۸۷٬۹۱۹
ویرایش
جز (جایگزینی متن - '[[امیرالمؤمنین' به '[[علی بن ابی طالب ') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۸: | خط ۸: | ||
نیز گفته شده: | نیز گفته شده: | ||
«جبرئیل» اسمی عجمی (غیر عربی)است که وارد زبان عربی شده و '''جبر''' در لغت [[سریانی]] به معنای بنده و '''ایل''' به معنای خداست؛<ref> فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان، ج1، ص324. </ref> که بنا بر ان "جبرئیل" به معنای بنده خداست. | «جبرئیل» اسمی عجمی (غیر عربی) است که وارد زبان عربی شده و '''جبر''' در لغت [[سریانی]] به معنای بنده و '''ایل''' به معنای خداست؛<ref> فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان، ج1، ص324. </ref> که بنا بر ان "جبرئیل" به معنای بنده خداست. | ||
این واژه به دو شکل تلفظ میشود: | این واژه به دو شکل تلفظ میشود: | ||
'''جبرئیل''' با همزه و '''جِبریل''' بدون همزه، و در کلام [[علی بن ابی طالب | '''جبرئیل''' با همزه و '''جِبریل''' بدون همزه، و در کلام [[علی بن ابیطالب|علی بن ابی طالب]] | ||
]] علیهالسلام به شکل «جبرائیل» نیز ذکر شده؛<ref> نهجالبلاغه، خطبه 180. </ref> اما در [[قرآن کریم]] نام این «ملک» سه بار فقط به صورت "جِبریل" آمده است. <ref>سوره بقره/97و98</ref> و <ref>سوره تحریم/4</ref>. البته در آیات دیگر با القاب و عناوین دیگری مثل «روحالقدس»، «روح الامین» و... نیز از این ملک مقرب یاد شده است. | علیهالسلام به شکل «جبرائیل» نیز ذکر شده؛<ref> نهجالبلاغه، خطبه 180. </ref> اما در [[قرآن کریم]] نام این «ملک» سه بار فقط به صورت "جِبریل" آمده است. <ref>سوره بقره/97و98</ref> و <ref>سوره تحریم/4</ref>. البته در آیات دیگر با القاب و عناوین دیگری مثل «روحالقدس»، «روح الامین» و... نیز از این ملک مقرب یاد شده است. | ||
== وظایف جبرئیل == | == وظایف جبرئیل == | ||
خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
نقش دیگری که در قرآن برای جبرئیل مطرح شده، حمایت و یاری پیامبران الهی است: | نقش دیگری که در قرآن برای جبرئیل مطرح شده، حمایت و یاری پیامبران الهی است: | ||
'''«...وَآتَیْنَا عِیسَی ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّنَاتِ وَأَیَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ»'''؛ <ref>سوره بقره/87</ref> ...و به [[عیسی | '''«...وَآتَیْنَا عِیسَی ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّنَاتِ وَأَیَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ»'''؛ <ref>سوره بقره/87</ref> ...و به [[حضرت عیسی|عیسی بن مریم]] دلایل روشن دادیم و او را به وسیله [[روح القدس|روحالقدس]] تأیید کردیم. | ||
در این آیه جبرئیل را به "روحالقدس" تعبیر نموده است؛ یعنی روحی که از خطا و پلیدیهای مادی طاهر و منزه است.<ref> المیزان فی تفسیر القرآن، ج12، ص346. </ref> | در این آیه جبرئیل را به "روحالقدس" تعبیر نموده است؛ یعنی روحی که از خطا و پلیدیهای مادی طاهر و منزه است.<ref> المیزان فی تفسیر القرآن، ج12، ص346. </ref> | ||
خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
=== امانتداری === | === امانتداری === | ||
[[قرآن کریم]] فرستاده خداست که توسط جبرئیل بر قلب مبارک [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)]] صلی الله علیه و آله نازل شده است. جبرئیل فرشته امین خداوند است و در پیام الهی هیچ گونه تبدیل و تغییری ایجاد نمیکند. لذا پروردگار متعال مقام صدق و امانت جبرئیل را در اجرای رسالت و وحی به رسولان الهی گواهی نموده است:<ref> حسینی همدانی، انوار درخشان، ج18، ص16.</ref> | [[قرآن|قرآن کریم]] فرستاده خداست که توسط جبرئیل بر قلب مبارک [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)]] صلی الله علیه و آله نازل شده است. جبرئیل فرشته امین خداوند است و در پیام الهی هیچ گونه تبدیل و تغییری ایجاد نمیکند. لذا پروردگار متعال مقام صدق و امانت جبرئیل را در اجرای رسالت و وحی به رسولان الهی گواهی نموده است:<ref> حسینی همدانی، انوار درخشان، ج18، ص16.</ref> | ||
'''«نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ»'''؛ <ref>سوره شعراء/193</ref> روحالامین آن را نازل کرده است. | '''«نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ»'''؛ <ref>سوره شعراء/193</ref> روحالامین آن را نازل کرده است. | ||
خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
'''* بلندمرتبه(مکین):''' مکان به معنای تقرّب و نزدیکی مقام است؛ به این معنا که جبرئیل نزد آفریدگار صاحب [[عرش]]، بلندمرتبه و بزرگ مقام است و این مقام و منزلت، چون با قید "عِندَ ذِی الْعَرْش" همراه شده، نشان عظمت این مقام است. | '''* بلندمرتبه(مکین):''' مکان به معنای تقرّب و نزدیکی مقام است؛ به این معنا که جبرئیل نزد آفریدگار صاحب [[عرش]]، بلندمرتبه و بزرگ مقام است و این مقام و منزلت، چون با قید "عِندَ ذِی الْعَرْش" همراه شده، نشان عظمت این مقام است. | ||
'''* فرمانروا (مُطاعٍ ثَمَّ):''' "ثَمَّ" کلمهای است برای اشاره به مکان بعید و "مطاع" کسی است که از او فرمان برده میشود. دلالت کلام بر این است که جبرئیل در پیشگاه الهی، دستوردهندهای است که زیر دستانش که ملائکه باشند، در امر او بوده و اطاعتش میکنند؛ یعنی جبرئیل در آسمانها و در کار خودش یاورانی دارد که [[فرشتگان]] | '''* فرمانروا (مُطاعٍ ثَمَّ):''' "ثَمَّ" کلمهای است برای اشاره به مکان بعید و "مطاع" کسی است که از او فرمان برده میشود. دلالت کلام بر این است که جبرئیل در پیشگاه الهی، دستوردهندهای است که زیر دستانش که ملائکه باشند، در امر او بوده و اطاعتش میکنند؛ یعنی جبرئیل در آسمانها و در کار خودش یاورانی دارد که [[ملائکه|فرشتگان]] آسمان او را اطاعت میکنند. | ||
'''* امین:''' همچنان که بیان شد، جبرئیل در رساندن وحی و رسالت خدا به سوی انبیاء امین است و در دستورات الهی هیچ گونه خیانت و دخل و تصرفی نمیکند. | '''* امین:''' همچنان که بیان شد، جبرئیل در رساندن وحی و رسالت خدا به سوی انبیاء امین است و در دستورات الهی هیچ گونه خیانت و دخل و تصرفی نمیکند. | ||
خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
== افسانه خان الامین == | == افسانه خان الامین == | ||
برخی از [[اهل سنت]]، شیعه را متهم نمودهاند که در باور آنان جبرئیل در جریان [[وحی]] خیانت کرده و به جای آن که | برخی از [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]]، شیعه را متهم نمودهاند که در باور آنان جبرئیل در جریان [[وحی]] خیانت کرده و به جای آن که رسالت را به علی بن ابیطالب علیهالسلام ابلاغ کند آن را به حضرت محمد صلی الله علیه و آله ابلاغ نموده است. از این رو بعد از سلام نمازشان سه بار دست خود را بالا برده و میگویند: خانَ الاَمینُ: امین وحی خیانت کرد. | ||
[[ابن تیمیه]] از عالمان [[وهابی]] میگوید: | [[ابن تیمیه]] از عالمان [[وهابی]] میگوید: | ||
"[[یهود]] درصدد وارد کردن نقص و عیب بر جبرئیل برآمده و او را از بین ملائکه دشمن خود میدانند همانگونه که [[شیعه]] میگوید: جبرئیل به اشتباه وحی را بر محمد نازل کرده است." <ref> منهاج السنة النبویه ج۱ ص۶-۸.</ref> | "[[یهود]] درصدد وارد کردن نقص و عیب بر جبرئیل برآمده و او را از بین ملائکه دشمن خود میدانند همانگونه که [[شیعه]] میگوید: جبرئیل به اشتباه وحی را بر محمد نازل کرده است." <ref> منهاج السنة النبویه ج۱ ص۶-۸.</ref> | ||
عالمان شیعه این نسبت را تهمت دانسته و انگیزه آن را شبیهسازی مذهب شیعه به دین یهود توسط متعصبان از | عالمان شیعه این نسبت را تهمت دانسته و انگیزه آن را شبیهسازی مذهب شیعه به دین یهود توسط متعصبان از اهلسنت دانستهاند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به سبحانی، الفکر الخالد فی بیان العقائد، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۲۶.</ref> اعتقاد به خیانت جبرئیل با عقاید شیعه ناسازگار است؛<ref>سروش، «شبهه خان الامین»، ص۱۴۸.</ref> چراکه شیعیان معتقدند جبرئیل معصوم است و امام علی علیهالسلام پیامبر نیست.<ref>برای نمونه نگاه کنید به سید مرتضی، الشافی فی الإمامة، ج۳، ص۵.</ref> | ||
== نزول وحی == | == نزول وحی == | ||
بر اساس روایات موجود در منابع اسلامی، جبرئیل نخستین آیات قرآن <ref>علق: ۱-۵.</ref> را در [[غار حرا]] به پیامبر صلی الله علیه و آله وحی کرد. سپس پیامبر نزد [[خدیجه]] علیهماالسلام بازگشت و او را از این امر مهم آگاه ساخت.<ref>رجوع کنید به عاملی، ج۱، ص۲۳۳.</ref> | بر اساس روایات موجود در منابع اسلامی، جبرئیل نخستین آیات قرآن <ref>علق: ۱-۵.</ref> را در [[غار حرا]] به پیامبر صلی الله علیه و آله وحی کرد. سپس پیامبر نزد [[خدیجه بنت خویلد|خدیجه]] علیهماالسلام بازگشت و او را از این امر مهم آگاه ساخت.<ref>رجوع کنید به عاملی، ج۱، ص۲۳۳.</ref> | ||
=== رویکرد | === رویکرد اهلسنت === | ||
