پرش به محتوا

محمد بن مسلم: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۲: خط ۱۲:
| آثار =  الأربعمائة مسألة فی أبواب الحلال و الحرام
| آثار =  الأربعمائة مسألة فی أبواب الحلال و الحرام
}}
}}
'''محمد بن مسلم ثقفی کوفی''' از اصحاب امام [[محمد بن علی (باقر العلوم)|محمد باقر]] و امام [[جعفر بن محمد (صادق‌)|جعفر صادق]] و نیز امام کاظم (علیهم السلام) و از  [[اصحاب اجماع]] محسوب می‌شود.


 
== زندگی‌نامه ==
'''محمد بن مسلم ثقفی کوفی''' از اصحاب امام [[محمد بن علی (باقر العلوم)|محمد باقر]] و امام [[جعفر بن محمد (صادق‌)|جعفر صادق]] و نیز امام کاظم (علیهم السلام)و از  [[اصحاب اجماع]] محسوب می‌شود.
== زندگی نامه ==
محمد بن مسلم بن رباح (ریاح) ثقفی، در [[کوفه]] متولد شد و به همین دلیل او را «کوفی» می‌گویند<ref>نجاشی، رجال، ص۳۲۳.</ref>، کنیه‌اش ابوجعفر  و از موالی قبیله ثقیف  است.
محمد بن مسلم بن رباح (ریاح) ثقفی، در [[کوفه]] متولد شد و به همین دلیل او را «کوفی» می‌گویند<ref>نجاشی، رجال، ص۳۲۳.</ref>، کنیه‌اش ابوجعفر  و از موالی قبیله ثقیف  است.
اصالت وی به [[طائف]] برمی‌گشت. در اواخر سده نخست و نیمه اول سده دوم هجری می‌زیست. خود می‌گوید سی هزار حدیث از محمد باقر و شانزده هزار حدیث از جعفر صادق شنیده است و جزو [[فقیه‌]]ترین اصحاب [[ائمه]] در زمان خود بوده‌است. محمد بن مسلم که به خاطر زهدش هم معروف بوده، شغل اصلی وی  آسیابانی بوده و در کوفه به کار قضا مشغول بوده است<ref> جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه علیهم‌السلام، 315.</ref>.
اصالت وی به [[طائف]] برمی‌گشت. در اواخر سده نخست و نیمه اول سده دوم هجری می‌زیست. خود می‌گوید سی هزار حدیث از محمد باقر و شانزده هزار حدیث از جعفر صادق شنیده است و جزو [[فقیه‌]]ترین اصحاب [[ائمه]] در زمان خود بوده‌است. محمد بن مسلم که به خاطر زهدش هم معروف بوده، شغل اصلی وی  آسیابانی بوده و در کوفه به کار قضا مشغول بوده است<ref> جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه علیهم‌السلام، 315.</ref>.
وی جثه‌ای کوچک داشت، ولی از کثرت علم سوال‌های بسیار سختی داشت. <ref>صدوق،  الفقیه ص 60.</ref>در منابع رجالی، القاب زیادی به او نسبت داده شده است؛ اوقص، اَعور، حدّاج، قصیر، طحّان، سمّان، طائفی و ثقفی از این جمله‌اند<ref>طوسی، اختیار معرفه الرجال، ج۱، ص۳۸۳.</ref>، وى همچنین مرجع خاص و عام کوفیان بود<ref>نک: رجال الکشى، ص146؛ الاختصاص، ص203 و 204؛ بحارالانوار، ج47،ص410 و 411.</ref>.
وی جثه‌ای کوچک داشت، ولی از کثرت علم سوال‌های بسیار سختی داشت. <ref>صدوق،  الفقیه ص 60.</ref>در منابع رجالی، القاب زیادی به او نسبت داده شده است؛ اوقص، اَعور، حدّاج، قصیر، طحّان، سمّان، طائفی و ثقفی از این جمله‌اند<ref>طوسی، اختیار معرفه الرجال، ج۱، ص۳۸۳.</ref>، وی همچنین مرجع خاص و عام کوفیان بود<ref>نک: رجال الکشى، ص146؛ الاختصاص، ص203 و 204؛ بحارالانوار، ج47،ص410 و 411.</ref>.


