۲۱٬۸۹۷
ویرایش
کتاب‌های چهارگانه شیعه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
[[الکافی|کافی]] را شیخ ابوجعفر کلینی در زمان [[غیبت صغری]] نوشته است. این کتاب شامل حدود ۱۶۰۰۰ حدیث است و سه بخش کلی دارد: اصول، فروع و روضه<ref>مدیر شانه‌چی، علم الحدیث، ۱۳۸۱ش، ۹۶و۹۷.</ref>. اصول کافی احادیث عقیدتی را دربر می‌گیرد، فروع کافی به روایات فقهی می‌پردازد، روضه کافی هم شامل مجموعه‌ای از احادیث متفرقه است. | [[الکافی|کافی]] را شیخ ابوجعفر کلینی در زمان [[غیبت صغری]] نوشته است. این کتاب شامل حدود ۱۶۰۰۰ حدیث است و سه بخش کلی دارد: اصول، فروع و روضه<ref>مدیر شانه‌چی، علم الحدیث، ۱۳۸۱ش، ۹۶و۹۷.</ref>. اصول کافی احادیث عقیدتی را دربر می‌گیرد، فروع کافی به روایات فقهی می‌پردازد، روضه کافی هم شامل مجموعه‌ای از احادیث متفرقه است. | ||
«کافی» از منظر دانشمندان | === «کافی» از منظر دانشمندان === | ||
* [[محمد بن محمد بن نعمان|شیخ مفید]] می‌گوید:این کتاب، از برترین کتب شیعه بوده که دارای فایده‌های بسیار است. | * [[محمد بن محمد بن نعمان|شیخ مفید]] می‌گوید:این کتاب، از برترین کتب شیعه بوده که دارای فایده‌های بسیار است. | ||
* [[شهید اول]] آن را کتابی در زمینۀ حدیث معرفی می‌کند که امامیه مانند آن را نیاورده است. | * [[شهید اول]] آن را کتابی در زمینۀ حدیث معرفی می‌کند که امامیه مانند آن را نیاورده است. | ||
* [[محمد تقی مجلسی|محمدتقی مجلسی]] می‌نویسد: کتاب کافی از تمام کتب اصول، مضبوط‌تر و جامع‌تر است و بهترین و بزرگ‌ترین تألیف فرقه ناجیه (امامیه) است. | * [[محمد تقی مجلسی|محمدتقی مجلسی]] می‌نویسد: کتاب کافی از تمام کتب اصول، مضبوط‌تر و جامع‌تر است و بهترین و بزرگ‌ترین تألیف فرقه ناجیه (امامیه) است. | ||
* [[آقا بزرگ تهرانی]] می‌گوید: کافی کتابی است که در نقل حدیث از [[اهل بیت|اهل‌بیت (علیهم‌اسلام)]]، مانند آن نوشته نشده است. | * [[آقا بزرگ تهرانی]] می‌گوید: کافی کتابی است که در نقل حدیث از [[اهل بیت|اهل‌بیت (علیهم‌اسلام)]]، مانند آن نوشته نشده است. | ||
* استرآبادی از قول دانشمندان و استادان خویش نقل می‌کند که برابر یا نزدیک کتاب کافی در اسلام نگاشته نشده است. | * استرآبادی از قول دانشمندان و استادان خویش نقل می‌کند که برابر یا نزدیک کتاب کافی در اسلام نگاشته نشده است. | ||
* [[سید ابوالقاسم خوئی|آیت‌الله خوئی]] از قول استادش [[محمد حسین نائینی|میرزا محمدحسین نائینی]]، مناقشه در اسناد روایات کافی را حرفه و ترفند عاجزان و ناتوانان خوانده است. | * [[سید ابوالقاسم خوئی|آیت‌الله خوئی]] از قول استادش [[محمد حسین نائینی|میرزا محمدحسین نائینی]]، مناقشه در اسناد روایات کافی را حرفه و ترفند عاجزان و ناتوانان خوانده است. | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۷: | ||
== من لایحضره الفقیه == | == من لایحضره الفقیه == | ||