طبق روایات متعدد در منابع | طبق روایات متعدد در منابع اهلسنّت، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پس از دریافت وحی دچار تردید شد که آیا فرشتۀ وحی را دیده یا با [[شیطان]] ملاقات کرده است و به توصیۀ همسرش نزد [[ورقة بن نوفل|وَرَقَة بن نَوْفَل]] فردی نصرانی که با کتب پیشین آشنا بود رفت و او ایشان را مطمئن کرد که آن فرشته همان ناموس اکبر است که پیشتر بر [[حضرت موسی|موسی]] علیهالسلام نازل شده است.<ref>رجوع کنید به ابن هشام، ج۱، ص۱۵۵-۱۵۷؛ ابن سعد، ج ۱، ص۱۹۴-۱۹۵؛ طبری، تاریخ، ج ۲، ص۲۹۸-۳۰۳؛ همو، جامع، ذیل علق؛ برای همین روایت با اندکی اختلاف رجوع کنید به ابن حنبل، ج ۱، ص۳۱۲، ج ۶، ص۲۲۳؛ بخاری، ج ۱، ص۳، ج۴، ص۱۲۴، ج۶، ص۸۸.</ref> | ||
این داستان را عموم سیره نویسان و [[:رده:محدثان|محدّثان]] و [[:رده:مفسران|مفسران]] بعدی | این داستان را عموم سیره نویسان و [[:رده:محدثان|محدّثان]] و [[:رده:مفسران|مفسران]] بعدی اهلسنت پذیرفتهاند.<ref>برای نمونه رجوع کنید به قُرطُبی، ج ۱، ص۱۱۵۱۱۶؛ ابن کثیر، ج ۳، ص۵ ۶، ۱۳؛ ابن حَجَر عَسقَلانی، ج ۸، ص۵۴۹-۵۵۴.</ref> حتی این احادیث به منابع حدیثی و تفسیری شیعه نیز راه یافته است.<ref>برای نمونه رجوع کنید به ابوالفتوح رازی؛ فضل بن حسن طبرسی، ذیل آیات ابتدای سورة علق؛ ابن شهر آشوب، ج ۱، ص۴۲.</ref> | ||
=== نظر شیعه === | === نظر شیعه === | ||
خط ۱۱۳: | خط ۱۱۳: | ||
بنا بر این اعتقاد مسیحیت، دیگر جبرئیلی که واسطه در پیامرسانی و حامل [[وحی]] الهی باشد، معنا ندارد و عیسی علیهالسلام خود خدای مجسم است و نیاز به واسطه ندارد. <ref>حتی در کتاب مقدس، عیسی را خدایی که فرشتگانی نیز دارد معرفی شده است؛ دوم تسالونیکیان، ۱: ۷؛ مکاشفه، ۲۲: ۱۶.</ref> | بنا بر این اعتقاد مسیحیت، دیگر جبرئیلی که واسطه در پیامرسانی و حامل [[وحی]] الهی باشد، معنا ندارد و عیسی علیهالسلام خود خدای مجسم است و نیاز به واسطه ندارد. <ref>حتی در کتاب مقدس، عیسی را خدایی که فرشتگانی نیز دارد معرفی شده است؛ دوم تسالونیکیان، ۱: ۷؛ مکاشفه، ۲۲: ۱۶.</ref> | ||
با این وجود و گرچه واسطهبودن جبرئیل علیهالسلام در مورد حضرت عیسی علیهالسلام پذیرفته نشده، اما بر اساس عهد قدیم و عهد جدید که کتابهای مورد پذیرش آنان به شمار میآید، در چند مورد جبرئیل، پیامرسان به دیگر انبیاء و مقرّبان الهی معرفی شده است؛ مانند: ظاهر شدن جبرئیل برای [[حضرت زکریا]] علیهالسلام و بشارت دادن او به فرزنددار شدنش، <ref>لوقا، ۱: ۱۱ - ۲۰.</ref> مأمور شدن جبرئیل به تعبیر کردن خواب [[حضرت دانیال]] علیهالسلام و ظهور او برای ایشان بدین منظور، <ref>دانیال، ۸: ۱۶ - ۲۶.</ref> و نیز ظاهر شدنش برای دانیال علیهالسلام تا به او دانش و فهم ببخشد، <ref> دانیال، ۹: ۲۰ - ۲۷.</ref> ظاهر شدن جبرئیل برای [[حضرت مریم]](س) و بشارت دادن او به باردار شدن او حضرت عیسی علیهالسلام را توسط روح القُدُس. <ref>لوقا، ۱: ۲۶ - ۳۷.</ref> | با این وجود و گرچه واسطهبودن جبرئیل علیهالسلام در مورد حضرت عیسی علیهالسلام پذیرفته نشده، اما بر اساس عهد قدیم و عهد جدید که کتابهای مورد پذیرش آنان به شمار میآید، در چند مورد جبرئیل، پیامرسان به دیگر انبیاء و مقرّبان الهی معرفی شده است؛ مانند: ظاهر شدن جبرئیل برای [[حضرت زکریا]] علیهالسلام و بشارت دادن او به فرزنددار شدنش، <ref>لوقا، ۱: ۱۱ - ۲۰.</ref> مأمور شدن جبرئیل به تعبیر کردن خواب [[حضرت دانیال]] علیهالسلام و ظهور او برای ایشان بدین منظور، <ref>دانیال، ۸: ۱۶ - ۲۶.</ref> و نیز ظاهر شدنش برای دانیال علیهالسلام تا به او دانش و فهم ببخشد، <ref> دانیال، ۹: ۲۰ - ۲۷.</ref> ظاهر شدن جبرئیل برای [[حضرت مریم]] (س) و بشارت دادن او به باردار شدن او حضرت عیسی علیهالسلام را توسط روح القُدُس. <ref>لوقا، ۱: ۲۶ - ۳۷.</ref> | ||