== جایگاه علمی ==
== جایگاه علمی ==
خط ۲۹: خط ۲۸:
«وَ هُوَ مِمَّنِ اجْتَمَعَتِ الْعِصابَةُ عَلی تَصْحیح ما یصِحُّ عَنْهُ وَ عَلی تَصْدیقِهِ وَ الاِنْقِیاد لَهُ بِالْفِقْهِ<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ج۳، ص۱۸۴.</ref>.»
«وَ هُوَ مِمَّنِ اجْتَمَعَتِ الْعِصابَةُ عَلی تَصْحیح ما یصِحُّ عَنْهُ وَ عَلی تَصْدیقِهِ وَ الاِنْقِیاد لَهُ بِالْفِقْهِ<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ج۳، ص۱۸۴.</ref>.»
شیخ مفید محمد بن مسلم را از سرسلسله فقهایی می‌داند که شیعه، [[حلال]] و [[حرام]] و دیگر احکام را از آنان گرفته و هیچ کس ایرادی به شخصیت وی ندارد<ref>طوسی، الرجال، ص۱۴۴و ۲۹۴ و ۳۴۲.</ref>.
شیخ مفید محمد بن مسلم را از سرسلسله فقهایی می‌داند که شیعه، [[حلال]] و [[حرام]] و دیگر احکام را از آنان گرفته و هیچ کس ایرادی به شخصیت وی ندارد<ref>طوسی، الرجال، ص۱۴۴و ۲۹۴ و ۳۴۲.</ref>.
== فضائل محمد بن مسلم ==


==فضائل محمد بن مسلم==
=== ارجاع دیگران به وی از طرف امام معصوم ===  
=== ارجاع دیگران به وی از طرف امام معصوم ===  
عبدالله بن ابى یعفور مى گوید: به امام صادق (علیه‌السلام) گفتم: چون همیشه توفیق دیدار شما نصیبم نمى شود و گاه پاسخى براى سؤال شیعیان ندارم، چه کنم؟ فرمود: چرا از محمدبن مسلم نمى پرسى؟ او روایات فراوانى از پدرم شنیده و نزد وى وجیه و پسندیده بوده است فما یمنعک من محمد بن مسلم الثقفی فإنه قدسمع من أبی وکان عنده مرضیا وجیها. <ref>همان، ص145؛ همان، ص201 و 202؛ همان، ج46، ص328؛ خلاصة الاقوال، ص73؛ قاموس الرجال، ج8، ص380</ref>
عبدالله بن ابی یعفور می‌گوید: به امام صادق (علیه‌السلام) گفتم: چون همیشه توفیق دیدار شما نصیبم نمی شود و گاه پاسخی برای سؤال شیعیان ندارم، چه کنم؟ فرمود: چرا از محمدبن مسلم نمی پرسی؟ او روایات فراوانی از پدرم شنیده و نزد وی وجیه و پسندیده بوده است فما یمنعک من محمد بن مسلم الثقفی فإنه قدسمع من أبی وکان عنده مرضیا وجیها. <ref>همان، ص145؛ همان، ص201 و 202؛ همان، ج46، ص328؛ خلاصة الاقوال، ص73؛ قاموس الرجال، ج8، ص380</ref>


=== ارادت خاص به اهل بیت ===
=== ارادت خاص به اهل بیت ===
خط ۳۸: خط ۳۷:


=== مرجِع بزرگان اهل سنت ===
=== مرجِع بزرگان اهل سنت ===
بسیار اتفاق مى افتاد که پیشوایان عامه نیز از دانش این فقیه پاک‌سرشت استفاده مى کردند<ref>. نک: رجال الکشى، ص146؛ الاختصاص، ص203 و 204؛ بحارالانوار، ج47،ص410 و 411</ref>.
بسیار اتفاق می‌افتاد که پیشوایان عامه نیز از دانش این فقیه پاک‌سرشت استفاده می‌کردند<ref>. نک: رجال الکشى، ص146؛ الاختصاص، ص203 و 204؛ بحارالانوار، ج47،ص410 و 411</ref>.
محمد بن مسلم خود گوید:
محمد بن مسلم خود گوید:
در یکى از شبها در پشت بام منزل خود استراحت مى کردم که کسى در زد، گفتم: کیستى و به چه کار آمده اى؟
در یکی از شبها در پشت بام منزل خود استراحت می‌کردم که کسی در زد، گفتم: کیستی و به چه کار آمده ای؟
گفت: خداى تو را رحمت کند کنیزک تو هستم! به کنار بام آمدم و سرکشیدم زنى را دیدم، چون مرا دید گفت: نوعروس من در موقع زایمان از دنیا رفته فرزندش در شکم او زنده است دستور شرع چیست؟ گفتم: نظیر این مسأله را از امام باقر(علیه‌السلام) پرسیدند، حضرت فرمود: شکم مرده را بشکافند و فرزند را بیرون آرند، شما نیز چنین کنید. پس از آن گفتم: من مردى هستم که در زاویه خمول و اختفا به سرمى برم چه کسى تو را به من راهنمایى کرد؟  
گفت: خدای تو را رحمت کند کنیزک تو هستم! به کنار بام آمدم و سرکشیدم زنی را دیدم، چون مرا دید گفت: نوعروس من در موقع زایمان از دنیا رفته فرزندش در شکم او زنده است دستور شرع چیست؟ گفتم: نظیر این مسأله را از امام باقر(علیه‌السلام) پرسیدند، حضرت فرمود: شکم مرده را بشکافند و فرزند را بیرون آرند، شما نیز چنین کنید. پس از آن گفتم: من مردی هستم که در زاویه خمول و اختفا به سرمی برم چه کسی تو را به من راهنمایی کرد؟  
زن گفت: نزد ابوحنیفه ـ که صاحب رأى و قیاس است ـ براى پرسیدن حکم این مسأله رفتم، اظهار بى اطلاعى کرد و گفت: نزد محمد بن مسلم ثقفى برو که او حکم این مسأله را مى داند و پس از آن که جواب را گرفتى به نزد من بیا و مرا از جواب او با خبر ساز. به آن زن گفتم: اکنون به سلامت به خانه خود بازگرد. فرداى آن شب به مسجد رفتم، ابوحنیفه را دیدم که همان مسأله را مورد بحث قرار داده و درجمع اصحاب داد سخن داده و مى خواهد جواب مرا به نام خود مطرح کند. از گوشه مسجد تنحنحى کردم. ابوحنیفه متوجه شد و گفت: خدا تو را رحمت کند بگذار ما لحظه‌اى زندگى کنیم. <ref>معجم رجال الحدیث، ج18، ص262 الکشى فی رجاله ص 108 ونقل فی البحار ج 11 ص 230 منه ومن الاختصاص.</ref>
زن گفت: نزد ابوحنیفه ـ که صاحب رأی و قیاس است ـ برای پرسیدن حکم این مسأله رفتم، اظهار بی اطلاعی کرد و گفت: نزد محمد بن مسلم ثقفی برو که او حکم این مسأله را می‌داند و پس از آن که جواب را گرفتی به نزد من بیا و مرا از جواب او با‌خبر ساز. به آن زن گفتم: اکنون به سلامت به خانه خود بازگرد. فردای آن شب به مسجد رفتم، ابوحنیفه را دیدم که همان مسأله را مورد بحث قرار داده و درجمع اصحاب داد سخن داده و می‌خواهد جواب مرا به نام خود مطرح کند. از گوشه مسجد تنحنحی کردم. ابوحنیفه متوجه شد و گفت: خدا تو را رحمت کند بگذار ما لحظه‌ای زندگی کنیم. <ref>معجم رجال الحدیث، ج18، ص262 الکشى فی رجاله ص 108 ونقل فی البحار ج 11 ص 230 منه ومن الاختصاص.</ref>