این کتاب نوشته [[محمد بن علی بن بابویه قمی|شیخ صدوق]] است. حدود ۶۰۰۰ حدیث را شامل می‌شود که موضوع آنها مباحث فقهی و احکام عملی است. [[شیخ صدوق]] در این کتاب، احادیثی را آورده که صحیح می‌دانسته و خود بر اساس آنها فتوا می‌داده است. | این کتاب نوشته [[محمد بن علی بن بابویه قمی|شیخ صدوق]] است. حدود ۶۰۰۰ حدیث را شامل می‌شود که موضوع آنها مباحث فقهی و احکام عملی است. [[شیخ صدوق]] در این کتاب، احادیثی را آورده که صحیح می‌دانسته و خود بر اساس آنها فتوا می‌داده است. | ||
=== «من لایحضره الفقیه» از منظر دانشمندان === | === «من لایحضره الفقیه» از منظر دانشمندان === | ||
* علامه بحرالعلوم بعد از تجلیل فراوان از مقام بلند شیخ صدوق می‌فرماید: برخی از اصحاب بزرگوار ما احادیث کتاب «من لایحضره الفقیه» را بر سایر کتب اربعه مقدم می‌دارند و این به علت این است که: | * علامه بحرالعلوم بعد از تجلیل فراوان از مقام بلند شیخ صدوق می‌فرماید: برخی از اصحاب بزرگوار ما احادیث کتاب «من لایحضره الفقیه» را بر سایر کتب اربعه مقدم می‌دارند و این به علت این است که: | ||
* مؤلف آن حافظه قوی و کم‌نظیری در زمینه حفظ احادیث داشته است؛ | * مؤلف آن حافظه قوی و کم‌نظیری در زمینه حفظ احادیث داشته است؛ | ||
* بعد از کتاب کافی و با تأملات بیش تری تدوین شده است؛ | * بعد از کتاب کافی و با تأملات بیش تری تدوین شده است؛ | ||
* شیخ صدوق صحت روایات آن را تضمین کرده است. به همین دلائل، مراسیل آن را همانند مسانید پذیرفته‌اند. | * شیخ صدوق صحت روایات آن را تضمین کرده است. به همین دلائل، مراسیل آن را همانند مسانید پذیرفته‌اند. | ||
* شیخ طوسی در معرفی شیخ صدوق می‌گوید:«او دانشمندی جلیل‌القدر و حافظ احادیث بود. از احوال رجال، کاملا آگاه و در عرصه احادیث، نقادی عالی مقام به شمار می‌آمد. در میان بزرگان قم، از نظر حفظ احادیث و کثرت معلومات، مانند نداشت و در حدود سیصد کتاب نوشته است». | |||
== تهذیب الاحکام == | |||
تهذیب الاحکام نوشته [[محمد بن حسن طوسی|شیخ طوسی]] است. این کتاب ۳۹۳ بخش و ۱۳۵۹۰ حدیث دارد و موضوع آن فقه است. [[شیخ طوسی]] این کتاب را در شرح و توضیح المقنعه اثر [[شیخ مفید]] و به دستور وی نگاشته است. | |||
این کتاب یکی از معتبرترین مجموعه‌های روایی شیعه و سومین کتاب از کتب اربعه است و مورد قبول تمام علما و فقهای شیعه می‌باشد. شیخ طوسی این کتاب را در شرح و توضیح کتاب المقنعه از شیخ مفید، استاد بزرگ خود و به دستور ایشان نگاشته است. تهذیب الاحکام شامل مجموعه روایات فقهی و احکام شرعی است که از اهل‌بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام روایت شده است. | این کتاب یکی از معتبرترین مجموعه‌های روایی شیعه و سومین کتاب از کتب اربعه است و مورد قبول تمام علما و فقهای شیعه می‌باشد. شیخ طوسی این کتاب را در شرح و توضیح کتاب المقنعه از شیخ مفید، استاد بزرگ خود و به دستور ایشان نگاشته است. تهذیب الاحکام شامل مجموعه روایات فقهی و احکام شرعی است که از اهل‌بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام روایت شده است. | ||
| خط ۶۴: | خط ۴۷: | ||
