confirmed
۹٬۰۲۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
==زمینههای شکلگیری قیام== | ==زمینههای شکلگیری قیام== | ||
یک هفته بعد از سفر کارتر، رئیس جمهور دموکرات ایالات متحده به | یک هفته بعد از سفر کارتر، رئیس جمهور دموکرات [[ایالات متحده آمریکا]] به [[جمهوری اسلامی ایران|ایران]]، در 10 دیماه 1356 ش، و برگزاری جشن سال نو میلادی با محمدرضا شاه، شاه در نهایت اعتماد به نفس و با اتکا به حمایت همه جانبه آمریکا، تصمیم به مبارزه مستقیم با مخالفان و در رأس آن، [[سید روحالله موسوی خمینی|امام خمینی]] گرفت. از این رو، به منظور تخفیف و تحقیر ایشان، به دستور وی مقاله توهینآمیزی در 17 دی ماه 1356 ش، مقاله توهینآمیزی با نام «ارتجاع سرخ و سیاه در ایران»، در روزنامه اطلاعات منتشر گردید که آکنده از بیاحترامی و هتک حرمت به مقام شامخ روحانیت و شخص حضرت امام بود. روند تهیه متن و چاپ این مقاله در روزنامه اطلاعات، به رهبری داریوش همایون، وزیر اطلاعات و جهانگردی کابینه جمشید آموزگار صورت گرفت و از این رو بسیاری او را عامل چنین گستاخی و جسارتی و حوادث خونینی که پس از آن حادث شد، قلمداد میکردند. اما در مورد مؤلف این مقاله، هرچند در پایان نوشتار، از عنوان مجهول و مجعولی به نام «احمد رشیدیمطلق» استفاده شده بود، لکن هیچ کس انتشار چنین مطالب توهین آمیزی در حق مرجعیت جهان تشیع، از جانب شخصیتی بینام و نشان، و نیز انتشار کامل آن در روزنامهی رسمی و کثیرالانتشار حکومت، بدون هماهنگیهای لازم با نهادهای امنیتی و دستگاه حاکمه را باور نمیکرد. از این رو همگان مسئولیت این سخنان را به حکومت و وابستگان به آن منتسب دانستند. | ||
اعتراضات به انتشار این مقاله، بسیار سریع و در ابعادی وسیع آغاز شد. | اعتراضات به انتشار این مقاله، بسیار سریع و در ابعادی وسیع آغاز شد. [[حوزه علمیه]] و روحانیون و طلاب مجاهد، روز بعد با هدایت [[حسین نوری همدانی|آیتالله نوری همدانی]] به خیابانها آمدند و علیه این حادثه به اعتراض پرداختند و مراجع قم، همگان را به تظاهرات سراسری و اعتصابات عمومی در روز 19 دیماه دعوت نمودند. در این روز، حوزه علمیه قم و بازار شهر تعطیل بود و جمعیت بزرگی از طلاب، روحانیون، کسبه، کارگران و تودههای مردمی در اعتراض به سخنان سخیف و توهینآمیز به جامعه روحانیت و در رأس ایشان حضرت آیتالله العظمی خمینی به خیابانها سرازیر شدند و علیه [[رژیم پهلوی]] و دولت وقت شعار دادند. در پاسخ به این اعتراضات، شهربانی و نیروهای نظامی و انتظامی و امنیتی، با نهایت شدت و قساوت برخورد کردند، به طوری که این برخورد در نهایت به کشته و مجروح شدن تعداد زیادی از معترضان منجر شد. | ||