== در محضر معصوم(علیه‌السلام) ==
== در محضر معصوم (علیه‌السلام) ==
محمد بن مسلم مى گوید: «از امام باقر(علیه‌السلام) سى هزارحدیث <ref>بحارالانوار، ج46، ص328؛ اختیار معرفة الرجال، شماره 276</ref>. و از امام صادق(علیه‌السلام) شانزده هزار حدیث شنیدم». <ref>اختیار معرفة الرجال، شماره 280.</ref>
محمد بن مسلم میگوید: «از امام باقر(علیه‌السلام) سی هزارحدیث <ref>بحارالانوار، ج46، ص328؛ اختیار معرفة الرجال، شماره 276</ref>. و از امام صادق (علیه‌السلام) شانزده هزار حدیث شنیدم». <ref>اختیار معرفة الرجال، شماره 280.</ref>
طبق نقل شیخ طوسى از اصحاب امام کاظم(علیه‌السلام) نیز محسوب شده است.  
طبق نقل شیخ طوسی از اصحاب امام کاظم(علیه‌السلام) نیز محسوب شده است.  
طبق نقل مولف مفتاح الکتب الاربعة، روایات نقل شده توسط زراره به مباشرت معصومان(علیهم السلام) در کتب اربعه، هزار و سیصد و هفتاد و چهار حدیث است. <ref>مفتاح الکتب الاربعة، ج30، ص404 و مستدرک آن.</ref>
طبق نقل مولف مفتاح الکتب الاربعة، روایات نقل شده توسط زراره به مباشرت معصومان(علیهم السلام) در کتب اربعه، هزار و سیصد و هفتاد و چهار حدیث است. <ref>مفتاح الکتب الاربعة، ج30، ص404 و مستدرک آن.</ref>
خودش می‌گوید در هر مسئله ای تردید کردم آنرا از ابوجعفر پرسیدم. به گفته خودش سی هزار حدیث از محمد باقر و شانزده هزار حدیث از جعفر صادق نقل کرده است<ref> جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه علیهم‌السلام، 315.</ref>.
خودش می‌گوید در هر مسئله‌ای تردید کردم آنرا از ابوجعفر پرسیدم. به گفته خودش سی هزار حدیث از محمد باقر و شانزده هزار حدیث از جعفر صادق نقل کرده است<ref> جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه علیهم‌السلام، 315.</ref>.


== مشایخ و راویان ==
== مشایخ و راویان ==
خط ۷۶: خط ۷۵:


محمد بن مسلم کتابی با عنوان «الأربعمائة مسألة فی أبواب الحلال و الحرام» تالیف کرده است که در آن به بررسی ۴۰۰ مساله در باب احکام شرع پرداخته است<ref>سبحانی، موسوعه طبقات فقها، ج۲، ص۵۲۲.</ref>.
محمد بن مسلم کتابی با عنوان «الأربعمائة مسألة فی أبواب الحلال و الحرام» تالیف کرده است که در آن به بررسی ۴۰۰ مساله در باب احکام شرع پرداخته است<ref>سبحانی، موسوعه طبقات فقها، ج۲، ص۵۲۲.</ref>.
بشیر محمدی مازندرانی مسند محمد بن مسلم را تدوین و انتشارات دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم آن را چاپ نموده است و همچنين مسند محمد بن مسلم الثقفى اثر شيخ كاظم جعفر مصباح تحت عنوان ما رواه الحواريون، به چاپ رسيده است.
بشیر محمدی مازندرانی مسند محمد بن مسلم را تدوین و انتشارات دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم آن را چاپ نموده است و همچنين مسند محمد بن مسلم الثقفی اثر شيخ كاظم جعفر مصباح تحت عنوان ما رواه الحواريون، به چاپ رسيده است.