در آخر کتاب مشیخه آمده و آن، سند شیخ طوسی به کتاب‌هایی است که از آنها روایت نقل کرده است. بر مشیخه کتاب تهذیب نیز شرح هایی نگاشته شده است؛ مانند شرح علامه سیدهاشم توبلی به نام تنبیه الأریب و تذکره اللبیب فی ایضاح رجال التهذیب. | در آخر کتاب مشیخه آمده و آن، سند شیخ طوسی به کتاب‌هایی است که از آنها روایت نقل کرده است. بر مشیخه کتاب تهذیب نیز شرح هایی نگاشته شده است؛ مانند شرح علامه سیدهاشم توبلی به نام تنبیه الأریب و تذکره اللبیب فی ایضاح رجال التهذیب. | ||
== الاستبصار فی ما اختلف من الاخبار == | |||
[[محمد بن حسن طوسی|شیخ طوسی]] این کتاب را پس از تهذیب الاحکام و به تقاضای برخی از شاگردانش نوشته است. او در این کتاب تنها روایات متعارض در مباحث گوناگون فقهی را جمع کرده است. به این جهت، کتاب شامل همۀ مباحث فقهی نیست<ref>ر. ک: مدیرشانه‌چی، تاریخ حدیث، ۱۳۷۷ش، ص۱۴۸و۱۵۰.</ref>. | |||
== الاستبصار فِیمَا اختُلف مِن الاخبار == | == الاستبصار فِیمَا اختُلف مِن الاخبار == | ||
| خط ۷۱: | خط ۵۸: | ||
شیخ طوسی در دو جزء نخست تقریبا این احادیث را با اسانید آنها ثبت و ضبط کرده است اما در جزء اخیر، اسانید به اختصار آمده، و به سبک کتاب تهذیب الاحکام و بیش تر به سبک ابن بابویه در کتاب من لایحضره الفقیه، اسناد روایات به اصول روایی در پایان اثر آمده است. | شیخ طوسی در دو جزء نخست تقریبا این احادیث را با اسانید آنها ثبت و ضبط کرده است اما در جزء اخیر، اسانید به اختصار آمده، و به سبک کتاب تهذیب الاحکام و بیش تر به سبک ابن بابویه در کتاب من لایحضره الفقیه، اسناد روایات به اصول روایی در پایان اثر آمده است. | ||
== کتاب‌های حدیثی شیعه == | |||
در پهنۀ وسیع تاریخ اسلام الهام گیرندگان از مکتب حقایق ارزندۀ [[ائمه|ائمه (علیهم‌السلام)]] کم نبودند که در ضبط [[احادیث]] کوشیدند. و به دنبال این تلاش پی‌گیر بود که توانستند از عصر [[علی بن ابی طالب|حضرت علی بن ابی طالب (علیه‌السلام)]] تا زمان [[حسن بن علی (عسکری)|امام حسن عسکری (علیه‌السلام)]] و عصر [[غیبت کبری]] حداقل چهارصد کتاب و رساله را به رشته تحریر در آورند که به هر یک از آنها اصل، و به مجموعشان «اصول اربعمائه» گفته می‌شود. | |||
چهار هزار نفر از مشاهیر اهل دانش از [[جعفر بن محمد (صادق)|امام صادق (علیه‌السلام)]] روایت کردند و از جواب‌های آن حضرت چهارصد کتاب تصنیف کردند که به کتاب‌های «الأصول» شهرت یافت که اصحاب آن حضرت و اصحاب [[محمد بن علی (باقر العلوم)|امام باقر (علیه‌السلام)]] و [[موسی بن جعفر (کاظم)|امام کاظم (علیه‌السلام)]] روایت کردند و فنی از فنون دانش الهی نیست مگر اینکه در آن اصول بابی را به خود اختصاص داد. | |||
برخی نیز گفتهاند این کتاب‌ها محصول سه قرن از زمان [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)]] تا زمان [[غیبت صغری]] است. از عصر خود پیامبر تا اوائل عصر غیبت صغری که ما این دوره را دوره (اصول اربع‌مائة: چهارصد رساله) می‌نامیم، در این دوره که حدود سه قرن طول کشید و تا بیش از دو قرن و نیم آن، خود معصوم مرجع عام بود در جامعۀ شیعه چهارصد کتاب در احکام دین تألیف شده بود و این کتاب‌ها همان سخنان صادر شده از [[معصوم]] بود که در هر موضوع جمع‌آوری شده و از روی آن احکام عموم مردم بیان می‌شد. | |||
== منابع == | == منابع == | ||