۸۷٬۷۶۰
ویرایش
ابن قتیبه دینوری: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
| محل درگذشت = | | محل درگذشت = | ||
| استادان = {{فهرست جعبه افقی |ابوحاتم سجستانی |رياشی |ابن راهویه |ابوعبدالله حمدانی |عبدالرحمان بن قريب }} | | استادان = {{فهرست جعبه افقی |ابوحاتم سجستانی |رياشی |ابن راهویه |ابوعبدالله حمدانی |عبدالرحمان بن قريب }} | ||
| شاگردان = {{فهرست جعبه افقی |ابو القاسم ابراهیم بن محمد بن ایوب بن بشیر نافع |قاسم بن اصبغ اندلسی |ابو محمد عبید الله بن عبد الرحمن شکری |ابو | | شاگردان = {{فهرست جعبه افقی |ابو القاسم ابراهیم بن محمد بن ایوب بن بشیر نافع |قاسم بن اصبغ اندلسی |ابو محمد عبید الله بن عبد الرحمن شکری |ابو عبدالله بن ابی الأسود }} | ||
| دین = [[اسلام]] | | دین = [[اسلام]] | ||
| مذهب = [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] | | مذهب = [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
}} | }} | ||
'''عبداﷲ بن مسلم دینِوَری مروزی''' یا '''ابومحمد جبلی''' معروف به '''ابن قُتیبهٔ دینِوَری''' از نویسندگان، تاریخ‌نگار و دانشمندان بزرگ عصر عباسی است که کتاب‌های متعددی تألیف کرده است. وی در سال ۲۷۰ یا ۲۷۶ قمری از دنیا رفت. اگرچه وی معاصر با [[محدّث|محدثان]] بزرگی از [[اهل سنت و جماعت| | '''عبداﷲ بن مسلم دینِوَری مروزی''' یا '''ابومحمد جبلی''' معروف به '''ابن قُتیبهٔ دینِوَری''' از نویسندگان، تاریخ‌نگار و دانشمندان بزرگ عصر عباسی است که کتاب‌های متعددی تألیف کرده است. وی در سال ۲۷۰ یا ۲۷۶ قمری از دنیا رفت. اگرچه وی معاصر با [[محدّث|محدثان]] بزرگی از [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] بود، ولی شهرتش مدیون روایت‌گری و حدیث‌نگاری نیست؛ بلکه بیشتر شهرت او به خاطر کتاب‌های فراوانی است که در علوم مختلف نوشته است. | ||
== زندگی‌نامه == | ==زندگی‌نامه== | ||
ابومحمد عبدﷲ بن مسلم دینِوَری مروزی یا ابی‌محمد جبلی مشهور به ابن قُتیبه دینوری، نویسنده و دانشمند بزرگ عصر [[عباسیان|عباسی]] است. از زندگی وی، به رغم شهرت عظیمی که از زمان حیات کسب کرده بود، اطلاعات بسیار اندکی در دست است و منابع در این باب به گفتاری مختصر و گاه | ابومحمد عبدﷲ بن مسلم دینِوَری مروزی یا ابی‌محمد جبلی مشهور به ابن قُتیبه دینوری، نویسنده و دانشمند بزرگ عصر [[عباسیان|عباسی]] است. از زندگی وی، به رغم شهرت عظیمی که از زمان حیات کسب کرده بود، اطلاعات بسیار اندکی در دست است و منابع در این باب به گفتاری مختصر و گاه ضدو‌نقیض بسنده کرده‌اند. برخی از نویسندگان، محل ولادتش را شهر [[کوفه]] و برخی نیز وی را متولد [[بغداد]] دانسته‌اند. | ||
== اساتید == | ==اساتید== | ||
ابن قتیبه در بغداد از اسحاق بن راهویه سماع حدیث داشت و علوم لغت و زبان را از ابو حاتم سجستانی فرا گرفت<ref> ابن کثیر، اسماعیل بن عمرو بن کثیر، البدایه و النهایه، ج 11، ص 48، بیروت، دار الفکر، 1407ق.</ref>. | ابن قتیبه در بغداد از اسحاق بن راهویه سماع حدیث داشت و علوم لغت و زبان را از ابو حاتم سجستانی فرا گرفت<ref> ابن کثیر، اسماعیل بن عمرو بن کثیر، البدایه و النهایه، ج 11، ص 48، بیروت، دار الفکر، 1407ق.</ref>. | ||
== شاگردان == | ==شاگردان== | ||
از شاگردان وی می‌توان به فرزندش قاضی أحمد بن عبدالله، عبیدالله سکّری، عبیدالله بن أحمد بن بکر و عبدالله بن جعفر بن رستویه نحوی، اشاره کرد<ref> عکری حنبلی، ابن عماد شهاب الدین، شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، تحقیق، الأرناؤوط، ج 1، ص 25، دمشق، بیروت، دار ابن کثیر، 1406ق.</ref>. | از شاگردان وی می‌توان به فرزندش قاضی أحمد بن عبدالله، عبیدالله سکّری، عبیدالله بن أحمد بن بکر و عبدالله بن جعفر بن رستویه نحوی، اشاره کرد<ref> عکری حنبلی، ابن عماد شهاب الدین، شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، تحقیق، الأرناؤوط، ج 1، ص 25، دمشق، بیروت، دار ابن کثیر، 1406ق.</ref>. | ||
