پیش‌نویس:التمهید فی علوم القرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

مجموعه ارزشمند ده جلدی التمهید پیرامون مسائل مختلف علوم قرآنی، تفسیر و معرفی تفاسیر و مفسّران نوشته شده است و  هر کدام از مجلدات این کتاب تقریبا اختصاص به یک مبحث دارد.جلد اول: مقدمه: در بيان اهميت موضوع علوم قرآن و معرفى كتابهايى كه از قرن اول تاكنون تاليف شده است،

'''در جلد اوّل این کتاب'''، مؤلف پس از بیان مقدمه‌ای، نخست بحث «وحی و قرآن» را مطرح می‌کند و پس از بیان معانی وحی در قرآن: اشاره پنهانی، هدایت غریزی، الهام (سروش غیبی، وسوسه‌های شیطانی) و وحی ارسالی، اقسام وحی رسالی: وحی مستقیم، خلق صوت (مانند وحی بر حضرت موسی (ع) در کوه طور و بر پیامبر اسلام (ص) در شب معراج) و القای وحی به‌وسیله فرشته وحی را شرح می‌دهد. سپس بحث «نزول قرآن» را مطرح می‌کند و آغاز نزول قرآن را در 27 ماه رجب، ولی نزول قرآن به عنوان کتاب آسمانی را با سه تأخیر دانسته و از آن با عبارتی به عنوان «فترت نزول» تعبیر کرده و از این‌رو  سه سال اوّل را فترت نزول قرآن، و مدّت نزول قرآن را بیست سال می‌داند. آیت الله معرفت در پاسخ به این سوال که چگونه نزول قرآن در شب قدر انجام گرفته  است در حالی قرآن در مدّت بیست سال، نجومایعنی قطعه قطعه و در مناسبت‌های مختلف و پیشامدهای گوناگون نازل شده است؟، نظرات مفسّران و قرآن پژوهان را در پنج دیدگاه خلاصه می‌کند:1. آغاز نزول قرآن در شب قدر بوده است،2. در شب قدر هر سال آن مقدار که از قرآن در طول سال نیاز بوده به طور یکجا در شب قدر آن سال نازل و سپس به شکل تدریجی در طول آن سال نازل می‌شد (دیدگاه ابن جریح)، 3. نزول در شأن و فضلیلت ماه مبارک رمضان، 4. نزول بیشتر آیات قرآن در ماه مبارک رمضان (دیدگاه سیّد قطب)، 5. قرآن دو نزول دفعی و تدریجی داشته که بر اساس دیدگاه روایات اهل سنّت قرآن در آسمان اول نازل شد و سپس در جایگاهی به نام بیت العزه قرار گرفت و مطابق روایات شیعه قرآن از عرش بر آسمان چهارمفرود و در بیت المعمور نهاده شد. که برخی از بزرگان شیعه،از جمله فیض کاشانی: بیت المعور را قلب پیامبر (ص) دانسته، ابوعبدالله زنجانی از نزول دفعی به روح و اهداف  کلی قرآن تعبیر کرده، علامه طباطبایی نزول دفعی را وجود باطنی قرآنی که دارای حقیقت واحدی بوده که بر قلب پیامبر(ص) نازل شده و منظور از نزول تدریجی را وجود ظاهری و تفصیلی قرآن که در قالب الفاظ در موقعیت‌ها مختلف و پیشامدهای گونان با فاصله زمانی نازل شده است. ایشان پس از بیان این نظرات دیدگاه اوّل را ترجیح می‌دهد. همچنین آیت الله معرفت، در بیان تفاوت بین شأن نزول، نزول آیه یا آیاتی از قرآن به مناسبت پرسش، حادثه و جریانی در گذشته، حال و آینده، و اسباب نزول، نزول آیه یا آیاتی از قرآن به مناسبت پرسش، حادثه و جریانی در حال، شأن نزول را عام و سبب نزول را خاص می‌داند.

'''در جلد دوّم این کتاب'''، مؤلف، نخست بحث قرائت مطرح می کندو در تعریف آن می نویسد: «قرائت همان تلاوت و خوانـدن قرآن کریم است و اصـطلاحا به گونه‌ای از تلاوت قرآن اطلاق می‌شود که دارای ویژگیهای خاصـی

است.بـدین معنا که هرگاه تلاوت قرآن به گونه‌ای باشـد که از نص وحی الهی حکایت کند و بر حسب اجتهاد یکی ازقراء معروف،

و اختلاف میان قراء بر سر به دست آوردن و رسیدن به آن نص واحد است». و سپس به عوامل اختلاف قرائت: ابتدایی بودن خط، بی نقطه بودن حروف، خالی بودن از علایم و حرکات، نبودن الف در کلمات، اشاره می‌کند.