قیام 19 دی ماه 1356 تأثیر عمیقی بر مردم و همچنین رژیم پهلوی گذاشت و در سطح جهانی نیز روایت واقعه دهشتناک قم طنین انداز شد. | قیام 19 دی ماه 1356 تأثیر عمیقی بر مردم و همچنین رژیم پهلوی گذاشت و در سطح جهانی نیز روایت واقعه دهشتناک قم طنین انداز شد. بهزودی بیانیهها و اعلامیههای متعددی در مخالفت و محکومیت چاپ مقاله توهینآمیز روزنامه اطلاعات، و نیز کشتار و سرکوب مردم شهر قم در 19 دی ماه صادر و در سطح وسیعی از جامعه توزیع گردید. شهید آیتالله سید محمدعلی قاضی طباطبائی از یاران و نزدیکان حضرت امام در تبریز، تلاش بیاندازهای در تکثیر و توزیع اعلامیههای مراجع و از جمله این بیانیه نمودند و همّ خود را معطوف آن داشتند تا پس از حوادث 19 دی ماه، بر منابر و مساجد به بیداری و آگاهی ملت ایران بپردازند و همگان را برای برگزاری مراسم چهلم شهدای فاجعهی مذکور آماده و مهیا سازند. | ||
==تعطیی حوزه، دانشگاه و بازار در تبریز== | |||
از اقدامات مهم و حیاتی دیگری که جهت اعتراض به رژیم مستبد پهلوی، در تبریز و بسیاری از شهرهای بزرگ کشور صورت پذیرفت، تعطیلی حوزهها علمیه و مجموعه بازار بود. این اقدام نه تنها میزان نفوذ و احترام روحانیت در میان تودههای مختلف مردمی را به نمایش میگذاشت، بلکه جمعیت کثیری از مردم را، که در این بخشها از جامعه، مانند روحانیون، مدرّسین حوزههای علمیه، طلاب و دانشجویان حوزوی، کسبه و کارگران و باربران و ... را به میان مبارزان و معارضان نظام حاکم راهی مینمود و تظاهرات و نارضایی نسبت به وضع موجود را در ابعاد بسیار وسیعتری به منصه ظهور میرسانید. | |||
شهید آیتالله سید محمدعلی قاضی طباطبائی از یاران و نزدیکان حضرت امام در تبریز، | |||
از اقدامات مهم و حیاتی دیگری که جهت اعتراض به رژیم مستبد پهلوی، در تبریز و بسیاری از شهرهای بزرگ کشور صورت پذیرفت، تعطیلی | |||
از سوی دیگر، بسیاری از دانشگاههای کشور و از جمله «دانشگاه آذرآبادگان» تبریز نیز، به تبعیت از حوزههای علمیه، به تعطیلی کشانده شد. مشابه دیگر بخشهای جامعه، از چند روز پیش از تاریخ چهلم حوادث قم، اعلامیههای متعددی در سطح دانشگاهها توزیع شد که دانشجویان و اساتید دانشگاه را به تعطیلی دانشگاه و پیوستن به صف معترضین تشویق میکرد. با وجود اینکه ساواک حساسیت بسیاری نسبت به دانشگاهها داشت و از نفوذ نامحسوسی در بین دانشجویان و اساتید دانشگاه برخوردار بود، این تلاشها نسبتاً با موفقیت همراه بود و معترضان موفق شدند بسیاری از کلاسها را به تعطیلی بکشانند. | از سوی دیگر، بسیاری از دانشگاههای کشور و از جمله «دانشگاه آذرآبادگان» تبریز نیز، به تبعیت از حوزههای علمیه، به تعطیلی کشانده شد. مشابه دیگر بخشهای جامعه، از چند روز پیش از تاریخ چهلم حوادث قم، اعلامیههای متعددی در سطح دانشگاهها توزیع شد که دانشجویان و اساتید دانشگاه را به تعطیلی دانشگاه و پیوستن به صف معترضین تشویق میکرد. با وجود اینکه ساواک حساسیت بسیاری نسبت به دانشگاهها داشت و از نفوذ نامحسوسی در بین دانشجویان و اساتید دانشگاه برخوردار بود، این تلاشها نسبتاً با موفقیت همراه بود و معترضان موفق شدند بسیاری از کلاسها را به تعطیلی بکشانند. | ||