== آثار == | ==آثار== | ||
اگرچه وی معاصر با [[محدّث|محدّثان]] بزرگی از [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] بود، ولی شهرتش مدیون روایت‌گری و حدیث‌نگاری نیست، بلکه بیشتر شهرت او به خاطر کتاب‌های فراوانی است که در علوم مختلف نگاشته که در ذیل به برخی از آنها اشاره می‌شود: | اگرچه وی معاصر با [[محدّث|محدّثان]] بزرگی از [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] بود، ولی شهرتش مدیون روایت‌گری و حدیث‌نگاری نیست، بلکه بیشتر شهرت او به خاطر کتاب‌های فراوانی است که در علوم مختلف نگاشته که در ذیل به برخی از آنها اشاره می‌شود: | ||
{{فهرست ستونی|2}} | {{فهرست ستونی|2}} | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
* تاریخ ابن قتیبة؛ | * تاریخ ابن قتیبة؛ | ||
* کتاب معانی القرآن؛ | * کتاب معانی القرآن؛ | ||
*الإمامة و السیاسة<ref>دینوری، | *الإمامة و السیاسة<ref>دینوری، عبدالله بن مسلم ابن قتیبه، الامامه و السیاسة، تحقیق، شیری، علی، ج 1، ص 13، بیروت، دار الاضواء، 1410ق.</ref>. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
در این بین چند مورد از مهم‌ترین کتاب‌های وی به طور اجمالی معرفی می‌شود. | در این بین چند مورد از مهم‌ترین کتاب‌های وی به طور اجمالی معرفی می‌شود. | ||
=== المعارف === | ===المعارف=== | ||
این کتاب در واقع یک دائرة المعارف تاریخی در عصر خود محسوب می‌شود و در آن از سرگذشت [[رجال]] قرن اول تا نیمه اول قرن سوم [[سال قمری|هجری]]، که هر کدام به نحوی در حیات سیاسی و علمی آن ایام مؤثّر بوده‌اند، سخن رفته است. در این کتاب از [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)]] و [[صحابه|اصحابش]] و از خلفا، اشراف، فرماندهان بزرگ، رهبران قیام‌ها، [[تابعین|تابعان]]، [[محدّث|محدثان]]، [[فقیه|فقها]]، راویان اشعار و... یاد شده است. | این کتاب در واقع یک دائرة المعارف تاریخی در عصر خود محسوب می‌شود و در آن از سرگذشت [[رجال]] قرن اول تا نیمه اول قرن سوم [[سال قمری|هجری]]، که هر کدام به نحوی در حیات سیاسی و علمی آن ایام مؤثّر بوده‌اند، سخن رفته است. در این کتاب از [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)]] و [[صحابه|اصحابش]] و از خلفا، اشراف، فرماندهان بزرگ، رهبران قیام‌ها، [[تابعین|تابعان]]، [[محدّث|محدثان]]، [[فقیه|فقها]]، راویان اشعار و... یاد شده است. | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
تمام موارد فوق هر چند به اختصار آمده، اما با توجه به شخصیت نویسنده و قدمت اثر، این تألیف، کتابی ارزشمند به شمار می‌آید. | تمام موارد فوق هر چند به اختصار آمده، اما با توجه به شخصیت نویسنده و قدمت اثر، این تألیف، کتابی ارزشمند به شمار می‌آید. | ||
=== عیون الاخبار === | ===عیون الاخبار=== | ||
کتاب «عیون الاخبار» در ده فصل(کتاب) جداگانه به ترتیب زیر تقسیم شده است: | کتاب «عیون الاخبار» در ده فصل(کتاب) جداگانه به ترتیب زیر تقسیم شده است: | ||
#«کتاب السلطان»: در آن روایاتی در مورد موقعیت پادشاهان و حالات مختلفشان و نیز آنچه مورد احتیاج درباریان است، نقل شده است. | #«کتاب السلطان»: در آن روایاتی در مورد موقعیت پادشاهان و حالات مختلفشان و نیز آنچه مورد احتیاج درباریان است، نقل شده است. | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۸: | ||