در پایان باید گفت گرچه [[کتاب مقدس]] مسیحیان، مانند قرآن در مورد صفات جبرئیل چیزی نگفته، ولی از صفات و اعمال و وظایفی که در مورد [[فرشتگان]] در این کتاب آمده میتوان به دیدگاه کلی مسیحیت در مورد تمام فرشتگان از جمله جبرئیل علیهالسلام نیز تا حدودی دست یافت: | در پایان باید گفت گرچه [[کتاب مقدس]] مسیحیان، مانند قرآن در مورد صفات جبرئیل چیزی نگفته، ولی از صفات و اعمال و وظایفی که در مورد [[فرشتگان]] در این کتاب آمده میتوان به دیدگاه کلی مسیحیت در مورد تمام فرشتگان از جمله جبرئیل علیهالسلام نیز تا حدودی دست یافت: | ||
خط ۱۲۵: | خط ۱۲۵: | ||
== مرگ جبرئیل == | == مرگ جبرئیل == | ||
ماجرای مرگ جبرئیل در آخر دوران را [[جعفر بن محمد (صادق)]] علیهالسلام چنین بیان نمودهاند: | ماجرای مرگ جبرئیل در آخر دوران را [[جعفر بن محمد (صادق)|جعفر بن محمد (صادق)]] علیهالسلام چنین بیان نمودهاند: | ||
«چون خدا اهل زمین را بمیراند، درنگ کند به اندازه زمانی که خلق بودهاند و به اندازه آنچه آنها را میرانیده و چند برابرش سپس اهل آسمان اوّل را میراند سپس درنگ کند به مانند آنچه خلق را آفریده و مانند آنچه اهل زمین و اهل آسمان اوّل را میرانده و چند برابر آن، سپس اهل آسمان دوم را بمیراند و به همین ترتیب بیان کرده تا مرگ اهل آسمان هفتم و فرمود: پس از آن درنگ کند به مانند دوران خلقت و دوران مرگ اهل زمین و اهل هفت آسمان و چند برابر آن. سپس [[میکائیل|میکائیل]] را بمیراند، سپس درنگ کند به مانند زمان آفرینش و مانند همۀ اینها و چند برابر آن. سپس جبرائیل را بمیراند و پس از درنگ همۀ این مدّت و چند برابرش [[اسرافیل|اسرافیل]] را بمیراند و پس از درنگ همۀ آن مدّت و چند برابر آن، [[عزرائیل|عزرائیل]] را بمیراند...». <ref>معجم احادیث الامام مهدی(ع)، ج1، ص366.</ref> | «چون خدا اهل زمین را بمیراند، درنگ کند به اندازه زمانی که خلق بودهاند و به اندازه آنچه آنها را میرانیده و چند برابرش سپس اهل آسمان اوّل را میراند سپس درنگ کند به مانند آنچه خلق را آفریده و مانند آنچه اهل زمین و اهل آسمان اوّل را میرانده و چند برابر آن، سپس اهل آسمان دوم را بمیراند و به همین ترتیب بیان کرده تا مرگ اهل آسمان هفتم و فرمود: پس از آن درنگ کند به مانند دوران خلقت و دوران مرگ اهل زمین و اهل هفت آسمان و چند برابر آن. سپس [[میکائیل|میکائیل]] را بمیراند، سپس درنگ کند به مانند زمان آفرینش و مانند همۀ اینها و چند برابر آن. سپس جبرائیل را بمیراند و پس از درنگ همۀ این مدّت و چند برابرش [[اسرافیل|اسرافیل]] را بمیراند و پس از درنگ همۀ آن مدّت و چند برابر آن، [[عزرائیل|عزرائیل]] را بمیراند...». <ref>معجم احادیث الامام مهدی(ع)، ج1، ص366.</ref> | ||