== درگذشت ==
== درگذشت ==
بنا بر گزارش‌های تاریخی، محمد بن مسلم در سال ۱۵۰ قمری درگذشته است و به همین دلیل ادعای شیخ در شمردن وی از اصحاب امام کاظم صحیح به نظر می‌رسد، زیرا تاریخ وفات امام صادق سال ۱۴۸ قمری است و در نتیجه محمد دو سال از امامت امام کاظم را درک کرده است<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ج۳، ص۱۸۴.</ref>.
بنا بر گزارش‌های تاریخی، محمد بن مسلم در سال ۱۵۰ قمری درگذشته است و به همین دلیل ادعای شیخ در شمردن وی از اصحاب امام کاظم صحیح به نظر می‌رسد، زیرا تاریخ وفات امام صادق سال ۱۴۸ قمری است و در نتیجه محمد دو سال از امامت امام کاظم را درک کرده است<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ج۳، ص۱۸۴.</ref>.


== پانویس ==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


== منابع ==
==منابع==  
 
* [https://fa.wikipedia-on-ipfs.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85 برگرفته از سایت محمد بن مسلمhttps://fa.wikipedia-on-ipfs.org]
* [https://fa.wikipedia-on-ipfs.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85 برگرفته از سایت محمد بن مسلمhttps://fa.wikipedia-on-ipfs.org]
* [http://drmostafavi.blogfa.com/post/747 برگرفته از سایت محمد بن مسلم ثقفی کوفی معجم رجال الحدیث - علوم قرآن و حدیثhttp://drmostafavi.blogfa.com]  
*[http://drmostafavi.blogfa.com/post/747 برگرفته از سایت محمد بن مسلم ثقفی کوفی معجم رجال الحدیث - علوم قرآن و حدیثhttp://drmostafavi.blogfa.com]
* خویی، سید ابوالقاسم، معجم الرجال، دارالزهرا، بیروت، ۱۴۰۹ق.
*خویی، سید ابوالقاسم، معجم الرجال، دارالزهرا، بیروت، ۱۴۰۹ق.
* سبحانی، جعفر، موسوعه طبقات‌الرجال، موسسه امام صادق، قم، ۱۴۱۸ق.
*سبحانی، جعفر، موسوعه طبقات‌الرجال، موسسه امام صادق، قم، ۱۴۱۸ق.
* طوسی، ابی جعفر، اختیار معرفه الرجال (رجال کشی)، موسسه آل البیت لاحیاء التراث.
*طوسی، ابی جعفر، اختیار معرفه الرجال (رجال کشی)، موسسه آل البیت لاحیاء التراث.
* قمی، شیخ عباس، منتهی الامال، انتشارات هجرت، قم، ۱۳۸۶ش.
*قمی، شیخ عباس، منتهی الامال، انتشارات هجرت، قم، ۱۳۸۶ش.
* مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، مطبعه المرتضویه، نجف اشرف، ۱۳۵۲ق، افست انتشارات جهان، تهران.
*مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، مطبعه المرتضویه، نجف اشرف، ۱۳۵۲ق، افست انتشارات جهان، تهران.
* مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحارالانوار، مؤسسة الوفاء، بیروت، ‎۱۴۰۳ق.
*مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحارالانوار، مؤسسة الوفاء، بیروت، ‎۱۴۰۳ق.
* مفید، محمد بن محمد، الاختصاص، موسسه نشر اسلامی، قم، ۱۴۱۳ق.
*مفید، محمد بن محمد، الاختصاص، موسسه نشر اسلامی، قم، ۱۴۱۳ق.
* نجاشی، احمد بن علی، رجال‌النجاشی، موسسه نشر اسلامی، ۱۴۲۴ق.
*نجاشی، احمد بن علی، رجال‌النجاشی، موسسه نشر اسلامی، ۱۴۲۴ق.


[[رده:عالمان]]
[[رده:عالمان]]
[[رده:عالمان شیعه]]
[[رده:عالمان شیعه]]
[[رده:اصحاب اجماع]]
[[رده:اصحاب اجماع]]
Writers، confirmed، مدیران
۸۵٬۸۳۹

ویرایش