بدین ترتیب در عیون الاخبار، غالب موضوعات روزمره مربوط به تمام طبقات به چشم می‌خورد و مطالب آن از تنوع شایانی برخوردار است. | بدین ترتیب در عیون الاخبار، غالب موضوعات روزمره مربوط به تمام طبقات به چشم می‌خورد و مطالب آن از تنوع شایانی برخوردار است. | ||
=== الامامة و السیاسة منسوب به ابن قتیبه === | ===الامامة و السیاسة منسوب به ابن قتیبه=== | ||
در میان آثار منسوب به ابن قتیبه از کتابی به نام «الامامة و السیاسة» یاد شده است. این کتاب که به «تاریخ الخلفاء» نیز شهرت دارد، درباره تاریخ خلفای بعد از پیامبر اسلام(صلی الله علیه) تا عهد امین و مأمون صحبت به میان آورده و از شروط خلافت و مباحث مرتبط به آن بحث کرده است. | در میان آثار منسوب به ابن قتیبه از کتابی به نام «الامامة و السیاسة» یاد شده است. این کتاب که به «تاریخ الخلفاء» نیز شهرت دارد، درباره تاریخ خلفای بعد از پیامبر اسلام(صلی الله علیه) تا عهد امین و مأمون صحبت به میان آورده و از شروط خلافت و مباحث مرتبط به آن بحث کرده است. | ||
این کتاب از دیدگاه تاریخی ارزشمند بوده و به مباحث مهمی چون [[واقعه حره]] در زمان [[یزید]] پرداخته، ولی برخی به دلایلی نسبت این کتاب به ابن قتیبه را مورد تردید قرار داده‌اند؛ مانند این‌که کسانی که آثار او را نقل کرده‌اند از این اثر نام نبرده‌اند و نیز کتاب فاقد مقدمه است، در حالی‌که معمولاً ابن قتیبه در آغاز کتاب‌هایش مقدمه‌ای می‌آورد<ref>الإمامة و السیاسة، ج 1، مقدمه محقق، ص 8.</ref>. | این کتاب از دیدگاه تاریخی ارزشمند بوده و به مباحث مهمی چون [[واقعه حره]] در زمان [[یزید]] پرداخته، ولی برخی به دلایلی نسبت این کتاب به ابن قتیبه را مورد تردید قرار داده‌اند؛ مانند این‌که کسانی که آثار او را نقل کرده‌اند از این اثر نام نبرده‌اند و نیز کتاب فاقد مقدمه است، در حالی‌که معمولاً ابن قتیبه در آغاز کتاب‌هایش مقدمه‌ای می‌آورد<ref>الإمامة و السیاسة، ج 1، مقدمه محقق، ص 8.</ref>. | ||
البته برخی از نویسندگان با بیان قرائن و شواهد دیگری در صدد اثبات این کتاب برای ابن قتیبه بوده و این نسبت را ثابت دانسته‌اند<ref>میلانی، سید علی، نفحات الازهار، ج 18، ص 254، قم، انتشارات مهر، 1414ق.</ref>. | البته برخی از نویسندگان با بیان قرائن و شواهد دیگری در صدد اثبات این کتاب برای ابن قتیبه بوده و این نسبت را ثابت دانسته‌اند<ref>میلانی، سید علی، نفحات الازهار، ج 18، ص 254، قم، انتشارات مهر، 1414ق.</ref>. | ||
== درگذشت == | ==درگذشت== | ||
در سال وفات وی نیز اختلافاتی به چشم می‌خورد؛ برخی سال و ماه وفات او را [[رجب|ماه رجب]] سال 276 دانسته و برخی دیگر، [[ذی القعده|ماه ذی القعده]] سال 270. ولی با توجه به برخی نشانه‌ها، سال 276 صحیح‌تر به نظر می‌آید<ref>دینوری، ابن قتیبه، المعارف، مقدمه، تحقیق، ثروت عکاشة، ص 56، قاهره، الهیئة المصریة العامة للکتاب، 1992م.</ref>. | در سال وفات وی نیز اختلافاتی به چشم می‌خورد؛ برخی سال و ماه وفات او را [[رجب|ماه رجب]] سال 276 دانسته و برخی دیگر، [[ذی القعده|ماه ذی القعده]] سال 270. ولی با توجه به برخی نشانه‌ها، سال 276 صحیح‌تر به نظر می‌آید<ref>دینوری، ابن قتیبه، المعارف، مقدمه، تحقیق، ثروت عکاشة، ص 56، قاهره، الهیئة المصریة العامة للکتاب، 1992م.</ref>. | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
{{علمای اسلام}} | {{علمای اسلام}} | ||
[[رده:عالمان]] | [[رده:عالمان]] | ||
[[رده:عالمان اهل سنت]] | [[رده:عالمان اهل سنت]] | ||
[[رده:مورخان]] | [[رده:مورخان]] | ||
[[رده:مورخان اهل‌سنت]] | [[رده:مورخان اهل‌سنت]] | ||