحدی قرآن با توجه به امّی بودن پیامبر(صلی الله علیه) در این سوره با عبارت «وَ الْقَلَمِ وَ ما یَسْطُرُون» آمده است. | # سوره قلم تنها سوره‌ای است که با حرف مقطعه «ن» و [[قسم]] به قلم آغاز شده است. اولین تحدی قرآن با توجه به امّی بودن پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) در این سوره با عبارت «وَ الْقَلَمِ وَ ما یَسْطُرُون» آمده است. | ||
# آیه معروف «وَ إِنْ یَکادُ» در سوره قلم واقع شده است<ref>تفسير قرآن مهر، ج 21، ص173.</ref>. | # آیه معروف «وَ إِنْ یَکادُ» در سوره قلم واقع شده است<ref>تفسير قرآن مهر، ج 21، ص173.</ref>. | ||
# سوره قلم از [[سور مفصلات]] می‌باشد<ref>التمهید في علوم القرآن، ج1، ص313.</ref> [[ابن قتیبه]] می‌گوید: ... مفصلات سوره‌های کوچکی هستند که بعد از [[سور مثانی]] آمده‌اند اینکه چرا این سوره‌ها را مفصل نامیده‌اند به خاطر کوتاه بودن آنها و اینکه بسیار به واسطه بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِیمِ از یکدیگر جدا شده‌اند<ref>جامع البيان فی تفسير القرآن، ج 1، ص 34.</ref>. | # سوره قلم از [[سور مفصلات]] می‌باشد<ref>التمهید في علوم القرآن، ج1، ص313.</ref> [[ابن قتیبه]] می‌گوید: ... مفصلات سوره‌های کوچکی هستند که بعد از [[سور مثانی]] آمده‌اند اینکه چرا این سوره‌ها را مفصل نامیده‌اند به خاطر کوتاه بودن آنها و اینکه بسیار به واسطه بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِیمِ از یکدیگر جدا شده‌اند<ref>جامع البيان فی تفسير القرآن، ج 1، ص 34.</ref>. | ||
# روایتی است که از رسول خدا(صلی الله علیه) نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای [[تورات]] و سوره‌های مئین را به جای [[انجيل|انجیل]] و سوره‌های مثانی را به جای [[زبور]] به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصّل فزونی بخشید<ref>همان.</ref>. | # روایتی است که از رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای [[تورات]] و سوره‌های مئین را به جای [[انجيل|انجیل]] و سوره‌های مثانی را به جای [[زبور]] به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصّل فزونی بخشید<ref>همان.</ref>. | ||
# سوره قلم همچنین جزو سور ممتحنات نیز آمده است<ref>التمهید في علوم القرآن، ج1، ص313.</ref>. | # سوره قلم همچنین جزو سور ممتحنات نیز آمده است<ref>التمهید في علوم القرآن، ج1، ص313.</ref>. | ||