از میان شهرهای متعددی که در خصوص برگزاری مراسم چهلم شهدای حادثهی 19 دی ماه قم اقدام نمودند و با برپایی تظاهرات، خشم و نارضایی خود را نسبت به حکومت و اعمال ظالمانهی آن ابراز نمودند، شهر تبریز شرایطی کاملاً متفاوتی داشت. از دو روز پیش از موعد مقرر، برگههای اعلامیه به همت پیروان معتمد و معتقد به روحانیت مبارز تبریز، به واسطهی حساسیت و پیگیری فوقالعادهی ساواک، در خارج از محیط شهر تبریز تکثیر و به شکل گستردهای در سطح شهر و حومه و حواشی آن توزیع شد. نیروهای امنیتی ساواک و مأموران شهربانی، در طول این دو روز 14 نفر را در تبریز و 5 نفر دیگر از این مبلغان را در حوالی این شهر دستگیر و به زندان شهربانی منتقل کردند. در اعلامیههای منتشره، روحانیت تبریز، مردم شهر را به تعطیلی موقت کسب و کار و شرکت در مراسم عزاداری، به مناسبت چهلم شهدای شهر قم که مقرر بود در مسجد میرزا یوسف مجتهدی (مسجد قزللی) واقع در ابتدای بازار تبریز برگزار شود، دعوت کردند. طبعاً نیروهای امنیتی و شهربانی رژیم با توزیع این اعلامیهها انتظار تظاهرات و تجمع بزرگی را میکشیدند. از این رو شرح وقایع تبریز نه تنها به ساواک مرکز گزارش شد، بلکه استاندار آذربایجان و نیروهای انتظامی و شهربانی نیز از اهمیت قضیه آگاه شدند، اما سیر حوادث نشان داد که هیچ کدام از این نهادها، هرگز انتظار چنین رویدادی، با چنین ابعاد و عظمتی را نمیکشیدند و آمادگی رویارویی با چنین رویداد تاریخی را نداشتند. | از میان شهرهای متعددی که در خصوص برگزاری مراسم چهلم شهدای حادثهی 19 دی ماه قم اقدام نمودند و با برپایی تظاهرات، خشم و نارضایی خود را نسبت به حکومت و اعمال ظالمانهی آن ابراز نمودند، شهر تبریز شرایطی کاملاً متفاوتی داشت. از دو روز پیش از موعد مقرر، برگههای اعلامیه به همت پیروان معتمد و معتقد به روحانیت مبارز تبریز، به واسطهی حساسیت و پیگیری فوقالعادهی ساواک، در خارج از محیط شهر تبریز تکثیر و به شکل گستردهای در سطح شهر و حومه و حواشی آن توزیع شد. نیروهای امنیتی ساواک و مأموران شهربانی، در طول این دو روز 14 نفر را در تبریز و 5 نفر دیگر از این مبلغان را در حوالی این شهر دستگیر و به زندان شهربانی منتقل کردند. در اعلامیههای منتشره، روحانیت تبریز، مردم شهر را به تعطیلی موقت کسب و کار و شرکت در مراسم عزاداری، به مناسبت چهلم شهدای شهر قم که مقرر بود در مسجد میرزا یوسف مجتهدی (مسجد قزللی) واقع در ابتدای بازار تبریز برگزار شود، دعوت کردند. طبعاً نیروهای امنیتی و شهربانی رژیم با توزیع این اعلامیهها انتظار تظاهرات و تجمع بزرگی را میکشیدند. از این رو شرح وقایع تبریز نه تنها به ساواک مرکز گزارش شد، بلکه استاندار آذربایجان و نیروهای انتظامی و شهربانی نیز از اهمیت قضیه آگاه شدند، اما سیر حوادث نشان داد که هیچ کدام از این نهادها، هرگز انتظار چنین رویدادی، با چنین ابعاد و عظمتی را نمیکشیدند و آمادگی رویارویی با چنین رویداد تاریخی را نداشتند. | ||